2 2 2 4 । येणोक्तं । भवतु तावद् भवतम् अभिमतं ॥ पुन॑र् आह । प्रथमं वेद, पाठिन उपविशन्तु ॥ ततो यथाविधि तान वेदपाठान् अपठत् ॥ तदनन्तरं गुरुर आह । इदानीं । S 2 3: 123 413 5 5 अ॒भ्य॑पि॒तवान् ॥ इत्थं स्मा॒तान् स्मृतीर अध्याय गुरुर गृहं गतः ॥ एवं क्रमेण प्रत्यहं वेदादीनि शास्त्राणि पाठ 2. 3 अथैकदा विद्यागर्भः स्वगृहे पितरं विज्ञापयामास पितस् तावद् अस्माकं पाठशालाया मटाश चत्वारिंशत्संख्यकाः सन्ति । शिष्यास तु शतं निवसन्ति । अत एकेक स्मिन् मठे हौ द्दौ चयँस् त्रयश्च विद्यार्थिनो वसन्ति । तत्र तेषां भोजन शयनादिषु क्रियासु महत् कष्टं जायते । किं तावत् कर्त्तव्यं ॥ इति श्रुत्वा सो ध्यापकः किमपि प्रत्युत्तरम् 2) p. 104. 3) p. 153. e. Vedas," nom. pl. m. (p. 149. a.) r. 192. a. 8) p. 87. e. 4) See root ब्रू, p. 114. note b. 7) 5) “ readers of the पाठ, “ a lesson,” “lecture,” 66 6) p. 177. b. 9) r. 27. a. 19) “ every day,” प्रति is often prefixed in this sense, p. 177. b. 21) p. 199. e. 22) for अथ एकदा, r. 6. See also p. 152. d. 23) p. 37. of the causal of, "to know," with prep. fa, p. 87. d. and r. 108. p. 37. and r. 31. 26) gen. case, p. 31. and r. 28. b. 28) p. 48. संख्याः is the proper form ( r. 157), but क may be redundantly added to any word. 29) p. 101. 30) r. 25. a. 31) p. 49. 32) root vas, with prep. ni, p. 107. 33) p. 152. a. r. 28. a. 34) loc. c. (r. 72.) of ekaika, “ each single,” eka being doubled, r. 6. The doubling of a word in a distributive sense is very usual. 35) p. 48. 36) p. 171. c. 37) r. 63. 38) r. 89. a. 59) p. 146. a. 41 ) p. 150. b. 42) “any,” p. 54. r. 85. 43) “ answer,” acc. c. 40) r. 26. b. असा क्षण चिन्तापरो भूत्वा मनसा बहु विचार्य बुद्ध्या तद् उपायं निश्चितवान् । पश्चात् पुचम् उवाच । शृणु पुत्र प्रवक्ष्यामि । अस्माकं पाठशालाया, ये यें मदाः सन्ति ते स पाषाण निर्मिताः । अधुना तादृशानां मठीनां निम्मापणं धनव्ययसाध्यं । तावन्ति धनानि च मम गृहे नेदानीं सन्ति । किन्तु धनं विना ते कथं भविष्यन्ति । यतः । 7.8 बहु श्वो ग्रामान्तरं गन्तास्मि । बहवो धनिनः सन्ति दातारः । किन्तु सर्वेषां मध्ये बहुधनो धुम्मिँष्ठो वदान्युश्च वीरजिनामा राजास्ति । तस्यैव गृहं गमिष्यामि । इत्य् उक्ता स आचार्यः सङ्घञ् छिष्यान् समाहूय तैः सह काशीराजगृहं ययौ ॥ 44) "without giving," p. 143. a. r. 135. 45) r. 180. a. 46) "lost in thought,” nom. c. 47) p. 143. a. 48) p. 43. p. 182. d. 49) p. 151. a. 50) "having deliberated," root char in caus. with prep. vi, p. 145. i. 51) inst. c. of gf, "mind." 52) "he fixed upon," p. 142. 53) p. 151. c. 54) p. 76. d. 55) r. 94. 56) “ I will declare,” 2d fut. of yach (p. 80.), with prep. प्र. 5) r. 86. 54) “ built with stone,” r. 144. 59) p. 151. b. 60) “ of such like,” gen. pl. दृश is added to the crude pronouns त, एत, य, to express similarity, the final a being lengthened. 61) “ the building," nom. c. n. 62) “ to be effected by the outlay of much money,” p. 171. 6. 63) r. 61. 64) for न इदानी, r. 5. 65) r. 137. 66) p. 156. c. 67) p. 152. c. 68) p. 104. 69) r. 147. 70) r. 85. 71) r. 157.72) loc. case of अर्जन, “acquisition,” p. 185. c. 73) “ is recommended,” p. 140. 0. 74) p. 107. 75) श्वस्, “tomorrow,” r.26. a. 77) 1st fut. of gam, “to go, ” p. 80. 78) p. 35. 81) r. 156. 82) p. 47. 83) "munificent," r. 25. a. "Hero-conqueror," r. 42., t changed to n by r. 15. 86) 2d fut. p. 80. 87) for सब्र्व्वान् शिष्पान्, r. 20. f. 90) p. 76. a. p. 112. 76) p. 172. g. 80) p. 37. proper nam 85) p. 41. r. 49) “ to the palace of the king of Benares.” 79) p. 43. - 84 ) वीरजित्, (see p. 167.). ss) p. 145. d. and r. 191. a. 14 FF 2 5 3 8 अथ वेदगर्भः सर्वैः शिष्यैः सह नानाशास्त्रालापैर बहुरं गत्वा गङ्गातीरे माध्याहिकी क्रियां चकार । ततस् तच दण्डम् एकं विश्रम्य पुनरं जगाम । तदनन्तरं गता गत्वा बहुजनाकुलं राजद्दारं प्रापुः तत्र हौ दौवारिको दण्डहस्तौ तान् ब्राह्मणान् दृष्ट्वा प्रणेमतुः पप्रच्छंतुश्च । भवन्तः कुत्र यास्यन्तीति । वेदगर्भः प्रत्याह । राजसन्निधिं गन्तुकामा वयं तत्रास्मान नयतं । ततस् तयोर एकः शीघ्रं गत्वा तेषाम आगमन वातों मैंन्त्रिणे - कथयत् । मन्त्री राजानं विज्ञापि , 1) “ with conversations on various books of science,” or “ with various conversations on literary topics." 2) "belonging to mid-day," acc. case, fem. p. 23. viii. 3) p. 102. 4) acc. case of दण्ड, space of twenty-four minutes," r. 180. a. 5) “ having rested” (p. 145. f . ), from श्रम्, “to be weary,” see the force of वि, p. 175. 6) p. 107. 7) The repetition of the word gives continuity to the action, “ as they kept on advancing.” 8 ) acc. case, plur. neut. p. 36. r. 7. 9) p. 172.g. 10) राजकीय, “ regal” (p. 23. xi.) ; ऐश्वर्य्य, "supremacy” (p. 23. vii.), “ signs of regal supremacy,” 11) p. 107. r. 123. 12) r. 28. b. 13) “thronged with many people,” 14) r. 147. 15) 3d plur. 2d pret. of āp (p. 120.) with प्र. 16) nom. case, dual of दौवारिक, “ a porter.” In forming a noun according to p. 23. ix., when the initial is a double consonant, consisting of two letters of which the last is v or y, this double consonant is resolved into a syllable by the insertion of u for v, r. 154. p. 171. b. or i for y, and this u or i take the Vriddhi change required by the rule. 66 . 17) दण्ड, 99.66 a mace, staff," r. 157. 18) 3d dual, 2d pret. of नम्, “ to bow” (p. 76. c.), with prep. प्र, see p. 175. 19) 3d dual, 2d pret. of प्रच्छ्, “to ask.” According to Wilkins and Bopp (whose authority was followed at p. 77. f. and p. 111.) this should be पपृच्छतुः, but the form पप्रच्छतुः is correct according to the Siddhanta Kaumudi 142, and on the same authority the base will be retained throughout this tense. 20) r. 84. 21) p. 152. b. 22) p. 112. and r. 4. 23 ) see ब्रू, note b P. 114. and p. 175. 24) “ the king's presence,” r. 147. 25) p. 198. c. 26) 2d dual, imperat. of नी, 29) dat. case, p. 43. "to lead." 27 ) p. 51. 28) p. 151. 8 2 30 3 4 ク तवान् । ततो राजाज्ञया सो-मात्यः समेत्य बहुमान. पुरःसरं तान् राजसभां समानयत्। तदा राजा सिंहासनाद् उत्थाय तम् आचार्यं प्रणनाम । तदानीं वेदगभो राजानं वर्णयितुम् 3 34 आरब्धवान् । 2 भवन्तो धार्मिका धीरा धनिनो दान, शीलिनः । 2. 3 4 जितरोषरयाः सौम्याः सुशीलाः सत्त्वशीलिनः ॥ 53 2 52 2 राज्ञेोक्तं । साधु पाण्डित्यं साधु कवित्वं । पाण्डित्यं 30) आज्ञा, “an order,” p. 182. c. 31) “ with great respect,” lit. “preceded by great respect.” 32) 1st pret. of नी with sam and ā. 33) inf. mood of root वर्ण, “ to eulogize,” 10 conj. 34) “ began,” root रभ् with prep. झा, r. 126. See also p. 197. 35) nom. plur. (r. 28. b.) p. 23. ix. See also r. 188. 36) nom. plur. “ of a generous disposition." 37) p. 171. b. 38) “ devoted to the sincere (discharge of ) religious observances.” 39) सौन्दर्य्य, “ beauty” (p. 23. vii.) ; भूमि, “site” (p. 34.). यायज्ञक, "the performer of frequent sacrifices." 41) p. 169. a. स्य, “current,” “ the current of whose passion is restrained.” some as the moon." 66 66 40) nom. plur. of 42) रोष, "passion"; 43) सौम्य, “hand 44) सत्त्व, “excellence"; शालिन्, “possessing.” 45) सदा, “ always"; उद्यम, “ exertion, " r. 5. r. 161. 46) सत्, “good”; आचार, “practice,” r. 14. r. 159. 47) “ devoted to the protection of your subjects.” the peculiarities of various countries"; ज्ञ, “ knowing, ” p. 149. 1. भाषा, “a dialect.” 50) गुणिन्, a gifted person ” ( r. 20. last 51) “ to be honoured,” root sev, p. 147. c. large accumulation of fame and riches,” r. 171. b. 3 3 2 3. / 2 56 4 ' 57 राज्यतो वरं । सुकविता चेंदें अस्ति राज्येन किं ? यतः । । चारैः पश्यन्ति राजानः शास्त्रः पश्यन्ति पण्डिताः ॥ 59 3 2 चारचक्षषो-पि राजानो न सर्व्वज्ञाः । शास्त्रचक्षुषः S 10 9 4 पण्डिता एवं सर्व्वज्ञा अंती राजवीत् पाण्डित्यस्य विशिष्टतास्ति । वेदगर्भ उवाच । भद्रम् उक्तं भवता किन्तु सर्वप्रार्णिनां पालकत्वाद राज्ञः प्रधानत्वं । अपरं । दत्तदानः स्वधम्र्मस्थः स राजा जायते क्षितौ ॥ इत्य् आकर्ण्य राजा दृष्टं. चित्त्रस तं विप्रं बहु प्रशस्य तस्मै 2 सहस्रं रूप्यमुद्रा ददौ । तदनन्तरं सिंहासनाद् उत्थाय स्वान्तः पुरं प्रविष्टवान् । मन्त्री सशिष्यं वेदगर्भम् आह । भवद्भिर अद्य स्थातव्यं । नृपतिर् भवतां वेदपाठान् श्रोतुम् 4 इच्छति । श्वः प्रातः पाठं नावयित्वा गन्तव्यं ॥ । अथ काय्यैाधीश आगत्य तान् विप्रान् वासगृहं नीत्वा 55) “than royalty, " p. 152. a. p. 188. f. 56 ) r. 217. 57) r. 187. a. 59) p. 167. a. 60) fafgren, "superiority," p. 24. xiv. p. 188. ƒ. 62) r. 154. प्राणिन्, “a living creäture,” p. 27. iv. (r. 150. b.) or protector,” see r. 177. b. quer," with prep. fa and f, p. 144. a. 66) acc. case, neut. p. 43. r. 28. a. 67) "one by whom gifts are given," "liberal," p. 169. a. |