Nec mora: Phoenicas (five illi tela parabant,

50

Nec mora, feu Phoenices ad arma fe accingebant, seu ad

diebat utrumg, ferpens illos invadit, hos morfu, alios longa corporis implicatione,. alios perimit afflatos fanie mortiferi veneni. Fam Sol fublimis fparferat umbras parvas, filius Agenoris ftupet qua fit cunctatio comitum, &quarit viros. Tellis detracta leoni erat ei amiétus, arma erant lancea ferro radiante, & jaculum, & virtus fortior omnibus armis.

Sive fugam; five ipfe timor prohibebat utrumque;) fugam, feu ipfe metus impe-
Occupat; hos morfu, longis complexibus illos,
Hos necat afflatos funefti tabe veneni.
Fecerat exiguas jam Sol altiffimus umbras:
Quæ mora fit fociis miratur Agenore natus;
Veftigatque viros. Tegimen direpta leoni
Pellis erat: telum fplendenti lancea ferro,
Et jaculum; teloque animus præftantior omni.
Ut nemus intravit, lethataque corpora vidit,
Victoremque fupra fpatiofi corporis hoftem
Triftia fanguinea lambentem vulnera lingua;
Aut ultor veftræ, fidiffima corpora, mortis,
Aut comes, inquit, ero. Dixit: dextraq; molarem
Suftulit; & magnum magno conamine mifit.
Illius impulfu cum turribus ardua celfis

55

من

Toftquam lucum fubiit, 60&hoftem vasta molis victofpectavit corpora letho data,

rem infiftentem, & lambentem funestas plagas lingua cruenta, Aut, inquit, cariffima pectora, ero vindex, aut comes veftra mor 65 tis. Abfolvit ; & dextra corripit faxum ingens, & jacit fummo nifu. Muri alti cum fublimibus turribus illius impetu effent concuffi;

Moenia mota forent: ferpens fine vulnere manfit.
Loricæque modo fquamis defenfus, & atræ
Duritia pellis, validos cute reppulit ictus.
At non duritia jaculum quoque vincit eadem,
Quod medio lentæ fixum curvamine fpinæ
Conftitit; & toto descendit in ilia ferro.'
Ille dolore ferox caput in fua terga retorfit:
Vulneraque adfpexit, fixumque haftile momordit.
Idque, ubi vi multa partem labefecit in omnem, 70
Vix tergo eripuit: ferrum tamen offibus hæret.
Tum verò; poftquam folitas acceffit ad iras
Plaga recens, plenis tumuerunt guttura venis :
Spumaque peftiferos circumfluit albida rictus:

anguis perftitit invulneratus,

protectus fquamis tanquam thorace, & rigore cutis remifit à fe graves ictus. At non fuperat quoque fpiculum eadem firmitate, quod inhafit admißum medio flexu dorfi flexibilis, & penetravit

Terraque rafa fonat fquamis; quique halitus exit 75 ilia toto ferro. Ille furens
Ore niger Stygio, vitiatas inficit auras.

Ipfe modo immenfum fpiris facientibus orbem
Cingitur : interdum longa trabe rectior exit.

dolore reflexit caput in fuum
dorfum, & intuitus eft pla-
gas,
&dentibus apprehen
dit immiffum jaculum. Et

poftquam illud in omnem partem verfavit magno conatu, vix revellit dorfo : ferrum tamen adhuc manet in offibus. Tum verò, poftquam vulnus novum augebat iram folitam, collum intumuit plenis venis; Spuma albicans parfa eft per os mortiferum & terra obtrita fquamis edit fprepitum; & fpiritus ater qui prodit ritu Tartareo polluit aerem pefte afflatum. Nonnunquam ipfe involvitur nodis defcribentibus vaftiffimum circulum nunc extenditur rectior longo tigno.

NOTA.

50. Fecerat] Id eft, meridies erat, tum enim, cum radii folis directi fint, nulla aut exigua eft umbra.

52. Tegimen] Heroum more, qui ejufmodi virtutis fuæ fymbolum geftabant & oftentabant; leoninam pellem Cadmus gerebar.

59. Molarem] Lapidem hyperbolice;

id eft maximum, & ei, quo triticum teritur, fimilem.

76. Stygio] Venenato, qualis eft Styx inferorum palus.

78. Cingitur] Id eft, in fe ipfum convolvitur, & quafi coarctatur; qui ferpentis vulnerati mos eft, fefe deinde explicantis, atque in varias partes agitantis.

90'

85

Interdum ruit magno impe- Impete nunc vafto, ceu concitus imbribus amnis, ficut fluvius actus aquis pluvialibus, & profter. Fertur, & obftantes proturbat pectore filvas. nit pectore arbores oppofitas. Cedit Agenorides paulum: fpolioque leonis Filius Agenoris aliquan- Suftinet incurfus, inftantiaque ora retardat tum cedit, & excipit impe- Cufpide prætenta. Furit ille, & inania duro zum pelle Leonis; & arcet Vulnera dat ferro: figitque in acumine dentes. rictus urgentes mucrone oppofito. Ille rabiem exercet, Jamque venenifero fanguis manare palato infert plagas frustraneas Coeperat; & virides afpergine tinxerat herbas: rigido ferro;& mordet eu-Sed leve vulnus erat: quia fe retrahebat ab ictu ; fpidem. Et jam cruor cœperat fluere ex palato pefti- Læfaque colla dabat retro; plagamque federe fero &infecerat grami Cedendo arcebat, nec longius ire finebat. Donec Agenorides conjectum in gutture ferrum 90 Ufque fequens preffit: dum retro quercus eunti Obftitit; & fixa eft pariter cum robore cervix. Pondere ferpentis curvata eft arbor, & imæ Parte flagellari gemuit fua robora caudæ. Dum fpatium victor victi confiderat hostis; Vox fubito audita eft: (neque erat cognofcere promptum Unde; fed audita eft,) quid, Agenore nate, peremptum

fe

na virentia irrigatione: fed plaga erat exigua, quia recipiebat ab impreffione, & retro agebat collum afflictum, & recedendo prohibebat vul nus ne impingeretur, nec patiebatur ulterius progredi: donec Cadmus ufque perfequens preffit ferrum gutturi infixum, quoad quercus refiitit retro cedenti, & cervix trajecta est una cum

quercu. Arbor inclinata eft onere draconis, & gemitum

edidit eum fua ligna verbe

rarentur parte extrema cau

95

Serpentem fpectas? & tu spectabere ferpens. Ille diu pavidus, pariter cum mente colorem Perdiderat; gelidoque come terrore rigebant. Ico da Draconis. Dum victoria Ecce viri fautrix fuperas delapfa per auras pottius contemplatur magni-Pallas adeft: motæque jubet fupponere terræ tudinem fuperati hoftis, repente fonus auditus eft: (ne Vipereos dentes populi incrementa futuri.

erat facilè judicare unde, fed Paret: & ut, preffo fulcum patefecit aratro, auditus eft. Quamobrem, Spargit humi juffos, mortalia semina, dentes. 105 fili Agenoris, intueris an

guem interfectum? Tu quog, afpicieris Anguis. Ille diu territus amiferat fimul colorem atque animum; & capilli ftabant frigido pavore. Ecce Pallas viro favens devoluta per athera fupremum adeft, & imperat mandare terra exculta dentes draconis incrementa populi futuri. Obtemperat, ,poftquam aperuit fulcum impacto aratro, in terram (uti juffit Minerva) mittit dentes Semiva hominum.

NOTÆ.

84. Figitque Aut certè figere niti- | inter eas difcordia, ab eodem fuperarentur; magifque & dentes, & palatum lædit.

87. Vulnus] Lanceæ cufpide inflictum,

dum eam Draco morderet.

92. Fixa eft] Per hanc Draconis mortem alia alii intelligunt, dum vel fenfum hiftoricum, aut ad mores fpectantem inveftigant. Quoad hiftoriam, narrat Palæphatus, Draconem quemdam fuiffe Martis filium, Thebanorum regem quem Cadmus interfecit, cujus filii cum amicis una adveríus victorem Cadmum infurrexerint, donec & ipfi, mota à Cadmo

tur.

98. Spectabere] Regno pulfus ab Amphione & Zetho ad Illyrios tranfiit, ubi ipfe & uxor Hermione in ferpentes tranfmutati funt: Quam fabulam Naso ipfe lib. 4. enarrabit.

103. Populi ] Id eft, ex quibus homines nafcerentur.

104. Preffo] Pro impresso, quod in aliis codicibus legitur.

105. Mortalia] Id eft, non frugum ; fed ex quibus mortales feu homines naf

cerentur.

Inde (fide majus) glebæ cœpere moveri:
Primaque de fulcis acies apparuit hafta.
Tegmina mox capitum picto nutantia cono:
Mox humeri, pectufque, onerataque brachia telis
Exiftunt: crefcitque feges clypeata virorum.
Sic, ubi tolluntur feftis aulæa theatris,
Surgere figna folent; primumq; oftendere vultum;
Cætera paulatim: placidoque educta tenore
Tota patent; imoque pedes in margine ponunt.
Territus hofte novo Cadmus capere arma

Ne

parabat.

115

cape, de populo, quem terra creaverat, unus
Exclamat; nec te civilibus infere bellis.
Atque ita terrigenis rigido de fratribus unum
Cominus enfe ferit: jaculo cadit eminus ipfe.
Hic quoque, qui leto dederat, non longius illo 120
Vivit, & exfpirat, modo quas acceperat, auras.
Exemploque pari furit omnis turba: fuoque
Marte cadunt fubiti per mutua vulnera fratres.
Jamque brevis fpatium vitæ fortita juventus
Sanguineam trepido plangebant pectore matré; 125
Quinque fuperftitibus: quorum fuit unus Echion.
Is fua jecit humi monitu Tritonidis arma;
Fraternæque fidem pacis petiitque deditque.
Hos operis comites habuit Sidonius hofpes;
Cum pofuit juffam Phoebeis fortibus urbem. 130

pulo, quem terra produxerat; nec te immifce bellis civilibus. Arg, ita cum dexerat, percutit cominus duro gladio unum de fratribus terra ge

nitis: ipfe procumbit spicu

lo eminus miffo. Hic quoque, qui interfecerat, non diutius vitam profert, & emittit fpiritum quem paulo ante hauferat. Atque tota turba furit fimili exemplo.

fratres repentini peri

muntur fuo bello per plagas reciprocas. Jamque adolefcentes, naeli exiguum tempus vita, verberabant terram matrem cruentam trepido pectore, quinque folum reftantibus; quorum unus fuit Echion. Ille in terram abjecit fua arma juffu Minerva, & popofcit, & dedit fidem pacis fraterna. Hofpes Sidonius habuit hos focios laboris, cum ftatuit urbem praftitutam oraculo Apollinis.

NOTA.

108. Cono] A Coni forma ita appellatur galex apex, ubi variis coloribus pennæ, ftruthiocamelo præfertim dereptæ, apponi folent.

III. Sic ubi &c.] Ut hæc viris è terra furgentibus refpondeant, cogitandum eft aula circumvoluta & plicata lentè evolvi atque in Theatri parietes attolli; ita intextæ illis imagines paulatim se spe&atoribus oftendent.

111. Aulaa] Quibus theatra per ludorum tempus ornantur.

112. Signa] Intellige imagines in aulæis pictas.

116. Unus] Dicunt alii, Minervæ confilio, lapides aut lapidem inter eos conjeciffe Cadmum, qui à fe invicem feriri

exiftiman tes mutuam inter fe pugnam inierunt. Quam fabulam, de viris hinc inde adverfus Cadmum repente coactis, fuperaverit, haud imperite poffis expoquos ille prudentia fua diviferit & ita

nere.

123. Subiti] Id eft, qui ex terra fubito nati erant, & fubito iterum perierunt.

125. Trepido plangebant pectore matrem ; ] Id eft, in terram palpitantes jacuerunt.

126. Echion ] Quatuor alios Udæum, Ohthonium, Hiperenorem, & Pelorem nominat Apollodorus.

130. Juffam Thabeis] Apollinis oraculo monitus erat Cadmus Thebas condere.

II. Jam

II Jam Theba fuerant condita; poteras jam credi beatus exfilio, Cadme; Mars

II. Jam ftabant Thebe: poteras jam, Cadme, videri

Venus tibi obvenerant fo-Exilio felix: foceri tibi Marsque Venusque ceri: adde infuper ftirpem Contigerant. Huc adde genus de conjuge tanta, de tanta uxore, tot filios, Tot natos, natafque, & pignora cara nepotes. filiafque, & nepotes dileéta Hos quoq; ja juvenes: fed fcilicet ultima femper 135 pignora: hos quoque jam adultos: fed nimirum noExfpectanda dies homini: dicique beatus viffima femper dies eft ex- Ante obitum nemo fupremaque funera debet. spectanda homini; & nul- Prima nepos inter tot res tibi, Cadme, fecundas lus debet pradicari felix anCauffa fuit luctus, alienaque cornua fronti te mortem & ultimas exequias. Nepos, & cornua Addita, vofque, canes, fatiatæ fanguine herili. 140 aliena inducta illius capiti, At bene fi quæras; Fortunæ crimen in illo, vos infuper, canes, exp eta Non fcelus invenies. Quod enim fcelus error fanguine domini fuerunt tihabebat? bi Cadme prima caussa mœroris, inter tot res profperas.

Mons erat, infectus variarum cæde ferarum : At bene fi fcruteris, repe- Jamque dies rerum medias contraxerat umbras; ries in illo Nepote vitium Et Sol ex æquo meta diftabat utraque;

fortuna non flagitium: Cum juvenis placido per devia luftra vagantes ignorantia? Mons erat tin- Participes operum compellat Hyantius ore;

quod enim flagitium erat in

145

ctus fanguine diverfarum Lina madent, comites, ferrumque cruore ferarum : ferarum; & jam dies bre-Fortunæque dies habuit fatis. Altera lucem viores fecerat umbras me- Cum croceis invecta rotis Aurora reducet; dias rerum, & Sol aberat

150

aqualiter ob utroque termino, cum juvenis Thebanus fic alloquitur ore amico comites laborum errantes per latebras ferarum. Socii, retia & tela funt madida fanguine ferarum, & dies fuit fatis fauftus. Cum altera Aurora rediens curru rofeo revehet diem,

132. Marfa,] Quia Harmoniam, vel ut alii fcribunt Hermionen Martis & Veneris filiam, ut plurimis placet, uxorem duxit; in cujus nuptiis Dii omnes relicto cœlo adfuerunt, qui fponfam quoque donis cumulaverunt.

133. Genus] Progenies fuit nobiliffima que à Marte & Venere per Harmoniam fluxerit.

34. Tot natos] Unicum Polydorum Apollodorus, Hyginus, aliique memo

rant.

134. Natafque ] Quas quatuor dicunt fuifle, Ino, Semelen. Agaven, Autonoen. 134. Nepotes] Quales Bacchus ex Jove & Semele; Pentheus, qui fuo tempore Rex Thebarum, ex Echione, & Agave; Acteon, ex Ariftao & Autonoë; Milicerta & Learchus ex Athanante & Ino.

135. Ultima femper ] Fuit hæc Solonis, ex Græciæ fapientibus unius, fententia ad Cræfum, quam prolixe narrat Herodo

tus.

138. Nepos Acteon, ad cujus hifto

140. Canes] Quibus Actxon præda fuit, ut mox videbimus.

141. Illo] A&tæone, qui infcius Dianam vidit fine veftibus.

143 Mons] Citharon ut tradit Apollodorus.

145. Meta utrag] Oriente & Occidente. Meridianam horam defcribit: ut fupra v. 50.

147. Hyantius] A&txonem dicit Bootium; nam fuerunt Hyantes veteres Bœcotiæ populi.

148. Lina] Id eft, ex iis facta retia, metonymice.

150. Croceis] Quia ut plurimum croceo colore apparet cœlum fub ipfo lucis adventu.

Propofitum

155

160

Propofitum repetamus opus. Nunc Phoebus utraq;
Diftat idem terra; finditque vaporibus arva.
Siftite opus præfens: nodofaque tollite lina.
Juffa viri faciunt; intermittuntque laborem.
Vallis erat piceis & acuta denfa cupreffu;
Nomine Gargaphie, fuccinctæ facra Dianæ :
Cujus in extremo eft antrum nemorale receffu,
Arte laboratum nulla: fimulaverat artem
Ingenio Natura fuo: nam pumice vivo
Et levibus tophis nativum duxerat arcum.
Fons fonat à dextra tenui perlucidus unda,
Margine gramineo patulos incinctus hiatus:
Hic Dea filvarum venatu feffa folebat
Virgineos artus liquido perfundere rore.
Quo poftquam fubiit; Nympharú tradidit uni 165
Armigera jaculum, pharetramq;, arcufq; retentos.
Altera depofitæ fubjecit brachia palle:
Vincla duæ pedibus demunt. Nam doctior illis
Ifmenis Crocale, fparfos per colla capillos
Colligit in nodum; quamvis erat ipfa folutis. 170
Excipiunt laticem Nepheleq; Hyaleq;, Rhanifq;,
Et Pfecas, & Phiale; funduntque capacibus urnis.
Dumque ibi perluitur folita Titania lympha;
Ecce nepos Cadmi, dilata parte laborum,
Per nemus ignotum non certis paffibus errans, 175

redeamus ad opus incœptum:

nune Sol distat æqualiter terra utraque & dividit

terram calore. Intermittite opus prafens, & colligite retia intexta. Viri exequun tur mandata, & ab opere defiftunt. Vallis erat confita piceis, cupreffu acuta, nomine Gargaphie, facra Diana expedita veste cincta; in cujus ultimo feceffu eft fpelunca arboribus tetta, nulla arte parata: natura imitata erat artem fua indole: nam ftruxerat fornicem naturalem vivo dextra fons perlucidus firepumice & levibus tophis. A pit aqua exigua,

datas habens patentes ripas margine kerbofo. Hic Dea nemorum laffa venatu confueverat lavare aqua fluenre membra virginea. Que poftquam intravit dedit uni Nympharum armigera jacus lum, & pharetram, & ar cuss remiffos. Alia lacertis accepit pallam veltem à

Diana depofitam. Dua tol

lunt cothurnos pedibus: nam Crocale Ifmeni filia peritior illis religat comam diffufam per colla, & ipfa interim erat fparfis crinibus. Nephele, & Hyale, & Rhanis, & fecas, & Tinate excipiunt aquas, & fundunt ex amplis fitulis. Dumque Titania ibi abluitur aqua confueta, ecce nepos Cadm parte operis venatorii remiffa in diem fequentem, ambulavs greffibus incautis per filvam minus cognitam,