Imatges de pàgina
PDF
EPUB

quam

450

Sed,poftquam pariter Nymphas incedere vidit, 4451
Senfit abeffe dolos, numerumque acceffit ad harum
Heu difficile eft, crimen non prodere vultu!
Vix oculos attollit humo: nec, ut ante folebat,
Juncta Dex lateri, nec toto eft agmine prima:
Sed filet; & læfi dat figna rubore pudoris.
Et (nifi quod virgo eft) poterat fentire Diana
Mille notis culpam. Nymphæ fenfiffe feruntur.
Orbe refurgebant Lunaria cornua nono;
Cum Dea venatrix, fraternis languida flammis,
Nacta nemus gelidum: de quo cum murmu-
re labens

Ibat, & attritas verfabat rivus arenas.

455

Ut loca laudavit; fummas pede contigit undas.
His quoque laudatis, procul est, ait, arbiter omnis:
Nuda fuperfufis tingamus corpora lymphis.
Parrhafis erubuit; cunctæ velamina ponunt: 460
Una moras quærit. Dubitanti veftis ademta est:
Qua pofita, nudo patuit cum corpore crimen.
Attonitæ, manibufque uterum celare volenti,
I procul hinc, dixit, nec facros pollue fontes,
Cynthia: deque fuo juffit fecedere cœtu.
Senferat hoc olim magni matrona Tonantis :
Diftuleratque graves in idonea tempora poenas.
Cauffa more nulla eft : & jam puer Arcas (id ipfum
Indoluit Juno) fuerat de pellice natus.

465

Sed poftquam cognovit Nym phas una ambulare intelleaddidit earum choro. He xit fraudem non effe; & fe

quam difficile eft non indicare crimen ore vix erigit pculos; neque ut antea confueverat affixa eft lateri Dea; neque eft prima toto choro. Verum tacet; & rubore fuo indicat pudicitiam violatam. Et, nifi ipfa effet virgo, Diana po

ferat cognofcere crimen mille indiciis. Nympha dicuntur cognoviffe. Cornua Luna renovabantur nono orbe 2 cùm Diana Dea venatrix

languens nimio fervore fra

tris, devenit in filvam opacam, ex qua manabat rivus fluens cum ftrepitu, & verrebat fabulum detritum. Poftquam probavit loca, attigit pede aquas fupremas, illis quoque probatis, longe abeft inquit, omnis teftis, abluamus nuda orpora aquis fuperfufis. Parrhafis rubore correpta eft. Omnes exuunt veftes, ea fo

la cunctatur. Amictus dereptus eft moras netenti,

Quo fimul obvertit fævam cum lumine mente; 470 quo exuto, culpa prodita eft Scilicet hoc unum reftabat, adultera, dixit, cum nudo corpore. Diana Ut fœcunda fores: fieretque injuria partu dixit huic exterrita, & Nota: Jovifque mei teftatum dedecus effet. quaremti tegere ventrem Haud impunè feres: adimam tibi nempe figuram, contamina facros fontes ; manibus, fuge hinc, neque imperavit abire à fuo numero. Conjux magni Tonantis. hoc olim adverterat, & dimiferat in tempus oportunum atrox fupplicium. Non eft caufa diutius morandi ; & jam puer Arcas erat natus de adultera: idipfam Junoni merori erat. In quem puerum ftatim arque conjecit feros oculos ferumque animum, fcilicet, inquit, hoc unum fupererat, pellex, ut facunda effes, & injuria innotefceret partu, & crimen mei Jovis eßet hoc teftimonio confirmatum Non difcedes inulta, namque tibi eripiam formam,

[merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]

qua tibi plaudit, odiofa. Qua tibi, quaque places noftro, importuna, 475

grata es viro nostro.

marito.

Loquuta est, & coma cor- Dixit: &, adverfa prenfis à fronte capillis,

repta a fronte oppofita, pro

turbatam projecit in ter-Stravit humi pronam. Tendebat brachia fupplex. ram. Supplex porrigebat la- Brachia coeperunt nigris horrefcere villis,

certos, lacerti cœperunt ri-Curvarique manus, & aduncos crefcere in ungues, gere pilis atris, & manus fiecti, & augeri in ungues Officioq; pedum fungi: laudataque quondam 480 hamatos,& vicem pedum Ora Jovi, lato fieri deformia rictu.

vaftis faucibus. Et ne pre

ces,

veat mentem

teftas loquendi, vox fava, infenfa plena terroris emittitur de rauco gutture.

[ocr errors]

;

Animus tamen priftinus neft in urfa facta, & indicans poe am fuam continuo gemitu, tollit ad cœlum & aftra manus qualefcung &cogitat Jovem ingratum, licet non poffit ita pradicare. Ah! quoties verita requiefcere in nemore deferto, exfpatiata eft ante domum, &

fentit.

præftare, & vultus olim Neve preces animos, & verba fuperflua flectant; probati a Jove fieri turpes Poffe loqui eripitur. Vox iracunda, minaxque, copia orationis mo- Pleraque terroris rauco de gutture fertur. tollitur po- Mens antiqua tamen facta quoq; manfit in urfa. 485 Affiduoque fuos gemitu teftata dolores, Qualefcunque manus ad cælum & fidera tollit : Ingratumque Jovem, nequeat cum dicere, Ah quoties, fola non aufa quiefcere filva, Ante domum, quondamq; fuis erravit in agris! 490 Ah quoties per faxa canum latratibus acta est! Venatrixque metu venantum territa fugit! Sæpe feris latuit vifis; oblita quid effet: Urfaque confpectos in montibus horruit urfos: Pertimuitq; lupos; quamvis pater effet in illis. 495 VI. Ecce Lycaoniæ proles ignara parenti Arcas adeft, ter quinque ferè natalibus actis. Dumque feras fequitur; dum faltus eligit aptos, Nexilibufque plagis filvas Erymanthidas ambit; mets venatorum. Sape fe Incidit in matrem. Quæ reftitit Arcade vilo; 500 abdidit feris confpectis, non recordans quid eßet; Et cognofcenti fimilis fuit. Ille refugit : urfa expavit urfos vifus in Immotofque oculos in fe fine fine tenentem &lupos, quan-Nefcius extimuit: propiufque accedere aventi quam parens eßet immixtus Vulnifico fuerat fixurus pectora telo:

in campis olim fuis. Ah! quoties agitata eft per rupes

latratibus canum ! Et ve

natrix effugit tremefacta

collibus

illis.

[ocr errors]

"VI. Ecce Areas filius Arcuit omnipotens: pariterque ipfofq; nefafq; 505 Calliftus nefcius incidit in

matrem, annos natus propemodum quindecim; & dum perfequitur feras, dum eligit faltus idoneos, & circumdat filvas Erymanthidas caffibus intextis, occurrit matri, qua conftitit Arcade confpecto, & vifa eft cognofcere illum. Ille receffit, & ignorans expavit hærentem femper in fe oculis fixis; & jacturus erat telum vulneraturum pectus matris cupientis accedere propius: Ome nipotens id vetuit, & fimul ipfos corripuit, & prohibuit nefas,

NOTA.

478. Brachia] In urfam mutata eft. Cujus fabulæ hanc caufam affignat Palæphatus. Ingreffa erat Callifto venatrix urfe cubile, à qua confumta eft: Exivit deinde urfa, nec deinceps apparuit Callifto: cam urfam effe comites dictitarunt.

487. Tollit] Solent nempe urfi pofterioribus tantum pedibus quandoque infiftere, more hominum.

493. Quid esset] Éjufmodi nempe fera, cui ab aliis nihil timendum effet.

495. Pater] Patrem illius Lycaonem antea in lupum Jovis ira mutatum vidimus. Lib. 1.

499. Erymanthidas Arcadicas; Erimanthus quippe Arcadia mons eft, apro ab Hercule cafo factus celebris.

Suftulit;

Suftulit; & celeri raptos per inania vento
Impofuit cælo, vicinaque fidera fecit.
Intumuit Juno, poftquam inter fidera pellex
Fulfit: & ad canam defcendit in æquora Tethyn,
Oceanumq; fenem; quorum reverentia movit 5 10
Sæpe Deos: cauffamque viæ fcitantibus infit:
Quæritis æthereis quare regina Deorum
Sedibus huc adfim? pro me tenet altera cælum.
Mentiar, obfcurum nifi nox cum fecerit orbem,
Nuper honoratas fummo mea vulnera cælo
Videritis ftellas illic, ubi Circulus axem
Ultimus extremum fpatioque breviffimus ambit.
Eft verò, cur quis Junonem lædere nolit,
Offenfamque tremat; quæ profim fola nocendo?
En ego quantum egi! quam vafta potentia

noftra eft!

515

520

525

Effe hominem vetui: facta eft Dea. Sic ego poenas
Sontibus impono: fic eft mea magna poteftas.
Vindicet antiquam faciem, vultufque ferinos
Detrahat; Argolica quod in ante Phoronide fecit:
Cur non & pulfa ducat Junone, meoque
Collocet in thalamo, focerumque Lycaona fumat?
At vos fi læfæ contemtus tangit alumnæ,
Gurgite cæruleo feptem prohibete Triones:
Sideraque in cælo ftupri mercede recepta
Pellite ne puro tingatur in æquore pellex.

[merged small][ocr errors]

dem & Calliftonem,

meos dolores, ftellas jam infignes fupremo calo illic ubi

circulus ultimus & minimus ambitu circumdat polum. Reliquum autem eft aliquid, quamobrem quifquam metuat offendere Junonem, metuat lafam, qua fola juvem officiendo? En quantum ego profeci! quanta eft noftra poteftas: prohibui effe hominem, facta eft Dea. Ita ulcifcor noxios: ea. eft mea vafta potentia! Afferat ei priftinam formam, & tollat faciem belluinam; quod fecit antea in Phoronide Argolica. Cur non etiam eam uxorem ducat, Junone repudiata, & conftituat in meo cubiculo, & accipiat Lycaonem in focerum? At fi faftidium alumna fpreta vos movet, arcete à glauco mari feptem Triones; & abigite fidera calo, quod iis ftupri pramium eft, admota; ne adultera mergatur in aqua pura, VII. Dii maris affenfi erant: filia Saturni

:

530

VII. Dî maris annuerant. Habili Saturnia curru

[merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small]

eurru agili pavonibus ftella

tis; ftellatis inquam tam nuper Argo interfecto, quam

afcendit in cœlum fluidum Ingreditur liquidum pavonibus aëra pictis:
Tam nuper pictis cafo pavonibus Argo;
Quam tu nuper eras, cum candidus ante fuiffes,
Corve loquax, fubito nigrantes verfus in alas. 535
Nam fuit hæc quondam niveis argentea pennis
Ales, ut æquaret totas fine labe columbas:
Nec fervaturis vigili Capitolia voce
Cederet anferibus, nec amanti flumina cycno.
Lingua fuit damno: lingua faciente loquaci, 540
Qui color albus erat, nunc eft contrarius albo.

tu, corve garrule, nuper eras repente mutatus in alas atras, cum prius albus fuiffes. Nam hac avis fuit olim fplendida pennis candidis, ut par effet columbis prorfus fine omni macula; neg, cederet anferibus cuftodituris voce experrecta Capitolium, neque Cycno profequenti fluvios. Lingua nocuit, lingua garrula id praftante, ut color qui erat candidus, nunc fit contrarius candido. VIII. Non fuit puella formofior in tota Hamonia, quam Lariffaa Coroni. Sane grata tibi fuit, Delphice, dum vel pudica fuit, vel minus obfervata. Sed avis Apollinis cognovit ftuprum;

&, ut index inexorabilis re

VIII. Pulcrior in tota, quam Lariffæa Coronis,
Non fuit Hæmonia; placuit tibi, Delphice, certè,
Dum vel cafta fuit, vel inobfervata. Sed Ales
Senfit adulterium Phoebeius: utque latentem 545
Detegeret culpam non exorabilis index,

Ad dominum tendebat iter: quem garrula motis
Confequitur pennis, fcitetur ut omnia, cornix.
Auditaque viæ caufa, Non utile carpis,

Inquit, iter: ne fperne meæ præfagia linguæ. 550
Quid fuerim, quid fimque, vide; meritumque
require.

velaret vitium occultum, Invenies nocuiffe fidem. Nam tempore quodam greffus dirigebat ad domi

num: quem indicem cornix loquax perfequitur alis agitatis, ut omnia pereunitetur. Et cognita caufa via, Non, ait, iter facis tibi commodum: ne contemne omina lingua mea. Infpice quid fa,& quid fuerim, & percunctare de merito, reperies fidem mihi obfuiffe. Nam aliquando Minerva

NOTA.

533. Titis] Quorum caudas ftellanti- | bus genimis, ex Argi oculis, nuper ornaverat Juno. Pi&i vero Pavones proprie trahunt currum Junonis propter diverfam & multicolorem aëris naturam: qua de caufa & Iris eidem nuncia, & miniftra eft.

534. Tam nuper] Repetitio eft, ut ad fequentem fabulam facilius defcendat, & lectoris animum præparet.

538. Nec fervaturis] Alludit ad hiftoriam Romanam, quæ Gallos teftatur, olim per noctis filentia ad fummum Capitolii obfeffi adfcendiffe; ita ut non cuftodes folum, fed & canes fefellerint: anferes tamen clangore, & alarum ftrepitu M. Manlium excitaffe, qui cum aliis Gallos de arce Romana deturbavit.

542. Lariffaa] Lariffa Theffaliæ urbe oriunda; qua re ab alia Coronide Phocaiça diftinguitur.

542. Coronis] Hæc, quæ aliis Arfinee Leucippi filia, Phlegiæ fuit; cujus fabu

lam prolixe perfequitur Natalis Comes lib. 4. cap. 11.

243. Hamonia] Theffalia, ab Hæmo vicino monte, ut placet Servio; at potius ab aliquo rege, quorum caufa fæpiffime

nomen mutavit.

543. Delphice] Apollinem compellat, qui à Delphis, Phocidis urbe, ubi celeberrimum habuit templum & oraculum hoc nomen confequutus eft

545. Ales Phoebeius] Corvus eft, prop¬ ter auguria, vaticinia, & præfagia Apol lini facer; qui Coronidis adulterium deprehendit.

545. Adulterium] Quod admifit Coro nis, quæ Ifchydi cuidam Theffalo fui copiam fecit.

546. Non exorabilis ] Inexorabilis dicitur corvus, quia cornicis monita audire noluerit; vel forte quia Coronis eum precibus fruftra fatigavit ne rem proferret.

547. Garrula feitetur] Percutatorem fugito, nam garrulus idem eft. Forat.

Pallas

[ocr errors]

560

incluferat Erichonium, fi

[ocr errors]

tao: & pofuerat hanc lecapfa facta de vimine Agem tribus puellis ortis ex Cecrope biformi ne intuetecta levibus foliis obfervarentur fua arcana. Ego bam quid agerent ab ulmo pia. Dua Pandrofos, & Herfe fideliter fervant con

Pallas Erichthonium, prolem fine matre creatam,ium natum abfq, matre
Clauferat Actæo texta de vimine cifta:
Virginibufque tribus gemino de Cecrope natis 555
Hanc legem dederat, fua ne fecreta viderent.
Abdita fronde levi denfa fpeculabar ab ulmo,
Quid facerent. Commiffa duæ fine fraude tuentur,
Pandrofos atque Herfe. Timidas vocat una forores
Aglauros, nodofque manu diducit; at intus
Infantemque vident, apporrectumque draconem.
Acta Dea refero: pro quo mihi gratia talis
Redditur, ut dicar tutela pulfa Minervæ;
Et ponar poft noctis avem. Mea poena volucres
Admonuiffe poteft; ne voce pericula quærant. 565
At puto non ultro nec quicquam tale rogantem
Me petiit. Ipfa licet hoc à Pallade quæras:
Quamvis irata eft, non hoc irata negabit.
Nam me Phocaïca clarus tellure Coroneus
(Nota loquor) genuit, fueramque ego regia

570

virgo:
Divitibufque procis (ne me contemne) petebar.
Forma mihi nocuit. Nam dum per litora lentis
Paffibus, ut foleo, fumma fpatiarer arena,
Vidit, & incaluit pelagi Deus: utque precando
Tempora cum blandis abfumfit inania verbis; 575
Vim parat, & fequitur. Fugio, denfumq; relinquo

fx

credita: una Aglauros arceffit forores meticulofas: & refolvit vincula manu: at intuentur intus & puerum,

Renuncio Dea

draconem juxta ftratum. qua facta ef fent, pro quo haec mihi gra tia refertur, ut dicar rejecta à clientela Palladis ; habear poft alitem noctis. Meum fupplicium poteft done arceffant cuiße alites damna loquacitate. dices credo, Minerva non expetivit me fponte fua cum ego ab illa tale nihil rogarem. Poffis iftud à Minerva ipfa exquirere: tametfi infenfa eft, infenfa non iftud diffitebitur. Nam

[ocr errors]

At

dico

gua paffim nota funt, Coroneus illustris terra Phocaïca me progenuit: & eram puella regia: & quærebar à procis opulentis ; ne me defpice. Pulcritudo mihi obfuit. Nam dum ambularem in extrema glarea tardis greffibus per littora, ut confuevi, Deus maris Neptunus intuitus eft me, & amore correptus eft: & poftquam contrivit orando vanum tempus & molles voces, vi nititur, & me perfequitur. Profilio, & deftituo littus folidum,

NOTA.
|

553. Erichthonium] Fuit hic fuo tempore rex Athenienfium, ex Vulcani femine in terram effufo, dum vim Minervæ pararet, genitus; quem quidem draconis pedibus natum cifta inclufit ipfa Minerva, tribufque Cecropis virginibus commendavit, &c.

554. Acteo] Ex Attica regione derepto. 555. Gemino] Fuit Cecrops Athenienfium rex primus,à quo illi Cecropida: di&tus ideo geminus, vel quod primo bonus, deinde malus factus fit; vel quod ex parte ferpens; vel quod lingua duplici, Egyptia nempe, Egypto oriundus, & Attica. Alii alias caufas afferunt.

562. Acta A Cecropis filiabus. 563. Ut dicar] Cornicem ob garrulitatem averfatur prudentiæ dea: cujus generis aves in Minerva templis lucifque

raro, Athenis omnino non confpici, fcripfit Plinius.

564. Noctis avem ] Noctuam ; quæ Minervæ facra, quia in tenebris perfpicit, atque in nocte confilium.

565. Voce] Plurimis nocet avibus, quæ per vocem & propter eam in aucupis manus deveniunt.

566. At puto] Tacitæ occurrit obje&ioni. Diceret enim coryus, non ob indicium repulfa fuifti, ò Cornix, fed quia nunquam Minerva grata ; quod omnem cornicis fuafioni vim adimebat. Atque hanc poftea ita diffolvit objectionem, ut fponte fuerit ab ipfa Minerva comes petita.

gione, Attica finitima, imperans.
569. Phocaica] In Phocide Græciæ re-
572. Lentis] Qui cornicum etiam mos
Littus,

eft,

« AnteriorContinua »