580

585

590

595

Vina quoque instillat. vini quodcumque relictum est,

Aut ipsa , aut comites, plus tamen ipsa, bibit.
Hostiles linguas, inimicaque vinximus ora,

Dicit discedens, ebriaque exit anus.
Forsitan a nobis, quae fit dea Muta, requiras,

Disce, per antiquos quae mihi nota senes.
luppiter indomito Iuturnae captus amore

Multa tulit, tanto non patienda Deo.
Illa modo in filuis inter coryleta latebat :

Nunc in cognatas desiliebat aquas.
Conuocat hic Nymphas, Latium, quotcumque tenebas :

Et iacet in medio talia verba choro :
Inuidet ipsa sibi, vitatque , quod expedit illi,

Vestra soror summo iungere membra Deo.
Confulite ambobus : nam quae mea magna voluptas,

Vtilitas vestrae magna sororis erit.
Vos illi in prima fugienti obfiftite ripa ,

Ne sua fluminea corpora mergat aqua.
Dixerat : adnuerunt omnes Tiberinides vdae,

Quaeque colunt thalamos , Ilia diua ,
Forte fuit Nais, Lara nomine : prima sed illi

Di&ta bis antiquum syllaba nomen erat,
Ex vitio pofitum. faepe illi dixerat Almo,

Nata , tene linguam. nec tamen illa tenet.
Quae , fimul ac tetigit Iuturnae ftagna sororis,

Effuge, ait, ripas : dicta refertque Iouis.
Illa etiam Iunonem adiit : miserataque nuptam,

Naïda Iuturnam vir tuus, inquit, amat.
Iuppiter intumuit : quaque eft non vsa modeste,

Eripuit linguam : Mercuriumque vocat ;
Duc, ait, ad Manes : locus ille filentibus aptus.

Nympha, sed infernae Nympha paludis, erit.
Iussa louis fiunt. accepit lucus euntes.

Dicitur illa duci tum placuiffe Deo.
Vim parat hic : vultu pro verbis illa precatur ;

Et frustra muto nititur ore loqui.
Fitque grauis, geminosque parit, qui compita servant,
P. Ouid. Naf. Opera Tom. III.

n

tuos.

605

610

GIS

Ec

Et vigilant nostra semper in vrbe, Lares. Proxima cognati dixere Caristia cari,

Et venit ad socias turba propinqua dapes. Scilicet a tumulis, et, qui periere, propinquis, Protinus ad viuos ora referre iuuat :

620 Poftque tot amiffos, quidquid de fanguine restat,

Adspicere : et generis dinumerare gradus. Innocui veniant : procul hinc, procul impius esto

Frater, et in partus mater acerba fuos : Cui pater est viuax, qui matris digerit annos,

625 Quae premit inuisam socrus iniqua nurum. Tautalidae fratres abfint, et läsonis uxor,

Et quae ruricolis semina tosta dedit :
Et Soror, et Progne, Tereusque duabus iniquus :
Et quicumque suas per scelus auget opes.

630 Dîs generis date tura bonis. Concordia fertur

Illo praecipue mitis adesse die.
Et libate dapes: vt grati pignus honoris

Nutriat incinctos mifla patella Lares.
Iamque vbi fuadebit placidos nox vltima somnos,

635 Parca precaturae fumite vina manus. Et, bene nos,

Patriae, bene te , Pater, optime Caesar,
Dicite fuffuso, per facra verba, mero.
Nox vbi tranfierit, folito celebretur honore
Separat indicio qui Deus arua suo.

640 Termine , fiue lapis, fiue es defoffus in agro

Stipes, ab antiquis fic quoque numen habes. Te tuo diuersa domini pro parte coronant ;

Binaque serta tibi, binaque liba ferunt. Ara fit: huc ignem curto fert rustica testu,

645 Sumtum de tepidis ipfa colona focis, Ligoa fenex minuit: concisaque construit alte;

Et folida ramos figere pugnat humo,
Dum ficco primas irritat cortice flammas;
Stat puer, et manibus lata canistra tenet.

650 Inde, vbi ter fruges medios immisit in ignes, Porrigit incisos filia parua fauos.

655

660

665

670

Vina tenent alii: libantur fingula flammis.

Spectant, et linguis candida turba fauent.
Spargitur et caesa communis terminus agna :

Nec queritur, lactens cum fibi porca datur.
Conueniunt , celebrantque dapes vicinia fimplex ;

Et cantant laudes, Termine fancte, tuas.
Tu populos, vrbesque, et regna ingentia finis :

Omnis erit fine te litigiosus ager.
Nulla tibi ambitio est : nullo corrumperis auro.

Legitima seruas credita rura fide.
Si tu signasses olim Thyreatida terram ;

Corpora non leto miffa trecenta forent :
Nec foret Othryades congestis tectus in armis.

O quantum patriae sanguinis ille dedit !
Quid, noua cum fierent Capitolia ? nempe deorum

Cuncta Ioui ceflit turba , locumque dedit.
Terminus (vt veteres memorant) conuentus in aede

Reftitit: et magno cum loue templa tenet.
Nunc quoque, se supra ne quid nisi fidera cernat,

Exiguum templi tecta foramen habent.
Termine , poft illud leuitas tibi libera non est.

Qua pofitus fueris in statione , mane.
Nec tu vicino quidquam concede roganti ;

Ne videare hominem praeposuisse Ioui.
Et seu vomeribus, seu tu pulsabere rastris;

Clamato, Meus est hic ager, ille tuus.
Est via, quae populum Laurentes ducit in agros,

Quondam Dardanio regną petita duci.
Illac lanigeri pecoris tibi , Termine , fibris

Sacra videt fieri sextus ab vrbe lapis.
Gentibus est aliis tellus data limite certo;

Romanae fpatium eft vrbis et orbis idem.
Nunc

unc dicenda mihi Regis fuga. traxit ab illa

Sextus ab extremo nomina mense dies.
Vltima Tarquinius Romanae gentis habebat

Regna: vir iniustus, fortis ad arma tamen
Ceperat hic alias, alias euerterat vrbes;

D2

690

695

706

705

Et Gabios turpi fecerat arte fuos.
Namque trium minimus, proles manifesta Superbi,

In medios hoftes nocte filente venit.
Nudarant gladios : Occidite, dixit, inermem.

Hoc cupiant fratres, Tarquiniusque pater,
Qui mea crudeli lacerauit verbere terga.

Dicere ut hoc poflet, verbera passus erat.
Luna fuit. fpectant iuuenem, gladiosque recondunt:

Tergaque, deducta velte, notata vident.
Flent quoque, et, vt fecum tueatur beila, precantur.

Callidus ignaris adnuit ille viris.
Iamque potens, misso genitorem adpellat amico,

Prodendi Gabios quod fibi monstret iter.
Hortus odoratis suberat cultissimus herbis,

Sectus humum riuo lene sonantis aquae. Illic Tarquinius mandata latentia nati

Accipit, et virga lilia fumma metit.
Nuntius vt rediit, decussaque lilia dixit ;

Filius, Agnosco iuffa parentis, ait.
Nec mora: Principibus caesis ex vrbe Gabina,

Traduntur ducibus moenia nuda fuis.
Ecce (nefas visu) mediis altaribus anguis

Exit , et exstinctis ignibus exta rapit. Consulitur Phoebus. fors eft ita reddita : Matri

Qui dederit princeps oscula , victor erit.
Ofcula quisque suae matri properata tulerunt,

Non intellecto credula turba Deo.
Brutus erat ftulti fapiens imitator, ut effet

Tutus ab infidiis, dire Superbe, tuis.
Ille tacens, pronus matri dedit oscula Terrae,

Creditus offenso procubuille pede.
Cingitur interea Romanis Ardea fignis,

Et patitur lentas obsidione moras.
Dum vacat, et metuunt hoftes committere pugnam ;

Luditur in castris: otia miles agit.
Tarquinius iuuenis focios dapibusque mieroque

Accipit. atque illis Rege creatus ait :

710

725

Dum

730

735

740

745

Dum nos difficilis pigro tenet Ardea bello,

Nec finit ad patrios arma referre Deos;
Ecquid in officio torus eft focia is ? et ecquid

Coniugibus nostris mutua cura sumus?
Quisque suam laudant. ftudiis certamina crescunt;

Et feruent multo linguaque corque mero.
Surgit cui clarum dederat Collatia nomen;

Non opus eft verbis, credite rebus, ait.
Nox fuperest: tollamur equis, vrbemque petamus.

Dicta placent: frenis impediuntur equi.
Pertulerant dominos. regalia protinus illi

Tecta petunt : custos in fore nullus erat. Ecce nurum Regis , fufis per colla coronis,

Inueniunt posito peruigilare mero. Inde cito palsu petitur Lucretia. nebat ;

Ante torum calathi, lanaque mollis, erant.
Lumen ad exiguum famulae data pensa trahebant:

Inter quas tenui fic ait ipsa fono:
Mittenda eft domino (nunc, nunc properate, puellae)

Quamprimum nostra facta lacerna manu.
| Quid tamen audistis? nam plura audire soletis.

Quantum de bello dicitur esse super ?
Postmodo victa cades : melioribus, Ardea, restas,

Improba ; quae noftros cogis abesse viros.
Sint tantum reduces. sed enim temerarius ille

et stricto quolibet ense ruit. Mens abit, et morior , quoties pugnantis imago

Me subit : et gelidum pectora frigus habet. Definit in lacrimas: intentaque fila remittit ;

In gremio vultum deposuitque suum. | Hoc ipsum decuit: lacrimae cecidere pudicae ;

Et facies animo dignaque parque fuit. Pone metum , venio, coniux ait. illa reuixit :

Deque viri collo dulce pependit onus. Interea iuuenis furiatos regius ignes : Concipit, et caeco raptus amore furit.

Forma placet , niueusque color, fauique capilli : D

D 3

750

Eft meus ,

755

760

Qui.