362 P. OVID. NAS. METAM. LIB. XII.

eiet certamina, atque bella excitantur ob arma Achilpetere, non etiam Oilei filius Ajax; non Atrides minor, non major atate & belli peritia, non alii: fpes tanta gloria movit folum filium Telamonis, atque Laerta.

lis. Tydeides non audet ea

Bella movet clypeus: deque armis arma feruntur.
Non ea Tydides, non audet Oileos Ajax,
Non minor Atrides, non bello major & ævo
Pofcere, non alii: foli Telamone creato
Laertaque fuit tantæ fiducia laudis.

A fe Tantalides onus invidiamque removit:
Argolicofque duces mediis confidere caftris
Tantalides à fe repulit onus Juffit: & arbitrium litis trajecit in omnes,
&odium; atque voluit du-

ces Gracos federe in mediis caftris, & tranfmifit in omnes judicium litis.

NOTA.

625

P. OVIDII NASONIS

Metamorphofeon

LIBER XIII.

ARGUMENTU M.

Eptunus deinde Achilli mortem procurat. De cujus armis Ajax & Ulyffes poft mortem contendunt. Ajace verò bac de caufa mortuo, fanguis ejus in hyacinthum convertitur. Capta poftea Troja, Hecuba in canem mutata est. Cujus fortunam cum Dii omnes deplorarent, Aurora fola Memnonem duntaxat, avem jam factum, lugebat. Eneas autem profugus ad Anium, cujus filiæ in columbas erant converfa, aliaque deinceps loca transformationibus celebrata delatus eft. In Latium denique ut venit, bellum cum Turno fufcepit.

I.

C

Onfedere duces: &, vulgi ftante corona,
Surgit ad hos clypei dominus feptem plicis
Ajax.

Utque erat impatiens iræ, Sigeïa torvo
Littora refpexit, claffemque in littore vultu :
Intendenfq; manus, Agimus, pro Jupiter, inquit,

5

INTERPRETATIO.

I. Duces confederunt : atque multitudine circum ftante, Ajax dominus clypei feptemplicis ad hos furgit. Atque fiquidem ira non

temperavit, refpexit littora Sigaia, & classem qua cras

in littore oculis indignantibus ; atque porrigens manus, Prob! Jupiter, inquit,

Dicimus cauffam in confpe-
Etu navium, & Ulyffes me-

Ante rates cauffam, & mecum confertur Ulyffes! At non Hectoreis dubitavit cedere flammis: Quas ego fuftinui; quas hac à classe fugavi. Hectoreis, quos ego fuftinui, Tutius eft fictis igitur contendere verbis,

cum componitur! At non

puduit illum cedere igmbus

Adeoque magis expedit cer- Quam pugnare manu. Sed nec mihi dicere?:

dimicare dextra.

Sed ne

que mihi facile eft, orationem inftituere; neque ifti rem gerere:& quantum ego poffum favo bello, atque certamine, tantum ifte poteft dictis. Neque tamen apinor, Graci, mea facino

promptum;

IQ

tare fucatis verbis, quam Nec facere eft ifti. Quantumque ego Marte feroci, Quantum acie valeo, tantum valet ifte loquendo. Nec memoranda tamen vobis mea facta, Pelafgi, Effe reor: vidiftis enim. Sua narret Ulyffes; Quæ fine tefte gerit, quorum nox conscia fola eft. 15 Præmia magna peti fateor : fed demit honorem Emulus Ajaci. Non eft tenuiffe fuperbum, ra vobis effe referenda; nam-Sit licet hoc ingens, quidquid fperavit Ulyffes. que ipfi ea spectaftis. Ulyffe Ifte tulit pretium jam nunc certaminis hujus; ne spectatore, quorum nox fo- Quo cum victus erit, mecum certaffe feretur. Atque ego, fi virtus in me dubitabilis effet, Nobilitate potens effem, Telamone creatus: Moenia qui forti Trojana fub Hercule cepit: Littoraque intravit Pagafea Colcha carina.

memoret fua, qua geffit fi- |

la eft teftis. Agnofco ingentem mercedem pofer: fed competitor Ajacis tollit laudem. Quantumvis hoc præmium fit magnum, non eft glorio

fum id confequi, fiqui- acus huic pater eft: qui jura filentibus illic

dem Ulyffes illud fperavit.

Ifte jam nunc mercedem reportavit hujus contentionis,

20

25

Reddit, ubi Æoliden faxum grave Sify phon urget.
Eacon agnofcit fummus, prolemque fatetur

ex qua cum fuperatus difcef-Jupiter effe fuam. Sic ab Jove tertius Ajax.

ferit, dicetur mecum conten

diffe. Atque ego, fi virtus mea effet incerta, valerem genere, ortus ex Telamone: qui potitus eft muris Iliacis fub ftrenuo Hercule, atque aliit littora Colcha navi Pegafaa. acus est huic pater, qui jus dicit mortuis illic ubi faxum ingens exercet Sisyphum Æoliden. Supremus Jupiter confitetur acum esse filium fuum. Atque ita Ajax eft tertius à Jove.

30

veni,

35

Nec tamen hæc feries in cauffa profit, Achivi;
Si mihi cum magno non eft communis Achille.
Frater erat: fraterna peto. Quid fanguine cretus
Sifyphio, furtifque, & fraude fimillimus illi,
Inferit acidis alienæ nomina gentis?
An quod in arma prior, nulloque fub indice
Arma neganda mihi? potiorque videbitur ille,
Ultima qui cepit; detrectavitque furore
Militiam ficto: donec follertior ifto,
Sed fibi inutilior timidi commenta retexit
Naupliades animi, vitataque traxit in arma?
Optima nunc fumat, qui fumere noluit ulla.
Nos inhonorati, & donis patruelibus orbi,
Obtulimus qui nos ad prima pericula, fimus.
Atq; utinam aut verus furor ille, aut creditus, effet;
Nec comes hic Phrygias unquam veniffet ad arces
Hortator fcelerum! non te, Poeantia proles,
Expofitum Lemnos noftro cum crimine haberet."

cum illuftri Achille. Erat patruelis: pofco patruelia. Quamobrem ortus ex fan

guine Sifyphi, atque illi fimillimus dolis & furtis, annumerat acidis genti nomina diverfa gentis? An arma mihi auferenda funt quia prior acceffi, atque nullo indicante? Atque ille dignior videbitur, qui cepit noviffi40 ma, atque vitavit bellum fimulata infama, donec callidior illo, fed fibi improvidus ingenii meticulofi, atque raNaupliades prodidit figmenta

45

puit in arma qua vitaverat. Nunc confequatur præftantif fima arma qui recufavit capere ulla: Nos contemti fimus, atque fpoliati muneribus patruelibus, qui nos objecimus primis difcriminibus. Atque utinam, aut hac infania vera fuisset, aut credita; neque hic fuafor flagitiorum unquam acceffifet focius ad arces Troianas! fili Teantis, Lemnos non te haberet expofitum per noftrum flagitium.

NOTÆ.

31. Frater] Patruelis: Fratres namque erant Telamon Ajacis, & Peleus Achillis pater. Patrueles autem fratres dicuntur, qui è fratribus oriuntur.

33. Inferit Ille verò in familiam aliquam cooptari videtur, qui ejus bona appetit.

34. Indice ] Ulyffi tacite exprobrat, quod coactus ad bellum Trojanum venerit. Is enim, ut fcripferunt Tragici, uxoris amore detentus, infaniæ fimulatione littus, diverfi generis junctis animalibus, profcindens falemque frugum loco fpargens, militiam fubterfugere voluit. Quæ fraus Palamedem virum prudentiffimum nequaquam latuit: qui infuper dolofum virum in fuis ipfius dolis, vomeri in fulcum objecto Telemacho, corripuit. Ille enim aratrum à filii corpore avertit; quo argumento facile viri fimulatam effe infaniam depre

henfum eft.

38. Sibi inutilior] Solertia enim fua Ulyffem contra fe irritavit Palamedes, qui illius deinde dolis hoc modo fublatus eft. Literas finxit Ulyffes à Priamo ad Palamedem, quibus ob præftitam operam huic tranfmiffum auri pondus commemorabat; illudque idem Vlyfies per

fervos corruptos in Palamedis tentorio
defodi curaverat.
Perlatis ad Agamem-
nonem litteris, Palamedes proditionis
arguitur. Ibi tum reo adeffe fimulans
Ulyffes hofti fidem non habendam effe
contendit, reipfa fraudem poffe coargui
fiquidem aurum nullum apud Palame-
dem inveniretur, &c. Miffi itaque qui
ejus tentorium perfcrutarentur, à quibus
aurum inventum : quamobrem Palame-
des, utcumque immeritus lapidibus ob-
rutus eft.

39. Naupliades] Palamedes eft Nauplii Neptuni fil. EubϾ regis filius.

43. Atque utinam] Ha&enus in contemtum, nunc in odium Ajax Ulyssem adducere nititur.

45. Paantia] Philocteten dicit Pœantis filium, cui Hercules in Oeta arfurus Lernææ hydræ felle tinctas fagittas, fine quibus Troja non capi non poffet, dederat. Ille autem unius fagittæ cafu vulnere pene immedicabili pede faucius, cum propter fætorem à Græcis ferri, aut propter dolorem navigare non poffet, in Lemno infula, Ulyffis præfertim fuafu, eft relictus.

46. Lemnos] Quæ infula eft è regione Thracia Vulcano dicata,

bus tangis filices questibus; atque optas ea Laertiada ·quibus dignus eft: qua Dii, Dii faciant non fruftra voEt nunc ille, qui no

50

Qui nune, (ut referunt,)| Qui nunc (ut memorant) filveftribus abditus antris
occultatus fpeluncis filveftri- Saxa moves gemitu: Laertiadæque precaris,
Quæ meruit: quæ Dî, Dî dent non vana preceris.
Et nunc ille eadem nobis juratus in arma,
(Heu!) pars una ducum, quo fucceffore fagittæ
Herculis utuntur, fractus morboque fameque,
Velaturque aliturque avibus; volucrefque petendo
Debita Trojanis exercet fpicula fatis.

veas.

bifcam juraverat in eadem

arma, Heu! pars una ducum, qui fucceffor eft fagittarum Herculus, confectus morbo & fame, & tegitur

& nutritur avibus, atque alites jaculando utitur fagit

Ille tamen vivit, quia non comitavit Ulyffem. 55
Mallet & infelix Palamedes effe relictus.
Viveret; aut certe letum fine crimine haberet.

tis excidio Trojano deftina- Quem malè convicti nimium memor ifte furoris
tis. Ille tamen vita frui- Prodere rem Danaam finxit: fictumque probavit
Uyqi o carta de Crimen. Et oftendit, quod jam præfoderat, 60

Ulyffem. Mifer Palamedes

mallet etiam eße destitutus. Viveret; aut certè mortem

aurum.

ર

rtem Ergo aut exfilio vires fubduxit Achivis, oppetiiffet fine proditionis in- Aut nece. Sic pugnat, fic eft metuendus Ulyffes. fimulatione. Quem ifte, niQui, licet eloquio fidum quoque Neftora vincat; mium memor vesania infeli-Haud tamen efficiet, defertum ut Neftora crimen citer detecta, commentus eft prodere rem Gracam; atque Effe rear nullum. Qui, cum imploraret Ulyffen 65 confirmavit inventum eri- Vulnere tardus equi, feffufque fenilibus annis, men; monftravit aurum Proditus à focio eft. Non hæc mihi crimina fingi quod ipfe ante humo texerat. Adeo fubtraxit vires Gra- Scit bene Tydides: Qui nomine fæpe vocatum eis aut exfilio, aut morte. Corripuit; trepidoque fugam exprobravit amico. Ulyses fie certat, fic eft re- Afpiciunt oculis Superi mortalia juftis. formidandus. Qui quam En eget auxilio, qui non tulit: utque reliquit, vis fuperet etiam fidelem Sic linquendus erat. Legem fibi dixerat ipfe.

Neftorem eloquentia, non ta

70

men praftiterit, ut credam Conclamat focios. Adsum; videoque trementem, nullum effe illi flagitium de- \

ftituiße Neftorem. Qui lentus vulnere equi,& confectus atate provecta, cum opem peteret ab Ulyße, deftitutus eft à comite. Tydides novit certo hac probra à me non excogitari; qui exprobavit illum fape citatum nomine fuo, atque coarguit fugam timidi amici. Dii vident terreftria oculis juftis. Ecce qui Neftori opem non tulit,ipfe caret auxilio: atque ut deftituit, ita erat deftituendus. Ipfe fibi pofuerat legem. Vocat comites. Accedo, & invenio pavidum,