690

Dique fumus; meritafque luet vicinia pœnas
Impia, dixerunt. Vobis immunibus hujus
Effe mali dabitur : modo veftra relinquite tecta;
Ac noftros comitate gradus; & in ardua montis
Ite fimul. Parent ambo, baculifque levati
Nituntur longo veftigia ponere clivo.

Diique fumus, inquiunt;
& vicini inhofpitales dabunt
panas quas meruerunt :
bu concedetur effe expertibus
hujus cladu: Deferite tan-
tum veftras fedes, atque fe-
quimini noftra veftigia, &

venite una in cacumen moil

Tantum aberant fummo, quantum femel ire 695 & fuftentati fcitur, mcl ire}

fagitta

Miffa poteft: flexere oculos, & mería palude
Cætera profpiciunt: tantum fua tecta manere.
VIII. IX. Dumque ea mirantur; dum deflent
fata fuorum:

uca}

:700

:

705

710

tu. Uterque obfequuntur, conantur afcendere excelfum montem. Tantum diftabant à cacumine quantum jallus fagitta poteft comprehendere : converterunt oculos, & profpiciunt fuam domum folam fupereße, alia omnia abforpta lacu.

VIII. IX. Et dum ea flupent; dum lugent fortem fuorum, illud antiquum tugurium etiam anguftum duobus dominis mutatur in &dem: columna vices praftiterunt furcarum, tectum flavefcit folum templi confpicitur ftratum marmore, janua fculpta, & domus auro oblita: cum Jupiter ejufmodi verba protulit amiDioite jufte fenex, &famina digna jufto marito, quid voveatu. Poftquam Thilemon paucis locutus effet cum Baucide Diis patefacit commune defiderium; Petimus effe Sacer

GO ore.

Illa vetus dominis etiam casa parva duobus,
Vertitur in templum: furcas fubiere columnæ :
Stramina flavefcunt; adopertaque marmore tellus,
Calatæque fores, aurataque tecta videntur.
Talia cum placido Saturnius edidit ore:
Dicite, jufte fenex, & fœmina conjuge justo
Digna, quid optetis. Cum Baucide pauca 2
locutus,
Confilium Superis aperit commune Philemon
Effe facerdotes, delubraque vestra tueri
Pofcimus: & quoniam concordes egimus annos;
Auferat hora duos eadem: nec conjugis unquam
Bufta meæ videam; neu fim tumulandus ab illa.
Vota fides fequitur. Templi tutela fuere;
Donec vita data eft. Annis ævoque foluti
Ante gradus facros cum ftarent fortè, locique
Narrarent cafus; frondere Philemona Baucis,
Baucida confpexit fenior frondere Philemon. 715
Jamque fuper geminos crefcente cacumine vultus,
Mutua, dum licuit, reddebant dicta; Valeque,
O conjux, dixere fimul : fimul abdita texit
Ora frutex. Oftendit adhuc Tyaneïus illic
Incola de gemino vicinos corpore truncos.
tus refpondet defideriis: fuerunt aditui quandiu vita conceffa eft. Confetti annis atque fenio cum
Baucis vidit Philemonem
fortè effent ante gradus facros, referrent ea qua loco illi evenerant.
frondefcere, Philemon fenex pariter vidit Baucidem. Jamque faftigio crefcente fuper utriufque
faciem mutuos commutabant fermones, dum licuit; & dixerunt fimul, Vale Confors, fimul arbor
obduxit ora condita. Incola quidam ex Tyana oppido ibi adhus monftrat ftipites propinquos factos
ex duobus corporibus,

720

dotes, & fervare veftra templa; quoniam atatem tranfegimus unanimes, eadem hora utrumque tollat; neque unquam afpiciam funera mea uxoris, neve fir fepeliendus ab illa.

Even

NOTÆ.

692. Comitate ] Antique; pro comitatus enim eft Philemon in quercum;

tamini.

701. Flavefcunt] Quia in aurum mutata.

Baucis in tiliam.

719. Tyaneïus] Ex Tyana Cappadocia

719. Frutex Pro ftirpe pofuit. Muurbe in Phrygiam advectus. Hæc

Senes nequaquam mendaces Hæc mihi non vani (neque erat cur fallere vellent) mihi ifta retulerunt: neque Narravere fenes. Equidem pendentia vidi

erat cur vellent mentiri. E

quidem vidi corollas penden-Serta fuper ramos: ponenfque recentia, dixi,
tes ex ramis; atque affi- Cura pii Dis funt, &, qui coluere, coluntur.
gens novas dixi, Tii funt
A. Defierat: cunctofq; & res & moverat?

cura Diis, & qui eos honorant, honorantur.

X. Abfolverat; & fa&tum, & ejus cauffa omnes tetiverat præfertim The feum, quem cupientem au

dire miracula à Diis exhibita fluvius Calydonius cubito incumbens ita affatur.

auctor; 3725 Thefea præcipue: quem facta audire volentem Mira Deûm; nixus cubito Calydoneius amnis Talibus alloquitur: Sunt, ô fortiffime, quorum Forma femel mota eft, & in hoc renovamine manfit.

Sunt, quibus in plures jus eft tranfire figuras: 730 Sunt, & generofe, quorum fi- Ut tibi, complexi-terram maris incola, Proteu. gura mutata eft femel, at-Nam modo te juvenem, modo te videre leonem: que perftitit in hac mutatione. Sunt quibus eft poteft as Nunc violentus aper; nunc, qué tetigiffe timerent, concedere in plures formas; Anguis eras: modo te faciebant cornua taurum. quemadmodum tibi, Proteu, Sæpe lapis poteras, arbor quoque fæpe videri. 735 habitator aquorus cingentis Interdum, faciem liquidarum imitatus aquarum, Flumen eras: interdum undis contrarius ignis. XI. Nec minus Autolyci conjux Erifichthone

tellurem. Nunc enim te confpexerunt hominem, nunc leonem modo eras fus ferus, modo ferpens quem

nata

metuerent tangere: quan- Juris habet. Pater hujus erat, qui numina Divûm doque propter cornua fuifti taurus. Sape poteras fpeciem Sperneret; & nullos aris adoleret honores. induere faxi, fape etiam ar-Ille etiam Cereale nemus violaffe fecuri

740

boris. Nonnunquam fimulans Dicitur; & lucos ferro temeraffe vetuftos. vultus fluidarum aquarum Stabat in his ingens annofo robore quercus; eras fluvius; nonnunquam Una nemus: vittæ mediam, memoresque tabellæ,

ignis contrarius aquis.

XI. Neg, Antolyci uxor, filia Erifichthonis, minori gaudet poteftate. Parentem habebat, qui negligeret Deorum imperia, neque præberet ulla thura eorum altaribus. Ille quoque creditur violaffe filvam Cereri facram bipenni; atque vaftaffe lucos antiquos fecuri. Quercus vafta antiquo ligno in his erat, fola inftar filva: Vitta, & tabula grati animi indicia, & corolla,

NOTA.

738. Nec minus] Non minorem habet potentiam fe in varias figuras mutandi.

738. Autolyci Fuit Autolycus Anticleæ, quæ Ulyffem peperit, genitor; furandi fcientia à Mercurio donatus; cujus quidem uxor, nomine Metra, Erifichthonis filia varias quoque induere formas folita.

741. Cereale] Cereri frugum dex confecratum.

744. Memores ] Gratum eorum animum fignificantes, qui, Nymphæ, in quercu habitantis, feu magis Cereris beneficio, votorum compotes facti fuerant. Qui mos quidem memores tabellas Diis ex arboribus fufpendendi ex Poëtis pasfim cognofcitur.

Sertaque

745 | que figna erant defideriorum expletorum, complectebantur mediam. Dryades agitaverunt fape festivas choreas fub ea. Sape etiam maninibus conjunctis ex ordine, complexa funt magnitudinem ftipitis; & menfura ejus exaquabat quindecim ulnas: atque reliqua arbores non minus hac inferiores erant, quam herba est infra omnes arbores. Non tamen idea

Sertaque cingebant voti argumenta potentis
Sæpe fub hac Dryades feftas duxere choreas:
Sæpe etiam, manibus nexis ex ordine, trunci
Circuiere modum: menfuraque roboris ulnas
Quinque ter implebat. Nec non & cætera tanto
Silva fub hac, filva quanto jacet herba fub omni. 750
Non tamen idcirco ferrum Triopeïus illa
Abftinuit; famulofque jubet fuccidere facrum
Robur: & ut juffos cunctari vidit, ab uno
Edidit hæc rapta fceleratus verba securi:
Non dilecta Dex folum, fed & ipfa licebit
Sit Dea, jam tanget frondente cacumine terram.
Dixit: &, obliquos dum telum librat in ictus,
Contremuit, gemitumque dedit Deoïa quercus :
Et pariter frondes, pariter pallefcere glandes
Coepere; ac longi fudore madefcere rami.
Cujus ut in trunco fecit manus impia vulnus;
Haud aliter fluxit difcuffa cortice fanguis;
Quam folet, ante aras ingens ubi victima taurus
Concidit, abrupta cruor è cervice profufus.

755

760

Triopeius avertit fecurim ab illa quercu; atque fervis imperat exfcindere facrum lignum: atque ut vidit eos, poftquam, juffi effent morari, correpta fecuri ab uno protulit has voces: Quanquam non modo fit Dea Nympha cara, fed & ipfa etiam Dea, jam feriet folum frondosa culmine. Dixit, &, dum tollit bipennem in ritus obliquos, quercus Deoïa con

Obftupuere omnes: aliquifque ex omnibus 765 fremuit: & folia fimul &

audet

Deterrere nefas, fæevamque inhibere bipennem.
Afpicit hunc, Mentifque piæ cape præmia, dixit
Theffalus: inq; virum convertit ab arbore ferrum:
Detruncatque caput; repetitaque robora cædit.
Editus è medio fonus eft cum robore talis:
Nympha fub hoc ego fum Cereri gratiffima ligno:
Quæ tibi factorum poenas inftare tuorum
Vaticinor moriens noftri folatia leti.

770

Perfequitur fcelus ille fuum: labefactaque tandem
Ictibus innumeris, adductaque funibus arbor 775
Corruit, & multam proftravit pondere filvam.
Attonite Dryades damno nemorisque fuoque,

glandes cœperunt pallefcere, rami protenfi humescere fudore. In cujus ftipitem postquam manus impia impegit plagam, non aliter cruor manavit disjecta cortice, quam folet fanguis emiffus ex collo abfcißo, cum taurus magnus procubuit vičtima ante altaria. Omnes admirati funt; atque aliquis inter cateros non veretur dehortari flagitium, atque removere fecurim. Theffalus hunc intuetur, atque, inquit, Sume mercedem ani

mi pii;& convertit bipennem ab arbore in virum, & abfcindit caput, & quercum iterum ictu petitam. Vox ejufmodi prodiit è media arbore: Ego fum Nympha cariffima Cereri fub hoc ligno, que obiens tibi pradico pœnas tuorum fcelerum imminere, qua funt confolatio noftra mortis. Ille perficit facinus fuum, atque arbor denique evita ictibus innumeris, & at tracta funibus collapfa eft, & in terram dejecit multas arbores pondere. Dryades exterria ta ftrage filva & Sua,

omnes forores accedunt ad Omnes germanæ, Cererem cum veftibus atris Cererem lugentes cum pullis Moerentes adeunt; poenamq; Erifichthonis orant. Supplicium Erifichthony. 11 Annuit his: capitifque fui pulcherrima motu 780 lus affentitur, & formofif- Concuffit gravidis oneratos meffibns agros:

vestimentis; atque rogant |

fima agitavit campos graves meffibus copiofis nutu fui mortis miferandum, nifi ille nulli effet deflendus ob fua flagitia; parat cruciare eum fame crudeli. Qua quia non convenienda ipfi Diva,

capitis atque parat genus

Moliturque genus poenæ miferabile, fi non
Ille fuis effet nulli miferabilis actis,
Pettifera lacerare Fame. Quæ quatenus ipfi
Non adeunda Dex, (neque enim Cereremq;2
Famemque

Cereremq; 785

Fata coire finunt) montani numinis unam (neque enim fata patiuntur Talibus agreftem compellat Oreada dictis: Cererem & famem conven- Eft locus extremis Scythiæ glacialis in oris,

numen montanum: Eft lo

re,) alloquitur ejufmodi ver-Trifte folum, fterilis, fine fruge, fine arbore, tellus; bu unam Oreadem agreftem, Frigus iners illic habitant,Pallorque, Tremorq;,790 cus in ultimus regionibus geEt jejuna Fames: ea fe in præcordia condat lida Scythia, Solum lugu- Sacrilegi fcelerata jube. Nec copia rerum bre, terra infœcunda, fine Vincat eam; fuperetque meas certamine vires. Segere, fine arboribus: fri- Neve viæ fpatium te terreat; accipe currus: gus ignavum, & pallor &

tremor illic fedes habent, Accipe, quos frænis altè moderere, dracones. 795 cum vacua fame: fac ea fe Et dedit. Illa dato fubvecta per aëra curru

abfcondat in vifcera impii. Devenit in Scythiam: rigidique cacumine montis Neque bonorum affluentia (Caucafon appellant) ferpentum colla levavit : eam fuperet ; & vincat meam potentiam contentione. Quæfitamque Famem lapidofo vidit in agro, Ne verò loci diftantia te mo- Unguibus & raras vellentem dentibus herbas. 800 veat, fume currus, fume Hirtus erat crinis; cava lumina: pallor in ore: dracones, quos potenter re- Labra incana fitu: scabræ rubigine fauces: gas franis: atque dedit dracones. Illa vesta curru do- Dura cutis, per quam fpectari vifcera poffent : nato per aërem pervenit in Offa fub incurvis exftabant arida lumbis: Scythiam: atque attollebat Ventris erat pro ventre locus. Pendere putares 805 cervices draconum in vertice Pectus, & à fpinæ tantummodo crate teneri. montis prarupti (quem Cau

cafon nominant) atá intuita Auxerat articulos macies, genuumque rigebat

eft famem expetitam in campo faxis obfito, qua carpebat unguibus & dentibus rara gramina. Capil lus erat hifpidus; oculi depreffi; pallor in vultu; labia albicantia fquallore; fauces afpera rubigine; fellu dura, per quam pracordia poffent cerni: offa exficcata eminebant fub lumbis gibbofis. Locus tantum alvi erat pro alvo: crederes peftus effe fufpenfum, & teneri tantum à texto spina dorfi. Masies amplificaverat nodos artuum, & orbis genuum tumebat,

NOTA.

782. Miferabile] Quod ad mifericordiam quofvis commoveret.

787. Oreada] Montanam nympham. 'AT Tpes, à monte enim quafdam cognominavit fuperftitiofa antiquitas.

788. Scythia] Que Europa eft regio in Afiam vaftiffime prorumpens. 792. Sacrilegi Erifichthonis. 793 Meas Qua in alendo & exfaturando fitæ funt.

795. Alte] Per aëra nempe, ut ad Scy

806. Spina crate] Pro ipfa dorfi fpina, in cratis modum compacta.

807. Auxerat ] Aucti videntur, cum fine adjunctis carnibus plures conspiciuntur.

Orbis, & immodico prodibant rubera talo.
Hanc procul ut vidit, (neq; enim eft accedere juxta
Aufa) refert mandata Deæ; paulumq; morata; 810
Quanqua aberat longe,quanqua modo venerat illuc,
Vifa tamen fenfiffe Famem; retroque dracones
Egit in Hæmoniam verfis fublimis habenis.
XII. Dicta Fames Cereris (quamvis contraria
femper

815

820

Illius eft operi) peragit; perque aëra vento
Ad juffam delata domum eft: & protinus intrat
Sacrilegi thalamos: altoque fopore folutum
(Noctis erat tempus) geminis amplectitur alis
Seque viro infpirat, faucefque, & pectus & ora
Afflat; & in vacuis fpargit jejunia venis.
Functaque mandato foecundum deferit orbem;
Inque domos inopes affueta revertitur arva.
Lenis adhuc fomnus placidis Erifichthona pennis
Mulcebat. Petit ille dapes fub imagine fomni:
Oraque vana movet, dentemque in dente

fatigat;

825

Exercetque cibo delufum guttur inani:
Proque epulis tenues nequicquam devorat auras.
Ut verò eft expulfa quies; furit ardor edendi :
Perque avidas fauces, immenfaque vifcera regnat.
Nec mora: quod pontus, quod terra, quod

educat aër,

830

835

tubera extabant immenfo talo. Cum aduertit eam

procul, (neque enim ausa est propius accedere) memorat jjja Des; & cum paululum fubftitiffet, tametfi longe ftabat, tametfi modo venerat illuc, vifa tamen fenfile famem; & excella retro flexit ferpentes in Theffaliam mutatis habenu.

XII. juffa Cereris quanquama femper folet effe oppofita illius actionibus, atque velta eft vento per aerem ad domum prafcriptam; & ftasim fubit cubiculum fcelefti,

Fames exequitur

fovet ambabus alis virum preffum profundo fomno: tempus erat noctis) & se infinuat in illum, & inficit anhelitu &gulam, & pectus

ora, &effundit famem per inanes venas : & postquam juffa perfeciffet, recedit ab ora fertili, & redis ad fedes vacuas & campos folitos. Placidus fopor reficiebas adhuc Erifichthonem mitibus pennis. Ille flagitat

epulas per fimulachra fopo

ris, & agitat as vacuum, & laffat dentem in dente,

negatium faceffit gutturi decepto efca vana, frustra abforbet fubtilem ventum rò fopor excuffus eft, defidepro dapibus. Poftquam ve

Pofcit, & appofitis queritur jejunia mensis: Inque epulis epulas quærit Quodque urbibus effe, Quodque fatis populo poterat; non fufficit uni. Plufque cupit, quo plura fuam demittit alvum. Utque fretum recipit de tota flumina terra; Nec fatiatur aquis; peregrinofque ebibit amnes; rium vorandi favit, & imUtque rapax ignis non unquam alimenta recufat; perium habet in gulam Innumerafque trabes cremat; &, quo copia major famelicam is in pracordia voraginofa. Et fine cuncta Eft data, plura petit; turbaque voracior ipfa eft: tione, petit quod mare, quod tellus quod aer pafcit, queritur de fame menfis ftratis; & quarit dapes in dapibus. Atque illi unico non eft fatis quod poterat effe fatis civitatibus & plebi. Et quo plura devolvit in ventrem plura optat. Atque ut mare recipit amnes de univerfa terra, neque cumulatur aquis, & abforbet fluvios diffitos; & ficut ignis vorax nunquam repuis ef cam, confumit infinita tigna; & quo major abundantia eft conceffa, plura pofcit, eft rapacior ipfo numero ¿

NOTA.

813. Hamoniam] Theffaliam dicit, quæ à fuis regibus Pelafgicum Argos, Hellas, Driopis, &c. nominatur.

814. Quamvis Affiduum enim famis opus Cereris fruges, quibus alma Dea vo

racem profligat, avide confumere, illae rumque vires infringere.

825. Dentemque ] Unum dentem in alterum conterit. Įi 2

Sic