210

215

220

225

At poftquam Fortuna loci caput extulit huius,

Et tetigit summos vertice Roma Deos; Creuerunt et opes, et opum furiofa cupido :

Et, cum poflideant plurima, plura volunt.
Quaerere ut absumant, absumta requirere certant:

Atque ipse vitiis funt alimenta vices.
Sic, quibus intumuit fuffula venter ab unda,

Quo plus funt potae, plus fitiuntur aquae.
In pretio pretium nunc eft. dat census honores;

Census amicitias : pauper ubique iacet. Tu tamen aufpicium fi fit ftipis utile quaeris,

Curque iuuent noftras aera vetufta manus.
Aera dabant olim; melius nunc omen in auro est :

Victaque concedit prisca moneta nouae.
Nos quoque templa iuuant, quamuis antiqua probemus,

Aurea. maiestas conuenit ifta Deo.
Laudamus veteres , sed nostris utimur annis.

Mos tamen est aeque dignus uterque coli. Finierat monitus. placidis ita rursus, ut ante,

Clauigerum verbis adloquor ipse Deum: Multa quidem didici. fed cur naualis in aere

Altera signata eft, altera forma biceps ?
Noscere me duplici posses in imagine, dixit;

Ni vetus ipsa dies extenuaret opus.
Causla ratis fuperest: Tuscum rate venit in amnem

Ante pererrato falcifer orbe Deus.
Hac ego Saturnum memini tellure receptum.

Coelitibus regnis ab Ioue pulsus erat.
Inde diu genti manfit Saturnia nomen :

Diéta quoque est Latium terra, latente Deo.
At bona posteritas puppim feruauit in aere;

Flofpitis aduentum teftificata Dei.
Ipse solum colui , cuius placidissima laeuum

Radit arenosi Thybridis unda latus.
Hic, ubi nunc Roma est; incaedua filua virebat :

Tantaque res paucis pascua bubus erat.
Arx mea collis erat, quem cultrix nomine noftro

B2

230

235

240

245 Nun. 250

255

*60

Nuncupat haec aetas, Ianiculumque vocat. Tunc ego regnabam, patiens cum terra Deorum

Effet, et humanis numina mixta locis. Nondum Sultitiam facinus mortale fugârat.

(Vltima de Superis illa reliquit humum.) Proque metu populum fine vi pudor ipse regebat.

Nullus erat, iustis reddere iura, labor. Nil mihi cum bello: pacem poltesque tuebar :

Et clauem oftendens, Haec, ait, arma gero.
Presserat ora Deus. tunc fic nostra ora resoluo,

Voce mea voces eliciente Dei.
Cam tot fint Jani cur stas facratus in uno,

Hic ubi iuncta foris templa duobus habes ?
Ille manu mulcens propexam ad pectora barbam,

Protinus Oebalii rettulit arma Titi.
Vtque leuis custos, armillis capta Sabinis,

Ad fummae Tatium duxerit arcis iter.
Inde, velut nunc est, per quem defcenditis, inquit,

Arduus in valles et Fora cliuus erat.
Et iam contigerat portam : Saturnia cuius

Demserat adpofitas infidiofa seras.
Cum tanto veritus committere numine pugnam,

Jpse meae moui callidus artis opus.
Oraque, qua pollens ope sum , fontana reclusi;

Sumque repentinas eiaculatus aquas.
Ante tamen gelidis fubieci fulphura venis:

Clauderet ut Tatio feruidus humor iter. Cuius ut utilitas pulfis percepta Sabinis;

Quaeque fuit, tuto reddita forma loco est; Ara mihi posita est, paruo coniuncta facello:

Haec adolet flammis cum ftrue farra fuis. At cur 'pace lates, motisque recluderis armis ?

Nec mora ; quaesiti reddita caussa mihi. Vt populo reditus pateant ad bella profecto,

Tota patet demta ianua nostra sera. Pace fores obdo; ne qua discedere poflit:

Caesareoque diu nomine clausus ero.

265

270

275

2 So

Dixit ;

Quid

Dixit; et, attollens oculos diversa tuentes,

Adfpexit toto quidquid in orbe fuit.
Pax erat ; et vestri, Germanice, caufla triumphi

235
Tradiderat famulas iam tibi Rhenus aquas.
Iane, face aeternos, pacem, pacisque ministros:

Neue suum, praesta, deserat auctor opus.
Quod tamen ex ipsis licuit mihi discere Fastis ;
Sacrauere Patres hac duo templa die.

290 Accepit Phoebo Nymphaque Coronide natum

Insula , diuidua quam premit amnis aqua.
Iuppiter in parte est. cepit locus unus utrumque :

Iunétaque sunt magno templa nepotis auo.
uid vetat et stellas, ut quaeque oriturque, caditque, 295

Dicere ? promiffi pars fit et ista mei.
Felices animos, quibus haec cognofcere primis,

Inque domos superas scandere cura fuit !
Credibile eft , illos pariter vitiisque locisque
Altius humanis exseruisse caput.

300 Non Venus et vinum fublimia pectora fregit ;

Officiumue fori, militiaeue labor.
Nec leuis ambitio, perfusaque gloria fuco;

Magnarumue fames follicitauit opum.
Admouere oculis distantia sidera noftris;

301
Aetheraque ingenio supposuere fuo.
Sic petitur coelum: non ut ferat Offan Olympus;

Summaque Peliacus fidera tangat apex.
Nos quoque fub ducibus coelum metabimur illis,
Ponemusque suos ad ftata signa dies.

310
Ergo
rgo ubi nox aderit venturis tertia Nonis ,

Sparsaque coelesti rore madebit humus,
Ołtipedis frustra quaeruntur brachia Cancri :

Praeceps occiduas ille fubiuit aquas.
Institerint Nonae : misfi tibi nubibus atris

315
Signa dabunt imbres, exoriente Lyra.
uattuor adde dies ductis ex ordine Nonis,
Ianus Agonali luce piandus erit.

B 3

Nominis

Quat

320

325

330

335.

Nominis esse potes succinctus cauffa minifter,

Hostia coelitibus quo feriente cadit.
Qui calido strictos tincturus fanguine cultros,

Semper, Agone ? rogas, nec nisi iussus agis.
Pars, quia non veniant pecudes, fed agantur , ab actu

Nomen Agonalem credit habere diem.
Pars putat hoc festum priscis Agnalia di&tum ;

Vna fit ut proprio litera demta loco.
An, quia praeuisos in aqua timet hostia cultros,

A pecoris lux est ista notata metu ?
Pars etiam, fieri solitis aetate priorum

Nomina de ludis Graia tuliffe diem.
Et pecus antiquus dicebat Agonia sermo:

Veraque iudicio est ultima caussa meo,
Vtque ea nunc certa est; ita Rex placare facrorum

Numina lanigerae coniuge debet uuis.
Vi&tima, quae dextra cecidit vi&trice, vocatur.

Hoftibus amotis hostia nomen habet.
Ante, Deos homini quod conciliare valeret ,

Far erat, et puri lucida mica falis.
Nondum pertulerat lacrimatus cortice myrrhas

Acta per aequoreas hofpita nauis aquas.
Tura nec Euphrates, nec miserat India costum,

Nec fuerant rubri cognita fila croci.
Ara dabat fumos, herbis contenta Sabinis,

Et non exiguo laurus adulta fono.
Si quis erat , factis prati de flore coronis,

Qui poflet violas addere, diues erat.
Hic, qui nunc aperit percussi viscera tauri,

In facris nullum culter habebat opus.
Prima Ceres auidae gauisa est sanguine porcae,

Vlta suas merita caede nocentis opes.
Nam fata , vere nouo teneris lactentia sulcis,

Eruta setigerae comperit ore fuis.
Sus dederat poenas. exemplo territus huius

Palmite debueras abstinuisse, caper.
Quem spectans aliquis dentes in vite prémentem,

340

345

350

355 360

365

370

Talia non tacito dicta dolore dedit :
Rode, caper, vitem : tamen hinc, cum stabis ad aram,

In tua quod fpargi cornua poflit, erit.
Verba fides fequitur : noxae tibi deditus hostis

Spargitur adfuso cornua, Bacche, mero. Culpa sui nocuit : nocuit quoque culpa capellae.

Quid bos , quid placidae commeruistis oues ?
Flebat Aristaeus, quod apes cum ftirpe necatas

Viderat inceptos deftituiffe fauos.
Caerula quem genetrix aegre folata dolentem,

Addidit haec dictis ultima verba suis :
Siste, puer, lacrimas. Proteus tua danına leuabit ;

Quoque modo repares, quae periere, dabit.
Decipiat ne te verfis tamen ille figuris ;

Impediant geminas vincula firma manus. Peruenit ad vatem iuuenis : resolutaque foinno

Adligat aequorei brachia capta Senis. Ille fua faciem transformis adulterat arte :

Mox domitus vinclis in fua membra redit. Oraque caerulea tollens rorantia barba:

Qua, dixit, repares arte, requiris, apes; Obrue mactati corpus tellure inuenci :

Quod petis a nobis, obrutus ille dabit. Iuffa facit pastor. feruent examina putri

De boue : mille animas una necata dedit.
Poscit ouem fatum. verbenas improba carpfit ;

Quas pia Dis ruris ferre folebat anus.
Quid tuti fupereft ; animam cum ponat in aris

Lanigerumque pecus, ruricolaeque boues ?
Placat equo Perfis radiis Hyperiona cinctum,

Ne detur celeri victima tarda Deo.
Quod femel est triplici pro virgine caesa Dianae,

Nunc quoque pro nulla virgine cerua cadit.
Exta canum vidi Triuiae libare Sapaeos ;

Et quicumque tuas adcolit, Haeme, niues. Caeditur et rigido Custodi ruris asellus.

Caussa pudenda quidem est, huic tamen apta Deo.

375

380

385

390