Corripiunt dictis: fruftraq; inhibere laborant. 5651
Acrior a monitu eft; irritaturque retenta
Et crefcit rabies: remoraminaque ipfa nocebant.
Sic ego torrentem, qua nil obftabat eunti,
Leniùs, & modico ftrepitu decurrere vidi :

agmen fuorum, & conantur fruftra abfterrere. Vios lentior eft hortatu, & vefania correpta acuitur & au

getur, retardatio ipfa oberat. Sic ego adverti torrentem defluere Lenius &

nihil impediebat ruentem: At quacumque tigna, lapides congefti obftabant,

At, quacunq; trabes obftructaq; faxa tenebant, 570 exiguo murmure qua parte
Spumeus, & fervens, & ab objice fævior ibat."
Ecce cruentati redeunt: &, Bacchus ubi effet,
Quærenti domino, Bacchum vidiffe negarunt.
Hunc, dixere, tamen comitem, famulumq; facroru
Cepimus: & tradunt manibus poft terga ligatis. 575
(Sacra Dei quondam Tyrrhena gente fecutum.)
VIII. Afpicit hunc oculis Pentheus, quos ira

tremendos

umeus & aftuofus ruebat fervidior ab impedimentis. Ecce fanguinolenti rever

tuntur, & abnuerunt fe vidifle Bacchum interrogati à

Domino, ubi is effet. Nihilominus, inquiunt, ap

facrorum natione Tyrrhenum fecutum olim facra Dei & illum offerunt manibus revinetis à tergo.

Fecerat: &, quanquam poenæ vix tempora differt,prehendimus bunc comitem
O periture; tuaque aliis documenta dature
Morte, ait,ede tuum nomen, nomenq; parentú, 580
Et patriam; morifque novi cur facra frequentes.
Ille metu vacuus, Nomen mihi, dixit, Acoetes;
Patria Mæonia eft: humili de plebe parentes.
Non mihi, quæ duri colerent pater arva juvenci,

VIII. Pentheus illum intuetur oculis, quos furor horrendos reddiderat ;

Lanigerofve greges, non ulla armenta reliquit.585quamvis agrè dimittit momenta fupplicii, O, inquit, Pauper & ipfe fuit: linoque folebat & hamis moriture, & exhibiture aliis Decipere, & calamo falientes ducere pifces. exempla tua morte, dic tuum Ars illi fua cenfus erat. Cum traderet artem; nomen, nomen parentum, Accipe, quas habeo, ftudii fucceffor & hæres, patriam, & quamobrem colas facra nuperorum ri Dixit, opes: morienfque mihi nihil ille reliquit 590 tuum. Ille timoris expers, Præter aquas. Unú hoc poffum appellare paternú. Nomen, inquit, Acates, Mox ego, ne fcopulis hærerem femper in ifdem, patria est Maeonia; paren Addidici regimen, dextra moderante, carinæ tes de plebe infima. Mili Flectere: & Oleniæ fidus pluviale capellæ, non reliquit campos quos for tes juvenci Jubigerent, vel greges lanigeros, neque ulla armenta. Ipfe etiam fuit pauper, dr confueverat fallere pifces file &hamis, & extrahere faltantes virga. Sua ars erat illi reditus. Cum me doceret artem fuam, fume, ait, divitias, quas confequutus fum, fucceßor & bares artis mex; & moriens ille nihit mihi reliquit prater aquas poffum vocare hoc folum patrium. Ego deinde, ne femper manerem affixus iifdem rupibus, doctus fum moderari clavum navis, dextra miniftrante : aculis fidus pluviale capra Olenia,

NOTÆ.

$72. Cruentati 1. Quos Baccha malè exceperant.

574. Hunc dixere] Aliter tamen Euripi- | des in Bacchis, qui Bacchum fimpliciter dicit addu&tum, quem hic nofter fub Acatis imagine fingit latentem.

576. Tyrrhena] Hetrufcum aut Thufcum dicit fuiffe hunc Acœten. Notiffima eft autem Hetruria Italiæ regio, à qua Hetrufcum feu Tyrrhenum mare nomen habuit.

obfervavi

& 595 Taygeten, & Hyadas, Taygetenque, Hyadafque oculis Arctonq;'

Urfam, & fedes vento

rum, & portus idoneos na

vibus, forte cum curfus mihi

effet verus Delon, appello

ad littus Dia infula, & pro

notavi, Ventorumque domos, & portus puppibus aptos. Fortè petens Delon Diæ telluris ad oras Applicor, & dextris adducor littora remis : Doque leves faltus: udæque immittor arena. ter-Nox ubi confumta cft; Aurora rubefcere 600 primùm.

moveor in arenam remis ad

dextram flexu & leviter exfilio, & me immitto in ter

ram hu nidam. Toftquam

portare novas

fo colle quid ventus miki

cios, denuo confcendo na

tenebra funt difcufa, Au Coeperat: exfurgo, laticefque inferre recentes rera cœperat primùm rube- Admonco; monitroque viam, quæ ducat ad undas. Te: excitor, hortor ap"Ipfe, quid aura mihi tumulo promittat ab alto, oflendo iter, quod ducat ad Profpicio: comitefque voco, repetoque carinam. eas. 1fe fpeculor ab excel- Adfumus en,inquit,fociorum primus Opheltes: 605 polliceatur ; & arceffo fo- Utque putat, prædam deferto nactus in agro, na-Virginca puerum ducit per littora forma. vem. Ecce, adfumus, ait Ille, mero fomnoque gravis, titubare videtur; Primus comitum Opheltes; Vixq; fequi. Specto cultum, faciemque, gradumq;: ficuti arbitratur, nactus Nil ibi, quod poffet credi mortale, videbam. 610 pralar in campo vacuo, rahit per littora juvenem Et fenfi, & dixi fociis, Quod numen in ifto Specie virginea. Ille tardus Corpore fit dubito: fed corpore numcn in ifto est. fomno vino videtur va Quifquis es, ô faveas, noftrifque laboribus adfis. His quoque des veniam. Pro nobis mitte precari, Dictys ait: quo non alius confcendere fummas 615 Ocior antennas, prenfoque rudente relabi. Hoc Libys, hoc flavus prore tutela Melanthus, comitibus, Nefcio qua Deo-Hoc probat Alchimedon : &, qui requiemque rum poteftas fit in ifto cormodumque

cillare, & vix fequi, Afpi

cio ornatum, & vultum, & inceffum: Nihil in eo inve

niebam quod poffet credi morta'e. Et adverti, & indicavi

pore; fed poteftas Deorum

eft in ifto corpore. Quifquis Voce dabat remis, animorum hortator Epopeus:

es, o propitius fis, & noftro.

Labores adjuves: ignofce etiam iftis. Define orare pro nobis, inquit Dictys, quo non alius velocior feandere fupremas antennas, & defcendere fune correpto. Libys hoc lauda, flavus Melanthus proreta hoc probat, itemque Alcimedon, Epopeus portifculus, qui incendens animos, juļju fuo dabar remigibus requiem & modum remigandi.

NOTA.

595. Taygeten] Que una eft ex Pleïadibus, Atlantis filiabus, in cœlum tranflatis: de quibus antea.

595. Hyadas Stellæ funt 7 in capite Tauri à pluendo Græcis, Latinis fucule dicta, quod luto tahquam fues gaudere videantur. Nutrices volunt fuiffe Bacchi, Dodoni les nomine, quas Jupiter in cœlum tranftulerit. Alii aliter.

595. Ardion] Urfam, quam præfertim nautas, curfus fuos dirigendi caufa, obfervare diximus.

596. Domos Mundi dicit quatuor partes Orientem, Occidentem, Meridiem & Septentrionem, unde fant qua

Hoc omnes alii. Prædæ tam cæca cupido eft., 620
Non tamen hanc facro violari pondere pinum
Perpetiar, dixi: pars hic mihi maxima juris.
Inque aditu obfifto. Furit audaciffimus omni
De numero Lycabas: qui Thufca pulfus ab urbe
Exfilium, dira poenam pro cæde, luebat..
Is mihi, dum refto, juvenili guttura pugno.
Rupit: & excuffum mififfet in æquora, fi non
Hæfiffem, quamvis amens, in fune retentus.
IX. Impia turba probat factum. Tum denique
Bacchus,

625

630

635

collum forrt pugno; &

me proturbatum ejeciffet in mare, nifi aut exauimis adhafifer retentus in rudente.

IX. Perfidum agmen laudat hac facta. Tum deni que Bacchus, is enim erat, tanquam fomnus fit excuffus clamore, & fenfus ebrietate foluti redeant in pectus, Quid agitis, inquit, Quis fremitus, quo auxilio buc perveni, dicite naute, quo me vultis vehere? Omitte timorem, inquit ille qui prora præerat, & die quos portus cupias intrare: duceris

(Bacchus enim fuerat) veluti clamore folutus
Sit fopor, eque mero redeant in pectora fenfus;
Quid facitis quis clamor, ait? qua, dicite, nautæ,
Huc ope perveni? quo me deferre paratis ?
Pone metum Proreus, & quos contingere portus
Ede velis, dixit. Terra fiftere petita.
Naxon, ait Liber, curfus advertite veftros.
Illa mihi domus eft: vobis erit hofpita tellus.
Per mare fallaces, perque omnia numina jurant
Sic fore: meque jubent pictæ dare vela carinæ.
Dextera Naxos erat. Dextra mihi lintea danti, 640
Quid facis, ô demens? quis te furor, inquit, Accete,
Profe quifque, tenet? levam pete? maxima nutu
Pars mihi fignificat; pars, quid velit, aure fufurrat.in terram optatam. Diri-
Obftupui: Capiatque alius moderamina, dixi:
Meque minifterio fcelerifque artifque removi. 645
Increpor à cunctis; totumque immurmurat agmen.
Equibus Ethalion, Te fcilicet omnis in uno

gite, inquit Bacchus, curfus veftras Naxon. Illa funt mea fedes, & vobis etiam terra erit amica. Mendaces jurant per aquor, & per omnes Deos fic futurum,

Noftra falus pofita eft? ait. Et fubit ipfe: meumq;& imperant me pandere carExplet opus, Naxoque petit diverfa relicta.

bafa picta navis. Naxus erat dextra: cum ego ad dexAcate, exclamant pro se fina. cupiat, pars in aurem obofficio fcelerator dolofa.

tram vela expedirem, Quid agis, infane, qua vefania te habet, guli? Verte ad finiftram. Pars maxima mihi indicat figno quid murmurat. Hafi, &, inquam, alius regat navem: & me fubduxi Arguor ab omnibus, & tota turba contra me murmurat; è quibus thalion, nimirum, inquit, omnis noftra falus à te folo pendet? & ipfe fuccedit; & officio mea fungitur; & in partem diverfam abit, Naxo relicta..

X. Tum Deus nautis | imponens, ficuti nunc deni

que dolum cognoverit, pro: fpicit mare e puppi curva; &fimilis lacrymanti, Non, inquit, nauta, polliciti eftis non est exoptata à me. Qua re dignus fum bac injuria? quanam eft laus veftra, adulti decipitis puerum, multi unum ? Famdiu la crymabar. Turba fcelefta irridet meos fletus; & pul

mihi hac littora; hac terra

X. Tum Deus illudens, tanquam modo?

650

655

Senferit, è puppi pontum profpectat adunca. denique fraudem Et flenti fimilis, Non hæc mihi littora, nautæ, Promififtis, ait: non hæc mihi terra rogata eft. Quo merui poenam facto? quæ gloria veftra est, Si puerum juvenes, fi multi fallitis unum? Jamdudum fiebam. Lacrymas manus impia noftras Ridet: & impellit properantibus æquora remis. Per tibi nunc ipfum (nec enim præfentior illo Eft Deus) adjuro, tam me tibi vera referre, r fat aquas remis feftinanti-Quam veri majora fide. Stetit æquore puppis 660 bus. Nunc tibi juro per ip-Haud aliter, quam fi ficcum navale teneret, fum Bacchum (neque verò Illi admirantes remorum in verbere perstant : eft Deus illo magis propie Velaque deducunt; geminaq; ope currere tentant. tus) me tibi certa narrare, quanquam fupra fidem vi Impediunt hederæ remos, nexuque recurvo dentur. Non aliter repref- Serpunt; & gravidis diftringunt vela corymbis. 665 fa eft navis in mari, quam Ipfe, racemiferis frontem circumdatus uvis, Atupentes pergunt infiftere re-Pampineis agitat velatam frondibus haftam. mis, & expandunt carbafa, Quem circa tigres, fimulacraque inania lyncum, Pictarumque jacent fera corpora pantherarum. Exfiluere viri; five hoc infania fecit,

fi effet in ficco navali. Illi

&nituntur currere duplici auxilio. Hedera implicant remos, & diffunduntur nodis aduncis, & impediunt lintea ponderofis corymbis. Ipfe redimitam habens frontem uvis

670

Sive timor: primufque Medon nigrefcere pinnis Corpore depreffo, & fpina curvamina flecti Incipit. Huic Lycabas, In qua miracula, dixit, racemiferis haftam quatit Verteris? & lati rictus, & panda loquenti obductam frondibus tenera vitis: & circa illum tigres, Naris erat, fquammamq; cutis durata trahebat. 675 vana imagines lyncum, At Libys, obftantes dum vult obvertere remos, maculatarum panthera-In fpatium refilire manus breve vidit ; & illas rum ferocia corpora fternu-Jam non effe manus, jam pinnas poffe vocari. hoc præftitit vasania, feu pa- Alter ad intortos cupiens dare brachia funes, vor; & Medon cæpit prior Brachia non habuit; truncoque repandus in nigrefcere pinnis corpore fub

tur.

Viri emicuerunt,

miffo, & flexu fpina dorfi

undas

in}

680

incurvari: ad quem Lycabas, in qua monftra mutaris, dixit? &os vastum, & patula evadebant nares loquentis, & cutis rigens induebat fquammas. At dum Libys tentat convertere remos obftantes, advertit manus reflecti in exiguam fpatium, & jam non eße manus, jam poffe dici pinnas. Alius nitens manibus apprehendere funes implicitos,non habuit lacertos, & curvatus exfiliit in aquas.

NOTA.

656. Flebar] Nimius eft Poëta, nifi fortè major eft fabulofis hominibus humanitas quam inter veros reperitur.

661. Navale] Navalia dicuntur loca, in quibus ftant, aut reponuntur naves. 663. Gemina] Remorum & venti. 665. Corymbis] Eo nomine appellantur uve quas fert hedera.

67. Pampineis Thyrfum quatit.

668. Tigres] Sunt ifte omnes fera Baccho facræ, quibus ebrioforum hominum fæpiffimè ingenium fimile.

672 Curvamina flecti] Græcifmus eft, qualem fupra vidimus.

Partes quafcumque fedendo flectimur. 674. Panda] Recurva, qualis eft Delphini.

ני

680. Trunco] Quia brachiis mutilatum. Corpore

Corpore defiluit. Falcata noviffima cauda eft.
Qualia dividuæ finuantur cornua Lunæ.
Undique dant faltus: multaque afpergine rorant:
Emerguntque iterum: redeuntq; fub æquora rurfus:
Inque chori ludunt fpeciem : lafcivaq; jactant 685

corpore mutilato : ultima cauda eft in modum falcis figurata: quomodo cornua Luna dimidia curvantur.

Undiquaque profiliunt, & multo rore afpergunt. Erum

torpora; & acceptum patulis mare naribus efflant, punt iterum, & fefe rurfus

ཡ

695

De modo viginti (tot enim ratis illa ferebat)
Reftabam folus. Pavidum, gelidumque trementi
Corpore, vixq; meum firmat Deus, Excute, dicens,
Corde metum, Diamque tene. Delatus in illam 690
Accenfis aris Baccheïa facra frequento.
Præbuimus longis Pentheus ambagibus aures,
Inquit: ut ira mora vires abfumere poffet.
Præcipitem famuli rapite hinc: cruciataque diris
Corpora tormentis Stygiæ dimittite nocti.
Protinus abftractus folidis Thyrrhenus Accetes
Clauditur in tectis: & dum crudelia juffe
Inftrumenta necis ferrumque ignefque parantur;
Sponte fua patuiffe fores, lapfafque lacertis
Sponte fua, fama eft, nullo folvente catenas.
Perftat Echionides: nec jam jubet ire, fed ipfe
Vadit, ubi electus facienda ad facra Citharon
Cantibus & clara bacchantum voce fonabat.
Ut fremit acer equus, cum bellicus ære canoro
Signa dedit tubicen, pugnæq; affumit amorem: 705
Penthea fic ictus longis ululatibus æther
Movit: & audito clangore recanduit ira.
Monte fere medio eft, cingentibus ultima filvis,
Purus ab arboribus, fpectabilis undique campus.
Hic oculis illum cernentem facra profanis
Prima videt, prima eft infano concita motu,
Prima fuum miffo violavit Penthea thyrfo
Mater: Jo, geminæ, clamavit, adefte forores.

700

710

immergunt aquis; & ludunt in modum chori, & concutiunt luxuriantia cor

pora, & emittunt aquam hauftam patentibus naribus. Solus fupereram de viginti, (nam illa navis tot habebat) qui modo in nave erant. Deus erigit me tremefactum, torpentem corpore tremente,

vix mei compotem; dicens, Ejice metum animo, Naxum pete. Illic appulfus celebro Bacchi festa aris incenfis. Commodavimus inquit Pentheus, aures prolixis verborum anfractibus; ut ira poffet exhaurire fuas vires cunctatione,*: Lictores tollite hinc fublimem ocyus ;

deturbate corpora punita horrendis cruciatibus ad tenebras infernas. Continuò Acates Tyrrenus abreptus coërcetur firmis carceribus;

dum fava inftrumenta conftituta mortis, & ferrum & flamma adornantur, rumor invaluit portas ultro apertas effe, & ultro vincu la foluta effe brachiis, nullo expediente. Pentheus obfirmat animum; neque nunc imperat alicui fervorum ire, fed ipfe it ubi Citharon delectus ad facra peragenda fremebat cantibus & elata voce bacchantum. Quemadmodum generofus equus fremit, cum bellicus tubicen fecit indicia are perfonante, & ducitur amore certaminis, fic aer concuffus repetitis clamoribus perculit Pentheum; & furor novatus eft auditis ululatibus. Planities eft ex omni parte patens ferè in monte medio, vacua arboribus, qua circumdant extremas partes montis. Hic mater prima cernit illum fpectantem facra oculis profanis, prima eft impulfa furore infano, prima appetiit fuum Pentheum thyrfo jaculato: Jo vociferata eft, accurite amba forores.

NOT A.

685. Multaque ] Delphinorum defcribit naturam, qui ludere, fefe in gyrum verfare, aquam etiam folent non agitare modo, fed longe emittere.

701. Perftat Obftinate Bacchum ejufque facra contemnit,

facris inclytus.
702. Citharon] Mons Bootie, Bacchi

706. Ululatibus] Bacchantum, & Orgya celebrantium.

713. Gemina] Ino & Autonoë.