Arida: tum Nymphæ paffis fontesque, lacusque, 30 Deflevere comis: quærit Boeotia Dircen, Argos Amymonen; Ephyre Pirenidas undas.

29. Paffis.] Sparfis. Lacus, fon- I prope urbem Argos. tes.] Perditos, exhauftos.

21. Ephyre.] Corinthus, Corin35. Dyrcen. Dirce, fons Bootiæ: the.: illi Pirene, fons vicinus eft. Dyrbe. Amymone, fons Achaiæ,

VI. Flumina & maria exarefcunt.

NEcfortita loco diftantes Alumina ripas

Tuta manent, mediis Tanais fumavit in undis,
Peneusque fenex, Teuthranteusque Caycus,
Et celer Ifmenos, cum Phocaico Erymantho,
5 Arfurusque iterum Xanthus, flavusque Lycormas,
Quique recurvatis ludit Mænander in undis:
Mygdoniusque Melas, & Tænarius Eurotas.
Arfit & Euphrates Babylonius; arfit Orontes,
Thermodoonque citus, Gangesque & Phafis, & Ifter.
10 Eftuat Alpheus: ripe Sperchiades ardent:

Quodque fuo Tagus amne vehit, fuit ignibus aurum,
Et quæ Mæonias celebrabant carmine ripas
Flumineæ volucres medio caluere cayftro.
Nilus in extremum fugit perterritus orbem,

1. Nec fortita.] Nec flumina non exarefcunt, quæ fortita funt tipas loco diftantes, id eft, à Zonâ torridâ remotas.

Phrygiæ, finuofo curfu errans, hodie le Méandre: Melas, Mygdoniæ le Melas: Eurotas, Laconiæ, prope Tænarum promontotium, le Vafilipotamo: Ultima fyll ba producitur in Tanarius, propter cæfuram, ut loquuntur poetæ.

2. Tanais. ] Fluvius Sarmatiæ Eu ropeæ, le Tanai's, inter Afiam & Europam Peneus, Theffaliæ, le Pénée, ou Salampria. Caycus; Afiæ 8. Euphrates Fluvius Babylo. minoris, le Chidï's, ou Chivi: ubi nem alluens, l'Euphrate: Orontes eft regio Theutrantia: Ifmenus, flumen eft Syriæ, l'Affi: ThermoBocotia, l'Imeno: Erymanchus, doon, Cappadociæ, nunc Portmon: Phocidis hic effe dicitur: Eryman-Ganges, Indiæ, le Gange: Phafis, thum tamen Plinius Lib. 4. c. 6. Colchidis, le Phafe, ou Fasso: Ifter, docet effe Aluvium Arcadiæ, l'Ery- Germaniæ, le Danube: Alpheus, manthe, ou Dimizana. Hoc fi eft Elidis, L'Alphée : Sperchius, Thefita, non convenit epithetuim, Phofaliæ, l'Agriomela, ou Salembria: caico, nam Phocis in Arcadia non Tagus, Hifpaniæ; le Tage: aureas eft, imò neque in Peloponnefo. Ita-arenas volvere jactatus. que doctis quibufdam videtur le gendum, Pfophaico, Plophis enim, urbs Arcadiæ, præter quam fluebat Frymanthus: quæ urbs pariter eft Erymanthus appellata, hodie Dimizana, vel Diminiza.

12. Celebrabant. ] Celebres reddebant. Cycnorum cantus, præfer. tim morientium, celebratur apud veteres Poetas.

13. Fluminea volucres. ] Cycni, Cayftro innantes. Cayftro: Cayfter, 5. Xanthus.] Fluvius Troadis, le Carafon Auvius Lydiæ, quæ quem in bello Trojano deflagraffe olim dicta eft Mæonia. Homerus canit, Lib. XXI. Hinc 14. Nilus. ] Egypti Auvius, le arfurus iterum dicitur. Le Sca-Nil: cujus fontes & origo diù lamander. Lycormas. ] Fluvius Eto-tuerunt. Septem oftiis in mare pro liæ; hodie le Fidari: Mæander, 'currit, quæ tunc exarucre.

15 Occuluitque caput, quod adhuc latet: oftia feptem Pulverulenta vacant, feptem fine flumine valles. Sors eadem Ifmarios Hebrum cum Strymone ficcat, Hefperiosque amnes, Rhenum, Rhodanumque, Padumque,

Cuique fuit rerum promiffa potentia, Tibrim. 20 Diffilit omne folum, penetratque in Tartara rimis Lumen, & infernum terret cum conjuge regem. Et mare contrahitur, ficcæque eft campus arenæ Quod modò pontus erat, quosque altum texerat æquor Exiftunt montes, & fparfas Cycladas augent. Ima petunt pifces: nec fe fuper æquora curvi Tollere confuetas audent delphines in auras. Corpora phocarum fummo refupina profundo Exanimata jacent : ipfum quoque Nerea fama eft, Doridaque, & natas tepidis latuiffe fub undis. 30 Ter Neptunus aquis cum torvo brachia vultu Exerere aufus erat: ter non tulit aëris ignes.

16. Vacant.] Vacua funt : carent aquâ.

His ego nec metas rerum, nec temi pora, pono.

20. Diffilit.] Finditur.

21. Regem.] Plutonem. Conjuge.] Proferpina.

17. Sors eadem, &c.] Eodem incendio ficcati funt duo Thraciæ fluvii. Hebrus, la Mariza; & Strymon, Stromone. Ifmarios vocat, 24. Exiftunt. ] Emergunt, qui? id eft, Thracios, à monte Thraciæ fub aquis anteà latebant: & augent Ifmaro. Strymon tamen in Mace- numerum Cycladum. Cycladas. ] donia vulgò collocatur. Cyclades vocantur multæ minores 18. Hefperios. Occidentales: Hef.infulæ, inftar totidem fcopulorum, pero fubjectos. Lib. I. n. 3 Rhoda aut montium, in mari gæo, in nus Galliæ fluvius, le Rhône. Rhe orbem difpofitæ, nunaos orbis, cir le Rhin, inter Galliam & culus. Les Cyclades. Sparfas. ] Huc Germaniam fuit: Padus Italiæ fuilluc temerè difperfas. perioris partem rigat, le Pô. Tibe. ris Româ gaudet, mundi principe. Le Tibre, ou Tevere.

nus,

27. Phocarum. ] Vituli marini Phocæ vulgò appellantur. Vide lib. I. ubi etiam facta mentio de NeDoride, & Nereidibus.

19. Promiffa. ] Virgil. I. Æneid.reo,

VII. Tellus de Orbis exitio expoftulat cum Jove.

Lma tamen Tellus, ut erat circumdata ponto,

Qui fe condiderant in opace vifcera matris,
Suftulit omniferos, collo tenus, arida vultus:
s Oppofuitque manum fronti, magnoque tremore
Omnia concutiens, paulùm fubfedit, & infra

1. Alma tamen. ] Tellus loquif tes, & ferentes. atcumque potuit, quia in mediis aquis erat, ac rigata fontibus.

2. Contratos. ] Congregatos congeftos.

4. Omniferos.] Omnia producen

5. Oppofuit, &c.] Ut folent, quibus ignis, aut nimía lux, perftringit oculos.

6. Subfedit. ] Se demifit: ut à calore abeffet longius,& commodiùs Quos

Quàm folet effe, fuit; facrâque ita voce locuta eft. Si placet hoc, meruique, quid ô tua fulmina ceffant, Summe Deûm? liceat perituræ viribus ignis, 20 Igne perire tuo, cladeinque auctore levare. Vix equidem fauces hæc ipfa in verba refolvo: (Prefferat ora vapor) toltos en afpice crines; Inque oculis fumum; volitant fuper ora favillæ. Holne mihi fructus ? hunc fertilitatis honorem, 15 Officiique refers ? quod adunci vulnera aratri Raftrorumque, fero, totoque exerceor anno? Quod pecori frondes, alimentaque mitia fruges Humano generi, vobis quoque thura miniltro? Sed tamen exitium fac me meruiffe: quid unde? 20 Quid meruit frater? cur illi tradita forte

Equora decrefcunt, & ab æthere longiùs abfunt
Quòd fi nec fratris, nec te mea gratia tangit:
At cœli miferere tui: circumfpice, utrinque
Fumar uterque polus, quos fi violaverit ignis,
as Atria veftra ruent: Atlas en ipfe laborat,
Vixque fuis humeris candentem fuftinet axem.
Si freta, fi terræ pereunt, fi regia cœli;

In chaos antiquuum confundimur: eripe flammis; Si quid adhuc fupereft, & rerum confule fummæ. 30 Dixerat hæc Tellus: neque enim tolerare vaporem Ulteriùs potuit, nec dicere plura; fuumque Rettulit os in fe, propioraque Manibus antra.

loqueretur.

7. Sacra voce.] Quippe Dea, & quidem antiquiffima, & maxima ut fingebant.

8. Si placet hoc. ] Nempe, me perdere. Si merui.] Si rea fum: fi perire merui.

9. Liceat &c.] Si mihi pereundum eft igne; da, ut fulmine tuo peream. Levior erit clades, quam Jovis manus intulerit; cui fumma rerum poteftas.

11. Refolvo.] Aperio.

14. Fructus.] Præmia, mercedem. 15. Refers. Reddis. Sic me remuneras?

17. Fruges.] Frumenta, fructus. 20. Frater. J Neptunus, tuus frater. Poteft etiam dici terræ frater: amborum enim Saturnus pater.

21. Ab athere longius abfunt.] Cur mare depreffum & ferme exhauftum fubfidit, & à cœlo magis, quàm anteà, diftat.

24. Ques.] Ambos polos. 25. Atria.] Lib. I. n. 7. Atlas. ] Mons Mauritaniæ; Atlas ejus olim rex,cœlum fuftinere humeris creditus, ob Aftrologiæ cognitionem. Quomodo in montem mutatus, leges Lib. IV. n. 9.

26. Candentem.] Flagrantem. 28. Confundimur. ] Omnia brevi redibunt in priicum chaos Lib. I.

Rum. I.

29. Rerum fumma.]Mundo ruenti. 32. In fe.] In fuum finum: in latentes cavernas. Manibus. ] Inferis, ubi Manes, five animæ mor tuorum. Lib. I. n. 16.

VIII. Phaethon fulmine percutitur. Ejus tumulus, & elogium tumulo infcriptum.

A

T

pater omnipotens, Superos teftatus, & ipfum

1. Superos teftatus. ] Teftes appel- tura, nifi tanto malo mederetur lans, ac docens, omnia effe peri- Ipfum. Phoebum. E

Interitura gravi, fummam petit arduus arcem :
Unde folet nubes latis inducere terris

s Unde movet tonitrus, vibrataque fulmina jactat.
Sed neque quas poffet terris inducere nubes
Tunc habuit: neque quos cœlo demitteret imbres.
Intonat, & dextrâ libratum fulmen ab aure
Mifit in aurigam; pariterque animâque, rotisque,
10 Exuit, & fævis compefcuit ignibus ignes.
Confternantur equi, & faltu in contraria verfo,
Colla jugo eripiunt abruptaque lora relinquunt.
Illic fræna jacent, illic temone revulfus
Axis: in hac radii fractarum parte rotarum :
15 Sparfaque funt latè laceri veftigia currûs.
At Phaethon, rutilos flammâ populante capillos,
Volvitur in præceps, longoque per aëra tractu
Fertur: ut interdum de cœlo ftella fereno,
Etfi non cecidit, potuit cecidiffe videri.
so Quem procul à patria diverfo maximus orbe
Excipit Eridanus, fumantiaque abluit ora.
Naiades Hefperiæ trifidâ fumantia flammâ
Corpora dant tumulo: fignant quoque carmine faxum.
Hic fitus eft Phaethon, currûs auriga paterni:

#5 Quem fi non tenuit, magnis tamen excidit aufis.

7. Imbres. Quibus incendium extingueret: quippe pluvias nubesque æftus confumpferat.

8. Dextra ab aure. ] Geftum eorum, qui vibrant aliquid, expref. fit: tum, moris eft fortunata omnia vocare dextra: ut finiftra dicuntur, quæ infelicia.

11. Confternantur. ] Attoniti corruunt. Saltu, &c.] In pofteriorem partem ore ad currum converfo, cui terga priùs obvertebant : jugum versùs calcitrantes.

¡ftella vera caderet, totum terrarum orbem obrueret quippe terreno globo major.

20. Diverfo orte. ] In remota terrarum parte. Longe diftat Italia ab Ethiopiâ, Phaethontis patriâ.

21. Eridanus. ] Idem qui Padus, Italiæ fluvius. Le Pô.

22. Naiades Hefperia.] Nymphæ Italiæ, Italia vocata eft olim Helperia magna, Hifpania verò, Hefperia ultima: quia utraque regio fpectat occidentem & Hefperum. 14. In hac, &c.] Jacent in hac Suprà, n. 3. Trifida flamma. ] Fulparte radii rotarum. mine. Pingitur cum tribus hinc & 16. Populante. ] Depafcente: ab-inde cufpidibus, five radiis. Virg. fumente. VIII. Æn.

17. Tra&tu, &c.] Du&tu, & quafi filo.

23. Saxum.] Tumulum è mar, more. Scribitur in quibufdam codicibus factum.

18. Stella, &c.] Exhalationes in aërem fublatæ, aliquando ignem 25. Tenuit.] Feliciter gubernavit. concipiunt, cælo fereno & calido, Excidit magnis aufis. ] Rem diffiac fpeciem ftellæ cadentis præ fecilem, & arduam, tentare aufus eft, ferunt rectè igitur fubjunxit va- quamvis illa non fuccefferit. Ali tes, potuit cecidiffe videri. Nam fi quid eft, rem tantam aufum efle.

IX. Sorores Phaëthontis in arbores mutantur: Cycuus in olorem.

A Confident vultus, uti modò credimus) unum
T pater obductos luctu miferabilis ægro

a. Pater.] Phoebus. Obductos.] Luctu obfcuratos: morore dejec

Iffe diem fine fole ferunt: incendia lumen Præbebant, aliquisque malo fuit ufus in illo. 5 At Clymene, poftquàm dixit quæcunque fuerunt In tantis dicenda malis ; lugubris, & amens, Et laniata finus, totum percenfuit orbem: Exanimesque artus primò, mox offa requirens; Reperit olla tamen peregrinâ condita ripâ: 10 Incubuitque loco; nomenque in marmore lectum Perfudit lacrymis, & aperto pectore fovit. Nec minùs Heliades lugent, & inania morti Munera dant lacrymas, & cæfæ pectora palmis Non auditurum miferas Phaethonta querelas 15 Nocte dieque vocant, adfternunturque fepulcro. Luna quater junctis implerat cornibus orbem: Illæ more fuo (nam morem fecerat ufus) Plangorem dederant : è queis Phaethufa fororum Maxima, cùm vellet terræ procumbere, quæfta elt ao Diriguiffe pedes, ad quam conata venire Candida Lampetie, fubitâ radice retenta eft. Tertia cùm crinem manibus laniare pararet; Avellit frondes: hæc ftipite crura teneri ; Illa dolet fieri longos fua brachia ramos.

25 Dumque ea mirantur, cortex humerosque manusque Ambit, & exftabant tantùm ora vocantia matrem. Quid faciat mater, nifi quò trahit impetus illam, Huc eat, atque illuc; & dum licet, ofcula jungat? Non fatis eft, truncis avellere corpora tentat, 30 Et teneros manibus ramos abrumpit: at inde Sanguinex manant, tanquam de vulnere, guttæ. Parce precor, mater, quæcumque eft faucia clamat: Parce precor, noftrum laceratur in arbore corpus: Jamque vale. Cortex in verba noviffima venit. 35 Inde Aluunt lacrymæ, ftillataque fole rigefcunt

10. Incubuit.] Abjecit se pronam in ripâ.

quatuor fluxerant.

17. Nam morem.] Mos, nihil eft aliud, quàm ejufdem rei frequens ufus.

18. E queis.] E quibus. Quas inter forores.

19. Terra procumbere. ] Humi fe profternere, ut plangeret.

26. Exftabant.] Extra corticem eo nondum obvoluta, ftabant.

11. Aperto pectore. J Nudato finu. 34. Venit in verba, &c.] Obdu12. Heliades. Solis filiæ: forores xit cortex os puellæ, vocem utPhaethontis: facta vox ab ams, Sol.timam, nempe, Vale, pronuncianInania morti. ] Mortuis non profu- tis.

tura.

35. Inde. ] Ex illis arboribus.Stil 15. Adfernuntur. ] Adyolvuntur. lata. Guttatim manantia. Rigef 16. Luna quater, .] Menfes cunt.] Durantur, denfantur.