Nec tibi directos placeat via quinque per arcus ?
Sectus in obliquum eft lato curvamine limes,
Zonarumque trium contentus fine, polumque
30 Effugit auftralem, junctamque Aquilonibus Arcton.
Hac fit iter; manifefta rotæ veftigia cernes.

Utque ferant æquos & cœlum, & terra calores,
Nec preme, nec fummum molire per æthera curtum:
Altiùs egreffus cœleftia tecta cremabis ;

35 Inferiùs, terras: medio tutiffimus ibis.

Neu te dexterior tortum declinet ad Anguem;
Neve finifterior preffam rota ducat ad Aram:

30. Arton. 1 Polum Arcticum. Arctos, five Urfa, cœlefte fignum polo Septentrionali proximum eft. 31. Hac.] Per Zodiacum: per Eclipticam.

33. Preme.] Nimis deprime. Molire. ] Impelle.

27. Nec tibi directos, &c.] Noli evagari per omnes quinque Zonas, aut per illarum quamlibet: neque rectum iter fic tene, ut circulum defcribas Equatori parallelum. Arcus. Sic vocantur partes & fegmenta circulorum. Quinque in armillari Sphæra præcipui funt cir- 36. Neu te, &c.] Noli nimis ad culi paralleli, quibus totidem Zonæ feptentrionem accedere, ubi Anincluduntur: circuli duo Polares,guis eft, coelefte fignum: noli nimis duo Tropici, & Æquator. De illis fusè dictum initio libri 1. num. 3. Porro illi circuli nunquam toti ap parentin uno hemifphærio, fed eo fum duntaxat partes & fegmenta, quæ hic arcus appellantur.

ad meridiem, ubi Ara. Dexterior.] Currus ab Oriente iter inchoaturus erat: quo in fitu habebat Septentrionem à dextrâ parte: Meridiem à finiftrâ. Ergo rota dexterior eft illa, quæ Septentrioni eft 28. Sectus, &c. Eft via quædam obverfa finifterior, quæ Austro. in obliquo & lato circulo: hanc Huc adde quod Poetæ, cum de cœlo. viam, hunc limitem, tene qui at- & fideribus loquebantur, femper tingit fines trium Zonarum, & ab occafum refpiciebant; augures & ut oque polo remotus eft. Lato divini, ortum; Aftronomi, Mericurvamine. Indicat Zodiacum, qui diem, Geographi, Septentrionem. eft unus è fphæræ circulis majori Hoc indicant veteres verficuli duo. bus, folus ex omnibus circulis la- Ad Boream terra, fed cœli menfor, tus, quia omnium planetarum viam ad Auftrum: Praco Dei exortum vicomplectitur, qui fæpè ab Ecliptider occafumque poëta. Anguem.} ca difcedunt. Eft Ecliptica, linea Inter figna feptentrionalia numerain medio Zodiaco, quam fol nun tur Draco cuftos olim horti Hefquam deferit. Inde nomen invenit, peridum, ut poetis placet, interquòd fol & luna in hac effe debean fectus ab Hercule f, à Junone refemitâ, quoties contingunt eclip-latus inter fidera. Les. In obliquum. 1 Obliquus eft Zodiacus, quia eft via quam planetæ motu proprio conficiunt, verfùs Auftrum, & Borcam, Æquatorem fecando ad angulos obliquos.

3.

37. Preffam.] Depreffam, devexam. Ara, eft fignum auftrale. Pars mundi auftrina iis deprimitur, & infra Horizontem latet, qui ad Arcticum polum accedunt; quales 29. Zonarum. ] Explicui libro I. funt quicumque Europam incolunt: Trium.] Zodiacus totam Zonam attollitur iifdem & erigitur fupra torridam pervadit,& utriufque tem Horizontem pars mundi fepten. peratæ fines ac partem exiguam, trionalis. Id fit propter fphæræ inultra Tropicum fcilicet Cancri & clinationem. ob quam unus poloCapricorni, attingit. Tribus igi-rum (Arcticus in Europa) emince tut Zonis continetur torrida in-fupra Horizontem: Alter (Antarcti tegra, & aliquâ parte temperata-cus dictus, quia opponitur Arcti rum. Potum effugit.] Zodiacus adco) nunquam à nobis cernitur, quia neutrum accedit polum: Tropicos eft infra Horizontem; Virgil A parum excedit, Georg, verfu 240.

Inter utrumque tene: fortunæ cætera mando, Quæ juvet, & meliùs, quàm tu tibi, confulat opto. 40 Dum loquor, Hefperio pofitas in littore metas Humida nox tetigit, non eft mora libera nobis : Pofcimur, & fulget tenebris Aurora fugatis. Corripe lora manu: vel, fi mutabile pectus Eft tibi, confiliis, non curribus, utere noftris, 45 Dum potes, & folidis etiam nunc fedibus adftas, Dumque malè optatos nondum premis infcius axes; Quæ tutus fpectes, fine me dare lumina terris. Occupat ille levem juvenili corpore currum:

Statque fuper, manibusque datas contingere habenas 50 Gaudet, & invito grates agit inde parenti.

38. Utrumque.] Sidus: nempeftis. Metas. ] Noctis & diei certos Anguem & Árani. Tene. ] Viam. fines. Mando. ] Permitto.

40. Hefperio, &c.] Nox difcedit, & in Helperium mare præceps ruit: tempus eft utilli dies fuccedat: diutius morari non poffum. Hefpe. rium mare, eft Occidentale, feu Atlanticum, in quo dies, noxque fimiliter, occidere dicuntur à Poë

45.Solidis fedibus.] In mea regia: nondum in curru Auctuante.

47. Sine me, &c.] Patere, ut currum afcendam, & impertiar terris lucem, quam fine periculo videas.

50. Invito. Nempe filii exitium profpicienti.

IV. Phaëton malè currum Solis regit; habenas mentis impos abjicit.

T

Nterea volucres Pyrois, Eous, & Ethon,

Solis equi, quartusque Phlegon, hinnitibus auras Flammiferis implent, pedibusque repagula pulfant. Quæ poftquàm Thetis, fatorum ignara nepotis 5 Reppulit, & facta eft immenfi copia cœli ; Corripuere viam, pedibusque per aëra motis, Obftantes fcindunt nebulas, pennisque levati Prætereunt ortos iifdem de partibus Euros. Sed leve pondus erat, nec quod cognofcere poffent

1. Polucres. Avibus celeritate, Clymenes. Solem è mari prodire pares. Pyrois, &c.] Ifta Solis cum oritur, credebant; aut ex ea equorum nomina è Græco dicun. coli parte, quæ mari vicina, & illi tur. Pyrois, ignitum fonat; (g, conjuncta apparet, cum fol oritur ignis: Tugos Eôus, matutinum: occiditve. (nos, aurora) Ethon, ardentem; (zig, ardeo) Phlegon; urentem: φλέγω, wro.

3. Repagula.Clathros. Priusquàm circum, feu tadium inirent quadrigæ attinebantur quibufdam cancellis ligneis, quibus apertis, omnes eodem tempore prorumpe bant: hinc ducta fimilitudo.

4. Thetis.] Oceani uxor, mater

5. Reppulit.] Emovit, aperuit. Facta eft copia coli.] Liberum, in quo excurrerent, coelum nacti funt,.

8. Euros.]Eurus ab Oriente fpirat. 9. Cognofcere. Sentire. Quia tam levi oneri non erant affueti. Antea Deum vehebant: nunc hominem ac puerum. Itaque nullum fentic. bant onus: vacuum putabant ce 'currum.

2

10 Solis equi, folitâque jugum gravitate carebat.
Utque labant curvæ jufto fine pondere naves
Perque mare inftabiles nimiâ levitate feruntur:
Sic onere infueto vacuos dat in aëre faltus,
Succutiturque altè, fimilisque eft currus inani.
15 Quod fimul ac fenfere, ruunt, tritumque relinquunt
Quadrijuges fpatium, nec, quo prius, ordine currunt,
Ipfe paver, nec quà commiffas flectat habenas
Nec fcit quà fit iter: nec, fi fciat, imperet illis.
Tum primùm radiis gelidi caluere triones;
20 Et vetito fruftrà tentarunt æquore tingi.
Quæque polo pofita eft glaciali proxima ferpens,
Frigore pigra priùs, nec formidabilis ulli,
Incaluit, fumpfitque novas fervoribus iras.
Te quoque turbatum memorant fugiffe, Boote;
25 Quamvis tardus eras, & te tua plauftra tenebant.
Ut verò fummo defpexit ab æthere terras

Infelix Phaethon, penitùs penitùsque jacentes, Palluit, & fubito genua intremuere timore, Suntque oculis tenebræ per tantum lumen oborte; 30 Et jam mallet equos nunquam tetigiffe paternos, Jam cognoffe genus piget, & valuiffe rogando: Jam Meropis dici cupiens, ita fertur, ut acta Præcipiti pinus Borea, cui victa remifit

Fræna fuus rector, quam Dîs, votisque reliquit. 35 Quid faciat? multum cœli poft terga relictum;

fiunt fæviores. Virgil. 3. Georg.

24. Boote.] Bootes fignum eft cœlefte, vicinum illis ftellis quas Septentriones, five plauftrum appellant, adeò ut videatur plauftrum agitare, & urgere. Hinc ductum nomen, Bourns, boum agitator.

25. Tardus.] Sidera polo proxima“ tardiùs moventur, quia breviorem circulum conficiunt circa ipfum. polum.

27. Jacentes. ] Depreffas, profundas.

29. Per tantum lumen. ] Nimio lumine oculi caligant, ac præftringuntur.

31. Genus.] Suam originem. Valuiffe.] Impetraffe quod petebat. 32. Meropis dici. Filius Meropis appellari. Vide finem primi libri. 33. Pinus. ] Navis ex arboribus. compacta. Remifit. ] Abjecit. Deferuit.

Ante oculos plus eft: animo metitur utrumque :
Et modò, quos illi fas tum contingere non cít,
Profpicit occafus; interdum refpicit ortus:

Quidque agat ignarus, ftupet : & nec frena remittit,
40 Nec retinere valet, nec nomina novit equorum.
Sparfa quoque in vario paffim miracula cœlo,
Vaftarumque videt trepidus fimulacra ferarum.
Eft locus, in geminos ubi brachia concavat arcus
Scorpius, & caudâ, flexisque utrinque lacertis,
25 Porrigit in fpatium fignorum membra duorum..
Hunc puer ut nigri madidum fudore veneni
Vulnera curvatâ minitantem cufpide vidit,
Mentis inops, gelidâ formidine, lora remifit.
Quæ poftquam fummo fenfere jacentia tergo,
50 Exfpatiantur equi; nulloque inhibente, per auras
Ignotæ regionis eunt; quàque impetus egit,
Hac fine lege ruunt, altoque fub æthere fixis
Incurfant ftellis rapiuntque per avia currum:
Et modò fumma petunt; modò per decliva, viasque
55 Præcipites, fpatio terræ propiore, feruntur:
Inferiùsque fuis fraternos currere Luna
Admiratur equos, combuftaque nubila fumant.

ta concipiuntur à periclitantibus
ad ea decurrunt naufragi, cum ip
fos alia remedia deficiunt.

41. Miracula. ] Miras fiderum
formas.

43. Eft locus. ] In cœlo, in Zodia. co. Geminos arcus. ] Ita ut Scorpii brachia referant gemini arcûs figuram.

44. Scorpius. Unum è fignis cœ leftibus, Libræ vicinum: fuprà, n. 1. Porro brachia Scorpii porriguntur paulò longiùs & partem ante.

rioris figni attingunt: ejufdem caut da partem figni pofterioris occupat. Hinc dicitur ab Ovidio porrigere membra in locum duorum figno

rum.

47. Curvata cufpide.] Cauda inflexa. Cauda Scorpius ferit.

50. Exfpatiantur. ] Evagantur. 53. Avia. ] Loca invia, & non trita.

54. Decliva. ] Declivia, prona. 56. Inferius.] Luna multò propior terræ, quam Sol, cft.

V. Montes flammis corripiuntur.

Orripitur flammis ut quæque altiffima tellus;,

Pabula canefcunt : cum frondibus uritur arbor:
Materiamque fuo præbet feges arida damno.

5 Parva queror: magnæ pereunt cum moenibus urbes,
Cumque fuis totas populis incendia gentes

1. Ut quæque altiffima.] Quanto
eft altior, tanto citiùs uritur.
2. Succis ademptis. ] Humore
confumpto. Aret. Exatefcit.

3. Canefcunt.] Amiffâ viriditate,

pallidum colorem induunt.

2. Damno fuo.] Incendio, quo abfumitur.

6. Cum fuis populis, &c.] In una gente multi funt populi. Sic in Ita

In cinerem vertunt : filvæ cum montibus ardent : Ardet Athos, Taurusque Cilix, & Tmolus & Oete; Et tum ficca, priùs celeberrima fontibus, Ide; 10 Virgineusque Helicon, & nondum Oeagrius Hamus: Ardet in immenfum geminatis ignibus Etna,

Parnaffusque biceps, & Eryx, & Cinthus, & Othrys, Et tandem nivibus Rhodope caritura, Mimasque, Dyndimaque & Mycale, natusque ad facra Citharon: 15 Nec profunt Scythiae fua frigora: Caucafus ardet, Oflaque cum Pindo, majorque ambobus Olympus, Aëriæque Alpes, & nubifer Apenninus.

Tum verò Phaeton cun ctis è partibus orbem
Afpicit accenfum, nec tantos fuftinet æftus:
20 Ferventesque auras, velut è fornace profunda,
Ore trahit; currusque fuos candefcere fentit ;
Et neque jam cineres, ejectatamque favillam
Ferre poteft; calidoque involvitur undique fumo.
Quòque eat, aut ubi fit, picea caligine'tectus
25 Nefcit, & arbitrio volucrum raptatur equorum.
Sanguine tum credunt in corpora fumma vocato
Æthiopum populos nigrum traxiffe colorem.
Tum facta eft Libye, raptis humoribus æftu,

lia veteri erant Lucani, Samnites, Brutii, Ligures, &c.

Thraciæ, nivibus coopertus, quas tunc amifit. Le mont Rodope, hodie Monte Argentaro.

14. Dindyma.] Mons Phrygiæ, facer Cybele, hodie Monte Chizico ou defpinga. Eft pluralis rumeri: rectus fingularis, Dindymus: Mycale, oppidum & mons Caria Ci tharon, Baotia, le Mont de Thives. Ad facra. ] Bacchi, in eo cele

8. Athos. ] Mons Macedoniæ Monte Santo: Taurus, & Tmolus; Afiæ; le Taur & le Tomalitze ou Tmole: Oeta, Theffaliæ, la Bunina: Ida, Phrygiæ, le mont Ida, & Creta, Monte Giove: quæ proprio quondam epitheto prædicatur ab Homero, oλumida, hoc eft, fontibus abundans. Helicon, Bocobrari folita. tiæ, Mufis, virginibus facer : hinc virgineus hic appellatur Helicon hodie Zagara vel Zagaya. Hamus Thraciæ, Monte Argentaro. Nondum inquit Vates, vocabatur Oeagrius quia id nominis adeptus non eft, nifi cum, longo poft tempore, in eo difcerptus eft à Menadibus Orpheus, Oeagri filius. Vide Lib. XI.n. I. 2,

11. Etna.] Mons Siciliæ, le Mont Gibel, ignes vomens qui tunc (ait Vates) geminati, feu duplicati fuerunt.

15. Scythia. Eft regio Europæ ad Septentrionem, perfrigida. La Scythie. Caucafus. Mons Afiæ : le Mont Caucafe. Offa, Pyndus, Olympus, Theffaliæ. Lib. I. n. 9. Alpes Galliam, & Germaniam, ab Italia feparant: les Alpes. Apenninus hanc pervadit ab occafu, & feptentrione in ortum & meridiem. Le. Mont Apennin.

17. Aeria.] Altiffimæ.. 21. Candefcere.] Deflagrare. 22. Favillam ejectatam. ] Calidos cineres undique prorumpentes. 29. Vocato.] Educto, vi caloris ex imo corpore, in vultum.

12. Parnaffus.] Mons Phocidis Lib. I. n. 11. Biceps. ] Qui duos habet vertices, Cyrrham Apollini: 27. Ethiopum.] Ethiopes parNifam, Baccho facram. Eryx.]tem Africæ interioris obtinent, verMons Siciliæ, Veneri Sacer, Tra fùm Auftrum. pano: Cynthus, Deli Cinthe: 28. Libye.] Africæ pars, arenofa Othrys, Theffalia: Mimas, Thra- & ficca: ad Boream & occafum, ciæ, & Afiæ minoris : Rhodope, La Libye.