Pars maris intùs erat : trepidant haud fegniùs omnes
Quàm foler urbs, aliis murum fodientibus extrà,
Atque aliis murum, trepidare, tenentibus intùs.

Deficit ars, animique cadunt, totidemque videntur 15 Quot veniunt fluctus, ruere, atque irrumpere mortes. Non tenet hic lacrymas, ftupet hic, vocat ille beatos, Funera quos maneant: hic votis numen adorat, Brachiaque ad coelum, quod non videt, irrita tollens Pofcit opem : fubeunt illi fraterque, parensque: ao Huic cum pignoribus domus, & quod cuique relictum eft.

Halcyone Ceyca movet, Ceycis in ore

Nulla nifi Halcyone eft, & cùm defideret unam, Gaudet abeffe tamen : patriæ quoque vellet ad oras Refpicere, inque domum fupremos vertere vultus : as Verùm ubi fit nefcit, tantâ vertigine pontus. Fervet, & inductâ piceis è nubibus umbrâ, Omne latet cœlum, duplicataque noctis imago est. Frangitur incurfu nimbofi turbinis arbor, Frangitur & regimen: fpoliis animofa fuperbit 20 Unda, velut victrix, finuataque defpicic undas. Nec leviùs, quàm fi quis Athon, Pindumque revulfos Sede fuâ, totos in apertum everteret æquor, Præcipitata cadit, pariterque & pondere, & ictu, Mergit in ima ratem, cum quâ pars magna virorum 35 Gurgite preffa gravi, neque in aëra reddita, fato Functa fuo eft: alii partes & membra carinæ

Trunca tenent: tenet ipfe manu, quâ fceptra folebat, Fragmina navigii Ceyx, focerumque, patremque Invocat (heu!) fruftrà: fed plurima nantis in ora 40 Halcyone conjux, illam meminitque, refertque : Illius ante oculos ut agant fua corpora fluctus

12. Quàm folet, &c.] Ordo verbo-f sum eft; Tam omnes trepidant, quàm folet urbs trepidare, aliis hoftibus obfidentibus, & murum effodientibus; aliis jam illum tenenti bus, id eft, introgreffis, & eo potitis. 16. Hic.] Aliquis vector, nauta quilibet.

17. Funera quos maneant.] Qui funeris, & fepulturæ honore gaudeant, quem expectare naufragi non poffunt.

19. Subeunt. ] Occurrunt alterius animo, memoriæ.

20. Huic.] Alteri fua domus, & liberi occurrunt: illorum recorda·tur. Quod cuique, &c. ] Reminifci. tur quisque earum rerum quas reliquit cùm fe commifit mari.

25. Vertigine. ] Agitatione.
28. Arbor. Malus, è rectâ &

procerâ factus arbore.

29. Regimen. ] Gubernaculum.. Spoliis, Maio, & clavo abrepas. 30. Sinuata. ] Velut in arcum triumphalem incurvata. Defpicit. ] Alias undas inferiores fuperbè defpectat.

31. Athon, Pindum. ] Montes altiffimos, illum Macedoniæ, Monte Santo: hunc Theffaliæ, le Pinde, feu Mexxovo.

33. Precipitata. ] Aqua, montis ritu, fublata, recidit in navim præ-. ceps.

35. In aëra reddita. ] Emergens. Fato functa. ] In aquis extincta eft.. 38. Socerum. ] Æolum. Patrem.] Luciferum.

40. Refert. 1 Sæpè in mentem

revocat.

41. Agant. ] Propellants

Optat, & exanimis manibus tumuletur amicis. Dùm natat, abfentem, quoties finit hifcere fluctus, Nominat Halcyonen, ipfisque immurmurat undis. 45 Ecce fuper medios fluctus niger arcus aquarum Frangitur, & ruptâ merfum caput obruit undâ. Lucifer obfcurus, nec quem cognofcere pofles, Illâ nocte fuit, quoniamque excedere cœlo Non licuit, denfis texit fua nubibus ora.

43. Hifcere. ] Os aperire.

45. Niger arcus. ] Nigra nubes & aquis gravida, curvata in mo.

XV. Halcyone pro viro fruftrà

Junoni fupplicat. Somni, &
Somniorum domus.

Olis intereà tantorum ignara malorum
Dinumerat noctes ; & jam, quas induat ille,
Feftinat veftes: jam quas, ubi venerit ille,
Ipfa gerat; reditusque fibi promittit inanes.
• Omnibus illa quidem Superis pia thura ferebat :
Ante tamen cunctos Junonis templa colebat ;
Proque viro, qui nullus erat, veniebat ad aras.
Utque foret fofpes conjux fuus, utque rediret,
Optabat, nullamque fibi præferret: at illi
10 Hoc de tot votis poterat contingere folum.
At Dea non ultrà pro functo morte rogari
Suftinet; utque manus funeftas arceat aris:
Iri, meæ, dixit, fidiffima nuntia vocis,
Vife foporiferam Somni velociter aulam.
Extinctique jubet Ceycis imagine mittat
Somnia ad Halcyonen, veros narrantia cafus.
Dixerat: induitur velamina mille colorum
Iris, & arquato cœlum curvamine fignans,
Tecta petit juffi fub rupe latentia regis.
20 Eft propè Cimmerios longo fpelunca receffu,

1. Eolis. Halcyone.

3. Feftinat.] Properè viro, & fibi parat. Veftes. Ornatiores fcilicet fignificandæ lætitiæ conjuge, ut fperat, reverfuro.

II.Functo morte. ]Extincto Ceyces 12. Funeftas. Quas fupplices pro mortuo tendebat.

13. Iri. ] Junonis eft nuntia. 18. Arquato. ] In arcûs morem 6. Junonis.] Quia Juno matrimo-facto. Per arcum cæleftem Iris def niis præfidebat : undè pronuba vocabatur.

9. At illi, &c. ] Tria pofcebat Junonem Halcyone; unum, ut falvus effet Ceyx; alterum, ut rediret domum tertium, ut nullo amore alieno implicatus teneretur: hoc poftremum duntaxat illi concedi potuit: in fatis enim erat ut naufragio Cevx periret..

cendere ad terras fingebatur. No. nius arquum admonet fcribi oportere, cùm Iridem fignificat. Multi veteres libri Arcuato, vel Arcato, fcribunt.

19. Ju regis. ] Somni, quem adire juffa erat à Junone.

20. Cimmerios, ] Cimmerii prope: Pontum Euxinum habitarunt regionem caliginofam, ob filvas fre❤

Mons cavus, ignavi domus, & penetralia Somni. Quò nunquàm radiis oriens, mediusve, cadensve Phoebus adire poteft: nebula caligine mifta Exhalantur humo, dubiæque crepufcula lucis. #5 Non vigil ales ibi cristati cantibus oris

Evocat Auroram, nec voce filentia rumpunt Sollicitive canes, canibusve fagacior anfer: Non fera, non pecudes, non moti flamine rami, Humanæve fonum reddunt convicia linguæ. 30 Muta quies habitat. Saxo tamen exit ab imo Rivus aquæ Lethes, per quem cum murmure labens Invitat fomnos crepitantibus unda lapillis. Ante fores antri fecunda papavera florent, Innumeræque herbæ, quarum de lacte foporem 35 Nox legit, & fpargit per opacas humida terras. Janua ne verfo ftridorem cardine reddat,

Nulla domo totâ eft, cuftos in limine nullus. At medio torus eft, ebeno fublimis, in antro Plumeus, unicolor, pullo velamine tectus, 40 Quo cubat ipfe Deus membris languore folutis. Hunc circa paffim, varias imitantia formas Somnia vana jacent, totidem, quot meffis ariftas, Silva gerit frondes, ejectas littus arenas.

quentes, & pruinas. Alii ejufdem nominis in Italiâ fuêre prope la. cum Avernum, cavernis aut obfcuris vallibus, abditi interdiù, undè nifi noctu non prodibant.

Lib. VIII. n. 3.

33. Fecunda. J Quæ facilè proveniunt. Eadem ad fomnum conciliandum valent.

colligere & fpargere dicitur, quia fomnos conciliant.

34. Herba. ] Soporiferæ. Illis 24. Dubia, &c.] Quæ lucem vulgò ineft fuccus albus, & lacti fimalignam efficiunt, qualis in crc-milis, verbi gratiâ foncho. Eas no pufculo cernitur. Lib. I. num. 9. 25. Vigil ales. ] Gallus, 27. Anfer. ] Lib. I. n. 13. Romani olim anferum vocibus excitati, canibus fopitis & tacentibus, Ca pitolium contra Gallos tutati funt. Lib. V.

29. Humana, &c.] Non illic refonant convicia humanæ linguæ. Lib. V. num. 18.

30. Saxo.] Ex îmâ rupe, in quâ Somni eft domus, oritur rivus, ab amne inferorum Lethe ductus.

31. Lethes.] Ea vox Græca fonat oblivionem: hanc fomnus inducit.

38. Ebeno fublimis.] Cujus pedes, & fulcra alta, conftant ex ebeno, arbor eft nigra : qui color fomno idoneus. Nihil videtur mutandum, quamlibet Heinfius fe torqueat, ac verfum Ovidianum deformet: In medio antro eft lectus ebeno fublimis: Id eft,elatus, & ebeninus. Quid apertius? Neque opus eft fubftituere as tricolor,pro unicolor, quæ vox occur. rit in fequenti verfu:fenfus enim eft, unius coloris totum fuiffe lectum, pedes, fpondam, vestes: nempè atri..

XVI, Iris à Junone missa Somnum admonet, ut Halcyonen doceat de conjugis nece.

Uo fimul intravit, manibusque obftantia virgo.
Somnia dimovit, veftis fulgore reluxit

Atra domus, tardâque Deus gravitate jacentes
Vix oculos tollens, iterumque, iterumque relabens,

s Summaque percutiens nutanti pectora mento, Excuffit tandem fibi fe, cubitoque levatus

Quid veniat (cognovit enim) fcitatur; at illa:
Somne, quies rerum, placidiffime, Somae, Deorum,
Pax animi, quem cura fugit, qui corpora duris
10 Feffa minifteriis mulces, reparasque labori:
Somnia, quæ veras æquent imitamine formas,
Herculeâ Trachine jube, fub imagine regis,
Halcyonen adeant, fimulacraque naufraga fingant :
Imperat hoc Juno. Poftquàm mandata peregit
15 Iris, abit; neque enim ulteriùs tolerare foporis
Vim poterat, labique ut fomnum fenfit in artus,
Effugit, & remeat per quos modò venerat, arcus.
At pater è populo natorum mille fuorum
Excitat artificem, fimulatoremque figuræ,
20 Morphea: non illo juffos folertiùs alter

Exprimit inceffus, vultumque, modumque loquendi;
Adjicit & veftes, & confuetiffima cuique

Verba. Sed hic folos homines imitatur, at alter
Fit fera, fit volucris, fit longo corpore ferpens:
25 Hunc Icelon Superi mortale Phobetora vulgus
Nominat. Eft etiam diverfæ tertius artis

Phantafos: ille in humum, faxumque, undamque,

trabemque

Quæque vacant animâ fallaciter omnia tranfit. Regibus hi, ducibusque fuos oftendere vultus 30 Nocte folent : populos alii, plebemque pererrant. Præterit hos fenior, cunctisque è fratribus unum Morphea, qui peragat Thaumantidos edita, Somnus Eligit, & rurfùs molli languore folutus, Depofuitque caput, ftratoque recondidit alto.

5. Summa pectora. 1 Summam pectoris partem, in quam mentum identidem recidebat, ut dormitan. tibus accidit.

6. Excuffit fibi fe.] Se colligit; foporem difcuffit.

7. Cognovit enim. ] Subaudi, Irim adeffe.

II. Imitamine. ] Imitando. 12. Herculed Trachine. ] Jube, ut Somnia rebus ipfis fimillima, conveniant Halcyonen, degentem in urbe Herculeâ, cognomento Tra chinc. Erat illa in Theffaliâ ad finum Maliacum: olim ab Hercule condita. Suprà. n. 9. Regis. ] Cey. cis, regis Trachinis.

18. Pater.] Somnus.

30. Morphea. ] Morpheus, Græca dictio, fignificat formarum artifi cem à oeph: forma, Species.

23. Alter fit fera. 1 Alter, five fecundus è præcipuis Somni filiis,

cui nomen Icelus, imitatur belluarum formas.

25. Icelon. ] Ea vox Græca fimilem fonat. Phobetora. ] Phobeto, Græcis eft, territator, qui terret.

26. Tertius.] Filius Somni.

27. Phantafos.] Imaginum fictor, ut Græcum vocabulum indicat. Phantafia, vis imaginandi à Græco parrálouas, imaginor, informo.

28. Vacant. ] Carent. Morpheus igitur homines & humana tantùm Gimulat Icelus feu Phobetor feras & animantes: Phantafus, in. anima. Fallaciter. ] Quia non res ipfas, fed earum imaginem & umbram exhibet. Malè intrudunt nonnulli feliciter.

29. Hi.] Tres nominati. 32. Edita. ] Mandata. Thaumantidos.] Iridis. Lib. IV. num. 5. 34. Strata Cubili,

XVII. Morpheus extinctum Ceycem uxori in fomnis
repræfentat.

Lle volat, nullos ftrepitus facientibus alis,
Per tenebras, intraque mora breve tempus,in urbem
Pervenit Emoniam, pofitisque è corpore pennis,
In faciem Ceycis abit, formâque fub illâ

5 Luridus, exanimi fimilis, fine veftibus ullis,
Conjugis ante torum miferæ ftetit. Uda videtur
Barba viri, madidisque gravis fluere unda capillis.
Tum lecto incumbens, fletu fuper ora profulo
Hæc ait: Agnofcis Ceyca, miferrima conjux?
-10 An mea mutata eft facies nece? refpice, nofces,
Inveniesque, tuo pro conjuge, conjugis umbram.
Nil opis, Halcyone, nobis tua vota tulerunt:
Occidimus, falfò tibi me promittere noli.
Nubilus Egeo deprendit in æquore navem
15 Aufter, & ingenti jactatam flamine folvit;
Oraque noftra, tuum fruftrà clamantia nomen
Implerunt fluctus. Non hæc tibi nunciat auctor
Ambiguus, non ifta vagis rumoribus audis:
Ipfe ego fata tibi præfens mea naufragus edo.
20 Surge, age, da lacrymas, lugubriaque indue: nec me
Indeploratum fub inania Tartara mitte.

Adjicit his vocem Morpheus, quam conjugis illa
Crederet effe fui: fletus quoque fundere veros
Vifus erat, geftumque manus Ceycis habebat.

1. Ille. Morpheus.

3. Emoniam urbem. ] Trachina Theffalia (olim Emonia dictæ, ) oppidum. Suprà, num. 16.

13. Me. ] Rediturum. Noli fperare futurum ut me vivum afpicias.

14. Egao. ] Eft illud mare, pars
Mediterranei, inter Græciam &
Afiam minorem : La mer Egée, ou
Archipel.

20. Lugubria. ] Veftimenta.
24. Manus. ] Morphci.

XVIII. Luger Ceycem Halcyone.

Ngemit Halcyone lacrymans, motatque lacertos

Exclamatque: Mane: quò te rapis? ibimus unà. Voce fuâ, fpecieque viri turbata, foporem 5 Excutit, & primò fi fit circumfpicit illic,. Qui modò vifus erat, ( nam moti voce miniftri Intulerant lumen. ) Poftquàm non invenit usquàm, Percutit ora manu, laniatque à pectore veftes, Pectoraque ipfa ferit: nec crines folvere curat 10 Scindit, & altrici, quæ luctûs caufa roganti :

10. Altrici. ] Nutrici, matronæ nobili, comiti honorariæ.