Cui triplicis ceffit fortuna noviffima regni.

Tu Superos, ipfumque Jovem, tu numina ponti
Victa domas; ipfumque, regit qui numina ponti
40 Tartara quid ceffant? cur non matrisque, tuumque
Imperium profers? agitur pars tertia mundi.

Et tamen in cœlo ( quæ jam patientia nostra est)
Spernimur, ac mecum vires minuuntur Amoris,
Pallada nonne vides, jaculatricemque Dianam
45 Abfceffiffe mihi? Cereris quoque filia, virgo,
Si patiemur, erit; nam fpes affectar eafdem.
At tu, pro focio fi qua eft mea gratia regno,
Junge Deam patruo. Dixit Venus. Ille pharetram
Solvit, & arbitrio matris de mille fagittis

50 Unam fepofuit; fed quâ nec acutior ulla,

Nec minus incerta eft, nec quæ magis audiat arcum,
Oppofitoque genu curvavit flexile cornu,
Inque cor hamatâ percuffit arundine Ditem.

37. Triplicis regni.] Mundi, tres quippe Joyis filia, Si qua eft mea in partes & regna divifi. Noviffima gratia. ] Si matri facere gratum cufortuna. ] Sors & portio ultima,pis: si bene quid de te merui. nempe inferi.

48. Junge. ] Matrimonio. Deam.] 39. Qui numina ponti regit.] Nep-Proferpinam. Patruo.] Plutoni tunum, qui Diis marinis præeft. qui Cupidinis, & Proferpinæ pa40. Quid ceffant. ] Cur à te pariter truus, quia Jovis frater. non domantur?

41. Profers.] Amplificas: propagas. Agitur.] Vincenda offertur: domanda reftat. Etfi aliæ duæ non omnino domitæ funt: nam in cœlo ipfo fpernimur.

42. Qua jam patientia noftra eft.] Adeo fegnes, & malè patientes fumus! Includenda funt hæc verba parenthefi: nec eft cur è vulgata fectione recedamus, pace Heinfii dixerim. Legi poffunt eadem verba cum interrogandi nota : Quam nos oportet effe patientes, qui hæc feramus? Quo ulterius patientia progredi noftra poteft?

49. Solvit. ] Explicat, expromit. Ex humeris, ubi erar ligata, demittit.

SI. Incerta. ] Aberrans à figno, quod petit. Nec qua, &c.] Nulla, quæ certius co dirigatur, quo impellitur ab arcu.

52. Oppofito genu. ] Geftus arcum tendentis exprimitur. Dextrum genu pofuit humi, erexit finiftrum, & arcui oppofuit, quem finiftra ma. nu, ad idem genu finiftrum applicata, prehendebat : dextra vero nervum tetendit. Cornu. ] Arcum corneum : extremas arcus partes, ac veluti cornua.

45. Abfceffiffe mihi.] A meis par- 53. Hamata.] Lib. II. n. 18. Ditibus receffiffe. Venerem odiffe. tem.] Plutonem. Ita dictum, quafi 46. Spes.] Virginitatis tuendæ divitem, id quod Plutonis quoque fpem gloriamque ambit Profer-vocabulum fonat, factum à MAŠTIS, pina.

47. Pro focio, &c.] Si quid mihi annuis, in gratiam Ditis, & inferorum. Socium regnum vocat, quia cognatione Plutonem attingit,

divitia. In terræ vifceribus (quæ, Plutonis etiam regno continentur ) latent metalla, thefauri, Appendicem confule. c. II.

XI. Proferpina

XI. Proferpina rapitur à Plutone. Cyane mutatur in fontem.

Homino pl Frus, aqacus, et à illo pluus after
Aud procul Ennæis lacus eft à manibus, altæ,
Carmina cycnorum labentibus audit in undis.
Silva coronat aquas, cingens latus omne, fuisque
s Frondibus, ut velo, Phoebeos fummovet ignes:
Frigora dant rami, varios humus humida flores;
Perpetuum ver eft. Quo dum Proferpina luco
Ludit, & aut violas, aut candida lilia carpit:
Dumque puellari ftudio, calathosque, finumque
10 Implet, & æquales certat fuperare legendo
Pænè fimul vifa eft, dilectaque, raptaque Diti.
Ufque adeò eft properatus amor. Dea territa, mæfte
Et matrem, & comites, fed matrem fæpius, ore
Clamat; & ut fummâ veftem laniarat ab orâ,
15 Collecti flores tunicis cecidere remiffis :

Tantaque fimplicitas puerilibus affuit annis,
Hæc quoque virgineum movit jactura dolorem.
Raptor agit currus, & nomine quemque vocando
Exhortatur equos, quorum per colla, jubasque
20 Excutit obfcurâ tinctas ferrugine habenas;
Perque lacus altos, & olentia fulphure fertur
Stagna Palicorum, ruptâ ferventia terrâ :
Et quà Bacchiade, bimari gens orta Corintho,
Inter inæquales pofuerunt moenia portus.

as Eft medium Cyanes, & Pifaæx Arethufæ,
Quod coit anguftis inclufum cornibus æquor:
Hic fuit, à cujus ftagnum quoque nomine dictum eft,
Inter Sicelidas Cyane celeberrima nymphas :
Gurgite quæ medio fummâ tenus extitit alvo:
30 Agnovitque Deam; Nec longiùs ibitis, inquit,
Non potes invitæ Cereris gener effe: roganda,
Non rapienda, fuit: quòd fi componere magnis
Parva mihi fas eft, & me dilexit Anapus;

Exorata tamen, nec, ut hæc, exterrita nupfi.
35 Dixit, & in partes diverfas brachia tendens
Obftitit. Haud ultrà tenuit Saturnius iram,
Terribilesque hortatus equos, in gurgitis ima
Contortum valido fceptrum regale lacerto
Condidit: icta viam tellus in Tartara fecit,
40 Et pronos currus medio cratere recepit.

At Cyane, faptamque Deam, contemptaque fontis
Jura fui mærens, inconfolabile vulnus

Mente gerit tacitâ, lacrymisque absumitur omnis :
Et quarum fuerat magnum modò numen, in illas
45 Extenuatur aquas: molliri membra videres,
Offa pati flexus, ungues pofuiffe rigorem;
Primaque de totâ tenuiffima quæque liquefcunt,
Cærulei crines, digitique, & crura, pedesque :
Nam brevis in gelidas membris exilibus undas
50 Tranfitus eft, poft hæc humeri, tergumque, latusque,
Pectoraque, in tenues abeunt evanida rivos.
Denique pro vivo, vitiatas, fanguine, venas
Lympha fubit; reftatque nihil, quod prendere poffis.

25. Eft medium, &c.] Inter fta- filius.

gnum Cyanes, & fontem Arethufæ, 37. Gurgitis.] Profundi ftagni. medius eft anguftus maris finus, 40. Cratere. Stagno in modum Cocunte, & conftricto, inter pro-crateris depreffo, quâ parte factus minentem hinc inde, more cor-à Plutone hiatus eft. nuum duorum, terram, æquore. In 41. Fontis jura fui. ] Sacri nempe eo loco habitabat nympha Cyane. fontes : & ipfa Cyane Dea, hujus Pifaa.] Arethufa, Siciliæ fons eft, itagni præfes erat. juxta Syracuías. Pifæa dicitur, 47. Primaque. ] Quæ partes fuequia in eum fontem fluere traditur, runt, in Cyanes corpore, admoSubter mare lapfus, Alpheus, flu-dùm tenues, liquidum in humorem vius Græciæ, in Peloponnefo, ur-primæ funt mutatæ.

bem Pifam alluens.

49. Nam brevis, &c.] Membra 29. Gurgite, &c.] Cyane affur-enim exilia, ut capilli, digiti, facilè gens pectore tenus, è medio fuo tranfeunt, & mutantur in aquas. tagno, Proferpinam agnovit. 31. Roganda. ] Proferpina. 32. Componere.] Comparare. 33. Anapus. ] Siciliæ fluvius, five Anapis ut quidam fcribunt : nunc in vaile Netina; Anapo, feu Alfeo.

5. Evanida. ] Evanefcentia : diffoluta, diffluentia.

36. Saturnius.] Pluto, Saturni

52. Pro fanguine.] In locum fanguinis.

53. Subit.] Intrat. Succedit. Reftatque nihil, &c.] Nihil folidum ac durum fupereft: omnia liqui da, merusque fons.

XII. Stelli pueri metamorphofis in ftellionem.

Ninibus elt terris, omni quæfita profundo.
Nterea pavidæ nequicquam filia matri

Illam non udis veniens Aurora capillis

Ceffantem vidit, non Hefperus: illa duabus 5 Flammiferas pinus manibus fuccendit ab Etnâ, Perque pruinofas tulit irrequieta tenebras. Rurfus, ubi alma dies hebetarat fidera, natam Solis ab occafu, folis quærebat ad ortus. Feffa labore fitim conceperat, oraque nulli 10 Colluerant fontes : contectam ftramine vidit Fortè cafam, parvasque fores pulfavit; at inde Prodit anus, Divamque videt, lymphamque roganti Dulce dedit, toftâ quod coxerat antè polenta. Dum bibit illa datum, duri puer oris, & audax, 15 Conftitit ante Deam, rifitque, avidamque vocavit. Offenfa eft, neque adhuc epotâ parte loquentem Cum liquido miftâ perfudit Diva polenta,,

Combibit os maculas, & quæ modò brachia geffit, Crura gerit, cauda eft mutatis addita membris, 20 Inque brevem formam, ne fit vis magna nocendi, Contrahitur, parvâque minor menfura lacertâ eft. Mirantem, flentemque, & tangere monftra paventem Fugit anum, latebrasque petit, aptumque colori Nomen habet, variis ftellatus corpora guttis.

1. Matri.] Cereri. 2. Profundo. ] Mari.

3. Udis.]Aurora fermè eft rofcida. 4. Hefperus. ] Lib. II. n. 3.

5. Pinus. ] Ex illis fiunt faces ob refinam & picem, quæ in pinu latent, ex eâque defluunt. Ab Etnd. ] Monte Siciliæ. Lib. II. n. 5. XV. n. 7.

7. Hebetarat fidera. ] Stellarum lumen retuderat, occultaverat.

10. Colluerant.] Rigaverant. 13. Dulce dedit.] Subaudi, poculum: dedit illi dulciculam potionem. Polenta. ] Eft farina hordeacea huic admifcebatur mel; interdum cafeus: hinc dulcis potio: Cinnum Tullius vocat: Græci xuxeva. Porrò fyntaxis hæè, & ordo eft: Dedit dulcem potionem, quam coxerat mixtam, ac temperatam toftâ polentâ.

14. Duri oris. ] Impudens.

15. Avidam. ] Gulofam.

27. Cum liquido. ] Aquâ, melle. Puerum perfudit polentâ, mixtâ cum liquore.

18. Combibit. ] Contraxit,, induit. Et quæ modò, &c. ] Pro brachiis, crura geftat.

21. Minor.] Et minor menfura eft ac moles, in lacerta, in quam eft puer converfus. Vel ejus menfura eft minor, quàm lacerta, quam lacertæ menfura: ftellio enim eft genus lacertæ, fed exigua.

22. Monfira. ] Puerum fic mutatum.

23. Anum. ] forte matrem fuam. 24. Nomen. Dicitur ftellio, quia, ut coelum ftellis diftinguitur, ita ille maculis pingitur micantibus, quas à polentâ injectâ fibi, duxit. Antea illi nomen fuiffe Abanti quidam volunt. Sunt qui nomen aniculæ perveftigent, critici otiofi.

XIII. Ceres cognofcit ex Arethusa filiam fuam à Plutone

5

raptam effe.

Uas Dea per terras, & quas erraverit undas,

:

Sicaniam repetit: dumque omnia luftrat eundo,
Venit & ad Cyanen: ea, ni mutata fuiffet,

Omnia narraffet; fed & os, & lingua volenti
Dicere, non aderant, nec quà loqueretur, habebat.
Signa tamen manifefta dedit, notamque parenti,
Illo fortò loco delapfam in gurgite facro
Perfephones zonam fummis oftendit in undis.
o Quam fimul agnovit, tanquam tum denique raptam
Sciffet, inornatos laniavit Diva capillos,

Et repetita fuis percuffit pectora palmis.

Nefcit adhuc ubi fit; terras tamen increpat omnes
Ingratasque vocat nec frugum munere dignas :-

15 Trinacriam ante alias, in qua veftigia damni
Repperit. Ergo illic fævâ, vertentia glebas
Fregit aratra manu, parilique irata colonos,
Ruricolasque boves leto dedit, arvaque juffic
Fallere depofitum, vitiataque femina fecit.
20 Fertilitas terræ, latum vulgata per orbem
Sparfa jacet, primis fegetes moriuntur in herbis
Et modò fol nimius, nimius modò corripit imber,
Sideraque, ventique nocent, avidæque volucres
Semina jacta legunt: lolium, tribulique fatigant
25 Triticeas meffes, & inexpugnabile gramen.

2. Longa mora eft dicere.] Opus effet longo tempore ad dicendum,&c. 3. Sicaniam. ] Siciliam, ita dic tam à Sicanis populis, qui primi hanc infulam incoluiffe perhibentur. La Sicile.

4. Cyanen.] Suprà, num. II. 6. Qua loqueretur. ] Quâ parte, quo pacto.

8. Gurgite facro. ] In fuis undis. Sacros porrò fontes fuiffe jam dixi mus, iifquc numen aliquod præfuiffe.

fibi credita, & in fuo depofita finu, non reddere: atque ita fpem agricolarum fallere. Vitiata fecit.]Corrupit : rubigine, uredine, &c. affecit.

20. Terra. ] Siciliæ. Eft vulgò feraciffima. Horreum Italiæ dicebatur.

21. Sparfa. ] Disjeca, perdita. 22. Corripit.] Corrumpit, vexat fegetes.

24. Legunt. 1 Colligunt, devorant. Lolium, tribuli. ] Herbæ fru9. Perfephones. ] Proferpinæ. Sic mentis innafcentes, & infeftæ : de appellant cam Græci à niso vafto,l'ivraie de l'escargot ou faligot, & povos, cades.

herbes. Fatigant. ] Perdunt, mi

14. Frugum munere. ] Artem aran-nuunt. di, ac ferendi Ceres docuerat.

15. Trinacriam. ] Anteà, n. 1o. Veftigia damni. ] Zonam filiæ indicium amiffæ.

19. Fallere depofitum.] Semina

25..Inexpugnabile gramen.] Quædam herbæ, fegetibus inimicæ, vix penitùs exftirpantur: fuccifæ, & eradicatæ, renafcuntur: maximè gramen, quod Galli vocant chien