असुरैः सह योत्स्यमान इन्द्रो वरुणस्य साहाय्यं ययाचे । व्यर्थं मे जन्म न मया कृतं कर्तव्यं न भुक्तं भोक्तव्यं न दृष्टं द्रष्टव्यं न श्रुतं श्रोतव्यम् | निषेदुषीं राज्ञीं दृष्ट्वा दास्योऽपि सपत्नीवृत्तं कथयिष्यन्त्योऽधस्तस्थुः । ब्राह्मणेभ्यो दत्तसर्वस्वो रघुः प्रत्यग्रागतायार्थिने धनं दित्सुः कुबेरात्तन्निष्कष्टुं चकमे । कुबेरस्तु तेनाभियास्यमानमात्मानं प्रेक्ष्य स्वयमेव तस्य कोशे धनवृष्टिं पातयामास । तत्सर्वं धनमात्मने ददिवांसं रघुं वक्ष्यमाणामाशिषं सोऽर्युवाच । आशास्यमन्यत्पुनरुक्तभूतं श्रेयांसि सर्वाण्यधिजग्मुषस्ते । पुत्रं लभस्वात्मगुणानुरूपं भवन्तमीड्यं भवतः पितेव ॥ ततो रघुः पुत्रं प्रापानं नाम । तं कतिभिः संवत्सरैर्विवाहयोग्यदृशं ज्ञात्वा ससैन्यमिन्दुमतीस्वयंवराय विदर्भान्प्रस्थापितवान् । मार्गे नर्मदारोधस्येक रात्र मुषितवतस्तस्य सेनानिवेशो वन्धगजत्वमृषिशापात्समापेदानेन केनचिद्गन्धर्वेण तुमुलश्चके । तमापतन्तं नृपतेरवध्यो वन्यः करीति श्रुतवान्कुमारः । निवर्तयिष्यन्विशिखेन कुम्भे जघान नात्यायतकृष्टचापः ॥ स "विद्वमात्रः स्वीयं दिव्यं रूपं प्राप । ततः प्रजहुषेऽ त्मन उपचक्रुषेऽजाय संमोहनाख्यमस्त्रं ददौ । एवं तयोरध्वनि दैवयोगादासेदुषोः सख्यमचिन्त्य हेतु । एको ययौ चैत्ररथप्रदेशान्सौराज्यरम्यानपरो विदर्भान् ॥ तं नगरोपकण्ठे तस्थिवांसं तदागमनदृष्टो विदर्भनाथः प्रत्युज्जगाम नगरं चानीय सर्वां सत्क्रियां चकार । * The termination मात्र, as applied to nouns, means “only, simply;” विद्धमात्र, "simply or only hit." Vâlmiki cursed the Nishâda, who had killed* [] one of a pair of Krauncha birds. The Rishi blessed the prince who had promised [ with f] to give him a hundred cows. Vidura gave the Pândavas some advice when they were about to go [or] to Vâraṇâvatî. इ Before he burnt [] the town, the General removed all the women and children from it. Before ordering [with] that the money should be restored to him, the judge counselled him to conduct himself properly. Before Yajnadatta was permitted [with] to go away from Kâs'î, Devadatta told him to perform penances for the sins he had committed. When she was about to be sent [ for a with ] to her husband's house, Kanva told S'akuntalâ to go round the fire, and counselled her not to be proud of her greatness. The garments which are to be given [] to Vishņu are very good and costly. That tree is to be cut down [for]. What is to be understood [] from the curious message he has sent ? Jarasandha, who had conquered [f] all kings and imprisoned them, was killed by Krishna and Bhîma. His word is not trustworthy [ ✈ with ] and his deeds are censurable [ fara ]. That is not an eatable [, or with rf and ra] nor a भक्षू, हृ अभि अव drinkable [ ] thing; why should we seek it? He, having shown some signs of wisdom, is no more to be regarded [] as a fool. मन् The student should use verbal derivatives for the words and expressions printed in Italics. f. name. m. a region. इन्दुमती f. the name of a lady. रोधस् n. bank. उपकण्ठ n. space near a town or | वच् with आशिषम्, to give a bless Fm. the frontal globe on them. n. f. produced or exist upper part of the forehead of an elephant. कृ with उप, to do good. ing in a forest. वरुण m. god of the sea. गम् with प्रति and उत् to advance towards. the name of a country, modern Berars. चैत्ररथ m. the country or region | विशिख m. an arrow. of the Gandharvas. H". a metre. जघनार्ध जघन धा n. (n. the hip, the hinder part of any thing, and 3⁄4 half) the latter or hinder. name of a miraculous with पुरस्, to make one a fa- सत्क्रिया f. hospitality. mily priest. ƒ. name of a river. पुनरुक्तभृत m. 2. f. (पुनरुक्त repeated भूत or repetition, and become). the camp of an army. like a repetition, [fresh. n. good government. m. n. f. or adv. recent, n. an offering. Conduct properly सदाचारं प्रतिपद्, | Nishada निषाद m. properlyqtari Jarásandha जरासंध m. name of | Sign चिह्न 2. Krauncha m. a species of birds. Vidura fag m. a proper name. SELECTIONS FOR EXERCISE. I. (From the AITAREYA BRAHMANA – PANCHIKA, 7.) हरिश्चन्द्रो ह वैधस ऐवाको राजाऽपुत्र * आस । तस्य ह शतं जाया बभूवुः । तासु पुत्रं न लेभे । तस्य ह पर्वतनारदौ गृह ऊषतुः । स ह नारदं पप्रच्छ । विमं पुत्रमिच्छन्ति ये विज्ञानन्ति ये च न । ऋणम स्मिन्त्संनयत्यमृतत्वं च गच्छति । अथैनमुवाच वरुणं राजानमुपधाव पुत्रो मे जायतां तेन वा यता इति । तथेति । स वरुणं राजानमुपससार पुत्रो मे जायतां तेन त्वा यजा इति । तथेति । तस्य ह पुत्रो जज्ञे रोहितो नाम । तं होवाचाजनि ते वै पुत्रो यजस्व मानेनेति । स होवाच यदा वै पशुर्निर्देशो भवत्यथ स भेध्यो भवति निर्दशो न्वस्त्वथ त्वा यजा इति । तथेति । स ह निर्देश आस । तं होवाच निर्देशो न्वभूद्यजस्व मानेनेति । स होवाच यदा वै पशोर्दन्ता जायन्तेऽथ स मेध्यो भवति दन्ता न्वस्य जायन्तामथ त्वा यजा इति । तथेति । तस्य ह दन्ता जज्ञिरे । तं होवाचाज्ञत वा अस्य दन्ता * Perfect of 'to be.' In classical Sanskrit it is used only as an auxiliary to form the Periphrastic Perfect. ↑ Understand after this, गाथा 'a verse. ' ‡ त् is optionally inserted between a final न् and स्. $ 3rd pers. plur. Aorist of जन् (Vedic). यजस्व मानेनेति । स होवाच यदा वै पशोदन्ताः पद्यन्तेऽथ स मेध्यो भवति दन्ता न्वस्य पद्यन्तामथ त्वा यजा इति । तथेति । वस्य ह दन्ताः पेदिरे । तं होवाचापत्सत वा अस्य दन्ता यजस्व मानेनेति । स होवाच यदा वै पशोदन्ताः पुनर्ब्रायन्तेऽथ स मेध्यो भवति दन्ता न्वस्य पुनर्जायन्तामथ त्वा यजा इति । तथेति । तस्य ह दन्ताः पुनर्जज्ञिरे । तं होवाचाज्ञत वा अस्य पुनर्दन्ता यजस्व मानेनेति । स होवाच यदा वै क्षत्रियः सांनाहुको भवत्यथ स मेध्यो भवति संनाहं न प्राप्नोत्वथ त्वा यजा इति । तथेति । स ह संनाहं प्रापत्तं होवाच संनाहं नु प्राप्नोद्यजस्व मानेनेति । स तथेत्युक्त्वा पुत्रमामन्त्रयामास ततायं वै मह्यं त्वामद्दादन्त त्वयाहमिमं यजा इति । स ह नेत्युक्त्वा धनुरादायारण्यमपातस्थौ । स संवत्सरमरण्ये चचार । । अथ हैवाकं वरुणो जग्राह । तस्य होदरं जज्ञे । तदु ह रोहितः शुश्राव । सोऽरण्याद्वाममेयाय तमिन्द्रः पुरुषरूपेण पर्येत्योवाच । नानाश्रान्ताय श्रीरस्तीति रोहित शुश्रुम । पापो नृषद्वरो जन इन्द्र इच्चरतः सखा || चरैवेति । चरैवेति वै मा ब्राह्मणोऽवोचदिति ह द्वितीयं संवत्सरमरण्ये चचार । सोऽरण्याद्वाममेयाय । तमिन्द्रः पुरुषरूपेण पर्येत्योवाच । पुष्पिण्यौ चरतो तसे भूष्णुरात्मा फलग्रहिः । * शेरेऽस्य सर्वे पाप्मानः श्रमेण प्रपथे हताः ॥ चरैवेति । चरैवेति वै मा ब्राह्मणोऽवोचदिति ह तृतीयं संवत्सरमरण्ये चचार । सोऽरण्याद्वाममेयाय । तमिन्द्रः पुरुषरूपेण पर्येत्योवाच । * 3rd pers, plur. of शी pres. tense ( Vedic / |