Hinc se sustulerat paribus Caducifer alis;
Munychiosque volans agros gratamque Minervae
Despectabat humum, cultique arbusta Lycei.
Illâ forte die castae de more puellae
Vertice supposito festas in Palladis arces
Pura coronatis portabant sacra canistris.
Inde revertentes deus adspicit ales; iterque

710

720

730

Non agit in rectum, sed in orbem curvat eundem. 715
Ut volucris visis rapidissima miluus extis,
Dum timet et densi circumstant sacra ministri,
Flectitur in gyrum; nec longius audet abire,
Spemque suam motis avidus circumvolat alis:
Sic super Actaeas agilis Cyllenius arces
Inclinat cursus, et easdem circinat auras.
Quanto splendidior, quam cetera sidera, fulget
Lucifer; et quanto te, Lucifer, aurea Phoebe:
Tanto virginibus praestantior omnibus Herse
Ibat, eratque decus pompae comitumque suarum. 725
Obstupuit formâ Jove natus, et aethere pendens
Non secus exarsit, quam cum balearica plumbum
Funda jacit. Volat illud, et incandescit eundo,
Et, quos non habuit, sub nubibus accipit ignes.
Vertit iter, coeloque petit diversa relicto;
Nec se dissimulat: tanta est fiducia formae.
Quae quamquam justa est: curâ tamen adjuvat illam ;
Permulcetque comas; chlamydemque, ut pendeat apte,
Collocat, ut limbus totumque appareat aurum;
Ut teres in dextrâ, quâ somnos ducit et arcet,
Virga sit; ut tersis niteant talaria plantis.
Pars secreta domûs ebore et testudine cultos
Tres habuit thalamos; quorum tu, Pandroso, dextrum,
Aglauros laevum, medium possederat Herse.
Quae tenuit laevum, venientem prima notavit
Mercurium; nomenque dei scitarier ausa est,
Et causam adventûs. Cui sic respondit Atlantis
Pleïonesqne genus:,,Ego sum, qui jussa per auras
Verba patris porto; pater est mihi Jupiter ipse.
Nec fingam causas (tu tantum fida sorori
Esse velis, prolisque meae matertera dici):
Herse causa viae; faveas oramus amanti.”

735

740

745

Adspicit hunc oculis fsdem, quibus abdita nuper
Viderat, Aglauros, flavae secreta Minervae;
Proque ministerio magni sibi ponderis aurum
Postulat; interea tectis excedere cogit.

Vertit ad hanc torvi dea bellica luminis orbem,
Et tanto penitus traxit suspiria motu,

Ut pariter pectus positamque in pectore forti

750

Aegida concuteret. Subit, hanc arcana profanâ 755
Detexisse manu tum, cum sine matre creatam
Lemnicolae stirpem contra data foedera vidit;
Et, gratamque deo fore jam, gratamque sorori,
Et ditem sumto, quod avara poposcerit, auro.

760

765

770

Protinus Invidiae nigro squalentia_tabo
Tecta petit. Domus est imis in vallibus antri
Abdita, sole carens, non ulli pervia vento;
Tristis, et ignavi plenissima frigoris, et quae
Igne vacet semper, caligine semper abundet.
Huc ubi pervenit belli metuenda Virago:
Constitit ante domum (neque enim succedere tectis
Fas habet), et postes extremâ cuspide pulsat.
Concussae patuere fores: videt intus edentem
Vipereas carnes, vitiorum alimenta suorum,
Invidiam; visâque oculos avertit. At illa
Surgit humo pigrâ, semesarumque relinquit
Corpora serpentum; passuque incedit inerti;
Utque deam vidit formâque armisque decoram :
Ingemuit, vultumque ima ad suspiria duxit.
Pallor in ore sedet, macies in corpore toto;
Nusquam recta acies; livent rubigine dentes;
Pectora felle virent; lingua est suffusa veneno;
Risus abest, nisi quem visi fecere dolores;
Nec fruitur somno, vigilacibus excita curis:
Sed videt ingratos, intabescitque videndo,
Successus hominum; carpitque et carpitur unâ,
Suppliciumque suum est. Quamvis tamen oderat illam:
Talibus adfata est breviter Tritonia dictis:

775

780

Infice tabe tuâ natarum Cecropis unam.
Sic opus est. Aglauros ea est." Haud plura locuta, 186
Fugit et impressâ tellurem repulit hastâ.

la, deam oblique fugientem lumine cernens,

790

795

800

805

Murmura parva dedit, successurumque Minervae Indoluit; baculumque.capit, quod spinea totum Vincula cingebant; adopertaque nubibus atris Quâcumque ingreditur, florentia proterit arva, Exuritque herbas et summa papavera carpit; Adflatuque suo populos urbesque domosque Polluit, et tandem Tritonida conspicit arcem, Ingeniis opibusque et festa pace nitentem; Vixque tenet lacrimas, quia nil lacrimabile cernit. Sed postquam thalamos intravit Cecrope natae: Jussa facit, pectusque manu ferrugine tinctâ Tangit, et hamatis praecordia sentibus implet; Inspiratque nocens virus; piceumque per ossa Dissipat, et medio spargit pulmone venenum; Neve mali spatium causae per latius errent: Germanam ante oculos fortunatumque sororis Conjugium, pulchrâque deum sub imagine, ponit; Cunctaque magna facit; quibus irritata dolore Cecropis occulto mordetur, et anxia nocte, Anxia luce gemit, lentâque miserrima tabe Liquitur, ut glacies incerto saucia sole; Felicisque bonis non secius uritur Herses, Quam cum spinosis ignis supponitur herbis, Quae neque dant flammas, lenique vapore cremantur. Saepe mori voluit, ne quidquam tale videret; Saepe, velut crimen, rigido narrare parenti. Denique in adverso venientem limine sedit Exclusura deum; cum blandimenta precesque Verbaque jactanti mitissima,,, Desine," dixit: Hinc ego me non sum nisi te motura repulso.' Stemus," ait,,, pacto," velox Cyllenius,,, isto; Caelatasque fores virga patefecit. At illi Surgere conanti partes, quascunque sedendo Flectimur, ignavâ nequeunt gravitate moveri. Illa quidem recto pugnat se attollere trunco; Sed genuum junctura riget, frigusque per ungues Labitur, et pallent amisso sanguine venae ; Utque malum late solet immedicabile cancer Serpere, et illaesas vitiatis addere partes: Sic letalis hiems paulatim in pectora yenit,

810

815

820

825

Vitalesque vias et respiramina clausit.
Nec conata loqui est ; nec, si conata fuisset,
Vocis haberet iter: saxum jam colla tenebat,
Oraque duruerant, signumque exsangue sedebat;
Nec lapis albus erat: sua mens infecerat illam.

830

835

840

845

850

Has ubi verborum poenas mentisque profanae Cepit Atlantiades: dictas a Pallade_terras Linquit, et ingreditur jactatis aethera pennis. Sevocat hunc genitor, nec causam fassus amoris : ,, Fide minister," ait,,,jussorum nate meorum, Pelle moram, solitoque celer delabere cursu; Quaeque tuam matrem tellus a parte sinistrâ Suspicit (indigenae Sidonida nomine dicunt), Hanc pete; quodque procul montano gramine pasci Armentum regale vides, ad littora verte." Dixit, et expulsi jamdudum monte juvenci Littora jussa petunt, ubi magni filia regis Ludere, virginibus Tyriis comitata, solebat. Non bene conveniunt, nec in unâ sede morantur, Majestas et amor: sceptri gravitate relictâ Ille pater rectorque deûm, cui dextra trisulcis Ignibus armata est, qui nutu concutit orbem, Induitur faciem tauri, mixtusque juvencís Mugit, et in teneris formosus obambulat herbis: Quippe color nivis est, quam nec vestigia duri Calcavere pedis, nec solvit aquaticus Auster; Colla toris exstant; armis palearia pendent: Cornua parva quidem, sed quae contendere possis 855 Facta manu, purâque magis perlucida gemmâ. Nullae in fronte minae, formidabile lumen: Pacem vultus habet. Miratur Agenore nata, Quod tam formosus, quod proelia nulla minetur. Sed quamvis mitem metuit contingere primo; Mox adit, et flores ad candida porrigit ora. Gaudet amans, et, dum veniat sperata voluptas, Oscula dat manibus; vix, ah! vix, cetera differt. Et nunc adludit, viridique exsultat in herbâ; Nunc latus in fulvis niveum deponit arenis; Paulatimque metu dento modo pectora praebet Virginea plaudenda manu, modo cornua sertis

nec

860

865

870

Impedienda novis. Ausa est quoque regia virgo,
Nescia quem premeret, tergo considere tauri.
Tum deus a terrâ siccoque a littore sensim
Falsa pedum primis vestigia ponit in undis;
Inde abit ulterius, mediique per aequora ponti
Fert praedam. Pavet haec, littusque ablata relictum
Respicit; et dextrâ cornum tenet, altera dorso
Imposita est; tremulae sinuantur flamine vestes. 875

LIBER TERTIUS.

Jamque deus, posità fallacis imagine tauri,

Se confessus erat, Dictaeaque rura tenebat:
Cum pater ignarus Cadmo perquirere natam
Imperat, et poenam, si non invenerit, addit
Exilium, facto pius et sceleratus eodem.

5

Orbe pererrato (quis enim deprendere possit
Furta Jovis?) profugus patriamque iramque parentis
Vitat Agenorides, Phoebique oracula supplex
Consulit, et, quae sit tellus habitanda, requirit.
Bos tibi," Phoebus ait,,, solis occurret in arvis, 10
Nullum passa jugum, curvique immunis aratri.
Hac duce carpe vias, et, quâ requieverit herbâ,
Moenia fac condas, Boeotiaque illa vocato.

Vix bene Castalio Cadmus descenderat antro:
Incustoditam lente videt ire juvencam,
Nullum servitii signum cervice gerentem.
Subsequitur, pressoque legit vestigia gressu,
Auctoremque viae Phoebum taciturnus adorat.
Jam vada Cephisi Panopesque evaserat arva:
Bos stetit, et, tollens spatiosam cornibus altis
Ad coelum frontem, mugitibus impulit auras;
Atque ita, respiciens comites sua terga sequentes,
Procubuit, tenerâque latus submisit in herba.
Cadmus agit grates, peregrinaeque oscula terrae
Figit, et ignotos montes agrosque salutat.
Sacra Jovi facturus erat: jubet ire ministros,
Et petere e vivis libandas fontibus undas.

15

20

25