Spefque fuit generi mihi prima, fecunda nepotum.
De grege nunc tibi vir, nunc de grege natus haben-
dus.

660

Nec finire licet tantos mihi morte dolores;
Sed nocet effe Deum; præclufaque janua leti
Eternum noftros luctus extendit in ævum:
Talia moerenti ftellatus fubmovet Argus,
Ereptamque patri diverfa in pafcua natam
Abftrahit. Ipfe procul montis fublime cacumen
Occupat, unde fedens partes fpeculetur in omnes.
XII. Nec fuperum rector mala tanta Phoronidos

665

670

680

vis; et canit compofitis calamis. Argus paftor Junonius, delinitus fono inaudite artis, dixit, Quifquis es, licet confiftere mecum in bac rupe: nam neque berba copiofior eft ullibi pecori; & cerais umbram utilem paftoribus.

672 Tegimen.] Petafum, & Pileum alatum, quem Caufiam dicunt.

673 Patria arce.] Celo, quæ Jovis patris Mercurii fedes.

Ib. Lucida.] Sunt Pleiades feu Virgilia 677 Abductas.] Mercurius Deus furaciffimus. Stellæ feptem in Tauro, ita inter fe confti- Ib. Strudis cantat avenis.] Paftoritio more patæ, ut vix diftingui poffint: quas, priufquam carmen modulatur, calamis inequalibus fimul in cœlum reciperentur, plurimi Atlantis & compactis (ut ipfe Ovid. ait, lib. VIII. v. 191.) Pleiones volunt fuiffe filias. Sunt vero illæ in alæ formam. Hujufmodi fiftula Virg. Ecl. diverfa inter fe magnitudine, Maia præfertim 2. dicitur, præclaro lumine illuftrata, quia Mercurii mater eft.

Difparibus feptem compacta cicutis,

& expreffius Tibull. lib. II. El. 5.
Fiftula cui femper decrefeit arundinis ordo,

Nam calamus cera jungitur ufque minor. 678 Nova.] Non modo noviffime inventæ : fed qua etiam novo & fuaviffimo modo Mercurius uteretur,

bulationibus, multa narran

Mercurius conftitit, & fe-Sedit Atlantiades, & euntem multa loquendo
fellit diem labentem confa- Detinuit fermone diem; junctifque canendo
Vincere arundinibus fervantia lumina tentat.
Los vigiles cantando cala- Ille tamen pugnat molles evincere fomnos :
mis cera conjunctis.

do; conatur fopire ocu

Ille

685

tamen nititur fuperare le-Et, quamvis fopor eft oculorum parte receptus ; nem foporem;& quamvis Parte tamen vigilat. Quærit quoque namque reperta fomnus eft admiffus parte Fiftula nuper erat; qua fit ratione reperta.

oculorum, parte tamen ex

perre&tus eft. Petit etiam

quomodo fiftula fit inventa,

XIII. Tum Deus refpon

dit, Una Naias fuit notif

XIII. Tum Deus Arcadia gelidis in montibus,

inquit,

namque recens inventa erat. Inter Hamadryadas celeberrima Nonacrinas Naias una fuit. Nymphæ Syringa vocabant. fima inter Hamadryadas Non femel & Satyros eluferat illa fequentes, Nonacrinas in montibus Et quofcunque Deos umbrofave filva, feraxve frigidis Arcadia. Nym

690

phe appellabant Syringa. Rus habet. Ortygiam ftudiis, ipfaque colebat Sæpe illa fefellerat & Sa-Virginitate Deam. Ritu quoque cincta Dianæ 695 tyros perfequentes, & quof-Falleret ; & credi poffet Latonia, fi non cumque Deus feu nemus opa

virginitate; imo cinta

cum, feu campus fertilis ba-Corneus hunc arcus, fi non foret aureus illi. bet. Vnerabatur Deam Sic quoque fallebat. Redeuntem colle Lyceo Ortygiam votis, & ipfa Pan videt hanc, pinuque caput præcinctus acuta, more Diane quofvis deci-Talia verba refert. Reftabat verba referre, peret,& poffet fumi pro Et precibus fpretis fugiffe per avia Nympham; ipfa, nifi arcus effet corneus buic, nifi effet aureus illi. Donec arenofi placitum Ladonis ad amnem

Ita etiam decipiebat. Pan

700

Spectat revertentem monte Lyceo, & redimitus çaput pinu aculeata bujufmodi habet orationem : fupererat voces repetere, & Nympham sese furripuisse per avia precibus neglectis, donec ad pulchrum fluvium arenofi Ladonis

684 Servantia lumina.] Oculos obfervantes & cuftodientes vaccam.

Ib. Vincere lumina.] Donec cantus fuavitate fomni opprimerentur.

689 Tum Deus.] Artificiofiffime Syringis fabulam præcedenti inferit Poeta.

Ib. Arcadia.] Fuit Arcadia Peloponnefi provincia, per quam totam, præfertim vero in Lyceo & Manalo montibus, Pan Deus colebatur.

694 Ortygiam Deam.] Dianam dicit, quæ in Delo infula, nata: infula, inquam, Græce ob coturnicum copiam, Ortygia dicta.

Ib. Studiis.] Quia venatrix, & fylvis gaudens.

696 Latonia.] Diana Latonæ filia.

699 Pan.] Paftorum fuit ac nemorum Deus, femicaper, hirfutus, cornutus, &c. defcriptionem ejus vide apud Servium ad Virg. Ecl. 2.

Ib. Pinuque.] Corona e pinu, quæ llli Deo arbor facra.

700 Reftabat.] Supererat, inquit Poeta, ut 690 Hamadryadas.] Sunt proprie Hama- Mercurius verba, quibus Pan nympham allodryades Nymphæ fimul cum quercubus genitæ, cutus eft, & reliquam fabulam Argo narraret i quæ cum iis pariter interire crederentur. Ex fed is interim obdormivit. ἅμα & δρᾶς.

Ib. onacrinas.] Arcadias: Nonacris enim mons eft & oppidum Arcadia.

692 Satyros.] Sunt illi capripedes, agreftes, dii falaciffimi.

693 Quofcunque.] Faunos dicit, Sylvanos, nomine fere a Satyris diverfos, Terminos, &c.

702 Ladonis. Anfam fabulæ dedit natura fluvii, quem Dionyfius vocat, Euxahapov reταμον. Σύριγξ Græce fignificat fiftulam paftoritiam, a evita fibilo. Et Zephyri cava per calamorum fibila primum Agrejies docuere, &c. Lucr. lib. V.

Venerit.

715

Venerit. Hic illi curfum impedientibus undis,
Ut fe mutarent, liquidas orâffe forores :
Panaque, cum prenfam fibi jam Syringa putaret, 705
Corpore pro Nymphæ calamos tenuiffe paluftres:
Dumque ibi fufpirat, motos in arundine ventos,
Effeciffe fonum tenuem, fimilemque querenti :
Arte nova, vocifque Deum dulcedine captum,
Hoc mihi concilium tecum, dixiffe, manebit: 710
Atque ita difparibus calamis compagine ceræ
Inter fe junctis nomen tenuiffe puellæ.
Talia dicturus vidit Cyllenius omnes
Succubuiffe oculos, adopertaque lumina fomno.
Supprimit extemplo vocem; firmatque fopore,
Languida permulcens medicata lumina virga.
Nec mora; falcato nutantem vulnerat ense,
Qua collo confine caput: faxoque cruentum
Dejicit: & maculat præruptam fanguine cautem.
Arge, jaces: quodq; in tot lumina lumen habebas, 720
Exftinctum eft: centumque oculos nox occupat una.
Excipit hos, volucrifque fuze Saturnia pennis
Collocat; & gemmis caudam ftellantibus implet.
XIV. Protinus exarfit, nec tempora diftulit iræ ;
Horriferamque oculis animoque objecit Erinnyn 725
Pellicis Argolicæ, ftimulofque in pectora cæcos
Condidit, & profugam per totum terruit orbem.
Ultimus immenfo reftabas, Nile, labori.

coagmentatione cera, eas fervafe nomen virginis. Mercurius ejufmodi narraturus advertit cuntos Argi oculos victos, & lumina claufa effe foport. Tacet illico, fomnum aggravat,

deliniens oculos fopore graIves ferula incantata.

Et

fine cunctatione ferit nutantem acinace, ex ea parte et devolvit a rupe fanguiné qua caput jungitur collo; infectum; et tinget cruore faxum præceps. Proftratus es, Arge, et lux, qua fruebaris per tot oculos, oppreffa eft: et una caligo tenet centum oculos. Juno

bes colligit, et inferit pennis fuæ avis, et plenam reddit caudam gemmis radiantibus.

XIV. Continuo excanduit, nec fpatium concedit excandefcentiæ; et immifit furiam terribilem oculis et menti pellicis Argolica; et occultavit ignotos aculeos in corde, et metu perculit exulem per univerfum muzdum. Nile, poftremus fupereras immoderatæ pœnæ,

Quem cum primum attigit, Quem fimul ac tetigit, pofitifque in margine ripæ procubuit genibus flexis Procubuit genibus, refupinoque ardua collo, ad extremam ripam, & e

Lata collo reflexo, erigens Quos potuit, folos tollens ad fidera vultus,

730

ad aftra faciem folam, quam Et gemitu, & lachrymis, & luctifono mugitu
potuit, vifa eft cum Jove Cum Jove vifa queri eft, finemque orare malorum.
expoftulare gemitu, & fle-
tibus, & lugubri mugitu, Conjugis ille fuæ complexus colla lacertis,
& pofcere finem dolorum.
Ille amplexus brachiis col-
lum fuae uxoris, orat ut de
nique finem imponat fuppli-
cio: &, ait, Excute om-

Finiat ut poenas tandem, rogat: Inque futurum 735
Pone metus, inquit, nunquam tibi cauffa doloris
Hæc erit: & Stygias jubet hoc audire paludes.
Ut lenita Dea eft, vultus capit illa priores :

nem timorem, bæc nunquam
bac Fitque quod ante fuit. Fugiunt e corpore fetæ :
tibi erit caussa mæreris:&
imperat Stygias paludes Cornua decrefcunt: fit luminis arctior orbis :
ifta advertere. Poftquam Contrahitur rictus: redeunt humerique, manufque :
placata eft Dea, illa fumit

740

veterem formam:&fi Ungulaque in quinos dilapfa abfumitur ungues. quod fuit prius. Villa ca- De bove nil fupereft, formæ nifi candor, in illa: dunt ex corpore: cornua evanefcunt: globus oculi Officioque pedum Nymphe contenta duorum contrabitur : os coar&tatur: Erigitur: metuitque loqui, ne more juvencæ 745 bumeri manus renovanMugiat; & timide verba intermiffa retentat. tur: & ungula divifa in tollitur. Nunc Dea linigera colitur celeberrima turba. quinque ungues Nibil reftat in illa de vac-Huic Epaphus magni genitus de femine tandem Creditur effe Jovis: perque urbes juncta parenti Templa tenet. Fuit huic animis æqualis & annis et timet fari, ne mugiat Sole fatus Phaeton: quem quondam magna loquenad modum bovis; et timide

ca, nifi nitor forma:

Nympha, contenta auxilio dusrum pedum, affurgit:

reiterat voces interruptas.

tem,

751

Jam Dea clariffima adora- Nec fibi cedentem, Phoeboque parente fuperbum, tur a turba linigera. Deni-Non tulit Inachides: Matrique, ait, omnia demens que Epaphus, procreatus (xCredis; & es tumidus genitoris imagine falfi.. femine magni Jovis, putafur effe buic filius: et ba. Erubuit Phaeton, iramque pudore repreffit: bet per urbes delubra con- Et tulit ad Clymenen Epaphi convicia matrem. jungta delubris matris.

755

Fbaeton, Solis filius, illi Quoque magis duleas, genitrix, ait: ille ego liber,
Ille ferox tacui. Pudet hæc opprobria nobis

par fuit ferocitate et ætate,
quem olim magnifica pro-Et dici potuiffe; & non potuiffe refelli.
ferentem, nec fibi conce- At tu, fi modo fum cœlefti ftirpe creatus;
et elatum patre

dentem,

Apelline, Inacbides non fu- Ede notam tanti generis: meque affere coelo. ftinuit et inquit, Fidem

760

adbibes matri in omnibus, infane; et fuperbis opinione ficti patris. Phaeton pudore fuffufus eft, atque eo coërcuit dolorem: et renunciavit matri Clymene opprobria Epaphi. Et quo magis irafcaris, mater, inquit, ego ille effrænus, ille afper obmutui. Erubefco et bac convicia potuiffe jaci in nos; et non potuifle redargui. At tu, fiquidem faltem fum ortus genere cœleftit, fac indicium tantæ originis, et me vindica de cælo ortum.

NOTÆ.

731 Solos. Qui manus habebat nullas. 737 Stygias. Quas diis ipfis perjurio nefas violare; ut jam fæpe diximus.

747 Linigera.] Lino enim, ab Ifide invento, ornati Ifidis Sacerdotes, quam plerique Lunam che voluerunt: ficuti Ofirin feu Apin ipfum

Solem. Al. Niligena.

748 Epapbus.] Hunc Herodotus in Euterpe Apin effe dicit.

753 Inachides.] Epaphus Inachi nepos. 756 Clymenen Que Nympha dicta eft Oceani & Tethyos filia.

766

Dixit; et amplexus eft

lacertis collum matris: et

an Clymene

rogavit per fuum caput, et Meropis, et nuptias fororum, uti fibi patefaceret verum patrem. Dubium eft, an Clymene fit magis tačia oratione Phaetontis, an dolore criminis fibi objecti; ambos lacertos tetendit ad colum: et refpiciens lucem or-Solis, Juro tibi, ait, per iftum fplendorem fpe&tabi770 lem radiis micantibus, qui

Dixit; & implicuit materno brachia collo:
Perque fuum, Meropifque caput, tædafque fororum,
Traderet, oravit, veri fibi figna parentis.
Ambiguum, Clymene precibus Phaetontis, an ira
Mota magis dicti fibi criminis; utraque cœlo
Brachia porrexit: fpectanfque ad lumina Solis,
Per jubar hoc, inquit, radiis infigne corufcis,
Nate, tibi juro, quod nos auditque, videtque;
Hoc te, quem fpectas, hoc te, qui temperat
bem,
Sole fatum. Si ficta loquor, neget ipfe videndum nos audit et intuetur, te
Se mihi; fitque oculis lux ifta noviffima noftris.
Nec longus patrios labor eft tibi nôffe penates:
Unde oritur, terræ domus eft contermina noftræ.
Si modo fert animus; gradere, & fcitabere
ipfo.

ab

775

Emicat extemplo lætus poft talia matris.
Dicta fuæ Phaeton; & concipit æthera mente.
Ethiopafque fuos, pofitofque fub ignibus Indos
Sidereis, tranfit; patriofque adit impiger ortus.
Profilit poft talia verba matris fuæ ; et cælum animo præfumit.
ledos fites fub caloribus fidereis ; et gnavus pervenit ad ortus patris.

NOTÆ.

763 Mercpifque.] Qui Merops Clymenen uxorem duxit.

Ib. Tædafque fororum.] Quas matri curæ effe

noverat.

766 Diai fibi.] Cum adhuc innupta effet, credit fibi crimen objici, fi diceretur Epaphum ex alio præter Deum habuiffe.

774 Demus.] Solis regia, quæ in Oriente, ultra Indos effe fingitur.

Ib. Neftra.] Ethiopiæ, non quidem ftricto fenfu intellectæ, prout definiverunt recentiores Geographi, quibus accuratius poft tam multas pavigationes, terrarum fitus cogniti; fed lato

ortum ifto Sole quem vides, te ifto ortum, qui regit mundum. Si, vana dico, ipfe probibeat fe fpecandum mibi, et ifte dies fit ultimus noftris oculis. Neque eft tibi difficile certiorem te facere de domo pa. terna: Domus unde oritur fita eft juxta nofiram terSi faltem cupis ;

ram.

vade, et ipfum interroga

bis. Illico Phaeton Lilaris

Et pervadit fuas Atbiopes, et

modo, quo, ufque ad Sufianam etiam Æthio-
piæ fines veteres promoverunt.
776 Emicat.] Exilit. Nam emicare cum
fubfiliente corpore lætitiam notat.

-Juvenum manus emicat ardens
Littus in Hefperium. Virgil.

777 Ethera.] Maxima quælibet, etiam patris currum afcendere.

778 Ignibus fidereis.] Sole ipfo, fub qua Indi vitam degunt.

LIBER

D 3