Nec stirps prima fui; genito jam fratre creatus ;
Qui tribus ante quater mensibus ortus erat.
Lucifer amborum natalibus adfuit idem:
Una celebrata est per duo liba dies.
Hæc est armiferæ festis de quinque Minervæ,
Quæ fieri pugnâ prima cruenta solet.
Protinus excolimur teneri, curâque parentis
Imus ad insignes Urbis ab arte viros.
Frater ad eloquium viridi tendebat ab ævo,
Fortia verbosi natus ad arma Fori.
At mihi jam puero cœlestia sacra placebant;
Inque suum furtim Musa trahebat opus.
Sæpe pater dixit, Studium quid inutile tentas?
Mæonides nullas ipse reliquit opes.

Motus eram dictis: totoque Helicone relicto,
Scribere conabar verba soluta modis.
Sponte suâ numeros carmen veniebat ad aptos:
Et, quod tentabam dicere, versus erat.
Interea, tacito passu labentibus annis,

Liberior fratri sumta, mihique, toga est:
Induiturque humeros cum lato purpura clavo:
Et studium nobis, quod fuit antè, manet.
Jamque decem vitæ frater geminaverat annos,
Cùm perit; et cœpi parte carere mei.
Cepimus et teneræ primos ætatis honores;
E'que viris quondam pars tribus una fui.
Curia restabat: clavi mensura coacta est:
Majus erat nostris viribus illud onus.
Nec patiens corpus, nec mens fuit apta labori,
Sollicitaque fugax ambitionis eram :
Et petere Aöniæ suadebant tuta Sorores
Otia, judicio semper amata meo.
Temporis illius colui fovique poëtas;

Quotque aderant vates, rebar adesse Deos. Sæpe suas volucres legit mihi grandior ævo, Quæque necet serpens, quæ juvet herba, Macer, Sæpe suos solitus recitare Propertius ignes; Jure sodalitio qui mihi junctus erat.

40

Ponticus Heroo, Bassus quoque clarus Iämbo,
Dulcia convictûs membra fuere mei.
Et tenuit nostras numerosus Horatius aures ;
Dum ferit Ausoniâ carmina culta lyrâ.
Virgilium vidi tantúm: nec amara Tibullo
Tempus amicitiæ fata dedêre meæ.
Successor fuit hic tibi, Galle; Propertius illi.
Quartus ab his serie temporis ipse fui.
Utque ego majores, sic me coluere minores :
Notaque non tardè facta Thalia mea est.
Carmina cùm primùm populo juvenilia legi;
Barba resecta mihi bisve semelve fuit.
Moverat ingenium, totam cantata per Urbem,
Nomine non vero dicta Corinna mihi.
Multa quidem scripsi: sed quæ vitiosa putavi,
Emendaturis ignibus ipse dedi.

50

60

Tum quoque, cùm fugerem, quædam placitura cremavi, Iratus studio carminibusque meis.

Molle, Cupidineis nec inexpugnabile telis

Cor mihi, quodque levis caussa moveret, erat. Cùm tamen hoc essem, minimoque accenderer igni; Nomine sub nostro fabula nulla fuit.

Penè mihi puero nec digna, nec utilis, uxor

Est data: quæ tempus perbreve nupta fuit. Illi successit, quamvis sine crimine, conjux ; Non tamen in nostro firma futura toro. Ultima, quæ mecum seros permansit in annos, Sustinuit conjux exsulis esse viri.

Filia me mea bis primâ fecunda juventâ,

Sed non ex uno conjuge, fecit avum.
Et jam complêrat genitor sua fata; novemque
Addiderat lustris altera lustra novem.
Non aliter flevi, quàm me fleturus ademtum
Ille fuit. Matri proxima justa tuli.
Felices ambo, tempestivéque sepulti,
Ante diem pœnæ quòd periere meæ !
Me quoque felicem, quòd non viventibus illis
Sum miser; et de me quòd doluere nihil!

70

80

90

Si tamen exstinctis aliquid, nisi nomina, restat,
Et gracilis structos effugit umbra rogos;
Fama, parentales, si vos mea contigit, umbræ ;
Et sunt in Stygio crimina nostra foro;
Scite, precor, caussam (nec vos mihi fallere fas est)
Errorem jussæ, non scelus, esse fuga.
Manibus id satis est. Ad vos studiosa revertor
Pectora, qui vitæ quæritis acta meæ.
Jam mihi canities, pulsis melioribus annis,
Venerat; antiquas miscueratque comas:
Postque meos ortus Pisæâ vinctus olivâ
Abstulerat decies præmia victor equus;
Cùm maris Euxini positos ad læva Tomitas
Quærere me læsi Principis ira jubet.
Caussa meæ cunctis nimiùm quoque nota ruinæ
Indicio non est testificanda meo.

100

Quid referam comitumque nefas, famulosque nocentes?

Ipsâ multa tuli non leviora fugâ.

Indignata malis mens est succumbere; seque

Præstitit invictam viribus usa suis:
Oblitusque toga, ductæque per otia vitæ,
Insolitâ cepi temporis arma manu.
Totque tuli terrâ casus pelagoque; quot inter
Occultum stellæ conspicuumque polum.
Tacta mihi tandem longis erroribus acto
Juncta pharetratis Sarmatis ora Getis.
Hic ego, finitimis quamvis circumsoner armis,
Tristia, quo possum, carmine fata levo.

110

Quod, quamvis nemo est, cujus referatur ad aures;
Sic tamen absumo decipioque diem.

Ergo, quòd vivo, durisque laboribus obsto,
Nec me sollicitæ tædia lucis habent,

Gratia, Musa, tibi. Nam tu solatia præbes;
Tu curæ requies, tu medicina mali:

Tu dux, tu comes es: tu nos abducis ab Istro;
In medioque mihi das Helicone locum.
Tu mihi (quod rarum) vivo sublime dedisti
Nomen; ab exsequiis quod dare Fama solet.

120

Nec, qui detrectat præsentia, Livor iniquo
Ullum de nostris dente momordit opus.
Nam, tulerint magnos cùm secula nostra poëtas,
Non fuit ingenio Fama maligna meo.
Cúmque ego præponam multos mihi; non minor illis
Dicor: et in toto plurimus orbe legor.
Si quid habent igitur vatum præsagia veri;
Protinus ut moriar, non ero, terra, tuus.
Sive favore tuli, sive hanc ego carmine famam,
Jure tibi grates, candide lector, ago.

130

P. OVIDII NASONIS

TRISTIUM

LIBER QUINTUS.

ELEGIA I.

HUNC quoque de Getico, nostri studiose, libellum
Litore, præmissis quattuor adde meis.

Hic quoque talis erit, qualis Fortuna poëtæ.
Invenies toto carmine dulce nihil.

Flebilis ut noster status est, ita flebile carmen;
Materiæ scripto conveniente suæ.

Integer et lætus læta et juvenilia lusi:

Illa tamen nunc me composuisse piget.
Ut cecidi, perago subiti præconia casûs;
Sumque argumenti conditor ipse mei.
Utque jacens ripâ deflere Caystrius ales

Dicitur ore suam deficiente necem :
Sic ego, Sarmaticas longè projectus in oras,
Efficio tacitum ne mihi funus eat.

Delicias si quis lascivaque carmina quærit ;
Præmoneo numquam scripta quòd ista legat.
Aptior huic Gallus, blandique Propertius oris,
Aptior, ingenium come, Tibullus erit.

10

Atque utinam numero ne nos essemus in isto!
Hei mihi! cur umquam Musa joeata mea est? 20
Sed dedimus pœnas: Scythicique in finibus Istri
Ille pharetrati lusor Amoris abest.

Quod superest, animos ad publica carmina flexi;
Et memores jussi nominis esse sui.