विद्ययैव समं कामं मर्त्तव्यं ब्रह्मवादिना । आपद्य् अपि हि घोरायां न त्व् एनम् इरिणे वपेत् ॥ १३ ॥ ब्राह्मैस्य जन्मनः कत्ती स्वधर्म्मस्य च शासिता । बालो-पि विप्रो वृद्धस्य पिता भवति धर्म्मतः ॥ १४ ॥ न तेन वृद्धो भवति येनास्य पलितं शिरः । 27 यो वै युवाय् अधीयानस् तं देवाः स्थविरं विदुः ॥ १५ ॥ यश्च विप्रो नधीयानस् चयस् ते नाम बिभ्रति ॥ १६ ॥ 42 38 न तस्य निष्कृतिः शक्या कर्त्तुं वर्षशतैर् अपि ॥ २० ॥ 15) r. 6. 16) p. 151. a. 17) ब्रह्म, “the Vedas"; वादिन्, “ an expounder,” p. 149. a. 18) p. 52. note. 19) इरिण, n. “ barren soil.” 20) ब्राह्म, adj. “ relating to Brahmā,” "divine,” p. 23. viii. 21) r. 66. 22) swa is here used generally (“own”) and 2) nom. case, sing. masc. of शासितृ, p. 115. p. 149. 2. 26) nom. case, sing. of the not reflexively. 21) p. 152. a. 25 ) पलित, adj. “ gray ” (as the hair). pres. part. ātm. of अधी, “to read,” p. 113. and r. 124. 27 ) p. 95. note. 25 ) p. 23. xii. 29) r. 135. 31) for सेवेत इमान्, r. 5. r. 20. : seveta is the 3d sing. “practise.” 32) See verse 62. 33) i.e. गुरुसमीपे, 34 ) indec. part. of yum, to restrain,” with prep. sam 30) p. 117. pot. ātm. of sev, “ to serve,” com. "at his Guru's." and ni. 35) p. 177. c. 39) p. 140. 1. 40) r. 152. b. 66 36) p. 102. 37) p. 195. b. 38) “ born first,” “elder.” 41 ) 3d dual pres. atm of sah, “ to bear.” 42 ) p. 37. +. 44) p. 198. a. 43) “ acquittance,” “ discharge of a debt.” 45) r. 180. 1 तयोर् नित्यं प्रियं कुर्य्याद् आचार्य्यस्य च सर्व्वदा । न तैर् अभ्यनुज्ञातो धर्म्मम् अन्यं समाचरेत् ॥ २२ ॥ संयमे यत्नम् आति॑िष्ठेद् विद्वान् यन्तेव वाजिनां ॥ २७ ॥ 46) p. 90. f. r. 190. 47) “ unpermitted.” This insertion of the nega tive prefix an ( r. 135.) between the two prepositions is remarkable, and the more so, as the metre would equally admit of अनभ्यनुज्ञातो. 4) अभिवादन, 44) उपसेविन्, “one who serves or honours,” p. 149. a. “ salutation.” 50) p. 48. 2) r. 7. 3) lit. "desirous to hear," r. 40. 1) श्रद्दधान, “ possessing श्रुत्, belief,” r. 124. a. 5) 3d sing. pot. atm. of da with prep. ā, p. 174. 6)" purity," from शुचि, “pure,” by p. 23. viii. 7) nom. plur. n. of feq, "an art." s) “ to be collected," fut. part. of dā (p. 147. c.) with prep. sam and ā. 1) 3d plur. pres. ātm. of the root वृध्, 1st conj. with prep. sam and pra. a seizer," from (p. 149. a.) with prep. apa. follow up,” “apply'; यत्नम् आस्था is a common effort." (r. 131. 2.). 10 ) loc. plur. r. 7. १) gen. plur. of 11) अपहारिन्, 1.) यन्ता, nom. sing. masc. “a driver,” from यम्, “ to restrain” न जाँतु कामः कामानाम् उपभोगेन शाम्यति । हविषा कृष्णवर्त्मेव भूय एवाभिवईते ॥ २८ ॥ इन्द्रियाणां प्रसङ्गेन दोषम् ऋच्छत्य् असंशयं । सन्नियम्य तु तान्य् एव ततः सिद्धिं नियच्छति ॥ २९ ॥ वेदास् त्यागश्च यज्ञाश्च नियमाश्च तपांसि च । न विदुष्टभावस्य सिद्धिं गच्छन्ति कर्हिचित् ॥ ३० ॥ वशे कृत्वेन्द्रियग्रामं संयैम्य च मनस् तथा । सर्व्वान् संसाधयेद् अर्थान् अक्षिण्वन् योगतस् तनुं ॥ ३१ ॥ इन्द्रियाणां तु सर्वेषां द्य् एकं क्षरतीन्द्रियं । 30 31 तेनास्य क्षरति प्रज्ञा हैंतेः पाचाद् इवोदकं ॥ ३२ ॥ यस्य वाङ्मनसे शुद्धे सम्यगुप्ते च सर्व्वदा । 32 स वै सर्वम् अवाप्नोति वेदान्तोपगतं फलं ॥ ३३ ॥ सम्माँनाद् ब्राह्मणो नित्यम् उहिजेत विषाद् इव । अमृतस्येव चाका अवमानस्य सर्व्वदा ॥ ३४ ॥ case 14) p. 153. f. -FAT). 37 15) p. 109. 16) कृष्णवर्त्मन्, masc. “ fire” (nom. 17) p. 153. d. 15) root वृघ् with prep. अभि. 19) 3d sing. pres. of root ॠ, “ to go to,” “ineur,” r. 191. b. 20) r. 171. b. 21) root यम् with नि, “ to obtain "; com. लभते. 22) “ depraved,” pass. part. of दुष् (p. 139.i.) with 2i) nom. case sing. 21) यम् with prep. सम्. prep. vi and pra. 23) r. 133. 26) योग, “ reli24) r. 136. b. r. 7. 29) 3d sing. pres. of क्षर्, 1st conj. 30) इति, a leather skin.” 31 ) r. 195 वाक्, becomes मनस. Panini, 5. 4. 77. undergone.” 35) r. 195. a. 6) root विज्, 6th conj. with उत्, to fear." 37) root कांक्ष with आ, “ to be desirous of.” “ to ooze out,” “ to disappear gradually." 32 ) r. 152. a. मनस्, when compounded with 33 ) see p. २. 7. 34 ) उपगत, “ obtained,” lit. 66 38) gen. case of अवमान, n. “ dishonour.” सुखं ह्य् अवमतः शेंते सुखं च प्रतिबुध्यते । सुखं चरति लोके - स्मिंन् अवमन्ता विनश्यति ॥ ३५ ॥ एवं चरति यो विप्रो ब्रह्मचर्य्यम् अविप्लुतः । स गच्छत्य् उत्तमं स्थानं न चेहाजायते पुनः ॥ ३६ ॥ Duties of the Brahman in the second Order, or Quarter of his Life, as a Grihastha, or Householder. चतुर्थम् आयुषो भार्गम् उषित्वाद्यं गुरौ द्विजः । द्वितीयम् आयुषो भागं कृतदारो गृहे वसेत् ॥ ३७ ॥ अद्रोहेणैव भूतानाम् अल्पद्रोहेण वा पुनः । अक्लेशेन शरीरस्य कुर्वीत धनसञ्चयं ॥ ३८ ॥ धर्म्मार्थाव् उच्यते श्रेयः कामार्थों धर्म्म एव च । अर्थ एवेह वा श्रेयस् त्रिवर्ग इति तु स्थितिः ॥ ३९ ॥ सन्तोषं परम् आस्थाय सुखार्थी संयतो भवेत् । सन्तोष मूलं हि सुखं दुःखमूलं विपर्य्ययः ॥ ४० ॥ 12) p. 175. 43) , “not,” 41) 3d sing. pres. of root, जन्, 4th conj. and विशुत, “ deviating.” (r. 89. a.), “to be born," with prep. सा. If from this may be derived a noun आजाति, the phrase शतम् आजाती: (p. 155. a.) making “part.” p. 32. f. govern the accusative. ') p. 44. +. 4) i.e. गुरुकुले, com. might be explained, without 2) acc. case (r. 180. a.) of भाग, 5) दार, “ a wife, ” p. 169. a. 6) अ, " not "; द्रोह m. “ injury. " 6), 7) p. 103. 8) r. 152. a. r. 190. १) p. 90. f. 10) “ restrained." 11) These two compounds well illustrate the difference between a relative and absolute dependent compound; the first is used relatively, and as an epithet of, it must therefore be translated "has its root," or “ is founded in contentment"; the second is not used relatively to विपर्य्ययः, or it would be written दुःखमूलः ; it must, therefore, be translated as an absolute dependent, “the root of misery,” see p.167. a. HH वेदोदितं स्वकं कर्म्म नित्यं कुर्य्याद् अतन्द्रितः । डि कुर्वन् यथाशक्ति प्राप्नोति परमां गतिं ॥ ४१ ॥ इन्द्रियार्थेषु सर्वेषु न प्रसज्येत कामतः । सब्र्व्वान् परित्यजेद् अर्थान् स्वाध्यायस्य विरोधिनः ॥ ४२ ॥ वयसः कर्म्मणो-र्थस्य श्रुतस्याभिजनस्य च । वेष वाग्बुद्धिसारूप्यम् आचैरन् विचरेद् इह ॥ ४३ ॥ न सीदैन् अपि धर्मेण मनो- धर्मे निवेशयेत् । अधार्म्मिकाणां पापानाम् आँशु पश्यन् विपर्य्ययं ॥ ४४ ॥ नाधर्म्मश् चरितो लोके सद्यः फलति गौर् इव । 28 26 33 शनैर् आवर्त्तमानस् तु कर्तुर् मूलानि कृन्तति ॥ ४५ ॥ यदि नात्मनि पुत्रेषु न चेत् पुत्रेषु नमृ॑षु । न त्व् एव तु कृतो-धर्म्मः कर्तुर् भवति निष्फलः ॥ ४६ ॥ व्यसनस्य च मृत्योश्च व्यसनं कष्टि॑म् उच्यते । 36 व्यसैन्य् अधो-धो व्रजति स्वर् यात्य् अव्यसनी मृतः ॥ ४७ ॥ 14) r. 123. 15) p. 120. 12) स्वक, “own,” p. 23. xii. 13) for तद् हि, r. 18. 16) 3d sing. pot. pass. of सञ्ज, “to adhere to, " p. 90. d. 17 ) p. 174. 18) स्वाध्याय, "inaudible reading to one's self of scripture.” 19 ) acc. case plur. of विरोधिन्, “adverse to,” “inconsistent,” from रुध्, by p. 149. a. 20) gen. case sing. of अभिजन, “family rank. " 21) also written वेश, "dress. " 22) “ sameness of form," from सरूप, by p. 23. vii. Cf. also p. १०. note 51. 23) r. 123. and p. 174. 24) root sud, p. 107. and r. 123. 28) p. 153. f. p. P. 39. +. 31) lit. "rolling on," root 29) nom. case (r. 27. a.) of go, “the earth," meaning also "a cow," सा, r. 124. 52) p. 37. 35) p. 65. b. 34) loc. plur. of नमृ, “a grandson, p. 37. 35) “ without 6) कष्ट, indecl. |