580

585

590

5

595

Et lato moriens pectore plangit humum.
Immolat ex illis taurum tibi Iuppiter unum

Victor, et Euandrum ruricolasque vocat.
Constituitque fibi, quae Maxima dicitur , aram,

Hic ubi pars urbis de boue nomen habet.
Nec tacet Euandri mater, prope tempus adesse,

Hercule quo tellus sit fatis usa suo.
At felix vates ,

ut dîs gratissima vixit,
poffidet hunc lani fic dea mense diem.
Idibus in magni caftus Iouis aede facerdos

Semimaris flammis viscera libat ouis :
Redditaque est omnis populo prouincia nostro ;

Et tuus Augusto nomine di&tus auus,
Perlege dispositas generosa per atria ceras;

Contigerunt nulli nomina tanta viro.
Africa victorem de fe vocat: alter Ifauras,

Ant Cretum domitas teftificatur opes.
Hunc Numidae faciunt, illum Meffana superbum;

Ille Numantina traxit ab urbe notam.
Et mortem et nomen Drufo Germania fecit.

Me miserum, virtus quam breuis illa fuit !
Si petat a victis ; tot sumat nomina Caefar,

Quot numero gentes maximus orbis habet.
Ex uno quidam celebres, aut torquis ademtae,

Aut Corui titulos auxiliaris habent.
Magne, tuuin nomen rerum menfura tuarum eft :

Sed qui te vicit, nomine maior erat.
Nec gradus est ultra Fabios cognominis ullus.

Illa domus meritis Maxima dicta fuis.
Sed tamen humanis celebrantur honoribus omnes ;

Hic focium fummo cum Ioue nomen habet.
Sancta vocant Augusta Patres: Augusta vocantur

Templa, sacerdotum rits dicata manu.
Huius et augurium dependet origine verbi,

Et quodcumque sua Iuppiter auget ope.
Augeat imperium noftri Ducis, augeat annos :

Protegat et vestras querna corona fores,

600

605

0

KIS

620

625

630

Auspicibusque deis tanti cognominis heres

Omine suscipiat, quo pater, orbis onus.
Respiciet Titan actas ubi tertius Idus;

Fient Parrhasiae sacra relata deae.
Nam prius Ausonias matres carpenta vehebant:

(Haec quoque ab Euandri dicta parente reor.) Mox honor eripitur, matronaque destinat omnis

Ingratos nulla prole nouare viros. Neue daret partus ; i&tu temeraria caeco

Visceribus crescens excutiebat onus. Corripuiffe Patres ausas immitia nuptas,

Ius tamen exemtum reftituiffe , ferunt. Binaque nunc pariter Tegeaeae facra parenti

Pro pueris fieri virginibusque inbent.
Scortea non illi fas est inferre facello,

Ne violent puros exanimata focos.
Si quis amas ritus veteres, adfiste precanti :

Nomina percipies non tibi nota prius.
Porrima placantur Poftuertaque, fiue sorores,

Siue fugae comites, Maenali Nympha, tuae. Altera , quod porro fuerat, cecinifie putatur :

Altera versurum poftmodo quidquid erat.
Candida te nineo pofuit lux proxima templo,

Quia fert sublimes alta Moneta gradus :
Nunc bene profpicies Latiam, Concordia, turbam :

Nunc te facratae reftituere manus.
Furius (antiquum) populi fuperator Hetrufci

Vouerat, et voti foluerat ante fidem.
Caussa, quod a patribus fumtis fecesserat armis

Vulgus; et ipsa suas Roma timebat opes.
Caussa recens melior. passos Germania crines
Porrigit auspiciis, Dux venerande ,

tuis. Inde triumphatae libasti munera gentis ;

Templaque fecisti, quam colis ipfe, Deae.
Haec tua constituit Genetrix et rebus et ara,

Sola toro magni digna reperta Iouis.
Haec ubi tranfierint; Capricorno , Phoebe, reli&to,

Per iuuenis curres figna gerentis aquam.

635

640

645

650

Septi.

655

660

665

Septinius hinc Oriens cum se demiserit undis ;

Fulgebit toto iam Lyra nulla polo.
Sidere ab hoc, ignis venienti nocte Leonis

Qui micat in medio pectore, mersus erit.
TER quater euolui fignantes tempora Faltos ;

Nec Sementiua est ulla reperta dies :
Cum mihi, sensit enim, Lux haec indicitur, inquit,

Musa. quid a fastis non ftata facra petis?
Vtque dies incerta sacro , fic tempora certa ;

Seminibus iactis est ubi foetus ager.
State coronati plenum ad praefepe iuuenci :

Cum tepido vestrum vere redibit opus.
Rusticus emeritum palo suspendat aratrum:

Omne reformidat frigida vulnus humus.
Villice, da requiem terrae, seinente peracta:

Da requiem , terram qui coluere , viris.
Pagus agat feítum, pagum lustrate , coloni;

Et date paganis annua liba focis.
Placentur matres frugum, Tellusque, Ceresque,

Farre fuo, grauidae vifceribusque fuis.
Officium commune Ceres et Terra tuentur.

Haec praebet caussam frugibus, illa locum.
Consortes operum, per quas correcta vetustas,

Quernaque glans victa elt utiliore cibo;
Frugibus immensis auidos satiate colonos,

Vt capiant cultus praemia digna fui.
Vos date perpetuos teneris sementibus auctus:

Nec noua per gelidas herba fit usta niues.
Cum serimus ; coelum ventis aperite serenis:

Cum latet ; aetherea spargite semen aqua.
Neue graues cultis Cerealia dona, cauete,

Agmine laesuro depopulentur aues.
Vos quoque subiectis, formicae, parcite granis :

Post meslem praedae copia maior erit.
Interea crescat fcabrae rubiginis expers,

Nec vitio coeli palleat aegra seges.
Et neque deficiat iacie, neque pinguior aequo

670

331

690

695

700

705

Diuitiis pereat luxuriofa fuis.
Et careant loliis, oculos vitiantibus, agri ;

Nec sterilis culto surgat auena folo.
Triticeos foetus, passuraque farra bis ignem,

Hordeaque ingenti foenore reddat ager. Hoc ego pro vobis, hoc vos optate coloni:

Efficiantque ratas utraque diua preces. Bella diu tenuere viros. erat aptior ensis

Vomere : cedebat taurus arator equo. Sarcula cessabant : verfique in pila ligones,

Factaque de rastri pondere cassis erat. Gratia dîs, domuique tuae : religata catenis

lampridem noftro fub pede bella iacent. Sub iuga bos veniat; sub terras semen aratas.

Pax Cererem nutrit: pacis alumna Ceres. At quae venturas praecedet sexta Kalendas,

Hac sunt Ledaeis templa dicata deis. Fratribus illa deis fratres de gente deorum

Circa luturnae composuere lacus. Ipsum nos carmen deducit pacis ad aram.

Haec erit a menfis fine secunda dies.
Frondibus Adiacis comtos redimita capillos,

Pax ades; et toto mitis in orbe mane.
Dum desunt hostes, desit quoque caufla triumphi.

Tu ducibus bello gloria maior eris.
Sola gerat miles, quibus arma coërceat,

Canteturque fera, nil nisi pompa , tuba. Horreat Aeneadas et primus et ultimus orbis :

Si qua parum Romam terra timebit, amet.
Tura, facerdotes, pacalibus addite flammis;

Albaque percussa victima fronte cadat.
Vtque domus , quae praestat eain, cum pace perennete

Ad pia propensos vota rogate deos.
Sed iam prima mei pars est exacta laboris ;

Cumque suo finem mense libellus habet,

710

arma:

715

720

P. OVIDII NASONIS
F A S T O R VM

LIBER II.

1

Janus habet finem.

cum carmine crescic et annus.
Alter ut hinc menfis , fic liber alter eat.
Nunc primum velis, Elegi, maioribus itis :

Exiguum (memini) nuper eratis opus.
Certe ego vos habui faciles in amore ministros;

Cum lusit numeris prima iuuenta suis.
Idem sacra cano, fignataque tempora Fastis.

Ecquis ad haec illinc crederet efle viamn?
Haec mea militia est. ferimus, quae poffumus, arma.

Dextraque non omni munere noftra vacat.
Si mihi non valido torquentur pila lacerto ;

Nec bellatoris terga premuntur equi ;
Nec galea tegimur, nec acuto cingimur ense ;

(His habilis telis quilibet efle potest.)
At tua prosequimur ftudiofo pectore , Caesar,

Nomina: per titulos ingredimurque tuos.
Ergo ades, et placido paullum mea munera vultu

Refpice ; pacando fi quid ab hofte vacas.
Februa Romani dixere piamina patres :

Nunc quoque dant verbo plurima figna fidem.
Pontifices ab rege petunt et Flamine lanas,

Quis veteri lingua Februa nomen erat.
Quaeque capit lictor domibus purgamina certis,

P. Ouid. Naf. Opera. Tom. III.

15

20

Torri.