Si licet, et fas eft, vates rege vatis habenas :

Auspice te felix totus ut annus eat.
Tempora digereret cum conditer Vrbis, in anno

Constituit menses quinque bis efle suo.
Scilicet arma magis, quam fidera, Romule, nôras :

Curaque finitimos vincere maior erat.
Eft tamen et ratio , Caesar , quae mouerit illum :

Erroremque suum quo tueatur habet.
Quod fatis eft , utero matris dum prodeat infans ;

Hoc anno ftatuit temporis effe fatis.
Per totidem menses a funere coniugis uxor

Sustinet in vidua triítia figna domo.
Hoc igitur vidit trabeati cura Quirini,

Cum rudibus populis annua iura daret.
Martis erat primus mensis, Venerisque fecundus :

Haec generis princeps, ipfius ille pater.
Tertius a Senibus, Iuuenum de nomine quartus:

Quae fequitur, numero turba notata fuit.
At Numa nec Ianum, nec auitas praeterit umbras ;

Mensibus antiquis adpofuitque duos.

Ne tamen ignores variorum iura dierum :

Non habet officii Lucifer omnis idem.
Ille Nefaftus erit, per quem tria verba filentur :

Fastus erit, per quem lege licebit agi.
Neu toto perstare die sua iura putâris ;

Qui iam Fastus erit , mane Nefaftus erat.
Nam fimul exta Deo data funt, licet omnia fari ;

Verbaque honoratus libera Praetor habet.
Eft quoque, quo populum ius est includere septis :

Eft quoque, qui nono semper ab orbe redit.
Vindicat Ausonias Iunonis cura Kalendas:

Idibus alba Ioui grandior agna cadit. Nonarum tutela Deo caret. oinnibus istis

(Ne fallare caue) proximus Ater erit. Omen ab eventu est: illis nam Roma diebus

Damna sub aduerfo triftia Marte tulit.

55

Haec

65

70

75

Haec mihi dicta semel, totis haerentia Fastis,

(Ne feriem rerum scindere cogar) erunt.
Ecce tibi faustum, Germanice , nuntiat annum ;

Inque meo primus carinine lanus adest.
lane biceps, anni tacite labentis origo,

Solus de Superis qui tua terga vides ;
Dexter ades ducibus; quorum fecura labore

Otia terra ferax, otia pontus agit.
Dexter ades patribusque tuis, populoque Quirini :

Et resera nutu candida templa tuo.
Prospera lux oritur : linguisque animisque fauete.

Nunc dicenda bono sunt bona verba die.
Lite vacent aures; infanaque protinus abfint

Iurgia. differ opus, liuida lingua, tuum.
Ceruis, odoratis ut luceat ignibus aether ;

Et fonet accenfis fpica Cililla focis?
Flamma nitore suo templorum verberat aurum,

Et tremulum summa spargit in aede iubar.
Vestibus intactis Tarpeias itur in arces:

Et populus festo concolor ipse suo est.
lamque noui praeeunt fafces; noua purpura fulget:

Et noua conspicuum pondera sentit ebur.
Colla rudes operum praebent ferienda iuuenci,

Quos aluit campis herba Falisca suis.
Iuppiter , arce fua totum cum fpečtet in orbem ;

Nil nisi Romanum, quod tueatur , habet.
Salue, laeta dies, meliorque reuertere semper,

A populo rerum digna potente coli.
Quem tamen effe Deum te dicam, Iane biformis ?

Nam tibi par nullum Graecia numen habet.
Ede fimul caussam , cur de coelestibus unus,

Sitque quod a tergo , fitque quod ante, vides.
Haec ego cum sumtis agitarem mente tabellis ;

Lucidior visa est, quam fuit ante, domus.
Tum sacer, ancipiti mirandus imagine, lanus

Bina repens oculis obtulit ora meis.

100

Obstupui; sensique metu riguiffe capillos :

Et gelidum subito frigore pectus erat.
Ille tenens dextra baculum, clauemque finistra,

Edidit hos nobis ore priore fonus.
Disce , metu pofito, vates operose dierum,

Quod petis : et voces percipe mente meas.
Me Chaos antiqui (nam res fum prisca) vocabant.

Adspice, quam longi temporis acta canam.
Lucidus hic aër, et, quae tria corpora reitant,

10$
Ignis, aquae, tellus, unus aceruus erant.
Vt semel haec rerum seceslit lite fuarum,

Inque nouas abiit massa folura domos;
Flamma petît altum ; propior locus aëra cepit :

Sederunt medio terra fretumque folo.
Tunc ego, qui fueram globus, et sine imagine moles,

In faciem redii dignaque membra deo.
Nunc quoque, confufae quondam nota parua figurae ,

Ante quod eft in me , postque videtur idem.
Aocipe, quaesitae quae caufla fit altera formae.

IIS
Hanc fimul ut nôris , officiumque meur.
Quidquid ubique vides, coelum, mare, nubila, terras;

Omnia funt nostra clausa, patentque ,
Me penes eft unum vafti custodia mundi :
Et ius vertendi cardinis omne meum est.

120 Cum libuit Pacem placidis emittere te&tis ;

Libera perpetuas ambulat illa vias.
Sanguine lecifero totus miscebitur orbis,

Ni teneant rigidae condita bella serae.
Praefideo foribus coeli cum mitibus Horis :

125
It, redit officio Iuppiter ipfe meo.
Inde vocor Ianus. cui cum Cereale facerdos

Imponit libum, mixtaque farra fali,
Nomina ridebis. modo namque Patulcius idem,
Et modo facrifico Clufius ore vocor.

130 Scilicet alterno voluit rudis illa vetuftas

Nomine diuersas fignificare vices.
Vis mea narrata est: cauffam nunc disce figurae.
Iam tamen hanc aliqua tu quoque parte vides.

Omnis

nianu.

135

140

145

150

Omnis habet geminas, hinc atque hinc, ianua frontes :

E quibus haec populum fpectat; at illa Larem. Vtque, sedens vester primi prope limina tecti ,

Ianitor egressus introitusque videt ;
Sic ego prospicio, coelestis ianitor aulae,

Eöas partes, Hesperiasque fimul.
Ora vides Hecates in tres vergentia partes,

Seruet ut in ternas compita seâa vias.
Et mihi, ne flexu ceruicis tempora perdam,

Cernere non moto corpore bina licet.
Dixerat: et vultu, fi plura requirere vellem,

Se mihi difficilem non fore, fassus erat. Sumsi animum, gratesque Deo non territus egi :

Verbaque sum spectans pauca locutus humum.
Dic, age, frigoribus quare nouus incipit annus,

Qui melius per ver incipiendus erat?
Omnia tunc florent : tunc est noua temporis aetas :

Et noua de grauido palmite gemma tumet.
Et modo formatis amicitur vitibus arbos;

Prodit et in summum feminis herba solum :
Et tepidum volucres concentibus aëra mulcent,

Ludit et in pratis luxuriatque pecus.
Tum blandi soles : ignotaque prodit hirundo ;

Et luteum celsâ fub trabe fingit opus,
Tum patitur cultus ager, et renouatur aratro.

Haec anni nouitas iure vocanda fuit.
Quaesieram multis : non multis ille moratus,

Contulit in versus fic fua ba duos.
Bruma noui prima est, veterisque nouissima Solis :

Principium capiunt Phoebus et annus idein.
Post ea mirabar , cur non fine licibus effet

Prima dies. Caussam percipe, Ianus ait. Tempora commisi nascentia rebus agendis ;

Totus ab auspicio ne foret annus iners.
Quisque suas artes ob idem delibat agendo :

Nec plus quam folitum teftificatur opus.
Mox ego; Cur, quamuis aliorum numina placem,
P. Ouid. Naf. Opera Tom. III.

B

Iane, tibi primo tura merumque fero ?
Vt per me poffis aditum, qui limina feruo,

Ad quoscumque velim prorsus, habere Deos.
At cur laeta tuis dicuntur verba Kalendis ;

Et damus alternas, accipimusque preces?
Tum Deus incumbens baculo, quem dextra gerebat ;

Omina principiis, inquit, ineffe folent.
Ad primam vocem timidas aduertitis aures :

Et visam primum consulit augur avem.
Templa patent auresque Deum : nec lingua caducas

Concipit ulla preces ;di&taque pondus habent:
Defierat paucis: nec longa filentia feci;

Sed tetigi verbis vltima verba meis : Quid vult palma fibi , rugosaque carica ,

dixi : Et data sub nineo candida mella fauo? Omen , ait, caufia est, vt res sapor ille sequatur ;

Et peragat coeptum dulcis vt annus iter.
Dulcia cur dentur video : stipis adiice cauffam ,

Pars mihi de Festo ne labet vlla tuo.
Risit ; et, О quam te fallunt tua secula, dixit,

Qui ftipe mel sumta dulcius esse putes ?
Vix ego Saturno quemquam regnante videbam,

Cuius non animo dulcia lucra forent.
Tempore creuit amor, qui nunc eft fummus , habendi.

Vix vltra, quo iam progrediatur, habet.
Pluris opes nunc funt, quam prisci temporis annis ;

Dum populus pauper, dum noua Roma fuit:
Dum casa Martigenam capiebat parua Quirinum,

Et dabat exiguum fluminis vlua torum. Iupiter angusta vix totus ftabat in aede;

Ingue Ionis dextra fictile fulmen erat.
Frondibus ornabant, quae nunc Capitolia gemmis

Pascebatque suas ipse Senator oues.
Nec pudor, in stipula placidam cepisse quietem,

Nec foenum capiti supposuisse , fuit.
Iura dabat populis pofito modo Consul aratro ;

Et leuis argenti lamina crimen erat.