2 2 123 3 3 2 5 4 र्म्येणोक्तं । भवतु तविद् भवताम् अभिमतं ॥ पुनर् आह । प्रथमं वेदपाठन उपविशन्तु ॥ ततो यथाविधि तान वेदपाठान् अपठ्युत् ॥ तदनन्तरं गुरुर् आह । डुदानीं तर्काध्ययन आगच्छन्तु ॥ तेष्व् आगतेषु तास तर्कान अ॒भ्य॑पि॒तवान् ॥ इत्थं स्मा॒त्तान स्मृतीर अध्याय गुरुर गृहं गतः ॥ एवं क्रमेण प्रत्यहं वेदादीनि शास्त्राणि पार्टयति स्मै ॥ 3 17 अथैकदा विद्यागर्भः स्वगृहे पितरं विज्ञापयामास पितस्तावद् अस्माकं पाठशालाया मठाश चत्वारिंशत्सं-ख्यकाः सुन्ति । शिष्यास तु तं निवसन्ति । अत एकेक स्मिन् मठे हो हौ त्रयस् चयश्च विद्यार्थिनो वसन्ति । तत्र तेषां भोजन शयनादिषु क्रियासु महत् कष्टं जायते । किं तावत् कर्त्तव्यं ॥ इति श्रुत्वा सो ध्यापकः किमपि प्रत्युत्तरम् 5) "readers of the 9) r. 27. a. 2) p. 104. 3) p. 153. e. 4) See root ब्रू, p. 114. note b. Vedas," nom. pl. m. (p. 149. a.) 6) p. 177. b. 7) पाठ, a lesson," "lecture," r. 192. a. 8) p. 87. e. 11) nom. pl. of अध्यायिन्, 66 10 ) p. 153. f. 19) “every day,” प्रति is often prefixed in this sense, p. 177. b. 20) p. 167. b. 24) 2d pret. 29) p. 101. p. 107. 33) p. 152. a. r. 28. a. 34) loc. c. (r. 72.) of ekaika, “ each single,” eka being doubled, r. 6. The doubling of a word in a distributive sense is 35) p. 48. 36) p. 171. c. 37) r. 63. 41 ) p. 150. b. 42) “any,” p. 54. r. 85. p. 37. and r. 31. 28) p. 48. संख्याः is the proper form ( r. 157.), but क may be redundantly added to any word. 30) r. 25. a. 31) p. 49. 32) root vas, with prep. ni, 25) voc. case, 26) gen. case, p. 31. and r. 28. b. 27) r. 25. a. 10 9 8 12 अवा क्षणं चिन्तापरो भूत्वा मनसा बहु विचार्य बुद्ध्या तद् जुपायं निश्चितवान् । पश्चात् पुत्रम् उवाच । शृणु पुत्र, प्रवक्ष्यामि । अस्माकं पाठशालाया ये ये मठाः सन्ति ते सर्व पाषाण निर्मिताः । अधुना ताशानां मटानां निम्मापणं बहुधनव्ययसाध्यं । तावन्ति धनानि च मम गृहे नेदानी सन्ति । किन्तु धनं विना ते कथं भविष्यन्ति । यतः । 44) “ without giving," p. 143. a. r. 135. 45 ) r. 180. a. 46 ) “ lost in thought,” nom. c. 47 ) p. 143. a. 48 ) p. 43. p. 182. d. 49 ) p. 151. a. 50) “having deliberated,” root char in caus. with prep. vi, p. 145. i. 51) inst. c. of gf, "mind." 52) "he fixed upon,” p. 142. 53) p. 151. c. 54) p. 76. d. 55) r. 94. 56) “ I will declare,” 2d fut. of pach (p. 80.), with prep. प्र . 5) r. 86. 58) “ built with stone,” r. 144. 59) p. 151. b. 60) “ of such like,” gen. pl. दृश is added to the crude pronouns त, एत, य, to express similarity, the final a being lengthened. 61) “the building,” nom. c. n. 62) “ to be effected by the outlay of much money,” p. 171. b. 64) for न इदानी, r.. 65) r. 137. 69) r. 147. 70) r. 85. 71) r. 157. 73) "is recommended," p. 140. o. 76) p. 172. g. 80) p. 37. proper nam 85) p. 41. r. 63) r. 61. 66) p. 156. c. 67) p. 152. c. 68) p. 104. 72) loc. case of अर्जन, "acquisition,” p. 185. c. 74) p. 107. 75) श्वस्, “tomorrow,” r. 26. a. 78) p. 35. 77) 1st fut. of gam, "to go," p. 80. 89) “ to the palace of the king of Benares.” 79) p. 43. - १4) वीरजित्, (see p. 167.). 84) p. 145. d. and r. 191. a. FF अथ वेदगर्भः सर्वैः शिष्यैः सह नानाशास्त्रालापैर, बहुरं गत्वा गङ्गातीरे माध्याहिकी क्रियां चकार । ततस् तत्र दण्डम् एकं विश्रम्य पुनर् जगाम । तदनन्तरं गत्वा गा बहून्य अदृष्टपूर्व्वाणि राजकीयैश्वय्याणि पश्यन्तस् ते ब्राह्मणा बहुजनाकुलं राजद्दारं प्रापुः । तत्र ही दौवारिको दण्डहस्तो 221 तान् ब्राह्मणान् दृष्ट्वा प्रणेमतुः पप्रच्छतुश्च । भवन्तः कुत्र यास्यन्तीति । वेदगर्भः प्रत्याह । राजसन्निधिं गन्तुकामा वयं तत्रास्मान् नर्य॑तं । ततस् तयोर एकः शीघ्रं गत्वा तेषाम् आगमन,वात्रों मन्त्रिणे - कथयत् । मन्त्री राजानं विज्ञापि 2 1) "with conversations on various books of science," or "with various conversations on literary topics." 2) "belonging to mid-day," acc. case, fem. p. 23. viii. 3) p. 102. 4) acc. case of दण्ड, " a space of twenty-four minutes,” r. 180. a. 5) “ having rested” (p. 145. f .), from श्रम्, “ to be weary,” see the force of वि, p. 175. 6) p. 107. 7) The repetition of the word gives continuity to the action, "as they kept on advancing. " 8 ) acc. case, plur. neut. p. 36. r. 7. 9) p. 172. g. 10) राजकीय, “ regal" (p. 23. xi.) ; ऐश्वर्य्य, “ supremacy" (p. 23. vii.), “ signs of regal supremacy,” 11) p. 107. r. 12. r. 154. 66 12) r. 28. b. 13) “thronged with many people,” or i for y, and this u or i take the Vriddhi change required by the rule. 66 p. 171. b. 14) r. 147. 15) 3d plur. 2d pret of āp (p. 120.) with प्र. 16) nom. case, dual of दौवारिक, “a porter.” In forming a noun according to p. 23. ix., when the initial is a double consonant, consisting of two letters of which the last is v or y, this double consonant is resolved into a syllable by the insertion of u for v, 17) दण्ड, 99 66 a mace, staff," r. 157. 18) 3d dual, 2d pret. of नम्, “ to bow” (p. 76. c.), with prep. प्र, see p. 175. 19) 3d dual, 2d pret. of प्रच्छ्, “to ask.” According to Wilkins and Bopp (whose authority was followed at p. 77. f. and p. 111.) this should be पपृच्छतुः, but the form पप्रच्छतुः is correct according to the Siddhānta Kaumudī 142, and on the same authority the base qu will be retained throughout this tense. 23 ) see ब्रू, note b. p. 114. and p. 175. 26) 2d dual, imperat. of नी, 4. 20) r. 84. 21) p. 152. b. 22) p. 112. and r. 24) “ the king's presence,” r. 147. "to lead." 27) p. 51. 28) p. 151. 29) dat. case, p. 43. T 2 3 4 ク तवान् । ततो राजाज्ञया सो-मात्यः समेत्य बहुमान. पुरःसरं तान राजसभां समानयत्। तदा राजा सिंहासनाद् उत्थाय तम् आचार्यं प्रणनाम । तदानीं वेदगभी राजानं वर्णयितुम् 3 7 आरब्धवान् । 2 35 3 4 36 भवन्तो धार्मिका धीरा धनिनो दान, शीलिनः । 2 46 2 40 3 4 44 जितरोषरयाः सौम्याः सुशीला सत्त्वशालिनः ॥ 2 राज्ञोक्तं । साधु पाण्डित्यं साधु कवित्वं । पाण्डित्यं 30) आज्ञा, “an order,” p. 182. c. 31) “ with great respect,” lit. “preceded by great respect." 32) 1st pret. oft with sam and ā. 33) inf. mood of root वर्णे, “ to eulogize,” 10 conj. 34) “ began,” root रम् with prep. झा, r. 126. See also p. 197. 35) nom. plur. (r. 28. b.) p. 23. ix. See also r. 188. 36) nom. plur. “ of a generous disposition.” 37) p. 171. b. 38) “ devoted to the sincere (discharge of ) religious observances.” 39) मौन्दर्य्य, “ beauty” (p. 23. vii.) ; भूमि, “site” (p. 34.). यायहूक, “ the performer of frequent sacrifices. " 41 ) p. 169. a. स्य, “current,” “ the current of whose passion is restrained.” some as the moon." 44) सत्त्व, “ excellence"; शालिन्, “possessing." exertion,” r. 5. r. 161. 46) सत्, “good”; आचार, “practice,” r. 14. r. 159. 47) “ devoted to the protection of your subjects.” the peculiarities of various countries"; ज्ञ, “knowing, ” p. 149.1. 50) गुणिन्, “a gifted person” (r. 20. last 51) "to be honoured," root sev, p. 147. large accumulation of fame and riches,” r. 171. b. 53) r. 140. 3 3 2 56 5 4 57 2. राज्यतो वरं । सुकविता चेद् अस्ति राज्येन किं ? यतः । चारैः पश्यन्ति राजानः शास्त्रः पश्यन्ति पण्डिताः ॥ चारचषो-पि राजानो न सर्व्व.ज्ञाः । शास्त्र चक्षुषः पण्डिता एवं सर्व्वज्ञा अंती राजवीत् पाण्डित्यस्य विशिष्टतास्ति । वेदगर्भ उवाच । भद्रम् उक्तं भवता किन्तु सर्व. प्रा 2 2 दत्तदानः स्वधर्मस्थः स राजा जायते क्षितौ ॥ 62 72 इत्य् आकर्ण्य राजा दृष्टचित्तम तं विप्रं वह प्रशस्य तस्मै सहस्रं रूप्यमुद्रा ददौ । तदनन्तरं सिंहासनाद् उत्थाय 2 2 स्वान्तःपुरं प्रविष्टवान् । मन्त्री सशिष्यं वेदगर्भम् आह । भवद्भिर अथ स्थातव्यं । नृपतिर् भवतां वेदपाठान् श्रोतुम् इच्छति । श्वः प्रातः पाठं नावैयित्वा गन्तव्यं ॥ 4 अथ कायधीश आगत्य तान् विप्रान् वासगृहं नीत्वा 55) “than royalty,” p. 152. a. p. 188. f. 56) r. 217. 57) r. 187. a. 59) p. 167. a. 60) fafstent, "superiority," p. 24. xiv. p. 188. f. 62) r. 154. प्राणिन्, “a living creäture,” p. 27. iv. 63) (r. 150. b.) or protector,” see r. 177. b. quer," with prep. fa and f, p. 144. a. 67) "one by whom gifts are given," "liberal," p. 169. a.. case of faf, "the earth," p. 34. 72) r. 194. 73) p. 49. 74) “ silver coins,” acc. case, plur. fem. 76) acc. case of अन्तःपुर, “the inner or private 40) causal of श्रु, 77) p. 153. f. 78) p. 146. a. 79) p. 197. 80 1) p. 203. b. 2) lit. “the superintendant of affairs 3) p. 145. g. 4) नी, “to lead,” (r. 147.), "the steward," r. 28. a. r. 192. b. |