730

735

740

745

Huc omnes populi pallim, matrumque, patrumque
Obuia turba ruit; quaeque ignes Troica feruant,
Vesta tuos: laetoque Deum clamore salutant.
Quaque per aduersas nauis cita ducitur undas,
Thura super ripas, aris ex ordine factis,
Parte ab utraque fonant et odorant aëra fumis.
I&taque coniectos incalfacit hostia cultros,
Iamque caput rerum, Romanam intrauerat urbem.
Erigitur serpens, fummoque adclinia malo
Colla mouet : fedesque fibi circumfpicit aptas.
Scinditur in geminas partes circumfluus amnis;
Insula nomen habet: laterumque a parte duorum
Porrigit aequales media tellure lacertos.
Huc fe de Latia pinu Phoebeïus anguis
Contulit: et finem, specie coeleste resumta,
Luctibus impofuit; venitque falutifer urbi.
Hic tamen accessit delubris aduena noftris :
Caesar in urbe sua Deus est. quem Marte, togaque
Praecipuum; non bella magis finita triumphis,
Resque domi gestae, properataque gloria rerum
In fidus vertere nouum, ftellamque comantem ;
Quam sua progenies. neque enim de Caesaris altis
Vllum maius opus, quam quod pater exstitit huius.
Scilicet aequoreos plus eft domuisse Britannos,
Perqne papyriferi septemflua flumina Nili
Victrices egisse rates : Numidasque rebelles,
Cyniphiumque lubam, Mithridateisque tumentem
Nominibus Pontum, populo adieciffe Quirini;
Et multos meruisle, aliquos egiffe triumphos ;
Quam tantum genuiffe virum , quo praeside rerum
Humano generi superi cauiftis abunde.
Ne foret hic igitur mortali semine cretus ,
Ille Deus faciendus erat. quod ut aurea vidit
Aeneae genitrix; vidit quoque triste parari
Pontifici letum ; et coniurata arma moueri ;
Palluit: et cunctis , ut cuique erat obuia, diuis,
Aspice, dicebat, quanta mihi mole parentur

750

753

760

705

770

775

780

Infidiae: quantaque caput cum fraude petatur,
Quod de Dardanio folum mihi restat Iulo.
Solane semper ero iustis exercita curis,
Quam modo Tydide Calydonia vulneret hasta,
Nunc male defensae confundant moenia Troiae.
Quae videam natum longis erroribus actum,
lactarique freto, sedesque intrare filentum ;
Bellaque cum Turno gerere ; aut, fi vera fatemur,
Cum lunone magis. Quid nunc antiqua recordor
Damna mei generis ? timor hic meminiffe priorum
Non sinit. in me acui sceleratos cernitis enses.
Quos prohibete, precor : facinusque repellite. neue
Caede facerdotis flammas exstinguite Vestae.

Talia nequidquam toto Venus anxia coelo
Verba iacit: superosque mouet. qui rumpere quanquam
Ferrea non possunt veterum decreta sororum,
Signa tamen lu&tus dant haud incerta futuri.
Arma fer nigras inter crepitantia nubes,
Terribilesque tubas, auditaque cornua coelo
Praemonuisse nefas. Phoebi quoque tristis imago
Lurida sollicitis praebebat lumina terris.
Saepe faces visae mediis ardere fub aftris :
Saepe inter nimbos guttae cecidere cruentae.
Caerulus et vultum ferrugine Lucifer atra
Sparsus erat: sparsi Lunares sanguine currus.
Tristia mille locis Stygius dedit omina bubo;
Mille locis lacrymauit ebur: cantusque feruntur
Auditi, fanctis et verba minacia lucis.
Vi&tima nulla litat : magnosque inftare tumultus
Fibra monet ; caefumque caput reperitur in extis.
Inque foro, circumque domos, et templa deorum
Nocturnos ululasse canes; ' umbrasque filentum
Errauiffe ferunt: motamque tremoribus urbem.
Non tamen insidias venturaque vincere fata
Praemonitus potuere deum: strictique feruntur
In templum gladii. neque enim locus ullus in urbe
Ad facinus , diramque placet, nifi curia, caedem.

785

790

795

800

Tum

Ex aere ,

Tum vero Cytherea manu percussit utraque
Pectus : et aetherea molitur condere nube ;
Quia prius infefto Paris est ereptus Atridae :
Et Diomedeos Aeneas fugerat enses.
Talibus hanc genitor : Sola infuperabile fatum
Nata mouere paras ? intres licet ipsa fororum
Tecta trium; cernes illic molimine vasto

et solido rerum tabularia ferro :
Quae neque concuffum coeli, neque fulminis irain,
Nec metuunt ullas, tuta atque aeterna, ruinas.
Inuenies illic incisa adamante perenni
Fata tui generis. legi ipse , animoque notaui;
Et referam: ne fis etiamnum ignara futuri.
Hic sua compleuit', pro quo Cytherea laboras,
Tempora; perfe&is, quos terrae debuit, annis.
Vt Deus accedat coelo, templisque colatur,
Tu facies, natusque suus, qui nominis haeres,
Imposicum feret urbis onus : caesique parentis
Nos in bella suos fortissimus ultor habebit.
Illius auspiciis obfeffae moenia pacem
Vi&ta petent Mutinae : Pharfalia sentiet illum,
Aemathiique iterum madefient caede Philippi,
Et Magnum Siculis nomen superabitur undis:
Romanique ducis coniux Aegyptia taedae
Non bene visa cadet: fruftraque erit illa minata
Seruitura suo Capitolia nostra Canopo.
Quid tibi barbariem, gentes ab utroque iacentes
Oceano, numerem ? quodcumque habitabile tellus
Sustinet, huius erit. pontus quoque feruiet illi.
Pace data terris, animum ad ciuilia vertet
Jura suum , legesque feret iuftiffimus auctor :
Exemploque suo mores reget : inque futuri
Temporis aetatem venturorumque nepotum
Profpiciens, prolem , fancta de coniuge natam,
Ferre fimul nomenque fuum curasque iubebit.
Nec, nifi cum senior fimiles aequauerit annos;
Aethereas sedes cognataque fidera tanget.

825

$30

835

Hanc

840

V

Hanc animam interea caeso de corpore raptam
Fac iubar , vt semper Capitolia nostra, forumque,
Diuus ab excelfa prospectet Iulius aede.

Vix ea fatus erat ; media cum fede Senatus
Constitit alma Venus , nulli cernenda : suique
Caesaris eripuit membris , nec in aëra folui

845
Paffa recentem animam, coelestibus intulit aftris.
Dumque tulit ; lumen capere atque ignescere sensit,
Emisitque finu. Luna volat altius illa :
Flammiferumque trahens spatioso limite crinem
Stella micat , natique videns benefacta , fatetur

850
Elle suis maiora , et vinci gaudet ab illo.
Hic sua praeferri quamquam vetat acta paternis ;
Libera fama tamen , nullisque obnoxia iuflis ,
Inuitum praefert ; vnaque in parte repugnat.
Sic magni cedit titulis Agamemnonis Atreus :

855
Aegea fic Theseus, fic Pelea vincit' Achilles.
Denique vt exemplis ipfos aequantibus vtar,
Sic et Saturnus minor eft Ioue. Tupiter arces.
Temperat aethereas, et mundi regna triformis :
Terra sub Augusto. pater est et rector vterque.

860
Di, precor , Aeneae comites, quibus ensis et ignis
Cesserunt , Dique indigetes, genitorque, Quirine :
Vrbis , et inuicti genitor , Gradiue , Quirini,
Vestaque Caesareos inter sacrata Penates ;
Et cum Caefarea tu, Phoebe domestice, Vefta,

895
Quique tenes altus Tarpeias Iupiter arces,
Quosque alios vati fas adpellare piumque ;
Tarda fit illa dies , et nostro serior aeuo ,
Qua caput Augustum, quem temperat, orbe relicto
Accedat coelo : faueatque precantibus absens.

870 P. Owid. Naf. Opera. Tom. II.

Y

PER

PERORATIO.
Iamque opus exegi : quod nec louis ira , nec ighes,

Nec poterit ferrum, nec edax abolere vetustas,
Cum volet illa dies, quae nil nifi corporis huius
Ius habet , incerti spatium mihi finiat aeui :
Parte tamen meliore mei fuper alta perennis
Aftra ferar : nomenque erit indelebile nostrum,
Quaque patet domitis Romana potentia terris ;
Ore legar populi.. perque omnia faecula fama,
Si quid habent veri vatum praefagia, viuam.

875