Imatges de pàgina
PDF
EPUB
[ocr errors]

P. OVIDII NASONIS

METAMORPHOSEON

LIBER XV.

Quaeritur interea, qui tantae pondera molis

Suftineat, tantoque queat fuccedere regi.
Destinat imperio clarum praenuntia veri

Fama Numam. non ille fatis cognoffe Sabinae
Gentis habet ritus: animo maiora capaci
Concipit et quae fit rerum natura requirit.
Huius amor curae, patria Curibusque relictis,
Fecit, ut Herculei penetraret ad hofpitis urbem.
Graia quis Italicis auctor pofuiffet in oris
Moenia quaerenti, fic e fenioribus unus
Rettulit indigenis, veteris non infcius aevi:
Diues ab Oceano bubus Ioue natus Iberis
Litora felici tenuiffe Lacinia curfu

Fertur: et armento teneras errante per herbas,
Ipfe domum magni, nec inhospita tecta, Crotonis
Intraffe; et requie longum relevaffe laborem ;
Atque ita difcedens, Aeuo, dixiffe, nepotum
Hic locus urbis erit; promiffaque vera fuerunt.
Nam fuit Argolico generatus Alemone quidam
Myfcelos, illius Dîs acceptiffimus aeui.
Hunc fuper incumbens preffum grauitate soporis
Clauiger adloquitur: Patrias, age, defere fedes:
I, pete diuerfi lapidofas Aefaris undas.
Et, nifi paruerit, multa ac metuenda minatur.
Poft ea difcedunt pariter fomnusque Deusque.

5

10

20

25

30

surgit Alemonides; tacitaque recentia mente
Vifa refert: pugnatque diu fententia fecum.
Numen abire iubet: prohibent difcedere leges:
Poenaque mors pofita eft patriam mutare volenti.
Candidus Oceano nitidum caput abdiderat Sol,
Et caput extulerat denfiffima fidereum nox:
Vifus adeffe idem Deus eft, eademque monere;
Et, nifi paruerit, plura et grauiora minari.
Pertimuit: patriumque fimul transferre parabat
In fedes penetrale nouas; fit murmur in urbe:
Spretarumque agitur legum reus. utque peracta est
Cauffa prior, crimenque patet fine tefte probatum,
Squallidus ad fuperos tollens reus ora, manusque,
O cui ius coeli bis fex fecere labores,

35

Fer, precor, inquit, opem: nam tu mihi criminis auctor. 40 Mos erat antiquus, niueis atrisque lapillis,

His damnare reos, illis abfoluere culpae.

Nunc quoque fic lata eft fententia triftis: et omnis

Calculus immitem demittitur ater in urnam.

Quae fimul effudit numerandos verfa lapillos;
Omnibus e nigro color eft mutatus in album:
Candidaque Herculeo fententia munere facta
Soluit Alemoniden. grates agit ille parenti
Amphitryoniadae: ventisque fauentibus aequor
Nauigat Ionium: Lacedaemoniumque Tarentum
Praeterit, et Sybarin, Salentinumque Neaethum,
Thurinosque finus, Temefenque, et läpygis arua.
Vixque pererratis, quae fpectant litora, terris,
Inuenit Aefarei fatalia fluminis ora:

[merged small][ocr errors]

Nec procul hinc tumulum, fub quo facrata Crotonis
Offa tegebat humus. iuffaque ibi moenia terra
Condidit: et nomen tumulati traxit in urbem.

55

Talia conftabat certa primordia fama

Effe loci, pofitaeque Italis in finibus urbis.

Vir fuit hic ortu Samius: fed fugerat una

Et Samon et dominos; odioque tyrannidis exful
Sponte erat. isque, licet coeli regione remotos,

60

Mente

Mente Deos adiit: et, quae natura negabat
Vifibus humanis, oculis ea pectoris haufit.
Cumque animo, et vigili perfpexerat omnia cura ;
In medium difcenda dabat: coetusque filentum,
Dictaque mirantum, magni primordia mundi,
Et rerum cauffas, et quid natura, docebat:
Quid Deus: uude niues: quae fulminis effet origo:
Iuppiter, an venti, difcuffa nube, tonarent;
Quid quateret terras; qua fidera lege mearent;
Et quodcumque latet. primusque animalia menfis
Arguit imponi: primus quoque talibus ora
Docta quidem foluit, fed non et credita, verbis:
Parcite, mortales, dapibus temerare nefandis
Corpora. funt fruges: funt deducentia ramos
Pondere poma fuo, tumidaeque in vitibus vuae:
Sunt herbae dulces: funt, quae mitefcere flamma,
Mollirique queant. nec vobis lacteus humor
Eripitur, nec mella Thymi redolentia florem.
Prodiga diuitias, alimentaque mitia tellus

Suggerit: atque epulas fiae caede et fanguine praebet.
Carne ferae fedant ieiunia: nec tamen omnes.

65

70

75

80

Quippe equus, et pecudes, armentaque gramine viuunt.
At quibus ingenium eft immanfuetumque ferumque,
Armeniae tigres, iracundique leones,
Cumque lupis urfi, dapibus cum fanguine gaudent.
Heu quantum fcelus eft, in vifcera vifcera condi,
Congeftoque auidum pinguefcere corpore corpus;
Alteriusque animantem animantis viuere leto !
Scilicet in tantis opibus, quas optima matrum
Terra parit, nil te nifi triftia mandere faeuo
Vulnera dente iuuat, ritusque referre Cyclopum?
Nec, nifi perdideris alium, placare voracis,
Et male morati poteris ieiunia ventris ?
At vetus illa aetas, cui fecimus Aurea nomen,
Foetibus arboreis, et, quas humus educat,
Fortunata fuit: nec polluit ora cruore.

85

90

95

herbis

Tunc et aues tutae mouere per aëra pennas;

Et

Et lepus impauidus mediis errauit in agris:
Nec fua credulitas piscem fufpenderat hamo:
Cuncta fine infidiis, nullamque timentia fraudem,
Plenaque pacis erant. poftquam non utilis auctor
Victibus inuidit, (quisquis fuit ille virorum)
Corporeasque dapes auidam demerfit in aluum;
Fecit iter fceleri: primaque e caede ferarum
Incaluiffe putem maculatum fanguine ferrum :
Idque fatis fuerat: noftrumque petentia letum
Corpora miffa neci, falua pietate, fatemur:
Sed quam danda neci, tam non epulanda fuerunt.
Longius inde nefas abiit: et prima putatur
Hoftia fus meruiffe mori; quia femina pando
Eruerit roftro, fpemque interceperit anni.
Vite caper morfa Bacchi mactandus ad aras

[merged small][merged small][ocr errors]

Ducitur ultoris. nocuit fua culpa duobus,

115

Quid meruiftis oues, placidum pecus, inque tuendos

Natum homines, pleno quae fertis in ubere nectar?
Mollia quae nobis veftras velamina lanas

Praebetis: vitaque magis, quam morte, iuuatis.

Quid meruere boues, animal fine fraude dolisque,
Innocuum, fimplex, natum tolerare labores?
Immemor eft demum, nec frugum munere dignus,
Qui potuit curui demto modo pondere aratri

120

Ruricolam mactare fuum: qui trita labore
Illa, quibus toties durum renouauerat aruum,

125

Tot dederat meffes, percuffit colla fecuri.

Nec fatis eft, quod tale nefas committitur: ipfos
Infcripfere Deos fceleri: numenque fupernum
Caede laboriferi credunt gaudere iuuenci.

Victima labe carens, et praeftantiflima forma,
(Nam placuiffe nocet) vittis praefignis et auro,
Siftitur ante aras; auditque ignara precantem:
Imponique fuae videt inter cornua fronti,
Quas coluit fruges: percuffaque fanguine cultros
Inficit in liquida praeuifos forfitan unda.
Protinus ereptas viuenti pettore fibras

130

135

Infpiciunt: mentesque deum fcrutantur in illis.
Vnde fames homini vetitorum tanta ciborum?
Audetis vefci, genus o mortale? quod, oro,
Ne facite: et monitis animos aduertite noftris.
Cumque boum dabitis caeforum membra palato;
Mandere vos veftros feite et fentite colonos.

140

Et quoniam Deus ora mouet; fequar ora mouentem
Rite Deum; Delphosque meos, ipfumque recludam
Aethera; et auguftae referabo oracula mentis.
Magna, nec ingeniis eueftigata priorum,
Quaeque diu latuere, canam. iuuat ire per alta
Aftra: iuuat terris et inerti fede relictis,
Nube vehi; validique humeris infiftere Atlantis:
Palantesque animos paffim, ac rationis egentes
Defpectare procul, trepidosque, obitumque timentes
Sic exhortari; feriemque euoluere fati.

145

150

O genus attonitum gelidae formidine mortis !

Quid Styga, quid tenebras, quid nomina vana timetis,
Materiem vatum, falfique piacula mundi?

155

Corpora fiue rogus flamma, feu tabe vetuftas
Abftulerit, mala poffe pati non ulla putetis.
Morte carent animae: femperque, priore relicta
Sede, nouis habitant domibus viuuntque receptae.
Ipfe ego (nam memini) Troiani tempore belli
Panthoïdes Euphorbus eram: cui pectore quondam
Sedit in aduerfo grauis hafta minoris Atridae.
Cognoui clypeum, laeuae geftanina noftrae,
Nuper Abanteïs templo Iunonis in Argis.

160

Omnia mutantur: nihil interit. errat, et illinc
Huc venit, hinc illuc, et quoslibet occupat artus
Spiritus: eque feris humana in corpora tranfit,
Inque feras nofter: nec tempore deperit ullo.
Vtque nouis fragilis fignatur cera figuris,

165

Nec manet ut fuerat, nec formas feruat easdem;

170

Sed tamen ipfa eadem eft: animam fic femper eamdem

Effe, fed in varias doceo migrare figuras.

Ergo, ne pietas fit victa cupidine ventris,

« AnteriorContinua »