Quod pater Hippodamas aegre tulit: inque profundum
Propulit e fcopulo pariturae corpora natae.
Excepi: nantemque ferens, O proxima coelo
Regna vagae, dixi, fortite, Tridentifer, vndae,
In quo definimus, quo facri currimus amnes,
[Huc ades, atque audi placidus, Neptune, precantem]
Huic ego, quam porto, nocui. fi mitis, et aequus,
Si pater, Hippodamas, aut fi minus impius effet;
Debuit illius mifereri, ignofcere nobis.
Adfer opem; merfaeque precor feritate paterna
Da, Neptune, locum: vel fit locus ipfa, licebit.
Hanc quoque complectar. mouit caput aequoreus rex:
Concuffitque fuis omnes adfenfibus vndas.
Extimuit Nymphe: nabat tamen. ipfe natantis
Pectora tangebam trepido falientia motu:
Dumque ea contrecto, totum durefcere fenfi
Corpus; et inducta condi praecordia terra.
[Dum loquor, amplexa eft artus noua terra natantes
Et grauis increuit mutatis infula membris. ]
Amnis ab his tacuit. factum mirabile cunctos
Mouerat. irridet credentes: vtque Deorum
Spretor erat, mentisque ferox Ixione natus;
Ficta refers, nimiumque putas, Acheloë, potentes
Effe Deos, dixit; fi dant adimuntque figuras.
Obftupuere omnes, nec talia dicta probarunt:
Non habet: et quidquid Superi voluere, peractum eft.
Nunc celebres mergis, fulicisque paluftribus vndae.
Jupiter huc, fpecie mortali, cumque parente
Venit Atlantiades pofitis caducifer alis.
Mille domos adiere, locum requiemque petentes:
Mille domos claufere ferae. tamen vna recepit,
Parua quidem, ftipulis et canna tecta paluftri:
Sed pia Baucis anus, parilique aetate Philemon
Illa funt annis iuncti iuuenilibus; illa
Confenuere cafa: paupertatemque fatendo
Effecere leuem, nec iniqua mente ferendam.
Nec refert, dominos illic, famulosne requiras;
Tota domus, duo funt: idem parentque iubentque:.
Ergo vbi Coelicolae paruos tetigere penates;
Submiffoque humiles intrarunt vertice poftes;
Membra fenex pofito iuffit releuare fedili;
Quo fuperiniecit textum rude fedula Baucis.
Inde foco tepidum cinerem dimouit: et ignes
Sufcitat hefternos; foliisque et cortice ficco
Nutrit; et ad flammas anima producit anili:
Multifidasque faces, ramaliaque arida tecto
Detulit, et minuit, paruoque admouit aëno,
Quodque fuus coniux riguo collegerat horto,
Truncat olus foliis. furca leuat ille bicorni
Sordida terga fuis, nigro pendentia tigno:
Seruatoque diu refecat de tergore partem
Exiguam; fectamque domat feruentibus vndis.
Interea medias fallunt fermonibus horas:
Sentirique moram prohibent. erat aluus illic
Fagineus, curua clauo fufpenfus ab ansa:
Is tepidis impletur aquis; àrtusque fouendos
Accipit. in medio torus eft de mollibus vluis
Impofitus lecto, fponda pedibusque falignis.
Veftibus hunc velant, quas non nifi tempore fefto
Sternere confuerant; fed et haec vilisque vetusque
Veftis erat, lecto non indignanda faligno.
Adcubuere Dei. menfam fuccincta tremensque
Ponit anus. menfae fed erat pes tertius impar :
Tefta parem fecit. quae poftquam fubdita cliuum
Suftulit; aequatam mentae terfere virentes.
Ponitur hic bicolor fincerae bacca Mineruae,
Conditaque in liquida corna autumnalia faece,
Intubaque, et radix, et lactis maffa coacti ;
Quaque, non acri leuiter verfata fauilla;
Omnia fictilibus. poft haec caelatus eadem
Siftitur argilla crater; fabricataque fago
Pocula, qua caua funt flauentibus illita ceris.
Parua mora eft; epulasque foci mifere calentes :
Nec longae rurfus referuntur vina fene&tae;
Dantque locum mentis paullum feducta fecundis,
Hic nux, hic mixta eft rugofis carica palmis,
Prunaque, et in patulis redolentia mala caniftris,
Et de purpureis collectae vitibus vuae.
Candidus in medio fauus eft. fuper omnia vultus
Acceffere boni: nec iners pauperque voluntas.
Interea, quoties hauftum cratera repleri
Sponte fua, per feque vident fuccrefcere vina,
Attoniti nouitate pauent, manibusque fupinis
Concipiunt Baucisque preces, timidusque Philemon:
Et veniam dapibus, nullisque paratibus orant.
Vnicus anfer erat, minimae cuftodia villae :
Quem Dis hofpitibus domini mactare parabant:
Ille celer penna tardos aetate fatigat;
Eluditque diu: tandemque eft vifus ad ipfos
Confugiffe Deos. Superi vetuere necari;
Dique fumus; meritasque luet vicinia poenas
Impia, dixerunt, vobis immunibus huius
Effe mali dabitur: modo veftra relinquite tecta;
Ac noftros comitate gradus; et in ardua montis
Ite fimul. parent ambo, baculisque leuati
Nituntur longo veftigia ponere cliuo.
Tantum aberant fummo; quantum femel ire sagitta
Miffa poteft: flexere oculos, et merfa palude
Talia cum placido Saturnius edidit ore:
Dicite, iufte fenex, et femina coniuge iufto
Digna, quid optetis. cum Baucide pauca locutus,
Confilium Superis aperit commune Philemon:
Effe facerdotes, delubraque veftra tueri
Pofcimus: et quoniam concordes egimus annos;
Auferat hora duos eadem: nec coniugis vmquam
Bufta meae videam: neu fim tumulandus ab illa.
Ante gradus facros cum ftarent forte, locique
Inciperent cafus; frondere Philemona Baucis,
Baucida confpexit fenior frondere Philemon.
Iamque fuper gelidos crefcente cacumine vultus,
Mutua, dum licuit, reddebant dicta; Valeque,
O coniux, dixere fimul, fimul abdita texit
Ora frutex. Oftendit adhuc Tyaneïus illic
Incola de gemina vicinos arbore truncos.
Haec mihi non vani (neque erat, cur fallere vellent)
Narrauere fenes. equidem pendentia vidi
Serta fuper ramos: ponensque recentia, dixi,
Cura pii Dîs funt, et, qui coluere, coluntur.
Defierat: cunctosque et res, et mouerat auctor:
Thefea praecipue: quem facta audire volentem
Mira Deûm, nixus cubito Calydonius amnis
Talibus adloquitur: Sunt, o fortiffime, quorum
Forma femel mota eft, et in hoc renouamine manfit.
Sunt, quibus in plures ius eft transire figuras:
Vt tibi, complexi terram maris incola, Proteu.
Nam modo te iuuenem, modo te videre leonem ;
Nunc violentus aper, nunc, quam tetigiffe timerent,
Anguis eras: modo te faciebant cornua taurum.
Saepe lapis poteras, arbor quoque faepe videri.
Interdum, faciem liquidarum imitatus aquarum,
Flumen eras: interdum vndis contrarius ignis.
Nec minus Autolyci coniux, Erifichthone nata,
Iuris habet. pater huius erat, qui numina Diuûm
Stabat in his ingens annofo robore quercus ;
Vna nemus: vittae mediam, memoresque tabellae,
Sertaque cingebant, voti argumenta potentis.
Saepe fub hac Dryades feftas duxere choreas:
Saepe etiam, manibus nexis ex ordine, trunci
Circuiere modum; menfuraque roboris vlnas
Quinque ter implebat. nec non et cetera tanto
Silua fub hac, filua quanto iacet herba fub omni.
Non tamen idcirco ferrum Triopeïus illa
Abftinuit, famulosque iubet fuccidere facrum
Robur et vt iuffos cunctari vidit, ab vno
Edidit haec rapta fceleratus verba fecuri:
Non dilecta Deae folum, fed et ipfa licebit
Sit Dea, iam tanget frondente cacumine terram.
Dixit; et, obliquos dum telum librat in ictus,
Contremuit, gemitumque dedit Deoïa quercus:
Et pariter frondes, pariter pallefcere glandes
Coepere; ac longi pallorem ducere rami.
Cuius vt in trunco fecit manus impia vulnus;
Haud aliter fluxit, discuffa cortice, fanguis,
Quam folet, ante aras ingens vbi victima taurus
Concidit, abrupta cruor e ceruice profufus.
Obftupuere omnes: aliquisque ex omnibus audet
Deterrere nefas, faeuamque inhibere bipennim.
Adfpicit hunc, Mentisque piae cape praemia, dixit
Theffalus: inque virum conuertit ab arbore ferrum:
Detruncatque caput; repetitaque robora caedit:
Editus e medio fonus eft cum robore talis :
Nympha fub hoc ego fum, Cereri gratiffiina, ligno:
|