Vefper, et occiduo quae littora Sole tepescunt, Proxima funt zephyro: Scythiam Septemque trionem Horrifer inuafit Boreas; contraria tellus
Nubibus adfiduis, pluuioque madescit ab Auftro. Haec fuper impofuit liquidum', et grauitate carentem, Aethera, nec quidquam terrenae faecis habentem.
Vix ea limitibus disfepferat omnia certis ;
Cum, quae preffa diu maffa latuere fub illa,
Sidera coeperunt toto efferuescere coelo.
Neu regio foret vlla fuis animantibus orba,
Aftra tenent coelefte folum, formaeque Deorum: Cefferunt nitidis habitandae piscibus vndae:
Terra feras cepit: volucres agitabilis aër.
Sanctius his animal, mentisque capacius altae
Deerat adhuc, et quod dominari in cetera poffet.
Natus homo eft. fiue hunc diuino femine fecit Ille opifex rerum, mundi melioris origo: Siue recens tellus, feductaque nuper ab alto Aethere, cognati retinebat femina coeli. Quam fatus Iäpeto, mixtam fluuialibus vndis, Finxit in effigiem moderantum cuncta Deorum. Pronaque cum fpe&ent animalia cetera terram; Os homini fublime dedit: coelumque tueri Iuffit, et erectos ad fidera tollere vultus.
Sic, modo quae fuerat rudis et fine imagine, tellus Induit ignotas hominum conuerfa figuras.
Aurca prima fata eft aetas, quae, vindice nullo,
Sponte fua, fine lege, fidem rectumque colebat. Poena metusque aberant. nec verba minacia fixo Aere legebantur: nec fupplex turba timebant Iudicis ora fui: fed erant fine iudice tuti. Nondum caefa fuis, peregrinum vt viseret orbem, Montibus, in liquidas pinus defcenderat vndas: Nullaque mortales, praeter fua, littora norant. Nondum praecipites cingebant oppida foffae: Non tuba directi, non aeris cornua flexi,
Non galeae, non enfis, erant. fine militis vfu
Mollia fecurae peragebant otia mentes.
Ipfa quoque immunis, raftroque intacta, nec vllis Saucia vomeribus, per fe dabat omnia tellus : Contentique cibis, nullo cogente, creatis, Arbuteos foetus, montanaque fraga legebant, Cornaque, et in duris haerentia mora rubetis; Et quae deciderant patula Iouis arbore glandes. Ver erat aeternum, placidique tepentibus auris Mulcebant Zephyri natos fine femine flores. Mox etiam fruges tellus inarata ferebat: Nec renouatus ager grauidis canebat ariftis, Flumina iam lactis, iam flumina nectaris ibant: Flanaque de viridi ftillabant ilice mella.
Semina tum primum longis Cerealia fulcis Obruta funt, preffique iugo gemuere iuuenci. Tertia poft illas fucceffit aënea proles,
Saeuior ingeniis, et ad horrida promtior arma; Nec fcelerata tamen. De duro eft vltima ferro. Protinus irrumpit venae peioris in aeuum
Omne nefas. fugere pudor, verumque, fidesque : In quorum fubiere locum, fraudesque, dolique, Infidiaeque, et vis, et amor fceleratus habendi. Vela dabant ventis; nec adhuc bene nouerat illos Nauita quaeque diu fteterant in montibus altis, Fluctibus ignotis infultauere carinae.
Communemque prius, ceu lumina Solis et auras, Cautus humum longo fignauit limite menfor.
Nec tantum fegetes alimentaque debita diues Pofcebatur humus; fed itum eft in vifcera terrae: Quasque recondiderat, Stygiisque admouerat vmbris, Effodiuntur opes, irritamenta malorum.
Jamque nocens ferrum, ferroque nocentius aurum Prodierant. prodit bellum, quod pugnat vtroque, Sanguineaque manu crepitania concutit arma. Viuitur ex rapto. non hofpes ab hofpite tutus, Non focer a genero: fratrum quoque gratia rara eft. Imminet exitio vir coniugis, illa mariti:
Lurida terribiles mifcent aconita nouercae: Filius ante diem patrios inquirit in annos. Victa iacet pietas. et virgo caede madentes, Vltima coeleftûm, terras Aftraea reliquit.
Neue foret terris fecurior arduus aether; Adfectaffe ferunt regnum coelefte Gigantas : Altaque congeftos ftruxiffe ad fidera montes.
Tum pater omnipotens miffo perfregit Olympum Fulmine, et excuffit fubiecto Pelio Offam. Obruta mole fua cum corpora dira iacerent; Perfufam multo natorum fanguine terram Incaluiffe ferunt, calidumque animaffe cruorem: Et, ne nulla ferae ftirpis monumenta manerent, In faciem vertiffe hominum. fed et illa propago Contemtrix Superûm, faeuaeque auidiffima caedis, Et violenta fuit: fcires e fanguine natos.
Quae pater vt fumma vidit Saturnius arce; Ingemit: et, facto nondum vulgata recenti, • Foeda Lycaoniae referens conuiuia menfae, Ingentes animo, et dignas Ioue concipit ìras; Confiliumque vocat. tenuit mora nulla vocatos. Eft via fublimis, coelo manifefta fereno: Lactea nomen habet; candore notabilis ipfo. Hac iter eft Superis ad magni tecta Tonantis, Regalemque domum. dextra laeuaque Deorum Atria nobilium valuis celebrantur apertis.
Plebs habitant diuerfa locis. a fronte potentes
Coelicolae, clarique fuos pofuere penates.
Hic locus eft; quem, fi verbis audacia detur,
Haud timeam magni dixiffe Palatia coeli.
Ergo, vbi marmoreo Superi federe receffu,
Celfior ipfe loco, fceptroque innixus eburno,
Terrificam capitis concuffit terque quaterque
Caefariem; cum qua terram, mare, fidera, mouit.
Talibus inde modis ora indignantia foluit:
Non ego pro mundi regno magis anxius illa
Tempeftate fui, qua centum quisque parabant
Iniicere anguipedum captiuo brachia coelo.
Nam, quamquam ferus hoftis erat, tamen illud ab vno
An fatis, o Superi, tutos fore creditis illos, Cum mihi, qui fulmen, qui vos habeoque, regoque, Struxerit infidias, notus feritate Lycaon? Confremuere omnes: ftudiisque ardentibus aufum Talia depofcunt. fic, cum manus impia faeuit Sanguine Caefareo Romanum exftinguere nomen, Attonitum tantae fubito terrore ruinae Humanum genus eft; totusque perhorruit orbis. Nec tibi grata minus pietas, Augufte, tuorum, Quam fuit illa Ioui. qui poftquam voce manuque Murmura compreffit; tenuere filentia cun&ti.
Subftitit vt clamor, preffus grauitate regentis; Iuppiter hoc iterum fermone filentia rumpit:
Ille quidem poenas (curam hanc dimittite) foluit; Quod tamen admiffum, quae fit vindicta, docebo.
Contigerat noftras infamia temporis aures:
Quam cupiens falfam, fummo delabor Olympo,
Et Deus humana luftro fub imagine terras.
Longa mora eft, quantum noxae fit vbique repertum, Enumerare: minor fuit ipfa infamia vero.
Mox ait, Experiar, Deus hic, discrimine aperto, An fit mortalis: nec erit dubitabile verum.
Nocte grauem fomno, nec opina perdere morte Me parat, haec illi placet experientia veri. Nec contentus eo, miffi de gente Moloffa Obfidis vnius iugulum mucrone refoluit: Atque ita femineces partim feruentibus artus Mollit aquis, partim fubiecto torruit igni.
Vertitur in pecudes: et nunc quoque fanguine gaudet.
In villos abeunt veftes, in crura lacerti;
Fit lupus, et veteris feruat veftigia formae.
Canities eadem eft, eadem violentia vultu :
Iidem oculi lucent: eadem feritatis imago.
Occidit vna domus: fed non domus vna perire Digna fuit. qua terra patet, fera regnat Erinnys. In facinus iuraffe putes. dent ocius omnes, Quas meruere pati (fic ftat fententia) poenas. Ditta Iouis pars voce probant, ftimulosque furenti Adiiciunt. alii partes adfenfibus implent. Eft tamen humani generis iactura dolori
Omnibus: et, quae fit terrae, mortalibus orbae,
« AnteriorContinua » |