Luctantique loqui, compressam forcipe linguam
Abstulit ense fero: radix micat ultima linguae.
Ipsa iacet, terraeque tremens immurmurat atrae.
Utque salire solet mutilatae cauda colubrae;
Palpitat, et moriens dominae vestigia quaerit.
Hoc quoque post facinus, vix ausim credere, fertur
Saepe sua lacerum repetisse libidine corpus.
Substinet ad Procnen post talia facta reverti;
Coniuge quae viso germanam quaerit. At ille
Dat gemitus fictos, commentaque funera narrat.
Et lacrimae fecere fidem. Velamina Procne
Deripit ex humeris, auro fulgentia lato:
Induiturque atras vestes: et inane sepulcrum
Constituit: falsisque piacula manibus infert:
Et luget non sic lugendae fata sororis.
Signa deus bis sex acto lustraverat anno.
Quid faciat Philomela? fugam custodia claudit:
Structa rigent solido stabulorum moenia saxo:
Os mutum facti caret iudice. Grande dolori
Ingenium est, miserisque venit sollertia rebus.
Stamina barbarica suspendit callida tela:
Purpureasque notas filis intexuit albis,
Indicium sceleris: perfectaque tradidit uni,
Utque ferat dominae gestu rogat. Ille rogata
Pertulit ad Procnen, nec scit, quid tradat in illis.
Evolvit vestes saevi matrona tyranni,
Germanaeque suae carmen miserabile legit,
Et, mirum potuisse, silet; dolor ora repressit,
Verbaque quaerenti satis indignantia linguae
Defuerunt; nec flere vacat; sed fasque nefasque
Confusura ruit, poenaeque in imagine tota est.
Tempus erat, quo sacra solent Trieterica Bacchi
Sithoniae celebrare nurus. Nox conscia sacris,
Nocte sonat Rhodope tinnitibus aeris acuti:
Nocte sua est egressa domo regina, deique
Ritibus instruitur, furialiaque accipit arma.
Vite caput tegitur: lateri cervina sinistro
Vellera dependent: humero levis incubat hasta.
Concita per silvas, turba comitante suarum,
Terribilis Procne, furiisque agitata doloris,
Bacche, tuas simulat. Venit ad stabula avia tandem,
Exululatque, Evoeque sonat, portasque refringit,
Germanamque rapit: raptaeque insignia Bacchi
Induit, et vultus hederarum frondibus abdit,
600 Attonitamque trahens intra sua limina ducit.
Ut sentit tetigisse domum Philomela nefandam;'
Horruit infelix, totoque expalluit ore.
Nacta locum Procne, sacrorum pignora demit,
Oraque develat miserae pudibunda sorori,
605 Amplexuque petit. Sed non attollere contra
Sustinet haec oculos, pellex sibi visa sororis:
Deiectoque in humum vultu, iurare volenti,
Testarique deos, per vim sibi dedecus illud
Illatum, pro voce manus fuit. Ardet, et iram
610 Non capit ipsa suam Procne: fletumque sororis
Corripiens, Non est lacrimis hic, inquit, agendum.
Sed ferro, sed si quid habes, quod vincere ferrum
Possit; in omne nefas ego me, germana, paravi.
Aut ego, cum facibus regalia tecta cremaro,
615 Artificem mediis immittam Terea flammis :
Aut linguam, aut oculos, aut quae tibi membra pudorem
Abstulerunt, ferro rapiam: aut per vulnera mille
Sontem animam expellam. Magnum quodcunque paravi;
Quid sit, adhuc dubito. Peragit dum talia Procne,
620 Ad matrem veniebat Itys. Quid possit, ab illo
Admonita est: oculisque tuens immitibus, Ah! quam
Es similis patri! dixit. Nec plura locuta,
Triste parat facinus, tacitaque exaestuat ira.
Ut tamen accessit natus, matrique salutem
625 Attulit, et parvis adduxit colla lacertis,
Mistaque blanditiis puerilibus oscula iunxit;
Mota quidem est genetrix, infractaque constitit ira:
Invitique oculi lacrimis maduere coactis.
Sed simul ex nimia matrem pietate labare
630 Sensit; ab hoc iterum est ad vultus versa sororis: Inque vicem spectans ambos, Cur admovet, inquit, Alter blanditias, rapta silet altera lingua?
Quam vocat hic matrem, cur non vocat illa sororem? Cui sis nupta, vide, Pandione nata, marito. 635 Degeneras: scelus est pietas in coniuge Tereo. Nec mora; traxit Ityn: veluti Gangetica cervae Lactentem foetum per silvas tigris opacas. Utque domus altae partem tenuere remotam; Tendentemque manus, et iam sua fata videntem, 640 E, mater, mater, clamantem, et colla petentem Ense ferit Procne, lateri qua pectus adhaeret. Nec vultum avertit. Satis illi ad fata vel unum Vulnus erat: iugulum ferro Philomela resolvit :
Vivaque adhuc, animaeque aliquid retinentia membra
Dilaniant. Pars inde cavis exsultat aënis:
Pars verubus stridet: manant penetralia tabo.
His adhibet coniux ignarum Terea mensis,
Et patrii moris sacrum mentita, quod uni
Fas sit adire viro, comites famulosque removit.
Ipse sedens solio Tereus sublimis avito
Vescitur, inque suam sua viscera congerit alvum.
Tantaque nox animi est, Ityn huc arcessite, dixit.
Dissimulare nequit crudelia gaudia Procne,
Iamque suae cupiens exsistere nuntia cladis:
Intus habes, quod poscis, ait. Circumspicit ille,
Atque ubi sit, quaerit. Quaerenti, iterumque vocanti,
Sicut erat sparsis furiali caede capillis;
Prosiluit, Ityosque caput Philomela cruentum
Misit in ora patri: nec tempore maluit ullo
Posse loqui, et meritis testari gaudia dietis.
Thracius ingenti mensas clamore repellit,
Vipereasque ciet Stygia de valle sorores:
Et modo, si possit, reserato pectore diras
Egerere inde dapes, demersaque viscera gestit:
Flet modo, seque vocat bustum miserabile nati:
Nunc sequitur nudo genitas Pandione ferro.
Corpora Cecropidum pennis pendere putares;
Pendebant pennis. Quarum petit altera silvas:
Altera tecta subit. Neque adhuc de pectore caedis
Excessere notae, signataque sanguine pluma est.
Ille dolore suo, poenaeque cupidine velox,
Vertitur in volucrem, cui stant in vertice cristae,
Prominet immodicum pro longa cuspide rostrum.
Nomen Epops volucri; facies armata videtur.
Hic dolor ante diem longaeque extrema senectae
Tempora Tartareas Pandiona misit ad umbras.
Sceptra loci rerumque capit moderamen Erechtheus,
Iustitia dubium, validisne potentior armis.
Quattuor ille quidem iuvenes, totidemque crearat
Femineae sortis; sed erat par forma duarum.
E quibus Aeolides Cephalus te coniuge felix,
Procri fuit; Boreae Tereus Thracesque nocebant:
Dilectaque diu caruit deus Orithyia,
Dum rogat, et precibus mavult, quam viribus, uti.
Ast ubi blanditiis agitur nihil; horridus ira,
Quae solita est illi, nimiumque domestica, vento,
Et merito, dixit: quid enim mea tela reliqui,
110 P. OVID. NASON. METAM. LIB. VI.
Saevitiam, et vires, iramque, animosque minaces, Admovique preces, quarum me dedecet usus? 690 Apta mihi vis est: vi tristia nubila pello; Vi freta concutio, nodosaque robora verto, Induroque nives, et terras grandine pulso.
Idem ego, cum fratres coelo sum nactus aperto, Nam mihi campus is est, tanto molimine luctor, 695 Ut medius nostris concursibus intonet aether, Exiliantque cavis elisi nubibus ignes.
Idem ego, cum subii convexa foramina terrae,
Supposuique ferox imis mea terga cavernis;
Sollicito manes, totumque tremoribus orbem.
700 Hac ope debueram thalamos petiisse: socerque
Non orandus erat, sed vi faciendus, Erechtheus.
Haec Boreas, aut his non inferiora locutus,
Excussit pennas. Quarum iactatibus omnis
Afflata est tellus, latumque perhorruit aequor.
705 Pulvereamque trahens per summa cacumina pallam,
Verrit humum: pavidamque metu caligine tectus
Orithyian amans fulvis amplectitur alis.
Dum volat; arserunt agitati fortius ignes.
Nec prius aërii cursus suppressit habenas,
710 Quam Ciconum tenuit populos, sua moenia, raptor. Illic et gelidi coniux Actaea tyranni,
Et genetrix facta est, partus enixa gemellos, Caetera qui matris, pennas genitoris haberent. Non tamen has una memorant cum corpore natas: 715 Barbaque dum rutilis aberat submissa capillis, Implumes Calais que puer Zetesque fuerunt. Mox pariter ritu pennae coepere volucrum Cingere utrumque latus, pariter flavescere malae. Ergo, ubi concessit tempus puerile iuventae, 720 Vellera cum Minyis nítido radiantia villo Per mare non motum prima petiere carina.
P. OVIDII NASONIS
METAMORPHOSEON
Iamque fretum Minyae Pagasaea puppe secabant,
Perpetuaque trahens inopem sub nocte senectam
Phineus visus erat; iuvenesque Aquilone creati
Virgineas volucres miseri senis ore fugarant;
Multaque perpessi claro sub läsone, tandem
Contigerant rapidas limosi Phasidos undas.
Dumque adeunt regem, Phryxeaque vellera poscunt,
Lex que datur numeris magnorum horrenda laborum;
Concipit interea validos Aeetias ignes:
Et luctata diu, postquam ratione furorem
Vincere non poterat; Frustra, Medea, repugnas;
Nescio qnis deus obstat, ait: mirumque, nisi hoc est,
Aut aliquid certe simile huic, quod amare vocatur.
Nam cur iussa patris nimium mihi dura videntur ?
Sunt quoque dura nimis. Cur, quem modo denique vidi, 15
Ne pereat, timeo? quae tanti causa timoris?
Excute virgineo conceptas pectore flammas,
Si potes, infelix. Si possem, sanior essem.
Sed trahit invitam nova vis; aliudque Cupido,
Mens aliud suadet. Video meliora, proboque;
Deteriora sequor. Quid in hospite, regia virgo,
Vreris? et thalamos alieni concipis orbis?
Haec quoque terra potest, quod ames, dare. Vivat, an ille
Occidat, in dis est. Vivat tamen; idque precari
Vel sine amore licet. Quid enim commisit Iäson?
Quam, nisi crudelem, non tangat läsonis aetas,
Et genus, et virtus? quam non, ut caetera desint,
|