Et preffa eft gravitate fui: circumfluus humor
Ultima poffedit, folidumque coërcuit orbem.
Sic, ubi difpofitam, quisquis fuit ille Deorum,
Congeriem fecuit, feétamque in membra redegit;
Principio terram, ne non æqualis ab omni
Parte foret, magni fpeciem glomeravit in orbis.
Tum freta diffudit, rapidisque tumefcere ventis
Juffit, & ambitæ circumdare littora terræ.
Addidit & fontes, & ftagna immenfa, lacusque;
Fluminaque obliquis cinxit declivia ripis.
Quæ diverfa locis partim forbentur ab ipsa;
In mare perveniunt partim; campoque recepta
Liberioris aquæ, pro ripis littora pulfant.
Juffit & extendi campos, fubfidere valles,
Fronde tegi filvas, lapidofos furgere montes.
Preffa eft. Ad imum Uni-Jundique operiebant aquæ,
verfi locum depreffa. nunc eas in certa congeffit lo-
Circumfluus humor. Aqua ca, quæ maria,feu freta, vocan-
circa terram fluens; terram tur, & littoribus compefcuit:
ambiens.
alias diffudit in ftagna, &c.
Ambita. Ab aquis circum-

Ultima poffedit. Ultimum in tribus elementis, nempe igne, aëre, aqua, locum obtinuit. Vel: Extremas telluris partes, extimam terræ fuperficiem, & oras, occupavit.

datæ.

Declivia. Cur fluvii præcipites ferantur in mare, ea caufa eft, quod oriantur e montibus; unde proni ac declives Solidumque &c. Amplexa volvuntur. eft aqua, conftrinxit, operuit,

Que diverfa locis. Qui flu

globum terræ denfum, & fir-vii huc illuc fparfi, variis in

mum.

Congeriem. Chaos: molem

locis pofiti.

Sorbentur. Quidam fluvii hauriuntur a terra.

antea indigeftam. Secuit. Divifit, diffociavit; Campo aqua. Equore, quod, alias partes ab aliis evolvit. tanquam planities, ftratum & Redegit in membra. In cer-patens eft.

tas partes divifam ordinavit. Pro ripis. Ripe fluminum Ne non c. Ut ab omni funt, littora maris. Igitur flumi parte foret æqualiter a fuo na mareingreffa ripas anguftas centro diftans, globofam, & mutant amplis littoribus. perfecte rotundam fecit. Subfidere. Deprimi, infrą Tum freta,&c.Antea terram montes defcendere.

III. Zona,

· III.

Zone, & Venti.

Utque duæ dextra cælum, totidemque finiftra
Parte fecant Zonæ, quinta eft ardentior illis:
Sic onus inclufum numero diftinxit eodem
Cura Dei, totidemque plage tellure premuntur.
Quarum quæ media eft, non eft habitabilis æftu;

Utque dua, &c. Quemad-jcri; Equator; Tropicus Ca modum quinque funt in cælo pricorni; circulus Polaris AntZona; duæ verfus feptentrio-arcticus. Spatia illis defini nem, duæ verfus meridiem, ta circulis vocant Mathemati & quinta in medio, quæ om-ci Zonas, quæ vox Græca fanium eft calidiffima: fic toti-fcias, five cingula, fignificat: dem in terra numerantur. quia cælum, terramve, am

Dextra. Partem cæli dex-biunt inftar fafciarum. Spa tram vocat Auftralein: fini-rium igitur a duobus hinc infram vero Septentrionalem: de circulis Polaribus ad polos Pars enim cæli potior & illu-excurrens,eft Zona frigida dufurior, quam orantes vulgo plex. Spatium inter utrumque afpiciebant, eft Oriens. Porro circulum Polarem & utrum. fpectantibus Orientem Meri- que Tropicum, eft Zona gedies dexter eft; Septentrio, mina temperata. Spatium de finifter. Poteft etiam dextra nique inter Tropicos, medio pars accipi de Septentrionali, Equatore, interjectum, Zona ob rationem aliam, a nobis al-torrida dicitur. Ab ea quipJatam Lib. II. num. g. Porro pe Sol non recedit; unde gra fpatium cæli a Septentrione vior æftus: alias Zonas tanad Auftrum fpe&tati, vocatur tum oblique refpicit, unde ejus latitudo: ab occafu in temperies & frigus. Virgil. ortum, longitudo. Georg. lib. I. versu 233. Zone. In fphæra cælefti, Sic onus... Ut quinque funt cum de Zonis agitur, quinque in cælo Zona: ita totidem in circuli funt præcipui, quibus terra Deus diftinxit. Vocat totidem refpondent in fphæra terram onus inclufum, hoc eft, terreftri: omnes ab Oriente molem onerofam, cælo undiin Occidentem dufti, & pa- que ambiente conclufam. ralleli, hoc eft, quorum fin- Plaga. Regiones, Zona, gulæ partes ab aliorum parti- fpatia. Tellure in terra. Pres bus æquali fpatio diftant.muntur. Calcantur hominum Sunt autem illi, circulus Po- veftigiis: habitantur. Laris Arcticus; Tropicus Can- Non eft habitabilis. Torri

dam

}

Nix tegit alta duas:totidem inter utramquelocavit,
Temperiemque dedit, mifta cum frigore flamma,
Imminet his aër, qui quanto eft pondere terræ,
Pondere aquæ, levior; tanto eft onerofior igne.
Illic & nebulas, illic confiftere nubes.

Juffit, & humanas motura tonitrua mentes,
Et cum, fulminibus facientes frigora ventos.
His quoque non passim mundi fabricator haben-

dum
Aëra permifit: vix nunc obfiftitur illis,
Cum fua quisque regat diverfo flamina tractu,
Quin lanient mundum: tanta eft difcordia fratrum!
Eurus ad Auroram, Nabathæaque regna receffit,
Perfidaque, & radiis juga fubdita matutinis:

dam Zonam nihilominus ha-ra; fic ignem aër, gravitate
bitari, docet experientia, mi- vincit.
tigantibus æftum ventis, &
imbribus opportunis.

Duas. Frigidas Zonas.
Totidem. Duas temperatas.
Inter utramque. Inter duas
figidas.

Temperiemque &c. Tem-
peratas reddidit, calorem fri-
gori admifcendo.

His. Zonis terreftribus, quas hactenus defcripfit.

Illic. In aëre.

Motura... Idonea percel lendis terrore mentibus. His quoque. Ventis.

Habendum. Peragrandum & concurfandum pro arbitrio. Vix nunc &c. Sententia eft: Modo,quamvis venti certis regionibus & finibus circumfcripti fint, vix mundus ab eorum impetu tutus eft; cum inter fe Qui quanto. Qui aër, quan- depræliantur. Quid igitur fie to eft levior pondere terræ & ret, fi promifcue vagari per pondere aquæ, tanto eft gra- totum orbem finerentur? vior igne. Legitur in aliquot] Tanta eft c. Adeo perti exemplaribus, qui, quanto eft naciter, ac dire, inter fe diffi pondere terra Pondus aqua dent, & certant venti, quamlevius... Hanc fcripturam fi vis fint omnes fratres, & eoprobas, ita explica: Qui aër dem geniti patre. tanto eft igne gravior, quan- Regat. Contineat, diffun to aquæ pondus eit levius dat. Tratu. Loco, regione. pondere terræ: tanto aër eft Nabathaa. Pars eft Arabiæ, igne gravior, quanto aqua circa mare Rubrum. levior eft terra; ut aquam ter Perfida. Perfis Afiæ regio,

"

Vefper, & occiduo quæ littora fole tepefcunt, Proxima funt Zephyro: Scythiam, feptemque

triones

Horrifer invafit Boreas: contraria tellus

Nubibus affiduis, pluvioque madefcit ab Auftro. Hæc fuper impofuit liquidum, & gravitate ca

rentem

Æthera, nec quicquam terrenæ fæcis habentem. inter Indum, & Tigrim flu-lves ab antiquis Latinis voca vios, finum Perficum, & mare bantur triones, quafi terioCafpium. nes, id eft, humum ter Velper. Sic appellatur ftel- tes, & aratro fcindentes. la Veneris, cum apparet poft | Hinc toti figno cælefti noSolis occafum, noctemque de-men inditum, ut Septem nunciat, pro Occidente poni- triones, five Septentrio, ditur. EoTepos Græcis dicitur. ceretur.

Lib. II. num. 3.

Scythiam. Regio eft partim na. Afiæ, partim Europa, Septentrioni fubjecta.

Septem triones. Circa polum cæleftem Arcticum, in Urfa majori, fpe&tantur stel

Contraria tellus. Merin

Auftro. Aufter flat a meri die, ac pluviam infert. Hac Juper. Supra craffum aërem, ventosque.

Ethera. Eft accufandi ca

læ feptem infigniores, ita di-fus, Græco flexu, puriorem fpofitæ, ut plauftrum a bobus aërem fignificat. Vide fupra, tractum exhibeant. Porro bo-fnum. 2.

IV.

Ornatur cælum aftris; tellus animantibus.
Homo conditur.

Vix ita limitibus difcreverat omnia certis:
Cum, quæ preffa diu maffa latuere fub ipfa,
Sidera cœperunt toto effervefcere cælo.
Neu regio foret ulla fuis animalibus orba,

Difcreverat. Separaverat,
diftinxerat.
Prefa. Involuta, laten-

Maffa. In Chae: in acervo illo indigefto. Effervefcere. Micare, pro

Aftra tenent cælefte folum, formæque Deorum
Cefferunt nitidis habitandæ pifcibus undæ :
Terra feras cepit: volucres agitabilis aër.
Sanctius his animal, mentisque capacius alta,
Deerat adhuc, & quod dominari in cætera poffet:
Natus homo eft: five hunc divino femine fecit
Ille opifex rerum, mundi melioris origo;
Sive recens tellus, feductaque nuper ab alto
Æthere, cognati retinebat femina cæli:
Quam fatus Japeto miftam fluvialibus undis
Finxit in effigiem moderantum cuncta Deorum:
Pronaque cum fpectent animalia cætera terram;
Os homini fublime dedit, cælumque tueri
Juffit, & erectos ad fidera tollere vultus.
Sic modo quæ fuerat rudis, & fine imagine, tellus
Induit ignotas hominum converfa figuras..

Aftra.. Sequitur veterum ra: quafi portionem e Divino opinionem, qui ftellas anima fpiritu decifam.

præditas putavere.

Mundi melioris origo. Qui

Solum. Id omne quod ali-meliorem in formam inutavit

cui fubfternitur, cui innititur, & inhæret, appellatur folum. Itaque cælefte folum eft pars cœli convexa.

Forma Deorum. Ipfi Dii. Forma fæpe rei naturam, effentiamque fignificat. Cefferunt. In hac mundi

partitione obtigerunt.

Chaos incompofitum.
Seducta. Separata.

Cognati. Cum quo fimul fuerat nata, & condita: cui fuerat mixta in chao.

Semina. Dotes; particulas puriores.

Satus Japeto. Prometheus, Japeti filius. Is quandam e luto

Cepit. Portandas, alendas-itatuam finxiffe dicitur: eam

que accepit.

Sive hunc &c. Duplicem affert hominis originem;alteram veram, cum illum ab omnium rerum opificeDeo creatum ait: alteram fabulofam, cum effiatum a Prometheo narrat.

que animaffe, admoto igne, quem e folis curru fubduxerat.

Prona. Ore in terram verso. In effigiem. In modum & fimilitudinem.

Sic modo, &c. Sic tellus in hominum corpora est mutată

Divino femine.Hinc eft quod per Prometheum.

Horatius humanam mentem Sine imagine. Sine figura vocat Divina particulam au-humana. Imago proprie dici