Terrarumque orbem, cælumque quod imminet orbi. Cæruleos habet unda Deos, Tritona canorum, Proteaque ambiguum, balanarumque prementem 10 Agæona fuis immania terga lacertis, Doridaque, & natas: quarum pars nare videtur: Pars in mole fedens virides ficcare capillos; Pifce vehi quædam facies non omnibus una, Nec diverfa tamen, qualem decet efle fororum. 15 Terra viros, urbefque gerit, filvafque, ferafque,. Fluminaque, & Nymphas, & cetera numina ruris. Hæc fuper impofita eft cæli fulgentis imago, Signaque fex foribus dextris, totidem ue finiftris. Quo fimul, acclivo Clymeneïa limite proles Venit,& intravit dubitati tecta parentis: Protinus ad patrios fua fert veftigia vultus, Confiftitque procul ( neque enim propiora ferebat Lumina.) Purpurea velatus vefte fedebat In folio Phoebus claris lucente fmaragdis. 25 A dextra, lævaque, dies, & menfis, & annus, Sæculaque, & pofitæ fpatiis æqualibus hore Verque novum ftabat cinctum 'florente corona: Stabat nuda æftas, & fpicea ferta gerebat: Stabat & autumnus calcatis fordidus uvis: 30 Et glacialis hyems canos hirfuta capillos. Inde loco medius, rerum novitate paventem Sol oculis juvenem, quibus afpicit omnia, vidit. 8. Habet.] Caælatos. Vide Lib. I. n. IL. Tritona.] 9. Protea. ] Græca terminatio. Proteus, Neptuni paftor, qui ejus phocas (Lib. I. n. 1o.) pafcit. Vide Virgil. Lib. IV. Georg. fub finem. Ambiguum.] Cujus incerta forma & varia figura eft: modo enim fiebat urfus, modo ignis, &c. 10. Agaona. ] Agron, unus è Gigantibus, Terræ & Ponti filius, inter marinos Deos hic numeratur, & balanis infidens vehitur. 11. Dorida.] Doris, Oceani filia Nerei uxor. Natas.] Nereïdas. 12. Mole. ] Rupe, fcopulo, extante ex aquis. 14. Diverfa.] Valdè diffimilis. 15. Gerit. Calata eft plena viris, urbibus, &c. 17. Hac fuper.] Supra terras, & maria. 18. Signa. Inter cæleftis fphæræ circulos Zodiacus eft obliquus, & latus (infrà n.3.) In eo func figna, five conftellationes ut Aftrologi loquuntur, duodecim, fingula fingulis anni menfibus refpondentia fex hibernis, totidem zitivis. Com prehenduntur binis verficulis: Sunt ·Aries, Taurus, Gemini, Cancer Leo, Virgo Libraque, Scorpius Arcitenens, Caper, Amphora, tik ces Hæc figna fol percurrit anno quolibet.Arietem ingreditur exeun te Martio; Taurum, Aprili, &c. Erant igitur ca fidera defcripta in regiæ foribus. 19. Quo. 1 Quam folis domum. Acclivo. Surfum leviter erecto. Clymeneia proles. ] Phaethon Clymenes filius 20. Dubitati.] A quo fe ortum dubitabat. Vide finem lib.I. 22. Ferebat. Suftinere poterata Propius ad folis radios accedere impunè non poterat. 24. Smaragdis.] Smaragdus efe gemma viridi colore. Emeraude, pierre précieufe. 27. Ver novum.] Quo nempè flores nafcuntur. Tres occupat men fes ver primo menfe dicitur novumz fecundo, adultum; tertio præceps. Idem aliis tempeftatibus accidit. 31. Inde.. Ex hoc folio, in quo medius inter quatuor anni tempeRates sedebat. D Quæque via tibi caufa? quid hac, ait, arce perifti, Progenies Phaethon haud inficianda parenti? 35. Ille refert. O lux immenfi publica mundi, Phoebe pater, fi das ufum mihi nominis hujus, Nec falfa Clymene culpam fub imagine celat; Pignora da genitor, fer quæ tua vera propago Credar, & hunc animis errorem detrahe noftris. 40 Dixerat: at genitor circum caput omne micantes Depofuit radios, propiufque accedere juffit, Amplexuque dato, Nec tu meus elle negari Dignus es & Clymene veros, ait, edidit ortus Quoque minus dubites, quodvis pete munus, & illud 45 Me tribuente, feres: promiflis teftis adefto Dis juranda palus, oculis incognita noftris. Vix bene defierat currus petit ille paternos, Inque diem alpipedum jus, & moderamen equorum. 45. Feres. Obtinebis. 46. Palus.] Styx, palus infero rum, per quam Dii jurabant. Styx Victoriam peperit: Victoria ftetit à Jove, in bello contra Gigantes inito. Jupiter beneficii memor,illi conceffit, ut per Stygem, ejus matrem, Dii omnes jurarent, ac fi quis pejeraret, divinitate centum annos privaretur. Incognita. ] Sol inferos, æternis nempè damnatos tenebris nunquam luftrat. 48. In diem. Unius dici fpatio. Alipedum. ] Celerrimorum; qui non tam currere videntur, quam volare. 11. Phoebus deterrere Phaethontem fruftra conatur à temerariâ petitione. Poenituit juraffe patrem, qui terque, quaterque Vox mea facta tua eft utinam promifla liceret 5 Diffuadere licet non eft tua tuta voluntas: 2. Temeraria, &c.]. Vocem jmeraria,facta es tua temeraria vox, meam fecit temerariam tua vox : ei anfam & occafionem mea præPropter tuam temerariam petitio- buit. Promiffa non dare. ] Nonnem, jure mea promiffa temerita-ftare promiffis. Cur autem non licet? tis accufantur quia per Stygem juraverat: Di cujus jurare timent, & fallere Numen. Virgil. Lib. VI. verf.324. 5. Diffuadere licet. ] Negare non poffum, quia promifi: poffum faltem diffuadere. Tuta Sapiens, tibį utilis. Rem periculi plena optas. Magna peris Phaethon, & quæ nec viribus iftis Muñera conveniunt, nec tam puerilibus annis. Sors tua mortalis; non eft mortale, quod optas. Plus etiam quàm quod superis contingere poffit, 10 Nefcius affectas: placeat fibi quifque licebit, Non tamen ignifero quifquam confiftere in axe Me valet excepto vafti quoque rector Olimpi," Qui fera terribili jaculatur fulmina dextra' Non aget hos currus: & quid Jove majus habetu?“ 15 Ardua prima via eft, & qua vix mane recentes Enituntur equi, media eft altiffima cælo, Unde mare & terras ipfi mihi fæpe videre 6. Iftis.] Tuis exiguis & mortali bus. 8. Sors.] Conditio, natura. Non eft mortale.] Mortali naturæ aptum & congruens. [cidentem, & ftellas fecum trahit interim ftellæ & ipfe fol, contrario motu & obliquo, in Orientem ab Occidente procedunt. 24. In adverfum.] In oppofitam 9. Plus etiam, &c.] Imo, aliquid partem, nempe Orientem. Net majus ambis, & præ infcitia concu me. Non abripit me impetus qui pifcis, quàm quod à Superis rectè alia fidera trahit. Rapior in Occi geri poffit, & illis concedi. dentem fimul cum fideribus: fed 10. Placeat, &c.] Quamlibet ma-hoc non impedit, quin ferar motu gnificè Deorum quifque de fe fentiat; fuis viribus confidat, quantum volet. 11. Axe.] Carru. 14. Aget.] Commodè reget. 15. Recentes.] Reparatis nocturmâ quiete viribus. 16. Enituntur.] Erepunt: afcendunt ægrè. 19. Moderamine.. ] Arte certâ: nempè ad inhibendos, & moderandos equos, præcipitantes per viam pronam. 21. Thetys.] Dea maris. Mare. In mari fol occidere credebatur & pernoctare. 22. Vertigine.] Converfione, rapido in orbem motu. Calum. Supremum, quod ab Aftrologis pri mum Mobile nuncupatur. 23. Volumine.] Impetu in gyrum incitato. Torquet. Cælum fu@remum volvitur ab Oriente in Oc : proprio in Orientem: idque recta via per eundem circulum, nempè Eclipticam dum alii planétæ hine inde declinant. Qui cetera. ] Fal litur Ovidius: nam aftra, five ftellæ, ut vocant fixæ in Ortentem quoque aguntur motu proprio. Dici tamen poteft lecutus ad fenfum vulgi, qui ftellas fixas moveri tantùm ab Oriente in Occidentem putat : quia morus illarum proprius eft valde lentuts vixque deprehenditur. Itaque conficere dicuntur multis annorum millibus orbem illi fimilem, quem fol anno uno in Ecliptica peragit. 25. Rapido orbi. 1 Cælo in Occidentem præcipitanti. 26. Rotatis polis Incitatiffimæ cæli converfioni refiftere. Poli funt' puncta duo in fphæra, circa quæ tora volvitur. Pro integra cælefti fphæra hic fumuntur. Obvius ire polis, ne te citus auferat axis? Forfitan & lucos illic urbéfque Deorum, Concipias animo, delubraque ditia donis. 30 Effe: per infidias iter eft, formafque ferarum : Utque viam teneas, nulloque errore traharis, Per tamen adverfi gradieris cornua Tauri, Amoniofque arcus, violentique ora Leonis, Sævaque circuitu curvantem brachia longo 35 Scorpion, atque aliter curvantem brachia Cancrum. Nec tibi quadrupedes animofos ignibus illis, Quos in pectore habent, quos ore, & naribus efflant, Nate, cave: dum refque finit, tua corrige vota. Denique quidquid habet dives circumfpice mundus ? 27. Citus axis. ] Cælum celerri- | mè agitatum: Axis eft linea ducta per centrum à polo ad polum. Pro celo ipfo celeriter in occafum rapto hic ufurpatur. Auferat. ] Impediendo quominus in Orientem eveharis. 23. Urbes Deorum.] A Diis habi taras. Chiron Centaurus, arcu minax. Chiron unus è Centauris, qui dimidiâ parte corporis homines; pofteriori equi effe fingebantur, In Emonia, id eft, Theffalia, vixit: Æfculapium, & Achillem, educavit, ac demum in fidera tranflatus eft. 35. Scorpion.] Pro Scorpium. 29. Ditia donis.] Donariis locu-Octavum eft fignum Zodiaci. Alipletibus ornata templa. ter,&c. Scorpius brachia diffundit longè, & ea curvat à principio: Cancer in extremâ parte & breviore circuitu fua inflectit. Prætereà Cancer brachia occidenti habet obverfa: Scorpius, orienti: Cancer deorfum verfa tenet, Scorpius furfum. 30. Ferarum.] Signa Zodiaci omnia quatuor exceptis, belluarum habere formas finguntur à Poëtis, & Aftrologis. Ab iis porrò excogitate funt ille figuræ, ut facilius tella diftinguerentur. 31. Ut viam teneas. ] Quamvis recta & inoffenfa, via gradiaris. 32. Adverfi.] Tibi occurentis ex adverfo. Sol enim proprio motu ab Ariete fertur in Taurum, à Tauro in Geminos, &c. Tauri.] Unius è fignis Zodiaci,fuprà numeratis,n.. 33. Æmonios arcus.] Occurret tibi 36. Animofos. J Inflammatos. 38. In promptu eft. ] Facile eft. Me patiuntur.] Mihi obfequuntur. 44. Vultus meos.] Timore conturbatos. In iis extat amor erga te meus so. Deprecor,] Recufo, abnuo licet ægrè : oro, ne petas. HII. Phoebus currui fuo Phaethontem imponit. ac monitis nihil profuturis inftruit. 'Inierat monitus: dictis tamen ille repugnat: Propofitumque premit, flagratque, cupidine currus Ergo, qua licuit genitor cunctatus, ad altos Deducit juvenem, Vulcania munera, currus. 5 Aureus axis erat, temo aureus, aurea fummæ Curvatura rota radiorum argenteus ordo: 1 Per juga Chryfolithi, pofitæque ex ordine gemmæ Clara fepercuffo reddebant lumina Phœbo. Dumque ea magnanimus Phaethon miratur, opufque To Perfpicit, ecce vigil nitido patefecit ab ortu Purpureas Aurora fores, & plena rofarum Atria: diffugiunt ftellæ, quarum agmina cogit Lucifer, & cæli ftatione noviffimus exit. At pater, ut terras, mundumque rubefcere vidita 15 Cornuaque extreme velut evanefcere lunæ, Jungere equos Titan velocibus imperat Horis: Jufla Dex celeres peragunt, ignemque vomentes Ambrofix fucco faturos præfepibus altis Quadrupedes ducunt; adduntque fonantia frena, 20 Tum pater ora fui facro medicamine nati Contigit, & rapid fecit patientia flamma Impofuitque come radios, præfagaque luctus Pectore follicito repetens fufpiria, dixit: Si potes his faltem monitis parere parentis, 25 Parce, puer, ftimulis, & fortius utere loris: Sponte fua properant ; labor eft inhibere volantess 1. Monitus.] Confilia, monita. 2. Premit propofitum.] In propo fito perftat: urget Phoebum. 3. Qua licuit cunctatus. ] Moratus, quantum potuit. 4. Vulcania munera.] Soli à Vulcano donara. 6: Radiorum. Radii vocantur in rotis, tigilla recta, quæ à mediolo ad curvaturam pertingunt. 7. Per juga ] Per temonem Chryfolithi. Gemma aurei coloris. χρυσό , aurum : λίθος, lapis. 8. Repercußo Phabo ] Lumen à Sole acceprum reflectentes. 10.Vigil.] Quæ multo mane furgit. 11. Purpureas. Į Rutilas. 11. Diffugiunt. Evanefcunt: lucere definunt. Cogit.] Congregat, inftar ducis, qui poftremam aciem, argente hofte, colligit, ac recipit An tutum; ipfe poftremus campo FX-4 cedit. 13. Lucifer.] Stella Veneris, quæ foli præit certis diebus, mane, ceterifque ftellis latitantibus, diu apparet: ferò, felem fequitur, & prima ftellarum lucet. Id fit eo quia volvitur circa folem, tanquam centrum. Serò cum apparet, vocatur Hefperus: mane Lucifer,feu Phofphorus. 14. Rubefcere. ] Is Aurora color eft. 18. Ambrofie fucco. Ambrofia, Deorum cibus: nectar, potus eft. 20. Medicamine:] Unguento quodam perunxit oculos, ut effent lucis & caloris patientes. non 25. Parce ftimulis.. Parcius utere flagello 3 fora fortius conftringe. Nam equi mei fpontè currunt egent ftimulis in eo laborandum ut currentes compefcantur, addu tis habenis. |