Imatges de pàgina
PDF
EPUB

ममृजुस् or ममार्जुस्. 1st Fut. माष्टास्मि or मार्जितास्मि ( 415. a). 2d Fut. मायामि or मार्जिष्यामि . Aor. समार्थं, समाधीस्, समाक्षीत; समाå, अमाएँ, अमाष्टों ; अमा, अमाष्टे, उमार्नुस्. Or अमार्जिषं, अमाजीस्, समाजीत्; अमार्जिष्य, &c. Prec. मृज्यासं. Cond. समायें or अमार्जिष्यं Pass, Pres. मृज्ये ; Aor. 3d sing. समार्जि. Caus., Pres. मार्जयामि ; Aor. अममाज or अमीमृजं. Des. मिमाश्रोमि or मिमृक्षामि or मिमार्जिषामि. Freq. मरीमृज्ये, मरी-, मरि-, ममाज्मि (3d sing. - मार्ष्टि ). Part., Pres. मार्जत; Past pass. मृष्ट ; Past indecl. मृष्ट्वा or मार्जित्वा, मृज्य ; Fut. pass. माष्टेव्य or मार्जितव्य, मार्जनीय, मार्ग्य or मृज्य.

.

Pot. सद्यां.

Perf. आद,

1st Fut.

652. Root अद् (317) Inf. अनुं 'to eat.’ Par. Pres. अद्मि, सत्सि, अत्ति; अद्वस्, अत्यस्, अन्नस्; अग्रस्, सत्य, अदन्ति. Impf. सादं, जादस्, (317.6), आदत् (317.6) ; आह, आतं, आत्तां; आाग्र, अन्त, खादन् . Impy अदानि, अद्धि, अन्तु ; अदाव, अन्तं, अत्तां; सदाम, अन्त, अदन्तु. आदि, खाद; आदिव, सादथुस्, आदतुस् ; खादिम, बाद, आहुस्. अन्तास्मि 2d Fut. अस्यामि Aor. अघसं (borrowed from root घस्), अघसस्, अघसत्; अघसाव, अघसतं, अघसतां; अघसाम, अघसत, अघसन्. Cond. सायं. Pass., Pres. अधे ; Aor. 3d sing. आदि. आदयामि ; Aor. आदिदं Des. जिघत्सामि (borrowed from घस् ). Part., Pres. अदत्; Past pass. जग्ध; Past indecl. जग्ध्वा ; Fut. pass. अन्तव्य, सदनीय, साद्य.

Prec. अद्यासं. Caus, Pres.

653. Root रुद् (322). Inf. रोदितुं 'to weep.' Par. Pres. रोदिमि, रोदिषि रोदिति; रुदिवस्, रुदिपस्, रुदितस्; रुदिमस्, रुदिथ, रुदन्ति. Impf. अरोदं, अरोदस् or अरोदीम्, अरोदत् or अरोदीत् ( Pánini VII. 3. 98, 99 ) ; अरुदिव, अरुदितं, अरुदितां; अरुदिम, अरुदित, अरुदन्. Pot. रुद्यां. Impv. रोदानि, रुदिहि, रोदितु; रोदाव, रुदितं रुदितां; रोदाम, रुदित, रुदन्तु Perf. रुरोद, रुरोदिप, रुरोद ; रुरुदिव, रुरुदथुम, रुरुदत्तुस्; रुरुदिम, रुरुद्र, रुरुदुस्. 1st Fut. रोदितास्मि. 2d Fut. रोदिष्यामि Aor. अरुदं, अरुदस्, अरुदत्; अरुदाय, अरुदतं, अरुदतां; अरुदाम, अरूदत, अरूदन्. Or अरोदिषं, अरोदीम्, अरोदीत् ; अरोदिष्य, अरोदिष्टं, अरोदिष्टां; अरोदिष्म, अरोदिष्ट, अरोदिषुस्. Cond. अरोदिष्पं. Pass, Pres. रुद्ये; Aor. 3d sing. अरोदि.

Prec. रुद्यासं.
Caus, Pres.

रोदयामि ; Aor. अरुरुदं. Des. रुरुदिपा मि. Freq. रोरुद्ये, रोरोसि (3d sing. रोरोति ) or रोरुदीमि. Part., Pres. रूदत्; Past pass. रुदित; Past indecl. रुदित्वा, रुद्य; Fut. pass. रोदितव्य, रोदनीय, रोद्य.

654. Root हन् (323) * Inf. हन्तुं 'to kill,' ' to strike.' Par. Pres. हन्मि, हंसि, हन्ति *; हन्वम्, हथस्, हतस्; हन्मस, हय, मन्ति. Impf. अहनं, सहन,

* It must be borne in mind (with reference to 323) that han only loses its nasal before t and th, if not marked with P. When the prep. Tá is prefixed, this root may take the Atmane, in which case the 3d sing. Pres. will be साहते.

अहन् (292) ; अहन्व, अहतं, अहतां; सहन्म, अहत, अन्नन्. Pot. हन्यां, &c. Impr. हनानि, जहि, हन्तु *; हनाव, हतं, हतां; हनाम, हत, मन्तु. Perf. जघान (376), जघनिथ or जघन्थ, जघान ; नग्निव, जनथुस्, जनतुस्; जग्निम, जन, जनुस. 1st Fut हन्तास्मि 2d Fut. हनिष्यामि Aor. ( 432. 6) अबधिषं, सबधीस्, अबधीत्; अबधिष्य, अबधिष्टं, अबधिष्टां; अबधिम, अबधिष्ट, अबधिषुस्. Prec. बध्यासं. Cond. अहनिष्यं Pass, Pres. हन्ये ; Perf. जम्ने (473) ; Aor. 3d sing. अघानि (or अबधि, borrowed from बध्); 1st Fut. हन्ताहे or घानिताहे ; ad Fut. हनिष्ये or घानिष्ये. Caus, Pres. घातयामि ; Aor. अजीघतं. Des. जिघांसामि. Freq. जेनीये or जङ्घन्ये, जहन्मि or जंहन्मि or जङ्घनीमि ; see 708. Part., Pres. प्रत्; Past pass. हत ; Past indecl. हत्वा हत्य; Fut. pass. हन्तव्य, हननीय, घात्य.

Pres.;

655. Root स्वप् ( 322. a). Inf. स्वभुं 'to sleep.' Par. Pres. स्वपिमि स्वपिषि, स्वपिति ; स्वपिवस्, स्वपिथस्, स्वपितस् ; स्वपिमस्, स्वपिथ, स्वपन्ति. Impf. अस्वपं, अस्वपस् or अखपीस्, अस्वपत् or अस्वपीत्; अस्वपिव, &c. ; see रुद् at 653. Pot. स्वप्पां. Impr. स्वपानि, स्वपिहि, स्वपितु; स्वपाव, स्वपितं, स्वपितां; स्वपाम, स्वपित, स्वपन्तु. Perf. (382) सुष्वाप, सुष्वपिथ or सुष्वप्य, सुष्वाप; सुषुपिव, सुषुपघुस्, सुषुपतुस्; सुषुपिम, सुषुप, सुषुपुम. 1st Fut. स्वतास्मि. ad Fut. स्वप्यामि. Aor. अस्वातं, अस्वाप्सीस्, अस्वाप्सीत्; अस्वाप्स्ख, अस्वातं, अस्वाप्तां; अस्वाप्स्म, अस्वाप्त, अस्वाम्मुस्. Prec. सुप्पासं. Cond. अप्स्यं. Pass., Pres. मुष्ये (471) ; Aor. 3d sing. अस्वापि. Caus, Pres. खापयामि ; Aor. अमपुपं, &c. Des. सुपुप्सामि Freq. सोपुप्पे, साखमि or साखपीमि. Part., Pres. खपत्; Past pass. मुघ्न ; Past indecl. सुना, सुप्य; Fut. pass. स्वप्तव्य, स्वपनीय, स्वाप्य.

656. Root वश् ( 324 ). Inf. वशितुं 'to desire,' 'to wish.' Par. Pres. वश्मि, वक्षि ( 302 ), वष्टि (300) ; उश्वस्, उष्ठस्, उष्टस्; उश्मस्, उष्ठ, उशन्ति. Impf. अवशं, अवद् or अवड् (292), अवद् or अवड्; औश्व (260. a), औष्टं, सौष्टां ; सौश्म, औष्ट, सौशन. Pot. उश्यां. Impo वशानि, उटि (303), बटु; वशाव, उष्टं, उष्टां; वशाम, उष्ट, उशन्तु. Perf. ( 375. c) उवाश, उवशिथ, उवाश;

ऊशिव, ऊशघुस्, ऊशतुस्; ऊशिम, ऊश, ऊशुस्. 1st Fut. वशितास्मि 2d Fut. वशिष्यामि Aor. अवाशिषं, अवाशीम, अवाशीत्, &c. ; or अवशिषं, -शीस्, -शीत्, &c. ; see 427. Prec. उश्यासं. Cond. अवशिष्पं. Pass. उश्ये (471) ; Aor. 3d sing. अवाशि or अवशि. Caus, Pres. वाशयामि ; Aor. अवीवशं. Des. विवशिपामि Freq. वावश्ये, वावश्मि or वावशीमि. Part., Pres. उशत्; Past pass. उशित ; Past indecl. वशित्वा, - उश्य; Fut. pass. वशितव्य, वशनीय, वाश्य.

* It must be borne in mind (with reference to 323) that han only loses its nasal before t and th, if not marked with P.

657. Root द्विष् (309). Inf. द्वेष्टुं 'to hate Par and Atm. Pres. fm, fa (302), fy (301); fawu, favu, faya; fawa, fax, faufm. Atm. द्विषे, द्विषे, द्विष्टे ; द्विप्यहे, द्विषाये, द्विषाते; हिम्महे, द्विड्द्रे, डिपते. Impf. अद्वेषं, अद्वेट् (292), सहे; सहिष्व, सहिष्टं, अद्विष्टां ; सद्विम्म, सद्विष्ट, अद्विषन् or अद्विषुस्. Atm. अद्विषि, अद्विष्टास्, सहिष्ट ; सहिष्वहि, अडिषायां, अद्विषातां ; अद्विमहि, अद्विड्ं, अद्विषत. Pot द्विप्यां. Atm द्विषीय. Impr. द्वेषाणि, डिटि, हेटु; द्वेषाव, द्विष्टं, द्विष्टां ; द्वेपाम, द्विष्ट, द्विषन्तु. Atm द्वेपै, द्विव, द्विष्टां ; द्वेषावहै, द्विपाचां द्विषातां ; द्वेपामहै, हिडदं द्विषतां Perf. दिद्वेष, दिद्वेषिथ, दिद्वेष ; दिद्विपित्र, दिद्विषथुस्, दिद्विषतुस्; दिद्विपिम, दिद्विप, दिद्विम्. Ktm. दिद्विषे, दिद्विषि, दिद्विषे; दिद्विषिवहे, दिद्विषाये, दिद्विपाते ; दिडिपिमहे, दिहिषिध्वे, दिडिषिरे. 1st Fut. द्वेष्टास्मि. Atm डेष्टाहे. 2d Fut. द्वेक्ष्यामि . Atm द्वेष्ट्ये. Aor. (439) अद्विक्षं, शम्, -छत्; -छाव, शतं शतां; -क्षाम, - छत, छन्. Atm (439.a) सह्निक्षि, क्षयास्, -क्षत ; - छावहि, - छायां, -क्षातां ; - शामहि, -क्षध्वं, छन्त Prec. द्विष्पासं. Atm द्वितीय. Cond. अद्वेक्ष्यं Atm. अद्वेक्ष्ये. Pass., Pres. डिष्ये, &c. ; Aor. 3d sing. अद्वेषि. Caus, Pres. द्वेषयामि ; Aor. अदिद्विषं. Des. दिद्विशामि - क्षे. Freq. देहिप्पे, देद्वेrि or देद्विषीमि. Part., Pres. द्विषत्; Past pass. डिष्ट ; Past indecl. डिष्ट्वा, - डिष्य; Fut. pass. द्वेष्टव्य, द्वेषणीय, द्वेष्प.

a. Root वस्. Inf. वसितुं 'to wear,' 'to put on (as clothes, &c.) . ' Atm. Pres. बसे, वस्से (62. 6), वस्ते ; वस्वहे, वसाथे, बसाते; वस्महे, व or वध्वे, वसते. Impf. अवसि, अवस्थाम्, अवस्त; अवस्वहि, अवसायां, अवसातां ; अवस्महि, अवद्धं or अवध्वं अवसत. Pot. वसीय. Impr. वसै. Perf. ववसे, वसिषे, &c. 1st Fut. वसिताहे. 2d Fut. वसिष्पे. Aor. अवसिपि, अवसिठाम्, अवसिष्ट ; अवमिष्यहि अवसिषाथां अवसिषातां, &c. Prec. वसिषीय. Cond. अवसिष्पे Pass, Pres. वस्ये. विवसिपे Freq. बावस्ये, वावस्मि.

Caus, Pres. वासयामि or -ये. Des. Part., Pres वसान; Past pass. वसित;

Past indecl. वसित्वा, वस्य; Fut. pass. वसितव्य, वसनीय, वस्य or वास्य.

Inf. शासितुं ' to rule,' 'to punish
fato

Par.
Pres. शास्मि, शास्ति, शास्ति ; शिष्वस्, शिष्टस्,

Atm शासे, शास्त्रे (62. 6), शास्ते ; शाध्वे (304), शासते. Impf. अशासं,

658. Root शास् (328) (With क्षा ‘to bless,' Atm . ) शिष्टस्; शिष्मस्, शिष्ठ, शासति ( 290. 6). शास्खहे, शामाथे, शासाते ; शास्महे, शाड्डे or अशात् or अशास् ( 292, 304. a), अशात्; अशिष्य, अशिष्ट, अशिष्टां; अशिष्म, अशिष्ट, अशासुस्. Atm. अशासि, &c. Pot. शिष्यां. Atm शासीय Impo. शासानि, शाधि (304), शास्तु ; शासाव, शिष्टं, शिष्टां ; शासाम, शिष्ट, शासतु. Atm. शासै. Perf. शशास शशासिय, शशास ; शशासिव, शशासथुस्, शशासतुम्; शशासिम, शशास, शशामुस्. Atm. शशासे, शशामिषे, &c. Ist Fut. शासितास्मि Atm शासिताहे. 2d Fut. शासिष्यामि Atm शासिष्ये. Aor. (441) अशिषं, अशिषस्, अशिपत्; अशिषाव, अशिपतं, अशिषतां; अशियाम, अशिपत,

अशिषन् Atm. अशासिषि, अशासिष्ठास्, अशासिष्ट ; अशामिष्वहि, अशासिवाच, अशासिपातां; अशासिप्महि, अशासिध्वं, अशासियत. Prec. शिष्यासं. Atm. शासिपीय. Cond. अशासिष्यं. Atm. अशासिप्पे Pass, Pres. शिष्पे ; Aor.

3d sing. अशासि. Caus. शासयामि ; Aor. अशशासं. Des. शिशासिपामि. Freq. शेशिष्ये, शाशास्मि or शाशासीमि. Part., Pres. शासत् ( 141. a); Past pass. शिष्ट; Past indecl. शासित्वा or शिष्टा, -शिष्य; Fut. pass. शासितव्य, शासनीय, शिष्य.

659. Root दिह्. Inf. देग्धुं 'to anoint,' 'to smear.’ Par. and Atm. Pres. देखि, क्षि ( 306. a), देग्धि (305) ; दिव्हस्, दिग्धस्, दिग्धस्; दिवस्, दिग्ध, दिहन्ति. Atm दिहे, धिक्षे, दिग्धे; दिहहे, दिहाथे, दिहाते; दिन, धिग्ध्वे (306. d), दिहते. Impf. अदेहं, अधेक् or अधेग् (292. a), अधेक् or अधेग् ; अदिव्ह, अदिग्धं, अदिग्धां; अदिम, अदिग्ध, अदिहन् Atm. अदिहि, अदिग्धास्, अदिग्ध ; अदिहि, अदिहाथां अदिहातां; अदिग्रहि, अधिग्ध्वं, आदिहत. Pot दियां. Atm दिहीय. Impv. देहानि, दिग्धि, देग्धु ; देहाव, दिग्धं, दिग्धां ; देहाम, दिग्ध, दिहन्तु. Atm. देहै, धिव, दिग्धां; देहावहै, दिहाथां दिहातां; देहाम है, धिग्ध्वं दिहतां. Perf. दिदेह, दिदेहिथ, दिदेह; दिदिहिव, दिदिहथुस्, दिदिहतुस्; दिदिहिम, दिदिह, दिदिहुम. Atm. दिदि, दिदिहिषे, दिदिहे ; दिदिहिवहे, दिदिहाथे, दिदिहाते; दिदिहिमहे, दिदिहिध्वे or -द्वे, दिदिहिरे. 1st Fut. देग्धास्मि. Atm देग्धाहे. 2d Fut. धेक्ष्यामि . Atm धेट्ये. Aor. (439) अधिक्षं, अधिक्षस्, अधिक्षत्; अधिक्षाव, अधिक्षतं, अधिक्षतां; अधिक्षाम, अधिक्षत, अधिक्षन्. Atm ( 439. b) अधिक्षि, fufa, अधिक्षयास् or अदिग्धास्, अधिक्षत or अदिग्ध ; अधिक्षावहि or अदिहि, अधिक्षायां, अधिक्षातां; अधिक्षामहि, अधिक्षध्वं or अधिग्ध्वं अधिक्षन्त. Prec. दिह्यासं. Atm धिक्षीय. Cond. अधेक्ष्यं.Atm. अधेष्ट्ये. Pass., Pres. दिले; Aor. 3d sing. अदेहि . Caus, Pres. देहयामि ; Aor. अदीदिहं. Des. दिधिक्षामि - क्षे. Freq. देदिये, देदे ( 3d sing. देदेग्धि). Part., Pres. दिहत्; Atm दिहान ; Past pass. दिग्ध; Past indecl. दिग्ध्वा - दिय; Fut. pass. देग्धव्य, देहनीय, देय.

660. Root दुह्. Inf. दोग्धुं ' to milk. Par. and Atm Pres. दोडि, धोषि (306. a), दोग्धि (305) ; दुहस्, दुग्धस्, दुग्धस्; टुबस्, दुग्ध, दुहन्ति. Atm. दुहे, धुणे, दुग्धे; दुइहे, दुहाथे, दुहाते; तुग्रहे, धुग्ध्वे ( 306. (d), दुहते. Impf. अदोहं, अधोक् or अधोग् ( 292. (a), अधोक् or अधोग्; अह, अदुग्धं, अदुग्धां; अझ, अदुग्ध, अदुहन्. Atm. अहि, अदुग्धास्, अदुग्ध; अदुहहि, अनुहाषां, अहातां; अदुग्रहि, अधुग्ध्वं अदुहत. Pot. दुह्यां. Atm दुहीय. Impr. दोहानि, दुग्ध ( 306. c), दोग्धु; दोहाव, दुग्धं, दुग्धां; दोहाम, दुग्ध, दुहन्तु. Atm. दोहै, धुव, दुग्धां; दोहाव है, दुहायां, दुहातां; दोहाम है, धुग्ध्वं (306. d), दुहतां. Perf. दुदोह, दुदोहिष, दुदोह; दुदुहिव, दुदुहथुस्, दुदुहतुम्; दुदुहिम, टुटुह, दुदुहुस्. Atm. दुदुहे, टुटुहिषे, दुदुहे; तुदुहिवहे, दुदुहाथे, दुदुहाते; दुदुहिमहे, दुदुहिध्वे or -, दुदुहिरे. 1st Fut. दोग्धास्मि. Atm दोग्धा हे. 2d Fut. घोट्यामि. Atm.

9

धोक्ष्ये. Aor. (439) अधुक्षं, अधुक्षम्, अधुक्षत्; अधुक्षाव, अधुक्षतं, अधुक्षतां ;
अधुक्षाम, अधुक्षत, अधुक्षन्. Atm ( 439 b) अधुक्षि, अधुक्षथास् or अदुग्धास्,
अधुक्षत or अटुग्ध; अधुक्षावहि or अहहि,
अहूहि, अधुक्षायां, अधुक्षातां ; अधुक्षामहि,
अधुक्षध्वं or अधुरध्वं अधुक्षन्त Prec. दुह्यासं. Atm धुक्षीय Cond. अधोक्ष्यं.
Atm. अधोक्ष्ये. Pass, Pres. तुझे ; Aor. 3d sing. अदोहि. Caus., Pres.
दोहयामि ; Aor. अट्टदुहं. Des. दुधुक्षामि, क्षे. Freq. दोदो, दोदोसि (3d sing.
दोदोग्धि ). Part., Pres. दुहत्, दुहान; Past pass. दुग्ध; Past indecl.
दुग्ध्वा, दुह्य; Fut. pass. दोग्धव्य, दोहनीय, दोहा.

[ocr errors]

661. Root लिह्. Inf. लेढुं ' to lick. Par. and Atm. Pres. (329) šta, àfa (306), àfz (305. a); fmx¤, ziza (305. a), zisa; faua, लीट, लिहन्ति. Atm लिहे, लिखे, लोढे ; लिहूहे, लिहाथे, लिहाते ; लिबहे, लीने, लिहते. Impf. अलेहं, अलेद् or अलेड् (292. a), अलेद् or अलेड्; अलिह, चलोटं, अलीढां; अलिब, अलीट, सलिहन्. Atm. अलिहि, अलीढास्, अलीढ; चलिहूहि, अलिहाथां, अलिहातां; अलिबहि, अली, अलिहत. Pot. लिह्यां. Atm. लिहीय. Impr. लेहानि, लीढि ( 306. c), लेदु; लेहाव, लोटं, लीढां; लेहाम, लीट, लिहन्तु. Atm . लेहै, लिख, लीढां; लेहावहै, लिहाथां, लिहातां ; लेहाम है, लीडं (306. c), लिहतां. Perf. लिलेह, लिलेहिय, लिलेह; लिलिहिव, लिलिहपुस्, लिलिहतुस्; लिलिहिम, लिलिह, लिलिहुस्. Atm लिलिहे, लिलिहिषे, &c. 1st Fut. लेढास्मि. Atm लेढाहे. 2d Fut. लेक्ष्यामि . Atm. लेक्ष्ये. Aor. (439) अलिष्क्षं, क्षम्, छत्; -छाव, शतं शतां; शाम, -क्षत, -क्षन्.

Atm. (439. b) अलिक्षि, अलिक्षथाम् or अलीदास्, अलिक्षत or सलीढ; अलिक्षावहि or अलिहूहि, छायां, छातां; अलिशामहि, अलिक्षध्वं or अली, अलिक्षन्त. Prec. लिह्यासं. Atm लिक्षीय, &c. Cond. अलेक्ष्यं Ktm. अलेक्ष्य, &c. Pass., Pres. लिये; Aor. 3d sing. अलेहि. Caus, Pres. लेहयामि ; Aor. अलीलिहं. Des. लिलिक्षामि, क्षे. Freq. लेलिये, लेलेसि (3d sing. लेलेटि). Part. Pres. लिहत ; Atm लिहान; Past pass. लोढ ; Past indecl. लोढा, लिह्य; Fut. pass. लेढव्य, लेहनीय, लेय.

EXAMPLES OF PRIMITIVE VERBS OF THE THIRD CONJUGA-
TIONAL CLASS, EXPLAINED AT 330.

[merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]
« AnteriorContinua »