Imatges de pàgina
PDF
EPUB

639. Pass., Pres चोर्ये; Aor. 3d sing. अचोरि.

Caus. same as the

Primitive verb. Des. चुचोरयिपामि. Part., Pres चोरयत्; Past pass. चुरित or चोरित ; Past indecl. चोरयित्वा ; Fut. pass. चोरयितव्य, चोरणीय, चोर्य्य.

EXAMPLES OF OTHER VERBS OF THE TENTH CONJUGATIONAL CLASS IN THE ORDER OF THEIR FINAL LETTERS.

or पूर.

Inf. पूरयितुं ' to fill * ' Par. Pres. पूरयामि.

Prec. पू सं.

1st Fut.

Cond. अपूर

640. Root प Impf. अपूरयं. Pot. पूरयेयं. Impr. पूरयाणि. Perf. पूरयामास. पूरयितास्मि 2d Fut. पूरयिष्यामि Aor. अपूपुरं यिष्यं. Pass, Pres. पूर्ये; Aor. 3d sing. अपूरि or अपूरिष्ट. the Primitive. Des. पुपूरयिपामि . Part. Pres. पूरयत्; Past pass. पूर्ण or पूरित or पूर्त ; Past indecl. पूरयित्वा or पूर्खा, पूर्य; Fut. pass. पूरयितव्य, पूरणीय, पूर्ण.

Caus. like

641. Root चिन्त्. Inf. चिन्तयितुं 'to think. Par. Pres. चिन्तयामि. Impf. अचिन्तयं. Pot चिन्तयेयं. Impr. चिन्तयानि. Perf. चिन्तयामास. 1st Fut. चिन्तयितास्मि 2d Fut. चिन्तयिष्यामि Aor. अचिचिन्तं. Prec. चिन्यासं. Cond. ffqui. Pass., Pres. f. Caus. like the Primitive. Des. चिचिन्तयिपामि Part, Pres. चिन्तयत्; Atm चिन्तयान (527) ; Past pass. चिन्तित ; Past indecl. चिन्तयित्वा - चिन्य; Fut. pass. चिन्तयितव्य, चिन्तनीय, चिन्य.

Inf. अर्थयितुं ( with prep. प्र प्रार्थ, प्रार्थयितुं ) 'to ask,' Pres. सर्पये. Impf. आर्थये. Pot. अर्धयेय. Impr. 1st Fut. अर्थयिताहे. 2d Fut. अर्थयिष्ये.

642. Root अर्थ्. ‘ to seek.' Atm अर्थयै. Perf. अर्थयाञ्चक्रे.

Aor.

आर्तिथे, सार्तिथथास्, &c. Prec. अर्थयिपीय Cond. आर्थयिष्ये. Pass., Pres. अ. Caus. like the Primitive. Des. अर्तिथयिषामि, ऐ. Part., Pres. अर्धयान (527); Past pass. अर्थित ; Past indecl. अर्थयित्वा - अर्थ्य; Fut. pass. अर्थयितव्य, अर्थनीय, अर्थ्य.

643. Root कय्. Inf. कथयितुं 'to say,' 'to tell.' Par. Pres. कथयामि . Impf. अकथयं. Pot. कथयेयं. Impr. कथयानि. Perf. कथयामास. 1st Fut. कथयितास्मि. 2d Fut. कथयिष्यामि Aor. अचकथं or अचीकथं. Prec. कथ्यासं. Cond. अकथयिष्यं. Pass. कथ्ये, &c. Pass., Caus. like the Primitive. Des. चिकथयिपामि . Part., Pres. कथयत्; Past pass. कथित ; Past indecl. कथयित्वा, कथय्य (566. a); Fut pass. कथयितव्य, कथनीय, कथ्य.

a. Root घुप्. Inf. घोषयितुं 'to proclaim. Par. Pres. पोपयामि. Impf. अघोषयं. Pot. घोषयेयं. Impe. घोषयाणि ( 58 ). Perf. घोपयाञ्चकार.

* This root forms its base पारय páraya from पृ, and पूरय púraya from पूर; but the meaning of पारयानि is rather 'to fulfil,' 'to accomplish,' 'to get through.'

Caus.

1st Fut. घोषयितास्मि. 2d Fut. घोषयिष्यामि . Aor. अजूघुषं. Prec. घोष्यासं. Cond अघोषयिष्यं. Pass, Pres. घोप्पे ; Aor. 3d sing. अघोषि. like the Primitive. Des. जुघोषयिषामि. Part. Pres. घोषयत् ; Past pass. घोषित; Past indecl. घोषयित्वा, - घोप्प; Fut. pass. घोषयितव्य, घोषणीय, घोष्य.. b. Root भछ्. Inf. भक्षयितुं 'to eat, ' ' to devour. ' Par. Pres. भक्षयामि. Impf. अभक्षयं. Pot. भक्षयेयं. Impr. भक्षयाणि. Perf. भक्षयामास. 1st Fut. भक्षयितास्मि 2d Fut. भक्षयिष्यामि . Aor. अबभक्षं. Prec. भक्ष्यासं. Cond. अभक्षयिष्यं Pass. भष्ट्ये. Des. विभक्षयिषामि. Part. Pres. भक्षयत् ; Past pass. भक्षित; Past indecl. भयित्वा भक्ष्य; Fut. pass. भक्षयितव्य, भक्षणीय, भक्ष्य.

EXAMPLES OF PRIMITIVE VERBS OF THE SECOND CONJU-
GATIONAL CLASS, EXPLAINED AT 307.

[blocks in formation]

† This root is also of the 1st class, making अयामि, अयसि, &c., in Pres. tense.
‡ Foster gives अयन्. See Pánini (VI. 4. 81), and compare Lagh. Kaum, 608.

N n

Perf. इयाय (372), इययिथ or इयेथ, इयाय; ईयिव, ईयथुस्, ईयनुस् ; ईयिम, ईय, ईयुस्. 1st Fut. एतास्मि, &c. 2d Fut. एष्पामि, &c. Aor. (438. ९) खगां, अगास्, e) अगात्; जगाव, जगातं, खगातां ; चगाम, जगात, अगुस् Prec. ईयासं, &c. (see 447. a). Cond. ऐष्यं ( 260. a. Pass., Pres. ईये; 1st Fut. एताहे or जयिताहे (474); ad Fut. एपे or चायिष्ये; Aor. 3d sing. सगायि or अगासत or खायिषत.

Perf. ययौ (373), ययाथ or ययिथ, ययौ; ययिव, ययथुस्, ययतुस्; ययिम, यय, ययुस्, 1st Fut. यातास्मि, यातासि, याता, &c. 2d Fut. यास्यामि, यास्यसि, यास्यति ; यास्याघस्, &c. Aor. अयासिषं (433), जयासीस्, अयासीत्; अयासिध्व, अयासिष्टं, अयासिष्टां; अयासिम, अयासिष्ट, अयासिषुस्, Prec. यायासं, यायास्, यायात्; यायास्व, &c. Cond. अयास्यं, अयास्यस्, अयास्यत्, &c. Pass., Pres. याये, &c. ; Aor. 3d sing. अयायि. Caus, Pres. यापयामि, &c. ; | Caus. गमयामि (from गम् at 602) or वायAor. अयीयपं, &c. Des. यियासामि यामि or आपयामि; Aor. अजीगमं or Freq. यायाये, यायामि or यायेमि (3d | जायियं or जापिपं (with adhi prefixed, sing. यायाति or यायेति). Part., Pres. अध्यजीगपं 493. ९). Des. जिगमिथामि from गम् at 602 ) or ईपियामि, पे. Part.,

यात् (Nom. case यान); Past pass. यात ; Past indecl. यात्वा, -याय; Fut. pass. यातव्य, यानीय, येय.

(

[merged small][ocr errors][merged small]

a. Like या may be conjugated भा 'to shine : ' Pres. भामि ; Perf. बभौ ; 1st Fut. भातास्मि ; Aor. सभासिषं, &c.

EXAMPLES OF OTHER VERBS OF THE SECOND CONJUGATIONAL

CLASS IN THE ORDER OF THEIR FINAL LETTERS.

646. Root शी (315). Inf. शयितुं ' to lie down, ' ' to sleep. Atm. Pres. शये, शेषे, शेते (KeiTal) ; शेवहे, शयाथे, शयाते; शेमहे ( Kcipe(a), शेध्वे, शेरते. Impf. अशयि, अशेपास, अशेत ; अशेवहि, अशयाथां, अशयातां ; अशेमहि, अशेध्वं, अशेरत. Pot. शयीय, शयीथास, शयीत ; शयीवहि, शयीयाथां, शयीयातां ; शयीमहि, शयीध्वं शयीरन्. Impr. शयै, शेष्य, शेतां; शयावहै, शयाथां, शयातां ; शयाम है, शेध्वं शेरतां. Perf. शिश्ये, शिश्यिपे, शिश्ये; शिश्यिवहे, शिश्याथे, शिश्याते; शिश्यिम हे, शिश्यिध्वे or -श्यिदे, शिशियरे. 1st Fut. शयिताहे. 2d Fut. शयिष्ये. Aor. अशयिषि, अशयिष्ठाम्, अशयिष्ट ; अशयिष्वहि, अशयिषाथां, अशयिघातां; अशयिष्महि, अशयिध्वं or -यितुं, अशयिषत. Prec. शयिषीय. Cond. अशयिष्ये. Pass, Pres. शय्ये; Aor. 3d sing. अशायि. Caus, Pres. शाययामि ; Aor. अशीशयं. Des. शिशयिषे. Freq. शाशय्ये, शेशेमि or शेशयीमि. Part., Pres. शयान ( 526. a); Past pass. शयित; Past indecl. शयित्वा, -शय्य; Fut. pass. शयितव्य, शयनीय, शेय.

647. Root सू or सु (312). Inf. सोतुं or सवितुं 'to bring forth.' Atm. Pres. सुवे, सूपे, सूते; सूवहे, सुवाचे, सुवाते; मूमहे, सूध्ये, सुवते. Impf.

अमुवि, असूयाम्, असूत; अमूवहि, अमुवाथां, असुवातां; असूमहि, असूध्वं असुवत. Pot. सुवीय. Impv. सुबै ( Pánini VII. 3, 88), सूष्य, सूतां ; सुवावहै, सुवायां, वातां; सुवामहै, सूध्वं, सुवत. Perf. सुषुवे, सुषुविषे, सुषुवे; सुषुविवहे, सुषुवाचे, सुषुवाते; सुषुविमहे, सुषुविध्वे or -विदे, सुषुविरे 1st Fut. सोताहे or सविताहे. ad Fut. सोप्पे or सविष्ये. Aor. असविषि, असविष्ठाम्, असविष्ट ; असविध्वहि, असविषायां, असविषातां ; असविष्महि, असविध्वं or -दूं, असविषत. Or असोषि, असोष्ठास्, असोष्ट ; असोष्वहि असोषायां, असोषातां ; असोम्महि, असो, असोत. Prec. सोषीय or सविधीय. Cond. असोप्पे or असविष्ये. Pass, Pres. सूये ; Aor. 3d sing. असावि. Caus, Pres. सावयामि ; Aor. असूपवं. Des. सुसूषामि, पे. Freq. सोघूये, सोमोमि or सोषवीमि. Part., Pres. सुवान;

Past pass. सुत or सूत or सून; Past indecl. सूत्वा or सुत्वा, सूय ; Fut. pass. सोतव्य or सवितव्य, सवनीय, साव्य or सव्य.

[ocr errors]

648. Root (313). Inf. 'to praise.' Par. and Atm. Pres. स्तौमि or स्तवीमि, स्तौषि or स्तवीपि, स्तौति or स्तवीति; स्तुवस् or स्तुवीवस्*, स्तुथस् or स्तुवीयस् *, स्तुतस् or स्तुवीतस् *; स्तुमस् or स्तुवोमस्*, स्तुप or स्तुवीथ *, स्तुवन्ति. Atm. स्तुवे, स्तुषे or स्तुवीये *, स्तुते or स्तुवीते *; स्तुवहे or स्तुवीवहे *, स्तुवाये, स्तुवाते; स्तुमहे or स्तुवीमहे *, स्तुध्वे or स्तुवीध्ये *, स्तुवते. Impf. अस्तुवं or अस्तवं, अस्तौम् or अस्तवीस्, अस्तौत् or अस्तवीत्; अस्तुव or अस्तुवीव *, अस्तुतं or अस्तुवीतं, वस्तुतां or अस्तुवीतां; अस्तुम or अस्तुवीम *, अस्तुत or अस्तुवीत, अस्तुवन्. Atm. वस्तुवि, अस्तुयास or अस्तुवीथास्, अस्तुत or अस्तुवीत; अस्तुवहि or अस्तुवीवहि *, अस्तुवायां, अस्तुवातां; अस्तुमहि or अस्तुवीमहि *, अस्तुध्वं or अस्तुवीध्वं *, अस्तुवत. Pot. स्तुयां or स्तुवीयां * Ktm स्तुवीय. Impr. स्तुवानि or स्तवानि, स्तुहि or स्तुवीहि *, स्तौतु or स्तवीतु; स्तवाव, स्तुतं or स्तुवीतं स्तुतां or स्तुवीतां; स्तवाम, स्तुत or स्तुबीत स्तुवन्तु. Atm स्तवै, स्तुष्त्र or स्तुवीष्य *, स्तुतां or or स्तुवीष्य *, स्तुतां or स्तुवीतां; स्तवावहै, स्तुवायां स्तुवातां; स्तवामहे, स्तुध्वं or स्तुवीध्वं *, स्तुवतां Perf. (369) तुष्टाव, तुष्टशेष, तुष्टाव; तुष्टुव, तुष्टुवथुम्, तुष्टुवतुस्; तुष्टुम, तुष्टुव, तुष्टुवुस्. तुष्टुवे; तुष्टुवहे, तुष्टुवाथे, तुष्टुवाते; तुष्टुमहे, तुष्टुदे (372), तुष्टुविरे Atm स्तोताहे. 2d Fut. स्तोष्यामि Atm स्तोष्पे. Aor. ( 427. a) अस्ताविषं, अस्तावीस्, अस्तावीत् ; अस्ताविष्य अस्ताविष्टं, अस्ताविष्टां ; अस्ताविष्म, अस्ताविष्ट, अस्ताविषुस्. Atm. अस्तोषि, अस्तोष्ठास्, अस्तोष्ट ; अस्तोष्वहि, अस्तोपार्था, अस्तोमातां ; अस्तोष्महि, अस्तो अस्तोपत. Prec. स्तूयासं. Atm स्तोपीय. Cond. अस्तोष्णं. Atm. अस्तोष्पे Pass, Pres. स्तूये; Aor. 3d sing. अस्तावि. Caus, Pres. स्तावयामि ; Aor. अतुष्टवं. Des. तुष्टृषामि, पे. Freq. तोये, तोष्टोमि Part., Pres. स्तुवत्; Past pass. स्तुत; Past indecl. स्तुत्वा स्तुत्य; Fut. pass. स्तोतव्य, स्तवनीय, स्तुत्य or स्वाथ्य or स्तव्य.

649. Root ब्रू (314)

Atm तुष्टुवे, तुष्टुपे, 1st Fut. स्तोतास्मि.

Inf. वक्तुं ( borrowed from बच् at 650 ) 'to say,'

* Some authorities reject these forms.

' to speak .' Par. and Atm. Pres. ब्रवीमि, ब्रवीषि *, ब्रवीति * ; ब्रूवम्, ब्रूथस्*, ब्रूतस्*; ब्रूमस्, ब्रूथ, ब्रुवन्ति * Atm ब्रुवे, ब्रूषे, ब्रूते ; ब्रूबहे, ब्रुबाचे, *. ब्रुवाते; ब्रूमहे ब्रूध्वे, ब्रुवते. Impf. अब्रवं or अब्रुवं ( 314. a), अब्रवीस्, अब्रवीत्; अब्रूव, अब्रूतं, अब्रूतां; अब्रूम, अब्रूत, अब्रुवन् Atm. अब्रुवि, अब्रूयास्, अब्रूत ; अब्रूवहि, अब्रुवाथां, अब्रुवातां; अब्रूनहि, अब्रूध्वं अब्रुवत. Pot. ब्रूयां, ब्रूयास्, &c. Ktm. ब्रुवीय, ब्रुवीयास, &c. Impr. ब्रवाणि ( 58 ), ब्रूहि, ब्रवीतु ब्रबाव, ब्रूतं, ब्रूतां ; ब्रवाम, ब्रूत, ब्रुवन्तु Atm ब्रवै, ब्रूष्व, ब्रूतां; ब्रवावहै, ब्रुवाथां, ब्रुवतां ;ब्रवामहै, ब्रूध्वं ब्रुवतां. The other tenses and forms are borrowed from वच्; as, Perf. उवाच, &c. ; 1st Fut. वक्तास्मि, &c. ; see वच् at 650. But the Pres. participles are ब्रुवत् and ब्रुवाण.

quad,

वच्वस्,

Impf.

650. Root वच् (320 ). Inf. वक्तुं 'to say,' 'to speak.' Par. In the non-conjugational tenses Atm. also. Pres. fn, afu, afa; वक्थस्, वक्तस्; बच्मस्, वक्य, ब्रुवन्ति (borrowed from ब्रू at 649). अवचं, अवक् or अवग् (292), अवक् or अवग् (292) ; अवच्व, अवक्त्रं, अवक्त्रां ; अवच्म, अवक्त, अवचन् + Pot. वच्यां वच्यास्, &c. Impr. वचानि, वग्धि, वक्तु; वचाव, वक्तं, वक्तां ; वचाम, वक्त, ब्रुवन्तु (borrowed from ब्रू). Perf. (375-c) उवाच, उवचिथ or उवक्थ, उवाच ; ऊचिव, ऊचथुस्, ऊचतुस्; ऊचिम, जच, ऊचुम्. Atm. ऊचे, ऊचिषे, ऊचे; ऊचिवहे, ऊचाथे, ऊचाते ; ऊचिमहे, ऊचिध्वे, ऊचिरे. 1st Fut. वक्तास्मि. Atm वक्ताहे. 2d Fut. वक्ष्यामि Atm वक्ष्ये. Aor. (441) अवोचं, अवोचस्, अवोचत् ; अवोचाव, अवोचतं, अवोचतां; अवोचाम, अरोचत, अवोचन्. Atm. अवोचे, अवोचथास्, अवोचत; अवोचावहि, अवोचेथां, अवोचेतां; अवोचामहि, अवोचध्वं अवोचन्त Prec. उच्यासं. Atm वक्षीय. Cond. अवक्ष्यं. Atm. अवक्ष्ये. Pass., Pres. उच्ये (471) ; Aor. 3d sing. अवाचि. Caus., Pres. वाचयामि ; Aor. अवीवचं. Des. विवक्षामि, क्षे. Freq. बावच्चे, वावच्मि. Part., Pres. बुत्रत्; Atm. ब्रुवाण (borrowed from ब्रू at 649) ; Past pass. उक्त; Past indecl. उक्ता, उच्च; Fut. pass. वक्तव्य, वचनीय,

वाच्य or वाक्य.

clean.'

651. Root मृज् ( 321 ). Inf. मार्छु or मार्जितुं 'to wipe,' 'to rub,’ ‘to Par. Pres. मार्ध्नि, माक्षिं ( 296 ), मार्ष्टि (297); मृचस, मृष्टस्, मृष्टम् : मृज्मस्, मृष्ठ, मार्जन्ति or मृजन्ति Impf. अमार्ज, अमाद् or समाई (292), समार्ट or अमाई ; अमृज्व, अमृष्टं, अमृष्टां ; समृज्म, अमृष्ट, अमार्जन् or अमृजन्. Pot. मृज्यां. Impe. मार्जीनि, मृड्ढि (303), मार्छु; माजीव, मृष्टं, सृष्टां; माजीम, मृष्ट, मार्जन्तु or मृजन्तु. Perf. ममार्ज, ममार्जिथ or ममाठे (370.९), ममार्ज; ममृजिव or ममार्जिव, ममृजथुस् or ममार्जथुस्, ममृजतुस् or ममार्जतुस; ममृजिम or ममार्जिम, ममृज or ममार्ज,

* For these forms are sometimes substituted 2d sing. आत्थ, 3d sing. साह; 2d du. आहथुम्, 3d du. आहतुस्; 3d pl. आहस्; all from the perfect of a defective root, with a present signification.

† According to some, the 3d pl. of the imperfect is also wanting.

4

« AnteriorContinua »