Imatges de pàgina
PDF
EPUB

अत्याशुम् . Prec. त्यज्यासं. Cond. सत्यध्यं, &c. Pass., Pres. त्यज्ये; Aor. 3d sing. अत्याजि. Caus, Pres. त्याजयामि; Aor. अतित्यजं Des. तित्यक्षामि. Freq. तात्यज्ये, तात्यज्मि or तात्यजीमि. Part., Pres. त्यजत् ; Past pass. त्यक्र; Past indecl. त्यक्ता, -त्यज्य ; Fut. pass. त्यक्तव्य, त्यजनीय, त्याज्य (573).

597. Root यज्. Inf. यष्टुं 'to sacrifice, ' ' to worship. ' Par. and Atm. Pres. यजामि . Atm यजे. Impf. अयनं, अयजस, &c. Atm. अयजे. Pot. यजेयं. Atm यजेय. Impo. यजानि, यज, &c. Atm . यजै. Perf. ( 375.९) इयाज, इयजिथ or येजिय or इयष्ठ (297), इयाज; ईजिव, ईजथुस्, ईजतुस्; ईजिम, ईन, ईजुस्. Atm ईजे, ईजिये, ईजे; ईजिवहे, ईजाये, ईजाते; ईजिमहे, ईजिध्बे, ईजिरे 1st Fut. यष्टास्मि (403) . Atm यष्टाहे. 2d Fut. यक्ष्यामि (403). Atm. यक्ष्ये. Aor. (422) अयाक्षं, अयाक्षीम्, अयाक्षीत् ; अयाय, अयाएं, अयाष्टां; अयाक्ष्म, अयाष्ट, अयाशुस्. Atm. अयक्ष, अयष्ठाम, अयष्ट ; अयश्वहि, अयक्षाषां, जयक्षातां; अयक्ष्महि, अयग्ध्वं अयक्षत. Prec. इज्यासं. Atm यक्षीय Cond अयक्ष्यं Atm. अयम्ये Pass, Pres. इज्ये (471) ; Impf. ऐज्ये ( 260. a); Aor. 3d sing. अयाजि. Caus, Pres. याजयामि, ये; Aor. अयीयजं. Des. यियक्षामि, क्षे. Freq. यायज्ये, याज्मि or यायजीमि. Part., Pres. यजत ; Atm यजमान ; Pass. इज्यमान; Past pass. इष्ट ; Past indecl. इष्ट्वा, इज्य; Fut. pass. यष्टव्य, यजनीय, याज्य or यज्य.

Par.

a. Root सन् (270. (d) Inf. संकुं 'to adhere,' 'to embrace.' Pres. सजामि *. Impf. अमजं. Pot. मजेयं. Impr. सजानि. Perf. समन, ससञ्जिथ or ससंक्थ, ससन्न; समन्चिय, ससञ्चधुस्, समन तुम्; समन्निम, ससन, समन्नुस्. 1st Fut. संक्रात्मि, &c. 2d Ful. संक्ष्यामि, &c. Aor. असांक्षं, क्षीम्, -क्षीत् ; असांव, असांकं, कां; समक्ष्म, असक्त, असांक्षुम्. Prec. सज्यासं, &c. Cond. असंख्यं, &c. Pass, Pres. सज्ये. Caus, Pres. सत्रयामि; Aor. असमनं. Des. सिसंधामि, &c. Freq. मासज्ये, सामेमि. Part. Pres. सजत्; Pass. सज्यमान; Past pass. सक्त; Past indecl. सक्का or संक्ता, -सज्य ; Fut. pass. संऋव्य, सञ्जनीय, संग्य or मंत्र्य.

b. Root द्युत्. Inf द्योतितुं 'to shine.' Atm ( and Par. in dor.). Pres. द्योते. Impf. अघोते. Pot. द्योतेय. Impr. द्योते. Perf. दिद्युते ( 383. a), दिद्युतिपे, दिद्युते दिद्युतिवहे, दिद्युताथे, दिद्युताते; दिद्युतिमहे, दिद्युतिध्वे, दिधुतिरे 1st Fut. द्योतिताहे. 2d Fut. द्योतिष्ये. Aor. अद्योतिथि, अद्योतिष्ठास्, अद्योतिष्ट ; अद्योतिध्वहि, तिपायां, तिपातां; तिसहि, तिध्वं, तिपत. Par. अद्युतं, तस्, -तत ; -ताव, - ततं, - ततां; -ताम, तत, तन्. Prec. द्योतिपीय. Cond. अद्योतिष्ये. Pass., Pres. चुत्पे; Aor. 3d sing. अद्योति. Caus, Pres. द्योतयामि ; Aor. अदिद्युतं.

* The final j is sometimes incorrectly doubled (Pres. सज्जामि, सज्जसि, सज्जति, &c.); but the root must not, therefore, be confounded with an uncommon root सज्ज् or सस्ज्, meaning 'to go. ' 'to move,' also ist c., and making सज्जामि &c.

Des. दिद्युतिषे or दियोतिषे

Freq. देद्युत्ये, देद्योत्मि or देतीमि. Part., Pres. द्योतमान ; Past pass. द्युतित or द्योतित; Past indecl. द्युतित्वा or द्योतित्वा द्युत्य; Fut. pass. द्योतितव्य, द्योतनीय, द्योत्य.

чfai‘to

c. Root पत्. Inf . पतितुं 'to fall Par. Pres. पतामि. Impf. अपतं. Pot. पतेयं. Impr पतानि. Perf. पपात or पपत (370f), पेतिथ, पपात ; 44ा पेतिव, पेतथुस्, पेततुस्; पेतिम, पेत, पेतुस् ist Fut. पतितास्मि 2d Fut. पतिप्यामि. Aor. अपतं (441), अयनस्, अपतत्; अपताव, अपप्रतं, अपततां ; अपनाम, अपनत, अपनन्. Prec. पत्यासं. Cond अपतिष्यं Pass, Pres. पत्ये; Impf. अपत्ये; Aor. 3d sing. अपाति.

पातये; Aor. अपतं.

पनीपत्नि or पनीपतीमि.

Past indecl. पतित्वा,

Caus, Pres. पतयानि, पतये and पातयामि,
Des. पिपतिपामि or पित्सामि. Freq. पनीपत्ये,
Part., Pres. पतत्; Pass. पत्यमान; Past pass. पतित;
पत्य; Fut. pass. पतितव्य, पतनीय, पात्य or पत्य.

598. Root वृत्. Inf. वर्तितुं or वर्त्तितुं (73) 'to be,' 'to exist. Atm. (and optionally Par. in 2d Fut., Aor., and Cond., when it rejects i). Pres. वर्ते. Impf. अवर्ते. Pot. वर्तेय. Impr. वर्ते. Perf. ववृते, ववृतिपे, ववृते ; ववृतिवहे, बवृताथे, ववृताते; ववृतिमहे, ववृतिध्ये, ववृत्तिरे. 1st Fut. वर्तिताहे. 2d Fut. वर्तिष्ये. Aor. अवर्तिथि, अवर्तिष्टास्, अवर्तिष्ट ; अवर्तिष्यहि, र्तिषायां, तिघातां; - तिमहि, तिध्वं तिपत. Par. अवृतं, तस्, तत्; ताव, ततं, ततां; -ताम, -तत, -तन्. Prec. वर्तिषीय Cond. अवर्तिप्ये or अव. Pass., Pres. वृत्ये. Caus, Pres. वर्तयामि ; Aor. अवीवृतं or अववर्त. Des. विवर्तिपे or विवृत्साभि. Freq. वरीवृत्ये, वरीवर्त्मि or वरीवृतोमि. Part. Pres. वर्तमान; Past pass. वृत्त ; Past indecl. वर्तित्वा or वृया, वृत्य; Fut. pass. वर्तितव्य, वर्तनीय, वृत्य.

Par. Pres. वदामि Impf.
Perf. ( 375. c) उवाद, उवदिष्य,
1st Fut. वदितास्मि वदितासि,

599. Root बद्. Inf. वदितुं ' to speak . ' अब, अवदस, &c. Pot. वदेयं. Impr. वदानि. उबाद; ऊदिव, ऊदथुस्, ऊदतुम्; ऊदिम, ऊद, कुटुम् &c. 2d Fut. वदिष्यामि, वदिष्यसि, &c. Aor. (428) अवादियं, अवादीम्, अवादीत्; अवादिष्य, अवादिष्टं, अवादिष्टां; अवादिम, अवादिष्ट, अवादिपुम्. Prec. उद्यासं, उद्यास्, &c. Cond. अवदिष्यं, अवदिष्पस, &c. Pass, Pres. उच्चे (471); Aor. 3d sing. अवादि. Caus, Pres. वादयामि ; दिपामि, -पे. Freq. वाद्ये, वावसि or वावदीमि.

उद्यमान; Past pass. उदित (543) ; Past indecl. वदितव्य, वदनीय, वाद्य or उद्य

‘to

Aor. अवीवदं. Des. विव-
Part., Pres.

Part., Pres. वदत्; Pass.

उदित्वा, उद्य; Fut. pass.

a. Root सद् (270). Inf. मनुं 'to sink. Par. Pres. सीदामि . Impf. अमी. Pot. सीदेवं Impe. सोदानि. Perf. मसाद, सेदिय ( 375. a) or ससत्य, ममाद; सेदिय सेट्युस, सेतुस सेदिम, मेद, सेतुम. 1st Ft. सन्तास्मि 2d Fut. मत्स्यामि. Aor. अस (436,437), असदस्, असदत्; समदाय असतं असतां ; असदाम, अमदत, असदन. Prec. सद्यामं Cond. समस्यं Pass, Pres. सद्ये; Aor. 3d sing. समादि. Caus, Pres. सादयामि; Aor. समीपदं Des. सिप

त्सामि . Freq. सासद्ये, सामग्रि or सासदीमि. Part., Pres. सीदत्; Past pass. सन्न (540); Past indecl. सत्त्वा, -सद्य ; Fut. pass. सत्तव्य, सदनीय, साद्य.

b. Root वृध्. Inf. वर्धितुं ' to increase.' Atm. (and Par. in Fut., Cond., and Aor.). Pres. वर्षे. Impf. सवर्धे, अवर्धथास, &c. Pot. वर्षेय. Impr. वर्धे, वर्धस्व, &c. Perf. ववृधे, ववृधिषे, ववृधे; ववृधिवहे, ववृधाथे, ववृधाते; ववृधिमहे, ववृधिध्वे ( 372. (a), ववृधिरे 18t Fut. वर्धिता हे. Par. वर्धितास्मि 2d Fut. वर्धिष्ये. Par. वयाभि. Aor. अवर्धिपि, अवर्धिष्ठास्, अवर्धिष्ट ; अवर्धिष्वहि, अवर्धिपाथां, अवर्धिषातां; अवर्धिष्महि, अवर्धिध्वं, अवर्धिषत Par. अवृधं, अवृधस, अवृधत्; अवृधाव, अवृधतं, अवृधतां; अवृधाम, अवृधत, अवृधन्. Prec. वर्धिषीय. अवर्धिष्ये. Par. अवस्यें, अवर्त्यस्, &c. Pass., Pres. वृध्ये; Impf. अवृध्ये; Aor. 3d sing. अवर्धि. Caus, Pres. वर्धयामि ; Aor. अवीवृधं and अववधं. Des. विवर्धिषे, विवृत्सामि. Freq. वरीवृध्ये, वरीवर्ध्नि or वरीवृधीमि. Part., Pres. वर्धमान ; Pass. वृध्यमान; Past pass. वृद्ध; Past indecl. वर्धित्वा, वृड्डा, वृध्य. Fut. वर्धनीय, वर्धितव्य, वृध्य.

Cond.

600. Root एध्. Inf. eधितुं ' to increase,' 'to flourish.' Atm. Pres. एधे, एधसे, &c. Impf. ऐथे (260), ऐधथास, &c. Pot. एधेय. Impo. एधै, एधस्व, &c. Perf. (385) एधाञ्चक्रे, एधाञ्चकृषे, एधाञ्चक्रे ; एधाञ्चकृवहे एधाञ्चक्राथे, एधाञ्चक्राते; एधाञ्चकृमहे, एधाञ्चकृदे, एधाञ्चक्रिरे. 1st Fut. एधिताहे. 2d Fut. एधिष्पे. Aor. ऐधिषि ( 427. b, 260. b), ऐधिष्ठास्, ऐधिष्ट ; ऐधिष्वहि, ऐधिषाथां, ऐधिषातां ; ऐधिमहि, ऐधिध्वं, ऐधिषत. Prec. एधिषीय Cond. ऐधिष्ये ( 260. b). Pass एध्ये ; Aor. 3d sing. ऐधि. Caus, Pres. एधयामि ; Aor. ऐदिधं ( 494). Des. दिधिषे (500. b). Part., Pres. एधमान; Past pass. एधित; Past indecl. एधित्वा, - एध्य ; Fut. pass. एधितव्य, एधनीय, एध्य.

Atm. तप्ताहे, &c. 2d Aor. अताप्तं, अताप्सीस,

a. Root तप्. Inf तनुं 'to burn. ' Par. and Atm Pres. तपामि. Atm. तपे. Impf. अतपं. Atm. अतपे. Pot. तपेयं. Atm. तपेय. Impr. तपानि, तप, &c. Atm. तपै. Perf. तताप or तत्य, ततथ्य or तेषिथ, तताप; तेपिव, तेपथुस्, तेपतुस्; तेपिम, तेप, तेषुस्. Atm. तेथे, तेपिपे, तेथे; तेपिवहे, तेपाथे, तेपाते; तेपिमहे, तेपिध्वे, तेपिरे. 1st Fut. तप्तास्मि, &c. Fut. तप्स्यामि (Ep. also तपिष्यामि). Atm. तपये. अताप्सोत्; अताप्स्त्व, अताप्तं, अतातां; सताप्म, अताप्त, अताप्तुम्. Atm. अतप्सि, अतष्थास्, अतप्न; अतप्स्वहि, अतसायां, अतप्सातां; अतम्स्महि, अतभ्युं, अतप्सत Prec. तप्पासं. Atm तप्सीय. Cond. अतप्स्यं. Atm सतप्स्ये Pass, Pres. तप्पे ; Impf. अप्पे ; Aor. 3d sing. अतापि. Caus, Pres. तापयामि, तापये; Aor. अतीतपं, अतीतपे. Des. तितप्सामि, तितसे.

Freq. तातप्ये, तातमि or तातपीमि.

Part., Pres. तपत् ; Atm. तपमान ; Pass तप्यमान ; Past pass. तप्त ; Past

indecl. तना, तप्य; Fut. तप्तव्य, तपनीय, ताप्प or तप्प.

[ocr errors]

601. Root लभ्. लभावहे, लभेये, लभेते;

Inf. लब्धुं ' to take.' Atm
लभामहे, लभध्वे, लभन्ते.

Pres. लभे, लभसे, लभते ; Impf. अलभे, अलभथास्,

अलभत ; अलभावहि, चलभेयां, चलभेतां; अलभामहि, अलभध्वं, सलभन्त. Pot. लभेय, लभेघास्, लभेत; लभेवहि, लभेयाचां लभेयातां ; लभेमहि, लभेध्वं लभेरन्. Impo. लभै, लभस्ख, लभतां; लभाव है, लभेयां, लभेतां; लभाम है, लभध्वं लभन्तां. Perf. लेभे (375. a), लेभिषे, लेभे; लेभिवहे, लेभाथे, लेभाते; लेभिमहे, लेभिध्वे, लेभिरे. 1st Fut. लभाहे (409), लभासे, लभा, &c. 2d Fut. लप्स्ये (299), लप्स्यसे, &c. Aor. अलप्सि (420, 299), अलब्धास् (298), अलब्ध; अलप्स्वहि, अलप्सायां, अलप्सातां; जलमहि, जलभुं, अलप्सत. Prec. लप्सीय, लप्सीष्ठास्, लप्सीष्ट, &c. Cond अलप्स्ये &c. Pass, Pres. लभ्ये; Aor. अलप्सि, अलब्धाम्, अलाभि (475) or अलम्भि, &c. Caus, Pres. लम्भयामि, &c. ; Aor. अललम्भ. Des. लिप्से (503). Freq. लालभ्ये, लालम्भीमि. Part., Pres. लभमान; Past pass. लब्ध; Past indecl. लभा, -लभ्य; Fut. pass. लभव्य, लभनीय, लभ्य. a. Like लभ् is conjugated रभ (with prep. सा ), सारभुं 'to begin.' 602. Root गम् (270). Inf. गन्तुं 'to go ' Par. Pres. गच्छामि, गच्छसि गच्छति ; गच्छावस्, गच्छथस्, गच्छतस्; गच्छामस्, गच्छथ, गच्छन्ति. Impf. अगच्छं, सगच्छस्, &c. Pot. गच्छेयं, गच्छेस्, &c. Impr. गच्छानि गच्छ, &c. Perf. (376) जगाम, जगमिथ or जगन्थ, जगाम; जग्मिव, जग्मथुस्, जग्मतुस्; जग्मिम, जग्म, जग्मुस्. 1st Fut. गन्तास्मि. 2d Fut. गमिष्यामि, गमिष्यसि, गमिष्यति, &c. Aor. (436) अगमं, अगमस्, अगमत; सगमाव, अगमतं, सगमतां; अगमाम, अगमत, अगमन्. Prec. गम्यासं. Cond. अगमिष्यं Pass, Pres. गम्ये; Aor. 3d sing. अगामि Caus, Pres. गमयामि ; Aor. अजीगमं. Des. जिगमिषामि. Freq. जङ्गम्ये, जगन्मि or जङ्गमीमि; see 709. Part., Pres. गच्छत्; Past pass. गत ; Past indecl. गत्वा, -गम्य, -गत्य (563. a, 560 ) ; Fut. pass. गन्तव्य, गमनीय, गम्य.

Par. and Atm. (‘ to bow oneImpf. अनमं. Atm सनमे. Pot. Atm नमे. Perf. ( 375.) ननाम

a. Root नम्. Inf. नन्तुं ‘to bend.’ self). Pres. नमामि Atm नमे. नमेयं. Atm नमेय. Impr नमानि or ननम, ननन्य or नेमिथ, ननाम; नेमिव, नेमथुम, नेमतुस्; नेमिम, नेम, नेमुस्. Atm नेमे, नेमिषे, नेमे; नेमिवहे, नेमाथे, नेमाते; नेमिमहे, नेमिध्वे (372. a), नेमिरे. 1st Fut. नन्तास्मि Atm नन्ताहे. 2d Fut. नंस्यामि Atm नंस्ये. Aor. अनंसिषं, अनंसीम, अनंसीत्; अनंसिष्व, अनंसिष्टं, अनंसिष्टां; अनंतिम, अनंसिष्ट, अनंसिपुर. Atm सनंसि, अनंस्थास्, अनंस्त; अनंस्वहि, अनंसाथ, अनंसातां; अनंस्महि, अनन्ध्वं अनंसत. Prec. नम्यासं. Atm नंसीय. Ktm नंसीय. Cond. अनंस्यं. Atm. अनंस्ये. Pass, Pres. नम्ये; Impf. अनम्ये; Aor. 3d sing. अनमि or अनामि. Caus. नमयामि or नामयामि ; Aor. अननमं or सनीनमं. Des. निनंसामि Freq. नत्रम्ये, नवमीमि or नवन्मि. Part, Pres. नमत्; Atm नममान ; Pass. नम्यमान; Past pass. नत; Past indecl. नत्वा, नम्य or -नत्य ; Fut. pass. नन्तव्य, नमनीय, नाम्य or नम्य.

Inf. चलितुं 'to move.' Par.

b. Root चल्. Inf. चलितुं

Pres. चलामि. Impf.

अचलं. Pot. चलेयं. Impr. चलानि, चल, &c. Perf. चचाल or चचल, चेलिथ, चचाल; चेलिय, चेलघुस्, चेलतुस्; चेलिम, चेल, चेलुम्. 1st Fut. चलितास्मि 2d Fut. चलिष्यामि . Aor. अचालि, अचालीस्, अचालीत्; अचालिष्व, अचालिष्टं, -ष्टां ; अचालिएम, लिष्ट, लिघुस्. Prec. चल्यासं. Cond. अचलिष्यं Pass, Pres . चल्ये. Caus, Pres . चलयामि or चालयामि. चिचलिषामि. Freq. चाचल्ये, चाचल्मि. Part., Pres. चलत्; Past pass. चलित; Past indecl. चलित्वा, -चल्य; Fut. pass. चलितव्य, चलनीय, चल्य or

चाल्य.

Des.

603. Root जीव् . Inf. जीवितुं 'to live. Par. Pres. जीवामि Impf. अजीवं. Pot. जीवेयं. Impe. जीवानि, जीव, &c. Perf. जिजीव, जिजीविध, जिजीव; जिजीविव, जिजीवथुस्, जिजीवतुस्; जिजीविम, जिजीव, जिजीवुस्. 1st Fut. जीवितास्मि. 2d Fut. जीविष्यामि . Aor. अजीविषं, अजीवीस्, अजीवीत; अजीविष्व, अजीविष्टं, अजीविष्टां; अजीविप्म, अजीविष्ट, अजीविषुस्. Prec. जीव्यासं. Cond. अजीविष्यं Pass, Pres. जीव्ये; Aor. 3d sing. अजीवि. Caus, Pres. जीवयामि ; Aor. अजिजीवं or अजीजिवं. Des. जिजीविषामि. Freq. जेजीये. Part., Pres. जीवत् ; Past pass. जीवित ; Past indecl. जीवित्वा, जीव्य; Fut. pass. जीवितव्य, जीवनीय, जीव्य.

a. Root धाव्. Inf. धावितुं 'to run,' ‘to wash.’ Par. and Atm. Pres. धावानि. Atm धावे. Impf. अधावं. Atm. अधावे. Pot. धावेयं. Atm. धावेय. Impr. धावानि. Atm धावै. Perf. दधाव, दधाविथ, दधाव; दधाविव, दधावथुस्, -वतुस्; दधाविम, दधाव, दधावुस्. 1st Fut. धावितास्मि. Atm. धाविताहे. 2d Fut. धाविष्यामि. Atm धाविष्ये. Aor. अधाविमं, अधावीस्, अधावीत्; अधाविष्य, विष्टं विष्टां ; अधाविष्म, विष्ट - विपुस्. Atm. अधाविषि, विष्ठास, विष्ट; अधाविष्यहि, &c. Prec. धाव्यासं. Atm धाविमीय. Cond. अधाविष्यं Atm. अधाविध्ये. Pass., Pres. धाव्ये. Caus, Pres. धावयामि ; Aor. अदीधवं. Des. दिधाविषामि, पे. Freq. दाधाव्ये. Part., Pres. धावत्, धावमान; Past pass. धावित, धौत (' washed'); Past indecl. धावित्वा or धौत्त्वा ; Fut. pass. धावितव्य, धावनीय, धाव्य.

,

,

604. Root दृश् (270). Inf. द्रष्टुं 'to see .' Par. Pres. पश्यामि, पश्यसि, पश्यति ; पश्यावस्, पश्यथस्, पश्यतस्; पश्यामस्, पश्यथ, पश्यन्ति. Impf. अपश्यं, अपश्यम्, अपश्यत्; अपश्याव, &c. Pot. पश्येयं, पश्येम, पश्येत्; पश्येव, &c. Impr. पश्यानि, पश्य, पश्यतु; पश्याव, &c. Perf. ददर्श, ददर्शिय or दद्रष्ठ (370.f), ददर्श; ददृशिव, ददृशथुस्, ददृशतुस्; ददृशिम, ददृश, ददृशुल्. 1st Fut. द्रष्टास्मि. 2d Fut. द्रक्ष्यामि . Aor. (437.c) अदर्श, अदर्शस्, अदर्शत्; अदशीव, अदर्शतं, अदर्शनां; अदशीम, अदर्शत, प्रदर्शन. Or अद्राक्षं ( 420, 390.), अद्राक्षीस, अद्राक्षीत्; अद्राक्ष, अद्राष्टं, अद्राष्टां; अद्राक्ष्म, अद्राष्ट, अद्राक्षुस्. Prec. दृश्यासं. Cond. अद्रक्ष्यं Pass, Pres. दृश्ये ; Aor. 3d sing. अदर्शि Caus, Pres. दर्शयामि; Aor. अदीदृशं or सददर्श; see 703. Des. दिदृचे.

« AnteriorContinua »