1

'mmaduiffe animale Immaduiffe ferunt, calidumque animafle cruorem
Sanguinema astuantem :
ne nulla indicia Java jabolis Et, ne nulla feræ ftirpis monumenta manerent,
rus hominum, Verum illa

pago
etiam progenies fuit impia, Contemtrix Superum, fævæque avidissima cædis,
& cupidissima feræ ftragis, & Et violenta fuit : fcires è fanguine natos.
truculenta : cognofceres or-
tos fuifie ex sanguine,

VII. Quæ pater ut fumma vidit Saturnius arce; VII. Qua uit Parens Sa- ngemit: &, facto nondum vulgata recenti turnius cognovit ex arce (4- Foda Lycaoniæ referens convivia mensæ, 165 prema, ingemit ; & revol. Ingentes animo & dignas Joye concipit iras; mense Lycaonia, nondum in Conciliumque vocat. Tenuit mora nulla vocatos. vulg:us prolatas, quia modo Eft via sublimis, cælo manifesta sereno : a lmissum, ciet iras maxi- Lactea nomen habet ; candore notabilis ipso. mas é dignas Jove ; & con- Hac iter est Superis ad magni tecta Tonantis, 170 110 detinuit accitos. El cal- Regalemque domum. Dextra lævaque Deorum lis excelfus apertus cælo fe- Atria nobilium valvis celebrantur apertis. sereno ; Lafleus dicitur , al- Plebs habitant diversa locis. A fronte potentes bore ipso conspicuus. Hac Cælicolæ, clarique suos posuere penatęs. pater via Divis ad limina magni Jovis, dom domum re

Hic locus est ; quem, fi verbis audacia detur, 175 giam. A dextra & finiffra Haud timeam magni dixiffe Palatia cæli. frequentantur atria majo- Ergo ubi marmoreo Superi sedere' receffu, Tum Deorum, portis paten- Celsior ipfe loco, fceptroque innixus eburno, Locis diffitas. Dii potentes Terrimam capitis concußit terque quaterque e illustres statuerunt fuas domas à fronte. Hic locus eft , que fi licentia condonetur vocabulis, non reformidem appellasse Palatia vafti cæli. Poftquum igita Dii confederunt marmoreo secesi , ipse Jupiter sede fublimior, & incumbens sceptro eburno, tesquaterýz agitavit tremendam comam,

BLO T Æ. 162. Scires è sanguine ] Nimirum à cru- , propter ampliorem dignitatem à Populis delitate & barbarie.

majoribus colerentur. 163. Tater Saturnius ] Jupiter Saturni - 173. Plebs ] Dii minores, Adscripritii, filius.

Indigeres 164. Fa£to ] De infidiis loquitur, quas 173. Potentes ] Quales Consentes duoLycaon Jovi ipfi paraverat, ficuti ipse decim, quos duobus his versibus compreidem Jupiter mox narraturus eft. hendit Ennius, 165 Convivia ] In quorum ferculis

Juno, Vesta, Minerva, Ceres, Diana, VeLycaon Pelasgi filius, fæviffimus rex Ar

nus, Mars, cadiæ hofpicum trucidatorum carnes convivis apponebat.

Mercurius, favis, Neptunus, Vulcanus, Apollo 167. Concilium ] Majorum gentium dit ædes magnificas, quæ à monte Palati

176. Palatia ] Ad Imperatorum allu, Deos, quos vocant, & Selectos, vel ex iis Conlentes duodecim in maximis rebus

no , Palatii nomen obtinuerunt.

179. Concuffit ] Indignationem figniConsiliarios, Jupiter advocavit. 168. Via] Circulum defcribit, quem Homero expreffit. Il. a.

ficans. Descriprionem hanc Irati Jovis ab in cælo no&urno tempore, effusi la&is aut candidarum nubecularum specie

Η κυανέησιν επ' ορφύσι νεύσε Κρονίων, videmus. Viam

Lasteam seu Circu Αμβρόσιαι δ' άρω χαίται επιρρώστιντο lum lacteum Latini

nominant,
Philo.

"Ayamla
fophi ftellarum multitudinem effe de-
finiunt.

Κρατος απ’ άθρινάτοιο, μέγαν δ' ελέλιξεν 172. Nobilium ] Majorum gentium, qui "Ολυμπος. .

Cæsariem;

}

Cæsariem; cum qua terram, mare,fidera, movit. 180 cum qua concußit terram,
Talibus inde modis ora indignantia folvit:

mare, astra. Tum aperuit

os iratum boc moda: Ego non Non ego pro mundi regno magis anxius illa

fui magis sollicitus pro orbis Tempeltate fui, qua centum quisque parabat imperio eo tempore quo quisInjicere anguipedum captivo brachia cælo. que Gigantum anguipedum

conabantur immittere cenNam, quanquam ferus hoftis erat , tamen

185 tum lacertos cælo domito. illud ab uno

Quamvis enim hoftis savus Corpore, & ex una pendebat origine bellum. ellet, tamen illud bellum in Nunc mihi, qua totum Nereus circumtonat orbe, minebat ab una facietate, Perdendum mortale genus. Per Alumina juro

ex una caufa: Nunc tota

progenies bumana eft mihi Infera, fub terras Stygio labentia luco,

delenda, qua Oceanus conCuncta prius tentata : sed immedicabile vulnus 190 cutit universum terrarum Ense recidendum ; ne pars sincera trahatur,

ambitum. Juro per fluvios Sunt mihi Semidei

, funt rustica numina Nymphæ, infernas fuentes Sub terras Faunique, Satyrique ; & monticola Silvani:

jamjudum'experta sunt : sed Quos quoniam cæli nondum dignamur honore; malum insanabile resecarQuas dedimus, certè terras habitare finamus. 195 dum eff gladio, ne pars inAn fatis, ô Superi, tutos fore creditis illos, tegra corrumpatur. Habeo

Semideos, baben Nymphas Cum mihi, qui fulmen, qui vos habeoque, regoq;, de as ruricolas, & Faunos con

Satyros , dow Silvanos montanos ; quos, fiquidem nondum cæli gloriam impertimur, certè patiamur incolere terram quam iis sortiti simus, An existimatis, ô Dii, illos futuros satis tutos, cum Lycaon immanitate cognitus paraverit perniciem mihi, qui fulmen, qui vos etiam tempero.

NO T Æ.

i

183. Centum ] Unum fecit Gigantum, | montes se recepiffe volunt, ut sibi à dilu& centimanorum bellum nofter Poëta, vio caverent. quod alii diftinguunt.

192. Nympha ] Terrestria quoque fue184, Anguipedum ] Gigantibus, ob pa runt numina ex fæminarum genere, quæ turæ & morum pravitatem, draconuni, à locis quos inhabitaverunt. vel quibufà Poëtis, pedes, ascribuntur,

dam muneribus, &c. varium nomen ac186 Corpore] Gigantum sodalitio: Cor ceperunt. Jam de cælestibus non agitur. pus enim eriam pro multitudine hoini- Terrestres fuerunt nymphe Dryades & num fumitur. Ita Cic. in Phil. 2. ait, Hamadryades in Quercubus, aut cum iis Reip. corpus.

natæ, à quibus etiam apud Græcos nomen 187. Rereus] Deus eft marinus, qui acceperunt : Oreades. Teu Montanæ quæ fæpe pro Oceano ponitur , terram am montium ; Napeæ quæ falcuum convalbiente , undarumque mugícibus illi ob- liumque curam gefferunt. Fuerunt item ftrepente.

marinæ & Auviales, ex quibus illæ Ne188. Flumina ] Stygem dicit, infero- reidės à Nereo , & Oceanicides ab Oceano rum fluvium aut paludem, cujus numen patribus, hæ Naiades à Auendo Græca Erynullo jurejurando, nec Diis ipfis violare mologia di&tæ sunt. licec , ut Virg. Dii cujus jurare timent de 193. Faunig ] Hicam Satyris Silvanilfallere numen. Vide etiam libro fequenti. que contunduntur fæpe ; & certè non ali

ter quam nomine, aut re quapiam levius189. Luco ] -Nemus dicit paludi Stygiæ cula diftinguuntur. Sune verò illi Dii imminens.

agreftes cornuti , & caudati, caprinis pe190. Vulnus ] De effræna loquitur ho-dibus, villis, hispido corpore, omnes Taminum nequitia.

laciflimi : qua ex re etiam Satyri apud 192. Semidei ] Faunos dicit, Saryros, Græcos, ficut silvani à Silva apud LatiLares ; quos omnes à Jove monitos, in laos; nomen forriti funt.

Struxerit

V. 45.

cum indignatione affentiunt Struxerit infidias notus feritate Lycaon?
cun&ti; requirunt flar Confremuere omnes: studiisque ardentibus ausum
grantibus defideris cum. qu. Talia deposcunt. Sic, cum manus impia fævit 200
Eo modo, cum scelefta ca Sanguine Cæsareo Romanum extinguere nomen,
terva furore impulfa, au- Attonitum tanto subitæ terrore ruinæ
Sa eft eruere nomen Roma- Humanum genus est ; totusque perhorruit orbis.
mapa perculfa eft tanto pa- Nec tibi grata minus pietas, Auguste, tuorum,
vore repentini exitii ; Quam fuit illa Jovi. Qui poftquam voce manuq; 205
torus mundus confremuit

. Murmura compreffit ; tenuere filentia cuncti:
Nec, Auguste, Pietas tuo Substitit ut clamor pressus gravitatc regentis ;
ea, quam illa fuit Jovi. Jupiter hoc iterum sermone silentia rumpit;
Qui poftquam repressit voce Ille quidem poenas (curam dimittite) solvit ;
praftiterunt filentium. Ut
docebo.

210 sedatus fuit fremitus repressus dignitate moderanris, Contigerat noftras infamia temporis aures : Jupiter frangit denuo - Quam cupiens falsam, fummo delabor Olympo, lentium his verbis : ille Et Deus humana lustro sub imagine terras. equidem luit pænas, ne am

- Longa mora eft, quantum noxæ fit ubiq; repertum, plius fitis foliciti : & tamen narrabo quodnam fit flagi- Enumerare: minor fuit ipsa infamia yero.

215 tium, &'qua fit ultio. De- Mænala tranfieram latebris horrenda ferarum, decus feculi pervenerat ad Et cum Cylleno gelidi pineta Lycæi. noftras aures'; quod fiétum ; exoptans, descendo

Supremo cælo, do Deus percurro terras sub forma humana. Prolixum effet recensere quantum sceleris fit inucntum ubiąz: infamia illa quam audivi minor erat quam re ipsa inveni. Praterieram montem Manalum terribilem latibulis ferarum, de pinetaLjcai frigidi, cum Cylleno :

tunt.

198. Infidias ] Quas poftmodum ex ipso supra diximus, mons inter Thessaliam & Nasone, aur Jove ipso audies.

Macedoniam , qui propter excelfitatem, 199. Confremuere] Dii omines, Lycao cum cælum attingere videretur, pro ipso nis factum detestantes illum ad fup-Colo pofitus; à quo Jupiter, iple Olymplicia poscentes, Jovisque consilium com- pius di&tus eft. probantes.

215. Minor ] Atque adeo in pejori ftaru 199. Aulum depofcunt ] Lycaonem , ut omnia reperit Jupiter quam fama didisceleri debitas poenas perfoluat , à Jove peo cerat.

216. Manala] Eft Mänalus, seu Mæna291. Cafaren ] Potius est ut hoc de con- la plurali numero, mons Arcadiæ celejuratione aliqua in Augustum, de quibus berrimus, à Mænalo Arcadis filio denoSuetonius , quam de ea qua periit Julius minatus : à quo & urbs eodem nomine Cæfar, locus ite intelligatur.

dieta. 207. Regentis ] Jovis , scil. omnia mo 217. Cyleno ) Eft Cyllene , feu Cyllederantis.

nus, fi omnino contra vocis Græcæ ana210. Admißum] Lycaonis crimen dicit. logiam ita scripfiffe velis Ovidium, mons

211. Infamia temporis ] Rumor aut fama Arcadiæ Mercurio dicatus : cujus regem de perditiffimis bominum moribus : quo pro- proleptice Arcada Poëta nominat ; cum pemodum modo non Jovem sed Jehovam poftea ab Arcade filio Callyftus, quæ filia loquurum Gen. 18. legimus : Defcendam, erat Lycaonis , Arcadia , antea Pelasgis, inquit, & videbo utrum clamorem qui ve Parrhasia, & multis aliis infignita nominit ad me, opere compleverint , an non jít ita, nibus, cognominata fuerit. ut sciam.

217. Lycai] Monseft Arcadiæ, aut cer212. Olympo ] Et propriè Olympus, up tè in ejus confiniis versus meridiem.

Arcados

rat orare,

Arcados hinc sedes & inhofpita tecta tyranni

Inde subeo regnum, de fem Ingredior, traherent cum fera crepuscula noctem. ranni , quo tempore tarda

ram domum Arcadici tySigna dedi veniffe Deum ; vulgusque precari 220 crepuscula reducerent noCoeperat. Irrider primò pia vota Lycaon. item. Feci indicium Deum Mox ait, Experiar, Deus hic, discrimine aperto, advenifle ; , plebs crepe

Primò Lycaon An sit mortalis : nec erit dubitabile verum.

contemnit religiosa vota : Nocte gravem fomno nec opina perdere morte

deinde dicit, Periculum faMe parat. Hæc illi placet experientia veri. 225 ciam, an bic Deus fit, an Nec contentus eo, misli de gente Molossa mortalis, evidenti differen

tia; nec veritas erit incerObsidis unius jugulum mucrone resolvit :

ta. Aggreditur me per noAtque ita semineces partim ferventibus artus

Etem fomno gravatum in. Mollit aquis, partim subjecto torruit igni, opina morte opprimere. Hac

exploratio veri illi arridet, flamma

cultro unum obfidem millum In domino dignos everti tecta Penates :

de gente Molosa : atá ita Territus ille fugit ; nactusque filentia ruris partim concoquit membra seExululat, frustraque loqui conatur : ab ipso

miviva aquis bullientibus, Colligit os rabiem, folitæque cupidine cædis

partim asrat igne supposito.

Que ut primism apposuit Vertitur in pecudes : & nunc quoque fan-3 235 menfis , ego flamma utore guine gaudet;

subrui "domuin in Penates In villos abeunt veftes, in crura lacerti;

tam impio domino dignos.

Ille tremefactus exilit, com Fit lupus, & veteris fervat vestigia formæ;

nactus folitudinem agrorum Canities eadem est, eadem violentia vultu: exululat a nequicquam Idem Oculi lucent: eadem feritatis imago. tentat loqui : riltus sumunt VIII. Occidit una domus: fed non domus} 240 lpecudes defiderio fragis con

, una perire

sueta ; & nunc etiam latatur cruore. Amictus mutantur in pilos, brachia in crura ; fingitur in lupum, & habet indicia antiqua natura. Canities eft eadem, eadem savitia in ore, iidem oculi rubent, eadem forma immanitatis.

VIII. Una domus diruta eft ; fed non una tantum domus

Quos fimul impofuit menfis ; ego vindice } 230 cm espletamente ingrediening

P O T Æ.

218. Arcados ] Lycaonis Arcadici. Ille proprii, qui in penetralibus, id est penieft genitivus græcus.

tis, & maximè domus abditis partibus 219. Crepuscula ] Eo nomine appellatur colebantur. In hos Lycaonis pravos, qui lux illa dubia quæ Solis exortum præce- tali monstro faverent, se domum evertise dit, ejusdemque occafum fequitur.

teftatur jupiter. 225. Hac illi ] Habent hæc verba re 234.. Colligit os ] Lupini oris rabiem à preslam, ac elegantem non fine Lycaonis Lycaonis interna rabie efTe dicit: ut hinc, contemtu, & proprio quodam dignitatis ex caracteribus externis ad intima cordis sensu, Jovis indignationem.

aditum efle, quivis poflit colligere. 226. Molasa | Fuerunt Molossi Epiri 233 Canities ] Scilicec in proverbium populi ad Ambracii sinus partem Orien- abiit Lupi senectus, & pravitas. talem , qui bello vi&i obsides Lycaoni 249. Domus ] Lycaonis; cujus & ali.. dederant ; quorum unum hic impius orum ejusmodí monitrorum caufa terras ma&avit, Jovique epulindum appofuit. Jupiter inviserat, quas poftea , cognita Quam quidem fabulam planè aliter tra- hominum nequitia, diluvio perdere con&ant alii; & apud Hyginum, Apollodo- ftituit. rum, alios. legere poreris.

240. Non una ) Imo omnes , quia per23. Dignos) Sune- Penaces Dii maxi- ditiffimorum latronum lacebrz; & fpeme regioni , urbi, aut domui cuipiam / lunce.

meruit occidere. Quacunque Digna fuit. Qua terra patet, fera regnat Erionys.
tellus extenditur, vitium 6 In facimus jurasse putes. Dent ocius omnes,
das voville in nefas. Ex- Quas meruere pati, fic stat sententia, poenas.
solvant ftatim omnes pænas Dicta Jovis pars voce probant, stimulosque fre-
quas digni sunt ferre , ita menti
conftitui. Pars afsentiun- Adjiciunt: alii partes afsensibus implent.
tur verbis sententia Fouis: Eft tamen humani generis jactura dolori

245
& inftigant furentem : alii
pro officio suo nutibus afsen- Omnibus : & quæ sit terræ mortalibus orbæ
Sum significant. Interim Forma futura, rogant. quis fit laturus in aras
exitium humans gentis mo- Thura; ferilne paret populandas tradere gentes?
leftum eft omnibus, com per Talia quærentes, fibi enim fore cætera curæ, 250
futurus fit terra, cum va-Rex Superum trepidare vetat; sobolemque priori
cua fuerit hominibus ; quis Dissimilem populo promittit origine mira.
fit prabiturus thura altari. Jamque erat in totas sparsurus fulmina terras;
bus; an velit homines feris Sed timuit, ne fortè facer tot ab ignibus æther
Deorum prohibet exquiren- Conciperet flammas, longusq; ardesceret axis. 255
tes talia metuere

, se omnia Effe quoque in fatis reminiscitur, affore tempus, curaturum dicit

pollic. Quo mare, quo tellus, correptaque regia cæli cetur progeniem à priori difcrepantem ftupenda procrea

Ardeat; & mundi moles operosa laboret. tione. Fami, erat immiffin- Tela reponuntur manibus fabricata Cyclopum. rus fulmina per omnes terras; verum reformidavit, ne fortè ather incenderetur tot ignibus, & longus mundi axis arderet. Recordatur etiam esse in fatis futurum tempus, quo mare, quo terra, bo cæli arces comburerentur, & orbis gravis machina premeretur. Fulmina fačta manibus Cyclopum depofita funt.

ROTA
241. Erinnys ] Furiæ, Diræ, Eumenides. Caput fine lingua Pedaria sententia eft.
| Erinnyes rem unam & eandem dicunt,

feu fingulari, seu plurali utaris numero ; 252. Mira] De qua in sequenti fa- .
quamvis tres nomine proprio, Alecto, bula.
Tisiphone, & Megera, designeacur. Sunt 255. Longus ] Axem dicunt Mathema-
aucem tres Nocte & Acheronce facæ vir- tici lineam rectam, quæ ab una orbis ex-
gines, fcelerum tam in terris, quam apud tremitate ad aliam per centrum porri-
inferos ultrices incorruptæ.

gitur : finxerunt etiam circa ejufmodi
242. Jurasse ] Homines scil. in unam lineæ extremitates , seu cardines quibus
& eandem delapsi pravicatem : quos qui- cotus Orbis innitatur, eundem verti.
dem iracundus Jupiter appellare dedigna 256. Fatis ] Nihil aliud per fatum in-
tur. Sed

quandoquidem admonendi tellige quam quod à Deo conftitutum est, dacur occasio, adverte quæso , an non to ut necessario eveniat, vel indeclinabilem cus iste focus Jovis ore & ira dignus sit, rerum seriem & catenam. quamvis eciam in verbis fingulis hæ 258. Ardeat ] De hac ultima orbis per

ignem, priorique per aquam devastatio244. Pars ] Deorum : Atque 'ad Cu- ne, non modo multa à patribus Ethnici riam Romanam allusifle videcur Poë- audiverunt, fed & multa fabularum tituta,

in qua majorum gentium patres, vel lo fcripferunt, de conflagratione autem à Cenforibus in Senatum lecti, sententiam excat Sibyllæ carmen. dicebant; minorum verò, vel nondum in 259. Cyclopum) Sunt illi monoculi VulSenatum le&i, in aliorum sententias pedi- cani in fubigendo ferro, & Jovis fabricanbus ire folebant; ex quo, vel eo quod pe- dis fulminibus, &c. adminiftri, Neptudibus in Senatum venirent, Pedarii diéti. no & Amphitrite nari, vel ut Heliodo A. Gel. lib. 3. c. 18. Hinc Laberii Ver- placet Cæli & Terre filii. fus,

Pæna

reas.