fi quid adhuc reftit, & pro-Si quid adhuc fupereft: & rerú confule fummæ 300
fpice fumma rerum. Terra Dixerat hæc Tellus: neque enim tolerare vaporem
Ulterius potuit, nec dicere plura: fuumque
Rettulit os in fe, propioraque Manibus antra.
At pater omnipotens Superos teftatus, & ipfum,
Qui dederat currus, nifi opem ferat, omnia fato 305
Interitura gravi; fummam petit arduus arcem;
Unde folet latis nubes inducere terris:

hac locuta erat; nec verò potuit pati diutius calorem, nec plura narrares & recepit fuum caput in fe, & fpeluncas viciniores inferis. At Pater omnipotens teftatus

Deos, & ipfum Phoebam qui tradiderat currus, omnia peritura luctuofo fato nifi fuccurrat, excellus afcendit in fupremam arcem, unde folet immittere nubila

vaftis terris, unde ciet toni

Unde movet tonitrus, vibrataque fulmina jactat.
Sed neque, quas poffet terris inducere nubes
Tunc habuit: nec, quos cælo dimitteret, 310

imbres.

ret,}

trua, vibrat fulmina Intonat: & dextra libratum fulmen ab aure miffa. Sed neg, tum habuit Mifit in aurigam: pariterque animaque rotisque nubila qua poffet fpargere in terras; neg, imbres quos a Expulit, & lævis compefcuit ignibus ignes.

calo mitteret. Intonat, & Confternantur equi: & faltu in contraria facto, jecit in aurigam Phaethon- Colla jugo excutiunt, abruptaq; lora relinquunt. 315 tem fulmen libratum ab Illic fræna jacent, illic temone revulfus

aure dextra, &deturbavit

pariter amma & rotis, & Axis; in hac radii fractarum parte rotarum : oppreffit ignes feris ignibus. Sparfaque funt latè laceri veftigia currus.

Equi attoniti funt, & faltu At Phaethon, rutilos flamma populante capillos, retrorfum dato, fubtrahunt Volvitur in præceps, longoque per aëra tractu 320 nas laceratas. Frana illic Fertur; ut interdum de cælo ftella fereno,

colla jugo, & deferunt habe

funt ftrata, illic axis edu-Etfi non cecidit, potuit cecidiffe videri. &tus temone; ex hac parte Quem procul à patria diverfo maximus orbe radii rotarum quaßatarum Excipit Eridanus: fpumantiaque abluit ora. II. Naïdes Hefperice trifida fumantia } 325.

& reliquia currus fracti funt late disjecta. At Phaethon flamma vaftante comam flavam corruit

trabitur per derem longo tramite; ficuti quandoque ftella de calo puro quanquam

flamma

Corpora dant tumulo: fignantq; hoc carmine faxú.
Hic fitus eft Phaethon, currus auriga paterni :

non delapfa eft, tamen potuit videri decidiffe. Quem Eridanus maximus recipit longe a patria diffito orbe; & lavit faciem aftuantem.

II. Naides Hefperia condunt fepulcro corpus fumans igne trifulco ; & infcribunt, hoc epitaphium faxo fepulcrali; Hic pofitus eft Phaethon moderator currus paterni,

NOTA.

300, Summa] Summa rerum, in qua rerum maxima pars confiftit.

305. Nifi opem ferat] Nifi Ipfe Jupiter opem ferat.

311. Ab aure] Nam folenne iis, qui telum aliquod vibrant, illud priùs, ut acriùs emittant, ad aurem adducere.

313. Ignibus] Olúμgov: Nam potius ignem ignis deberet augere quam extinguere quod hic contra eft, & figuram parit.

32. Stella Non ftella quidem, fed

exhalatio quædam incenfa, ftellæ fpeciem referens.

323. Procul ] Multum enim diftat Italia ab Ethiopia.

325. Hefperia] Occidentales & Italicæ: Hefperia enim ferè pro Italia, ficut ultima Hefperia pro Hifpania fumitur. Naïdes autem Hefperia, Phaëthufa, Lam petie, & Phæbe, forores erant Phaethontis.

325. Trifida] Fulmine, quod trifida cufpide pingitur.

Quem

335

340

Quem fi non tenuit, magnis tamen excidit aufis.
Nam pater obductos luctu miferabilis ægro
Condiderat vultus: &, fi modo credimus, unú 230
Iffe diem fine Sole ferunt. Incendia lumen
Præbebant; aliquifque malo fuit ufus in illo.
At Clymene poftquam dixit, quæcunque fuerunt
In tantis dicenda malis; lugubris & amens,
Et laniata finus totum percenfuit orbem :
Exanimefque artus primo, mox offa requirens,
Repperit offa tamen peregrina condita ripa.
Incubuitque loco: nomenque in marmore lectum
Perfudit lacrymis, & aperto pectore fovit.
Nec minùs Heliades fletus, &, inania morti
Munera, dant lacrymas: & cæfæ pectora paimis
Non auditurum miferas Phaethonta querelas
Nocte dieque vocant: adsternunturque fepulcro.
Luna quater junctis implerat cornibus orbem :
Ille more fuo (nam morem fecerat ufus)
Plangorem dederant è quîs Phaëthufa fororum
Maxima, cum vellet terræ procumbere, quefta eft
Diriguiffe pedes: ad quam conata vcnire
Candida Lampetic fubita radice retenta eft.
Tertia cum crinem manibus laniare pararet;
Avellit frondes. Hæc ftipite crura teneri,
Illa dolet fieri longos fua brachia ramos.
Dumq; ea mirantur; complectitur inguina cortex,
Perque gradus uterum, pectufque, humerofque,
manufque

345

350

Ambit: & exftabant tantú ora vocantia matré. 355
Quid faciat mater? nifi, quo trahat impetus illam,
Huc eat, atque illuc? &, dum licet, ofcula jungat?
Non fatis eft, truncis avellere corpora tentat,
Et teneros manibus ramos abrumpere: at inde

quo etfi non potitus eft, fru-
ftratus eft tamen incæptis
ingentibus.
lamentabilis gravi arumna
Nam parens
velaverat faciem opertam;

fi modo fidem adhibemu, ajunt unum diem prateriiffe abfg, Sole. Deflagratio lucem afferebat, nonnulla fuit utilitas in illo dipendio. At Clymene poftquam protulit quacumque fuerunt proferenda in tantis malis, triftis & furiofa, & fciffas vestes habens perluftravit totum mundum, & exquirens prima membra mortua, mox offa, invenit offa quanquam fepulta ripa extera. Et ibi infedit; & irrigavit lacrymu lectum in marmore, & calefecit gremio nudato, Neg minus Solis filia prabent morti lacrymas & ejulatus, dona vana: & plangentes pectora manibus explicitis citant notte & die Phaethon

nomen

tem non percepturum lamentabiles querimonias: & jacent ad tumulum. Luna

quater abfolverat orbem corconfuetudine fua (nam ufus

nibus coeuntibus ; illa ex

in confuetudinem abierat) lamentationes continuave rant: quibus Phaëtusa cuperet fefe in terram mitgrandior natu fororum, cum tere, ingemuit pedes induruiffe; ad quam cum alba Lampetie vellet acceder eorrepta eft ridice modo nat. Cum tertia vellet lacerare comam manibus, decerpit frondes: hac queritur crura correpta effe trunco, illa lacertos fuos mutari in productos ramos. Et dum ea ftupent, liber involvit inguina; & circumdat paulatim ventrem, & pectus, & humeros & manus ; fupererant tantum ora citantia matrem. Quid agat mater nifi feratur buc at que furor illam rapiat; & miscert basia, dum datur. Non fatis eft: nititur eripere corpora ftipitibus, revellere ramos teneros manibus: at

illuc, quo

N OT Æ.

329. Agro] Id eft, qui ægros facit., Tres tantum hic memorat Poëta, alii Metonym.

335. Percenfuit Inveniendi filii caufa. 336. Mox] Poftquam corpus non in

venerat.

340. Heliades] Solis filiæ, à patre Græcè fic di&tæ, quæ & à fratre Phaethontiades.

plures, Hyginus ufque ad feptem; quæ poftquam fratrem per quatuor menfes affiduè fleviffent, tandem Jovis miferatione in populos, vel, ut aliis placet, in alnos, ipfarum verò lacrymæ in fuccina feu eleAra, mutatæ funt. Sanguineæ

1

Sanguineæ manant,tanquam de vulnere, gutta, 360
Parce, precor, mater, quæcunq; eft faucia, clamat :
Parce, precor: noftrum laniatur in arbore corpus.
Jamque vale. Cortex in verba noviffima venit.

gutta eruenta fluunt inde,
tanquam de cicatrice.
gnofce quafo, mater, voci-
feratur quacunque eft vul-
nerata; ignofce, quafo, cor-
pus noftrum difcerpitur in III. Inde fluunt lacrymæ: ftillataq; fole rigefcunt
arbore. Jamque vale. Li-De ramis electra novis : quæ lucidus amnis 365
ber occupavit os ultima ver-
ba proferens.
Excipit, & nuribus mittit geftanda Latinis.
IV. Adfuit huic monftro proles Stheneleïa
Cycnus,

III. Inde ftillant lacryma, electra derivata de

induenda.

novis ramu indurantur So-Qui tibi materno quamvis à fanguine junctus, le: qua fluvius purus excipit, & mittit Italis puellus, Mente tamen, Phaethon,propior fuit. Ille, relicto (Nam Ligurú populos,& magnas rexerat urbes) 370 IV. Cycnus filius Sthe-Imperio, ripas virides amnemque querelis neli adftitit buic prodigio, Eridanum implerat, filvamque fororibus auctam : qui utcumg, tibi devinctus fanguine materno, Cum vox eft tenuata viro: canæque capillos thon, tamen fuit conjuntor Diffimulant plume: collumque à pectore longum benevolo animo. Ille ne- Porrigitur, digitofque ligat junctura rubentes: 375 glecto regno, (nam impe- Penna latus veftit: tenet os fine acumine roftrum: rium tenebat in gentem Ligurum, & amplas civita-Fit nova Cycnus avis, nec fe cæloque, Jovique tes) queftibus impleverat Credit, ut injufte miffi memor ignis ab illo.

Phae

ripas glaucas, & fluvium Stagna colit, patulofque lacus: ignemque perofus, Eridanum, & nemus am-Qua colat, elegit contraria flumina flammis. 380 plificatum fororibus cum vox eft imminuta viro, Squallidus interea genitor Phaethontis, & expers pluma candida imitantur Ipfe fui decoris, qualis, cum deficit orbem,

comam, & collum productum Effe folet: lucemque odit, feque ipfe, diemque: à pectore extenditur, & li- Datque animum in luctus; & luctibus adjicit iram: gamina committunt pedum articulos rubentes: Penna Officiumq; negat mundo. Satis, inquit, ab ævi 385 tegit latus, roftrum occupat!

fine acumine; Cycnus mutatur in avem novam. Nec fe committit calo, & Jovi, tanquam recordans fulminis injufte conjecti ab illo. Frequentat ftagna, & vaftos lacus, & averfatus ignem affumfit flumina contraria flammis, qua habitet. Interea pater Phaethontis horridus, & ipfe fpoliatus fua elegantia, qualis confuevit eße cum orbem fuum obfcuratum habet, & odio habet fplendorem, feipfum, & diem: & animum adjicit ad mærorem, & addit iram mærori, & recufat officium fuum præftare orbi. Satis, ait conditio

NOTA.

ortu contermini.

372. Sororibus] Phaethontis: Quas antè in Populos mutatas vidimus.

364. Inde] Ex arboribus picei generis | Varum & Macram amnes fiti, Tufcis ab Auere electrum feu fuccinum crediderunt veteres; fed bituminis efle genus in Septentrionalium littorum tractu è terra fcaturiens, compertum eft; quod quidem primò molle, deinde maris fluctibus & temporis diuturnitate durefcit."

367. Adfuit] Nunc ad Cycni Stheneli filii progreditur fabulam, qui Phaethonti fanguine & amicitia conjunctus, cum relicta Liguria, ad Padi ripas veniffet, multumque amici cafum defleviffet, in avem fai nominis fuit mutatus.

379. Ligurum ] Sunt Ligures, quibus imperabat Cycnus, Italia Populi, inter

375. Junctura] Pelliculam dicit rubentem, qua continentur Cycnorum digiti.

377. Nec fe coloque ] Naturalem caufam petit ex fabula.

377. Jovig] Id eft, aëri.

382. Deficit orbem] Ubi deliquium & eclipfim patitur, opaci Lunæ corporis interjectu obfcuratus.

385. Officiumg] Currum regere, cujus beneficio illuftratur orbis.

Sors

Sors mea principiis fuit irrequieta: pigetque
Actorum fine fine mihi, fine honore, laborum:
Quilibet alter agat portantes lumina currus.

Si nemo eft, omnefque Dei non poffe fatentur;

mea fuit laboriofa ab initio temporum ; & me pœniter laborum exactorum fine fine, fine honore. Quivis alius regat currus ferentes lucem, Si nullus eft, & omnes Dii

Ipfe agat: ut falté, dum noftras tentat habenas, 39 concedunt fe effe impares,
Orbatura patres aliquando fulmina ponat.
Tum fciet, ignipedum vires expertus equorum,
Non meruiffe necem, qui non benè rexerit illos.
Talia dicentem circumftant omnia Solem

:

ipfe regat, ut faltem dum tractat noftra lora, deponat quandog fulmina qua privent parentes liberis. Tum cognoverit, pofiquam tentaverit impetum equorum

ignipedum, non dignum eße morte qui non bene moderatus fuerit illos. Omnes

Dii circumdant Solem talia fupplice ne placeat immitproferentem; & orant voce tere caliginem mundo: Jupiter etiam excufat flammas à fe conjectas, & adjicit pro imperio comminationes

Numina neve velit tenebras inducere rebus, 395
Supplice voce rogant. Miflos quoque Jupiter ignes
Excufat, precibufque minas regaliter addit.
Colligit amentes; & adhuc terrore paventes,
Phoebus equos: ftimuloq; domans & verbere fævit:
Sævit enim, natumq; objectat, & imputat illis. 400
V. At pater omnipotens ingentia moenia cæli
Circuit: &, ne quid labefactum viribus ignis
Corruat, explorat. Quæ poftquam firma, fuique
Roboris effe videt: terras, hominumque labores
Perfpicit. Arcadia tamen eft impenfior illi 405
Cura fuæ, fontefque, & nondum audentia labi
Flumina reftituit: dat terræ gramina, frondes
Arboribus; læfafque jubet revirefcere filvas.
Dum redit, itque frequens; in virgine Nonacrina
Hæfit: & accepti caluere fub offibus ignes.
Non erat hujus opus lanam mollire trahendo;
Nec pofitu variare comas: ubi fibula vestem,
Vitta coërcuerat neglectos alba capillos,
Et modo leve manu Jaculú, modò fumpferat arcum, intuetur terras & la-
Miles erat Phoebes. nec Manalon attigit ulla 415 bores hominum. Magis ta-
Gratior men intendit animum ad

410

precibus. Sol cogit equos attonitos, & trementes adhuc pavore:& compefcens eos aculeo & fcutica furit : furit enim, & objicit filium, eos accufat de ejus

morte.

V. At Pater omnipotens perluftrat vaftum ambitum cali, & profpicit, ne quid corruptum viribus ignis perierit: qua poftquam inveintegra, fibi conftan

fuam Arcadiam: & renovat fontes & fluvios nondum aufos fluere: decorat terram herbis, arbores foliis, & imperat nemora vastata revirefcere. Dum fapius meat atque remeat, conftitit defixis oculis in puella Nonacrina: & amor medullis receptus incaluit. Non erat hujus penfum lanam trahere & mollem reddere, & varia pofitura capillos diftinguere. Poftquam fibula collegerat ami&tus, vitta candida comam fluentem, & nunc corripuerat manu expolitum jaculum, nunc arcum, erat miles Diana: neque ulla magis accepta

bac Trivia tetigit Manalon. Gratior hac Trivia. Sed nulla potentia longa eft. Sed nulla gratia aut poten- Ulterius medio fpatium Sol altus habebat ; tia eft durabilis, sal ex

Tem medio

celfus tenebat locum ulterio- Cum fubit illa nemus, quod nulla ceciderat ætas cum illa in- Exuit hic humero pharetram, lentofque retendit trat filuam, qua uullo Arcus: inque folo, quod texerat herba, jacebat: 420 tempore decifa erat. Hic deripit pharetram humero, Et pictam pofita pharetram cervice premebat. & relaxavit arcum flexi Jupiter ut vidit feffam, & cuftode vacantem; lem; & ftrata erat fuper Hoc certè conjux furtum mea nesciet, inquit: terra, quam gramen vesti- Aut fi refcierit; funt ô, funt jurgia tanti ? verat: & fuftentabat pita Protinus induitur faciem cultumque Diana: 425 pharetra caput impofitum. Cum Jupiter cognovit defa Atque ait, O comitum virgo pars una mearum, tigatam, & fine custode, In quibus es venata jugis? de cefpite virgo certè dicit, uxor mea igno- Se levat: &, Salve numen, mejudice, dixit, Tabit iftud ftuprum; aut Audiat ipfe licet, majus Jove. Ridet, & audit; cognoverit funt ne rixa funt ne tanti ? Continuo Et fibi præferri fe gaudet; & ofcula jungit; 430 affurait vultus & ornatum Nec moderata fatis, nec fic à virgine danda. Diana; atque inquit, Qua venata foret filva narrare parantem puella pars una mearum comitum, in quibus collibus es Impedit amplexu: nec fe fine crimine prodit. venata? Tuella furgit, & Illa quidem contra, quantum modo foemina poffit, ait, Salve numen " mea (Afpiceres utinam, Saturnia, mitior effes!) fententia majus Jove, Illa quidem pugnat: fed quæ fuperare puella, quamuis ipfe me audiat, ipfe audit ridet, & la Quifve Jovem poterat? fuperum petit æthera victor tatur fe fibi anteponi; Jupiter. Huic odio nemus eft, & confcia filva. dat fuavia, nec fatis mo- Unde, pedem referens, pæne eft oblita pharetram defta, nec fic ut à puella da- Tollere cum telis, &, qué fufpenderat, arcum. 440 ri oporteat. Implicat amEcce, fuo comitata choro Dictynna per altum plexu conantem referre qua filva venata fit; & fe ma- Mænalon ingrediens, & cæde fuperba ferarum, nifeftat non fine crimine. Afpicit hanc, vifamque vocat: clamata refugit; Illa equidem (urinam vi- Et timuit primò, ne Jupiter effet in illa. deres, Juno, effes lenior!)

435

Illa equidem cantra mititur quantum faltem puella poffit: fed qua puella, quifve poterat vincere Jovem? Jupiter voti compos afcendit in fupremum cœlum, Hac odit nemus & filvam confciam. Unde digrediens oblita eft ferè colligere pharetram cum fagittis, & arcum quem appenderat. Ecce Dictynna ftipata fuis comitibus ambulans per excelfum Manalon, &elata nere ferarum videt hanc, & arceffit visam; hæc Vocata recedit, & metuit primò, ne Jupiter lateret in illa.