Nec patitur fentire fitim: bibulæque recurvas Neque finit fitire, & irrigat fibras finuofas fiticulofa ra dicis aquis fluentibus. Hic illi erat amor hoc Audium ; nullum etiam defiderium habuit connubii. Nihilominus reformidans impetum rufticorum claudit intus pomaria, & impedit arque vitat acceßus viriles. Quid non fecerunt & Sa640i, juventus prona in fal 645 Vim tamen agreftum metuens, pomaria claudit 635 tationes, & Panes habentes cornua circumdata pinu, & Silvanus femper juvenilior quam atas ipfius pofcit, & Deus qui tremefacit fures vel falce vel pudendis, ut eam confequerentur ? Verum enimvero Vertumnus pracellebat etiam illis amando; neque erat beatior illis. O quoties partavit aristas corbe, fpecie afperi mefforis, 650 fuit imago veri messoris. Sape habens tempora vinta novo fæno, poterat videri is qui metebat herbas recifas. Sape ferebat aculeos manu dura, ut effereres illum modo jugo levasse tauros laffos. Falce oblata vitis amputator. Sumferat erat frondium putator, & fcalas, crederes colle turum poma. Erat miles enfe cin&us, pifcator virga capta. Denique crebro fibi paravit acceffum per multas formas, ut frueretur voluptate visa pulchritudinis. Ille etiam habens tempora involuta mitra pi&a, innitens fcipione, capillis albis affixis temporibus imitatus eft vetulam, atque fubiit cultas hortos, mirata eft poma, Et, inquit, O virgo tanto potentior: atque obtulit pauca fuavia laudata, qualia nunquam NOTA. 633. Fibras Eo nomine appellantur fubtiliores radices, quæ præfertim terræ humorem exfugunt. 637. Satyri] De Satyris, Silvanis, atque omni cornuto & capripedi falaçiffimo genere jam fæpius mentio eft facta. 639. Juvenilior] Quia utut fenex, ficuti à Marone dicitur, non ideo tamen minus feftivus, aut amori deditus. 640. Deus] Priapum dicit hortorum Deum, Bacchi & Veneris filium, pudendis fuis ita turpem, ut fures etiam, fi Nafoni credas, proterrere potuerit. 655 res tinis, cui à vertendo, quod in formas omnes fefe verteret, illud nomen impofitum. Quanquam alias Etymologias Nofter alicubi, Propertius infuper, qui de eo multus eft, alias fubnectit. Roma facellum habuit. Fefta ejus Vertumnalia dicta, quæ menfe Octobri celebrabantur. 650. Scalas] Quibus utuntur qui poma ex arboribus, diu fervanda, colligunt. 657. Tantoque ] Quanta cultiores hortos habes. Verum ea Ellipfis vetulæ optime f pit familiarem eandemque calidam 642. Vertumnus ] Fuit unus ex Diis Laagendi rationem. Hhh 2 Vera vera anus obtuliffet, &gibbola fedit fuper cefpite, fu fpiciens ramos incurvatos onere Autumni. Ulmus erat in conspectu vasta racemis turgidis; quam poftquam Laudavit una cum vite conjunita, At, inquit, fi effet ftipes calebs fine vite, nihil haberet quamobrem defide effet juncta jaceret humi non 660 Vera dediffet anus: glebaque incurva refedit, ulmo, 670 raretur prater folia. Hac Si non nupta foret, terræ acclinata jaceret. etiam vitis focia que com- Tu tamen exemplo non tangeris arboris hujus; pofita eft fuper ulmo, fi non Concubitufque fugis; nec te conjungere curas. proftrata. Tu tamen Atque utinam velles! Helene non pluribus effet moveris exemplo hujus arbo-Sollicitata procis: nec quæ Lapitheia movit ru, atque vitas connubium, Prælia, nec conjux timidis audacis Ulyffei. neque cupis te viro conNunc quoque, cum fugias averferifque petentes, jungere. Atque utinam cuperes! Helena non effet qua Mille proci cupiunt ; & femideique Deique, fita à pluribus procu; nec Et quæcunque tenent Albanos numina montes. que cauffa fuit certaminum Sed tu, fi fapies, fi te bene jungere, anumque 675 Hanc audire voles (quæ te plus omnibus illis, Plus quam credis, amo,) vulgares rejice tædas; Vertumnumque tori focium tibi felige: pro quo Me quoque pignus habe. Neque enim fibi notior ille eft, Lapitheiorum; nec uxor Ufis qui contra timidos audax erat. Nunc etiam, cum odio habeas am vites atque bientes, mille proci optant, femidei, Deique, & omnia numina qua colunt colies Albanos. Verum tu, fi fapias, fi velis feliciter nube re, atque aufcultare huic vetula, (qua diligo te plus quam illi omnes, plus quam tu exiftimas,) fperne vulgares nuptias, atque felige tibi Vertumnum focium lecti: pro quo accipias me etiam in pignus: Neque enim ille eft fibi magis perfpectus quam mihi. Nec ille tanquam er To exfpatiatur paffim per univerfum mundum. Fre Qua mihi. Nec toto paffim vagus errat in orbe. 680 omnes; 685 Et, quod erit juffus (jubeas licet omnia,) fiet. Quid, quod amatis idem? quod, quæ tibi poma coluntur, Primus habet; lætaque tenet tua munera dextra? quentat hac fola loca. Nec, ficut magna pars procorum, diligit quam vidit ultimam: tu eris illi primus atque noviffimus amor; & devovet tibi foli fuam vitam. His adde etiam quod juvenis fit, & pulcher dono quodam peculiari natura, atque eleganter fe fingit in omnes figuras, & fiet quod erit jußus, quamvis omnia jubeas. Quid quod diligitis idem ? quod habet primus poma, qua coluntur à te, & tractat manu hilari tua dona? NOTA. 660. Autumni ] Pomorum, quæ per Autumni tempus maturefcunt. 670. Qua Hippodamia eft de qua lib. 11. 671. Timidis audacis] (I. e.) in timidos. Talis conftru&tio occurrit Lib. 10. V. 545. Fortifque fugacibus efto. 676. Hane] Seipfum indicat Vertumnus in vetulam mutatus. 688. Tenet] De eo etiam gloriatur ipfe Vertumnus apud Propertium, nominis fui rationes proferendo, his, & pluribus aliis verbis, Seu quia vertentu fructum percepimus anni, Sed Sed neque nunc cupit frudlus dereptos arboribus, neherbas quas bortus nu que tit cum fuccis mitibus, nec Mi Sed neque jam foetus defiderat arbore demtos, vetuftas Scire dedit,) referam tota notiffima Cypro quicquam prater te. Idalien averfantem corda fava, & iram memorem Rhamnufidis. Et quo.magis timeas namque atas dedir mihi multa cognofcere) narrabo facta maxime nota 700 per totam Cyprum, quibus poffis facile duci atque deliniri. Iphis natus ex parentibus plebeiis conspexerat nobilem Anaxareten ortam ex fanguine veteri Teucri. Confpexerat, atque conceperat amorem totis offibus ; & diu repugnans, poftquam non potuit fuperare aftum ratiofupplex venit ad januam ; & nunc confeffus infelicem amorem nutrici Anaxaretæ precatus est per pem alumna, ne fibi effet crudelis nunc adulans fingulis famulis, imploravit favorem benevolum voce anxia. Plerumque credidit fua verba ferenda lenibus tabellis: nonnunquam affixit janua ferta humida rore lachrymarum fuarum; atque depofuit tenerum latus fuper rigidum limen; & jecit probra in duram feram. Illa furdior mari turbato Hadis occidentibus; & rigidior ferro, quod ignis Noricus excoquit, filice vivo qui adhuc adhæret locis nativis : NOTA. 693. Dura] Amori minus obfequentia. 694. Idalien] Venerem dicit, ab Idalio Cypri nemore fic dictam. 194. Rhamnufidis] Nemefis eft, Jove & Neceffitate, vel Oceano & Nocte genita, fcelerum, fuperbiæ præfertim ultrix, & virtutum remuneratrix, quid quemque facere deceat oftendens: quæ à Rhamnunte Atticæ oppido, ubi templum habuit Rhamnufia feu Rhamnufis di&ta eft. 696. Cypro] Quæ maris Mediterranei infula Veneri facra. 698. Teucri ] Telamonis fuit filius, qui à patre domo pulfus propter Ajacis fratris inultam necem, profugus in Cyprum, ibidem novam Salamina condidit. 710 ne, contemnit atque irridet, & Spernit, & irridet; factifque immitibus addit Verba fuperba ferox : & fpe quoque fraudat 715 immitis adjicit fatis eru. delibus voces feroces, atque fubtrahit etiam fpem omnem amanti. Iphis impatiens lon gi doloris non fuftinuit cru amantem. 2 Non tulit impatiens longi tormenta doloris Iphis; & ante fores hæc verba noviffima dixit : ciatus; atque protulit has Vincis, Anaxarete: neque erunt tibi tædia tandem ultimas voces ad januam: Ulla ferenda mei. Letos molire triumphos, Vincis Anaxarete; neque tandem ulla moleftia tibi Et Pæana voca, nitidaque incingere lauro. 720 mei caufa ferenda erit: ad- Vincis enim, moriorque libens: age, ferrea, gaude. orna feftivos triumphos,& Certe aliquid laudare mei cogeris, eritque cita Taanem, & redimitor Quo tibi fim gratus; meritumque fatebere nostrū. fplendida lauro. Namque Tu victoria potiris, atque ego Non tamen ante tui curam ceffiffe memento, ultro morior: age, dura, la- Quam vitam; geminaque fimul mihi luce775 tare. Certe cogeris probare aliquid quod ad me perti-Nec tibi Fama mei ventura est nuncia leti ; net; atque erit quo tibi fim acceptus, & agnofces no- Ipfe ego, ne dubites, adero : præfenfque videbor, ftrum meritum. Scias ta- Corpore ut exanimi crudelia lumina pafcas. men me non prius omififfe Si tamen, ô Superi, mortalia fata videtis, tui amorem quam vitam Efte mei memores; nihil ultra lingua precari 730 atque fum privandus fimul duplici lumine. Neque ru- Suftinet; & longo facite ut memoremur in ævo: mor mea mortis accedet tibi Et, quæ demfiftis vitæ, date tempora famæ. nuncius; ipfe ego, ne du- Dixit: & ad poftes ornatos fæpe coronis bites prafens ero, atque vi- Humentes oculos & pallida brachia tendens, lectes tuos feros oculos corpo- Cum foribus laquei religaret vincula fummi; 735 re exfangui. Si tamen, Hæc tibi ferta placent, crudelis & impia, dixit. Dii afpicitis fortes hominum, Inferuitque caput, fed tum quoque versus ad illam; nihil poteft amplius proferre; Atque onus infelix elifa fauce pependit. debor tibi adftare, ut ob estote mei memores: lingua atque praftate ut vivat no-Icta pedum motu trepidantum ut multa gementem firi memoria per longum a- Vifa dediffe fonum eft, adapertaq; janua factum 740 vum: & indulgete fama Prodidit; exclamant famuli: fruftraque levatum annos quos fuftuliftis vita. tollens oculos (Nam pater occiderat) referunt ad limina matris. madidos lacertos pallentes Accipit illa finu, complexaque frigida nati Abfolvit ; ad poftes crebro decoratos fer- Membra fui, poftquam miferarum verba parentum tis, cum janua affigeret extremitatem funis, Ha corona, inquit, tibi funt grata, fava atque fcelefta. Atque immifit caput, fed tum etiam converfus ad illam : & pondus luctuofum pependit compreffo jugulo. Porza percuffa ictu pedum trementium vifa eft ftrepitum feciffe fimilem gementi multa; & cum effet referata, exhibuit facinus. Miniftri vociferantur, reportant eum nequicquam fublatum ad oftium genitricis; nam pater Iphidis erat mortuus. Illa accipit in gremium, & amplexa artus gelidos fui filii, poftquam locuta & feciffet ea NOTA. utere. 720. Paana] Hoc eft, Hymnis latitia, cujufmodi à triumphantibus canuntur, Ab Apolline autem Faanes initium fumferunt, in cujus honorem, poft occifum Pythona ferpentem, hymnus hujus generis cantatus eft. 720. Lauro In teftimonium vicorix. 722. Cegeris] Quia illam fuperbam denique deferebat. 725. Gemina ] Vita mea, & Te; que mihi altera lux es. 736. Hac ] Corpora amantium ad fores, corollarum loco, fufpenfa. 739. Trepidantum ] Uc mos eft eorum qui fufpendio vitam finiunt. Edidit; Edidit, & matrum miferarum facta peregit; 745 755 760 inquit, lamentabiles exequias: atque afcendit in excelfam contignationem feneftris apertis. Vixque be ne profpexeras Ipkin impofi tum feretro, cum oculi indurati funt; & fanguis calidus exceffit ex corpore pallore ingruente: atý, conata retro ferre pedes correpta eft conata dimovere ocu neque id potuit : atque paulatim filicis durities, qua Profpicientis habet. Quorum memor, ô mea,lentosos, Ne fuit jam diu in rigido cor- Hæc ubi nequicquam formas Deus aptus in 765 lams fervat adhuc ftatuins omnes Edidit; in juvenem rediit: & anilia demit XVII. Proximus Aufonias injusti miles Amuli fub figura Domina: habes etiam templum dicatum Veneri profpicienti. Quorum recordans, & mea, oro omitte diuturnam fuperbiam, & ô Nympha nube amanti. Sic neque frigus vernum tibi adurat poma nafeentia; neque impetuofi venti dejiciant florentia. Poftquam Deus qui fibi omnes figuras adaptare poterat fruftra hac protulit, rediit in juvenilem formam atque exuit cultus quibus anum fimulaverat, & talis vifus eft illi, qualis ubi Sol splendidiffimus fuperavit nubes objectas, atque refplenduit nulla prohibente: vimque parat: aft nihil eft opus vielentia; & nympha correpta eft forma Dei, & fentit vulnera amoris reciprocă. XVII. Miles iniqui Amulii próximus occupavit NOTA. 747. Lurida] Livido colore, qualia folent effe corpora quæ ex præclufo fpiritu violenta morte pereunt. 750. Ultor] Nemefis, ut fupra memo ravit. 758. Jam pridem } Hoc dicit, quia Amori non cefferat Anaxarete. 760. Salamis] Cypri urbs Teucro, Telamonis filio, condita. 761. Profpicientis ] Venus ita dicta eft quod Anaxareten de feneftra funera Iphidis profpicientem in faxum mutaverit. 766. Anilia] Baculum puta, Canos, &c. Vid. fupra 655. 771. Nymphe] Pomana. 772. Proximus] Qui à Troca regnum Albanorum obtinuit. Amulius enim, pulfo fratre Numitore, ejufdemque filio Laufo peremto, illud invafit. Is tamen à Remo & Romulo Rheæ ex Marte filiis quam Numitor genuerat, denique fuit interfe&us: atque iidem avum fuum folio reddiderunt. 772. Injusti] Quippe qui fratrem exturbaverit. |