ita os impii erifichthonis ca- Sic epulas omnes Erisichthonis ora profani

840

pit omnes dapes, atque fimul Accipiunt, pofcuntque fimul. Cibus omnis in illo petit. Omnes epula funt

illi cauffa cur alias epulas Cauffa cibi eft: femperque locus fit inanis edendo. cupiat & fpatium fit fem- Jamque fame patrias altique voragine ventris

per cibi vacuum vorando. Attenuarat opes. Sed inattenuata manebas
Jamque minuerat divitias
a patre accept as fame & in-
gluvie immenfi abdominis:
fed fames crudelis tum quo-
que integra fupereras ; &

Tum quoque, dira fames; implacatæq; vigebat 845
Flamma gulæ. Tandem, demiffo in vifcera cenfu,
Filia reftabat, non illo digna parente.

ardor ventris impatientis vi

Hanc quoque vendit inops. Dominum generofa

recufat:

gebat. Denique confumpto Et vicina fuas tendens fuper æquora palmas, patrimonio, nata fupererat,

850

merita patrem minus im- Eripe me domino, qui raptæ præmia nobis pium. Egenus hanc etiam Virginitatis habes, ait. Hæc Neptunus habebat. vendit. Ingenua fervitu- Qui prece non fpreta, quamvis modo vifa fequenti tem pati noluit, atque por Effet hero; formamque novat; vultumque virilem rigens fuas manus Super maria proxima, ô, inquit, Induit, & cultus pifcem capientibus aptos.

qui gaudes pramio virgini-Hanc dominus fpectans,O qui pendentia parvo 855 tatis nobis erepta, vindica Era cibo celas, moderator arundinis, inquit, me à domino. Neptunus ea rapuerat: qui prece nequaSic mare compofitum, fic fit tibi pifcis in unda quam neglecta, quanquam Credulus, & nullos, nifi fixus, fentiat hamos: paulo aute confpecta effet à Quæ modo cum vili turbatis veste capillis domino comitante, & mu-Littore in hoc fteterat, (nam stante in littore tat figuram, & faciem vi- vidi)

rilem tradit, & cultus ido

littore 860

neos pifcatoribus. Herus hanc Dic ubi fit: neque enim veftigia longius exftant. afpiciens, O, inquit, gu-Illa Dei munus bene cedere fentit: &àfe

bernator virga, qui tegis ha- Se quæri gaudens, his eft refecuta rogantem: mos pendentes exigua efca,

aquor fit tibi placidum, Quifquis es, ignofcas; in nullam lumina partem fic fit pifcis facilis in aqua, Gurgite ab hoc flexi; ftudioq; operatus inhæfi. 865 neque ullos uncos fentiat nifi Quoque minus dubites, fic has Deus æquoris artes correptus ; Aperi ubi fit Adjuvet, ut nemo jamdudum liitore in ifto puella, que modo erat in

hoc littore cum amictu tenui (Me tamen excepto) nec foemina conftitit ulla. coma incondita, (namque Credidit; & verfo dominus pede preffit arenam ; : intuitus fum ftantem in li- Elufufque abiit. Illi fua reddita forma eft.. tore) neque enim pedum fi- Aft ubi habere fuam transformia corpora fentit, gna longius apparent. Illa

870

at

animadvertit Dei donum in bonum fibi cedere, atque latans fe à fe expeti, ita refpondit petenti Quifquis es veniam concedas; in nullam partem detorfi oculos ab ifta mari que penitus intentus fum huic operi. Et quo minus diffidas, ita Deus maris faveat ifti meo ftudio, ut nullus jam diu, neque ulla puella constitit in ifto littore, fi me expias. Herus fidem adhibuit, & calcavit arenam pede reflexo, & deceptus exceffit. Virginis propria figura eft illi reftituta. At poftquam parens advertit suam filiam habere corpus quod poffit tranfmu tari in varias formas,

Sæpe pater dominis Triopeïda vendit. At illa
Nunc equa, nunc ales, modo bos, modo cervus
abibat:

Præbebatque avido non jufta alimenta parenti.
Vis tamen illa mali poftqua confumferat omné 875
Materiam, dederatque gravi nova pabula morbo;
Ipfe fuos artus lacero divellere morfu
Coepit: & infelix minuendo corpus alebat.
Quid moror externis? etiam mihi fæpe novandi
Corporis, ô juvenes, numero finita poteftas.
Nam modo, quod nunc fum, videor: modo flector
in anguem :

880

Armenti modo dux vires in cornua fumo.
Cornua, dum potui. Nunc pars caret altera telo
Frontis, ut ipfe vides. Gemitus funt verba fecuti.

menti induo vires in cornua: Cornua quamdiu licuit: nunc pars
fuis, ut ipfe cernis. Gemitus funt fecuti voces.

NOTA.

874. Non jufta] Quia dolo malo & furtis quæfita.

879. Moror] Achelous, Thefeum & Lelegem alloquitur.

880. Numero] Ternario nempe ; non enim quamlibet, ut alii, fed hominis,

fape vendit dominis: & illa
nunc equa, nunc avis, vac-
ca nonnunquam, interdum
cervus difcedebat, & exhi-
bebat cibos injuftos famelico
patri. Poftquam tamen illa
morbi rabies exhauferat om-
mor
nem copiam, atque tulerat
ultimos cibos parenti misere
efurienti, ipfe occœpit dif
cerpere fua membra morfu

voraci, & mifer Juftentabat corpus deftruendo. Quamobrem hareo in alienis tranfformationibus? Mihi quoque eft vis numero ftatuta fape mutandi corporis. Nam aliquando confpicior quod nunc fum, nune vertor in Serpentem nunc dux` aruna frontis fpoliata eft armis

P. OVIDII NASONIS

Metamorphofeon

LIBER IX.

ARGUMENTU M.

HEC illi poftea veftem mifit, qua periit (poftquam Lickas in fcopulum fuit tranflatus) & in cælum traductus est. Tum verò Alcmena ad folen fe contulit: eique Galant hidem in muftelam, & illa vicif fim fororem fuam in arborem converfam narravit. Interim fupervenit ipfi Ialaus, reparata per Heben juventute. Id quod non poffe omnibus contingere, Jupiter Eaci exemplo docet. Hunc fugiens Miletus, in Äa fiam difceffit, & Byblidem procreavit atque Caunum: cujus illa amore tabefacta, in fontem periit. Quæ quidem res magis mira omnibus vifa fuiffet; nifi paulo ante Iphis, ipfo nuptiarum die, virilem fexum accepiffet.

INTERPRETATIO.

I. Heros Neptunis petit qua fit Deo cauffa gemitus, frontis mutilata, cum

fluvius Calydonius fic orfus

I.

O

U gemitus, truncæque Deo Neptunius heros

Cauffa rogat frontis: cum fic Calydonius

amnis

eft, cinctos habens crines Coepit, inornatos redimitus arundine crines : incomtos junco: Pofcis lugu- Trifte petis munus. Quis enim fua prælia victus peratus velit quarrarem fua Commemorare velit ? referam tamen ordine.

:

certamina? Tamen narra

Nec tam

bo ordine: neque tantum de- Turpe fuit vinci, quam contendiffe decorum eft: decus fuit fuperari, quanta gloria certasse;

&tantus vifor nobis præbet magnam confolationem, Si nomen cujufdam Deianira tandem pervenit ad auIO res tuas fuit illa olim puella formofiffima, & fpes invidiofa multorum amazorum. Cum quibus ut fubii domum foceri expetiti, Habeto me generum, dixi, fili Parthaonus. Alcides idem etiam dicebat: cateri cefferunt nobis duobus, Ille

15

Magnaque dat nobis tantus folatia victor.
Nomine fi qua fuo tandem pervenit ad aures
Deianira tuas, quondam pulcherrima virgo,
Multorumque fuit fpes invidiofa procorum.
Cum quibus ut foceri domus eft intrata petiti;
Accipe me generum, dixi, Parthaone nate.
Dixit & Alcides. Alii ceffere duobus.
Ille Jovem focerum dare fe, famamque laborum,
Et fuperata fuæ referebat juffa novercæ.
Contra ego: (turpe Deum mortali cedere duxi:
Nondum erat ille Deus) Regem me cernis aquarú
Curfibus obliquis inter tua regna fluentem :
Nec gener externis hofpes tibi miffus ab oris,
Sed popularis ero, & rerum pars una tuarum.
Tantum ne noceat, quod me nec regia Juno
Cdit, & omnis abeft jufforum poena laborum.
Nam quod te jactas Alcmena matre creatum;
Jupiter aut falfus pater eft, aut crimine verus.
Matris adulterio patrem petis. Elige, fictum
Effe Jovem malis, an te per dedecus ortum.
Talia dicentem jamdudum lumine torvo
Spectat; & accenfæ non fortiter imperat iræ,
Verbaque tot reddit: Melior mihi dextera lingua.
Dummodo pugnando fupere: tu vince loquendo. 30
Congrediturq; ferox. Puduit modo magna locutum
Cedere. Rejeci viridem de corpore vestem;

20

25

dicebat fe offerre Jovem socerum, &gloriam laborum,

mandata fua noverca evieta. Ego contra : ( quia Indecorum credidi Deum cedere mortali: nam ille nondum erat Deus) Vides me moderatorem aquarum currentem fluxu obliquo per tuum regnum: neque ero ge

ner peregrinus tibi mißus à regionibus exteris, fed popu laris, & pars una rerum tuaSolummodo ne obfit,

rum.

quod neque regina Juno me odio habet,& omnis pœna laborum prafcriptorum abeft. Nam quod gloriaris te natum Alcmena matre, aut Jupiter eft pater fitus, aut ve

rus per flagitium. Vocas illum, quia matrem tuam ftupravit, patrem. Difpice an malu Jovem effe fictum patrem, an te natum per opprobrium. Afpicit me jam diu talia proferentem infenfis oculis, neque fatis reprimit ardentem iram; atque paucas hafce voces reponit; Manus mihi eft fortior lingua: dummodo vincam certando, tu prior efto dicendo. Atque favus me adoritur. Fuduit, modo profeffum magna, cedere. Deripui amictum glaucum à corpore,

NOTA.

7. Tantus] Quantus fuit Hercules, à quo fuperatus Achelous.

8. Tandem] Pro aliquando, fed magis fervit affe&tui.

9. Deianira] Oenei Ætoliæ regis filia, deinde Herculis uxor.

12. Parthaone nate] Oeneus, cui tamen Homerus Portheum patrem affignat.

15. Cefere] Ut jam Deianiram uxorem non peterent.

14. Socerum] Siquidem Jupiter Herculis genitor Deianira focer fuiflet.

14. Laborum] Decantatos illos in fequentibus videbimus.

15. Noverca] Junonis, quæ Jovis conjux, cujus juffu per Euryftheum tot labores fubivit Hercules,

atque oppofui lacertos, & te- | Brachiaque oppofui: tenuique à pectore varas nui in loco ad refistendum In ftatione manus; & pugnæ membra paravi. apto ulnas incurvatas pectore; & inftitui artus ad Ille cavis haufto fpargit me pulvere palmis ; 35 pralium. Ille me tegit pul- Inque vicem fulvæ jactu flavefcit arenæ. vere fufcepto manibus capacibus ; viciffim flavescit jactu flava arena.

At

que jam infurgit in collum, jam corripit crura Labrica, aut velle corripere credas: & fatizat omni ex parte. Meum pondus me tutatur, &incalfum appetebar. Non

aliter quam moles, qua un

dis pulfatur cum magno fono: illa ftat, & fecura eft fua gravitate. Divellimur paululum; & rurfum concurrimus ad certamen, & fletimus invicti, obfirmati non cedere; atque pes erat connexus cum pede; & ego incumbens toto pectore & urgebam digitos digitis, & frontem fronte. Non aliter afpexi validos tauros congredi, cum vacca petitur pulcherrima toto nemore, pramium certaminis. Armenta intuentur, atque timent, ignara ad quem spectet vietoria tanti regni. Alcides ter nixus eft à fe dimovere mea pectora contra luctantia: quarto fe expedit ab amplexu, & avellit lacertos affixos, atque continuo me avertit à se impulfu manus: (decrevi agnofcere vera) atque ponderofus dorfo incubuit. Si qua fides, (neque enim honorem

Et modo cervicem, modo crura micantia captat;
Aut captare putes: omnique à

parte

laceffit.

50

Me mea defendit gravitas; fruftraque petebar.
Haud fecus ac moles, quam magno murmure?
Aluctus
Oppugnant; manet illa fuoque eft pondere tuta.
Digredimur paulum: rurfumque ad bella coimus ;
Inque gradu ftetimus, certi non cedere; eratque
Cum pede pes junctus: totoque ego pectore pronus
Et digitos digitis, & frontem fronte premebam. 45
Non aliter fortes vidi concurrere tauros,
Cum pretium pugnæ toto nitidiffima faltu
Expetitur conjux. Spectant armenta, paventque
Nefcia quem maneat tanti victoria regni.
Ter fine profectu voluit nitentia contra
Rejicere Alcides à fe mea pectora: quarto
Excutit amplexus, adductaque brachia folvit :
Impulfumque manu ( certum mihi vera fateri)
Protinus avertit: tergoque onerofus inhæfit.
Si qua fides, (neque enim ficta mihi gloria voce 55
Quæritur) impofito preffus mihi monte videbar.
Vix tamen exferui fudore fluentia multo
Brachia; vix folvi duros à corpore nexus.
Inftat anhelanti; prohibetque resumere vires:
Et cervice mea potitur. Tum denique tellus
Preffa genu noftro eft; & arenas ore momordi.
Inferior virtute meas devertor ad artes;
Elaborque viro longum formatus in anguem.
Qui poftquam flexos finuavi corpus in orbes;
Cumque fero movi linguam ftridore bisulcam; 65

60

aucupor falfis fermonibus,) mihi videbar oppressus monte. Vix tamen exfolvi lacertos ftillantes multo fudore; vix explicui ar&tos nodos à corpore. Urget me agre refpirantem; atque impedit refumere vires : & corripit meum collum. Tum denique terra impulfa eft genu noftro & tetigi pulverem ore. Minor viribus recurro ad proprias artes, atque viri manibus effugio mutatus in oblongum ferpentem. Qui ut contraxi corpus in gyros, & linguam bifidam agitavi cum terribili fibilo,

NOTA.

35. Spargit] Ut firmius & validius antagonifta corpus poffet apprehendere. Solebant enim luctaturi ut corpus agile & lubricum fieret, firmaretur cutis adverfus acris injurias, pori, roboris caufa, ftiparentur, oleo feu ceromate fele perungere.

36. Flavescit] Quia & Achelous arena Herculem fparfit.

37. Micantia] Quæ prehendentis manibus effluebant.

52. Adducta] Quibus Herculem Achelous complectebatur premebatque.