violare manes matris, offibus | Lædere jactatis maternas offibus umbras. jactatus. Interea revolvunt Interea repetunt cæcis obfcura latebris fecum voces dati refponfi ob verbis,& inquit, Aut me animus fallit, aut refponfa Dea sunt pra,& nullum nefas fuadent. Terra eft magna ma fcuras impenetrabibus vela-Verba datæ fortis fecum, inter feque volutant. minibus,& inter fe excu- Inde Promethides placidis Epimethida dictis 390 tiunt. Toftea Promethei fi- Mulcet, &, Aut fallax, ait, eft follertia nobis, Tyrrham lenibus Aut pia funt, nullumque nefas oracula fuadent. Magna parens terra eft: lapides in corpore terræ Offa reor dici: jacere hos poft terga jubemur. Conjugis augurio quanquam Titania mota eft; 395 Spes tamen in dubio eft. Adeo cæleftibus ambo Diffidunt monitis. Sed quid tentare nocebit? Difcedunt; velantque caput, tunicasque recingunt; Et juffos lapides fua poft veftigia mittunt. Saxa (quis hoc credat, nifi fit pro teste vetuftas?) ter; opinor faxa vocari offa in corpore terra: jubemur ea mittere pone dorfum. Quamvis Titania taita eft conjeEtura mariti, tamen fpes fluctuat: adeo uterý, diffidit juffis cæleftibus. Verum quid berit periculum facere ? Difcedunt caput ope- Ponere duritiem cœpere, fuumque rigorem; &laxant veftes, & Mollirique mora, mollitaque ducere formam. poft terga jaciunt faxa pra-Mox, ubi creverunt, naturaque mitior illis feripta ab oraculo ita jaaari. Lapides (quis ifti rei Contigit, ut quædam, fic non manifefta, videri fidem adhibeat, nifi anti- Forma poteft hominis; fed uti de marmore quitas probet?) cœperunt omittere fuam duritatem, & fuum rigorem; & emolliri tempore, & emolliti fumere cœpto · 405 Non exacta fatis, rudibufque fimillima fignis. Quæ tamen ex illis aliquo pars humida fucco, formam. Mox ubi auti Et terrena fuit, verfa eft in corporis usum. funt, & natura lenior illis Quod folidum eft, flectiq; nequit, mutatur in offa : data eft, ut aliqua dignofci Quod modò vena fuit,fub eodé nomine manfit: 410 poteft figura hominis, fic non fed ficut de mar-Inque brevi fpatio, Superorum munere, faxa more fumto, non fatis accu- Miffa viri manibus faciem traxere virilem; rata, & fimillima ftatuis Et de foemineo reparata eft fœmina jactu. impolitis. Qua tamen pars' evidens, fed ficut de mar ex illis fuit madida aliquo humore, & terreftris, mutata est in fubftantiam corporis: Quod durum eft, & nequit molliri tranfit in offa: quod modò fuit vena perftitit fub eodem nomine. Atg, brevi, Deorum dono, lapides jacti manibus viri induerunt formam masculam ; & fœmina reftituta eft jactu famineo. NOTA. 387. Ladere] Quia in animas feu um- projecti fuerant, quanquam aliquam poft bras redundare cadaveribus illatam inju-moræ tantillum formam induissent, imriam credebant Ethnici. perfectam tamen habuiffe, ut nondum conftaret quid effent. 388. Latebris] Latebat verò fenfus fub obfcurorum verborum ambage. 390. Tromethides] Deucalion Promethei filius. 390. Epimethida] Pyrrham Epimethei filiam. 395. Augurio] Interpretatione, fanè felici. 395. Titania] Pyrrha, Japeti Titanis neptis. 404. Ut quadam] Lapides dicit, qui 1405. Cœpto] Inchoato, & nondum ad fimulacri alicujus perfectam formam expolito. 408. Corporis] Carnis, quæ tamen propriè de animalibus mortuis dicitur. 410. Vena] Habent etiam lapides fuo modo venas, quas & oculis licet deprehendere. 413. Famineo Pyrrha, que lapides poft terga etiam projecerat, 420 indicio, que fimus principie &patens laborum & fumus orti. Inde genus durum fumus, experienfque laborum ; Hinc progenies fumus afpera Et documenta damus, qua fimus origine nati. 415 IX Cætera diverfis tellus animalia formis Sponte fua peperit; poftquam vetus humor ab igne IX. Terra produxit ultre Percaluit Solis; coenumque, udæque paludes reliqua animalia variis forIntumuere æftu: foecundaque femina rerum mis, poftquam vetus fuccus incaluit a radiis Solis; & Vivaci nutrita folo, ceu matris in alvo, lutum, & humida paludes Creverunt, faciemque aliquam cepere morando. inflata funt calore; & Sea Sic ubi deferuit madidos feptemfluus agros mina fæcunda rerum in terNilus, & antiquo fua flumina reddidit alveo, ra vegeta autta funt, ficut in utero matris, & indueÆthereoque recens exarfit fidere limus; runt aliquam formam temPlurima cultores verfis animalia glebis 425 pore. Sic ubi Nilus feptemInveniunt, & in his quædam modò coepta fub ipfu fluus deftituit campos humiNafcendi fpatium: quædam imperfecta, fuifquedos, & reduxit fuas undas Trunca vident numeris: & eodem in corpore fæpe Altera pars vivit ; rudis eft pars altera tellus. Quippe ubi temperiem fumfere humorque calorque; Concipiunt: & ab his oriuntur cuncta duobus. Cumque fit ignis aquæ pugnax; vapor humidus omnes 430 Res creat, & difcors concordia fœtibus apta eft. 435 creat res omnes & difcors concordia eft idonea ad generationes. nupera eluvie incaluit Sole athereo, & intenfis caloribus, emifit reddidit formas antiquas, partim formavit nova monftra: in veterem foffam, & cœnum novum incaluit Sole, agricola reperiunt multa ar nimalia cefpitibus inverfis ; arg, inter ea nonnulla primu lum inchoata in ipfo generationis tempore; vident alia nondum abfoluta, & defti-, tuta fuis partibus; & in eodem corpore pars altera vivit, pars altera est terra craßa. Nempe ubi calor humiditas temperati funt, concipiunt; & omnia initium habent ab iftis duobus. Et cum calor fit contrarius humiditati, calor humidus Toftquam igitur terra canofe fpecies infinitas ; & partim femine generari poffe naturaliter non is fum qui credam 427. Imperfecta ] Inchoatis equidem perfectiora, fed quæ omnibus membris nondum conftiterint, terramque inanimatam fecum traxerint, nondum numeris omnibus abfoluta. citatis & frigiditatis participans, ex ca430. Temperiem] Quæ eft medium ficloris & humiditatis pugna conflatum. 431. Concipiunt] Ex humidi & calidi temperie fieri docet generationem: quam quidem fine illa dari poffe, vix quifquam aufit affirmare. 432. Vapor Pro calore fumitur ; quomodo & Virgilius, aliique funt loquuti. Illa quidem invita, fed pro- | Illa quidem nollet, fed te quoque, maximè Python duxic te quoque eo tempore, Tum genuit; populifque novis, incognite ferpens, maxime Python : & eras horror recentibus populis, Terror eras. Tantum fpatii de monte tenebas. 440 ferpens ignote; tantam te- Hunc Deus arcitenens, & nunquam talibus armis gebas partem montis. Deus Antè, nifi in damis capreifque fugacibus, ufus, arcu infignis, & nunquam Mille gravem telis, exhaufta pene pharetrâ, ufus antea ejufmodi telis nifi Perdidit effufo per vulnera nigra veneno. fugaces, interfecit hunc im-Neve operis famam poffit delere vetuftas; 445 peditum mille fagittis, pha- Inftituit facros celebri certamine ludos; adverfus damas & capreas retrà propemodum exinani-Pythia de domiti ferpentis nomine dictos. ta, tabo exhaufto per atra vulnera. Et ne tempus pof- His juvenum quicunque manu, pedibusve, rotâve fit oblivioni mandare glo- Vicerat; efculex capiebat frondis honorem. riam fatti, instituit facros Nondum laurus erat; longoque decentia crine 450 ludos claro certamine, dictos Certamina Pythia à nomi Tempora cingebat de qualibet arbore Phoebus. X. Primus amor Phoebi Daphne Peneïa; quem ne ferpentis interfetti. Quicunque adolefcentum victor non difcefferat pugilatu, curfu, Fors ignara dedit, fed fæva Cupidinis ira. aut curru, reportabat coro nam ex ramis efculi. Laurus nondum extabat, & Apollo redimibat de quavis arbore tempora infignia prolixa coma. X. Daphne Peneia fuit primus amor Apollinis, quem non fortuna infcia, fed atrox ira Cupidinis movit. NOTA. 438. Python] Serpens fuit miræ magnitudinis, ex terræ corruptione, poft diluvium natus, quem Apollo interfecit. Qua fabula graviffimas à diluvio exhalationes radiis fuis Solem attenuaffe fignificare voluerunt Mythologi: quanquam alia alii, ad libitum quifque comminif cuntur. 441. Arcitenens] Apollo eft feu Sol, jaculandi peritia, & radiantibus fuis fagittis Poëtis decantatiffimus. 443. Gravem telis] Quæ in ipfum ferpentem Apollo conjecerat. 444 Nigra Propter circumfufum fanguinem nigrum. 447. Pythia] Quatuor fuerunt apud Græcos ludorum celebritates. Olympicorum Pythiorum, Ifthmiorum, Nemæorum, de quibus vària varii tradiderunt, quæ majori ex parte collegit Natalis Comes. Cæterum non Apollinem Pythia certamina inftituiffe, fed Eurylochum fcribunt ex Pindari fententia, aut Diomedem ut voluit Paufanias: Cujufmodi fabulas prolixe perfequi non tanti eft. 443. Manu Id eft Pugillatu Curfu pedeftri, & curuli. Quanquam & certamina, & victorum præmia, & tempora variè immutata fuiffe, hinc inde, ut eft fabularum præfertim, & veteris hiftoriæ, itemque hominum ingenium, apud varios legere poteris. 449. Efculea] Ex efculi arboris fronde confecta corona donabantur victores ; quæ quidem efculus ex glandiferatum eft genere, ita dicta, autore Servio, quod ejus glandibus, antè fruges inventas, mortales pro efcâ uterentur. 450 Longo] Ita verò pingebatur, & pingi decuit propter radios. 452. Frimus] Lauri, aut ex ea arbore confecta coronæ, qua donabantur victores, occafione, ad Phoebi erga Daphnen amores Poëta defcendit, quæ in Laurum, ejus nominis arborem, mutata eft. 452. Daphne] Penei fuit Theffaliæ fluvii (vel ut aliis placet Ladonis) filia, cujus confite ripa lauris: unde locus datus fabulæ : nam Laurus Græcis Daphne dicitur. Qua quidem Daphnes in laurum mutatæ fabula, virginibus ob pudicitiam immortalem effe partam gloriam intelligitur. 453. Cupidinis] Amoris, Jovis & Veneris filii, ut nonnulli placet; vel, ut alii volunt, Martis & Veneris ; vel Cœli & Terræ, &c, : 455 Delius hunc nuper victa ferpente fuperbus Filius huic Veneris; Figat tuus omnia, Phoebe, amorem. Quod facit, auratú eft, & cufpide fulget acuta: 470 Quod fugat, obtufum eft, & habet fub arundine plumbum. 475 Hoc Deus in Nympha Peneïde fixit; at illo Apollo, elatus ob fuperatam Serpentem, viderat hunc nu per curvantem arcum nervo adducto; & dixerat quid tibi cum duris armis, puer lascive? Ifta geftamina con veniunt noftris humeris, qui ferre feris & hoftibus; qui poffumus certas plagas innuper occidimus infinitis fpiculis Pythonem inflatum, tegentem tot jugera ventre venenato. Tibi fatis fit incendere, nefcio quos, amores face tua, nec tibi arroga nofram gloriam. Filius Veneris huic refpondit, Apollo, arcus tuus catera tranfver beret, meus te figat: & quanto animalia omnia funt te minora, tantò minores funt tua laudes noftris. Abfolverat, &celer, aere percuffo, alis agitatis, pedem pofuit in cacumine umbrofo Parnaffi, & fumfit duas fagittas ex pharetra varioruns effectuum. Hac excutit, illa inducit amorem. Qua inducit aurata eft, & fplender mucrone acuminato : qua excutit eft hebes, & habet plumbum fub cannâ. Deus immifit hanc in Nympham Continuò alter amat; altera fpoliis ferarum captarum, & imitans DiaPlurimi illam cancupiverùnt : illa exofa NOTA. 454. Delius] Apollo eft, in Delo E-frutex, quo fiebant fagittæ : unde pro gæi maris infula, una cum Diana forore natus. 455. Flectentem cornua] Sagittas arcu emittentem. Cornua autem, quæ ad arcus extremitates aptantur, pro ipfo arcu pofuit. 458. Qui dre] Vide annon magnifice hæc omnia, & ut decuit mox fuperbia fua periturum. 461. Face] Faces videmus in Amoribus, ficut & fagittas, arma Cupidinis. 467. Arce] Pro Cacumine pofuit Parnaffi. 469. Diverforum operum ] Id eft, quo rum contrarius erat effectus. 471. Arundine] Eft arundo aquaticus | ipfis perfæpe fumitur. 472. Nympha] Daphnen plumbo armata fagitta tetigit. 474. Fugit altera] Laurus nempe umbram & loca opaca diligit; Solem fugit. Quanquam eo fpectaffe Poëtam haud ita certum eft. 476. Phabes] Dianam dicit Phœbi fororem, quæ virgo incorrupta & vena trix. impatiens expers mariti Impatiens experfque viri, nemorum avia luftrat : percurrit loca devia & inNec quid Hymen, quid Amor, quid fint 480 tercepta filvarum; neg, co gitat quid fit Hymen, quid connubia curat. } fit Amor, quid fint conju- Sæpe pater dixit: Generum mihi, filia, debes. bes mihi pofteros. Illa aver-Pulcra verecundo fuffunditur ora rubore ; fata faces nuptiales, tan-Inque patris blandis hærens cervice lacertis, 485 quam flagitium, erubefcit Da mihi perpetua, genitor cariffime, dixit, venufto ore; & amplectens collum patris mitibus bra-Virginitate frui: dedit hoc pater ante Dianæ. chis, dixit, concede mihi. Ille quidem obfequitur: fed te decor ifte, quod pater fuaviffime, indelibata optas, Effe vetat; votoque tuo tua forma repugnat. Phoebus amat; vifæq; cupit connubia Daphnes: 490 Quæque cupit, fperat: fuaque illum oracula fallunt. Utque leves ftipulæ demtis adolentur ariftis; Ut facibus fepes ardent, quas fortè viator Vel nimis admovit, vel jam fub luce reliquit ; Sic Deus in flammas abiit: fic pectore toto Uritur, & fterilem sperando nutrit amorem. Spectat inornatos collo pendere capillos. Et, Quid fi comantur? ait. Videt igne micantes Sideribus fimiles oculos. Videt ofcula; quæ non nimis admovit vel jam Eft vidifle fatis. Laudat digitofque, manufque, 500 deferuit fub die; fic Deus Brachiaque, & nudos media plus parte lacertos. conflagravit; fic aftuat totis | virginitate frui: Parens iftud conceffit antea Dia 1a. Ille equi lem annuit; verum ista elegantia prohibet effe quod voves: & tua pulcritudo facit contra tuum defiderium. Apollo amat; & optat conjugia vifa Daphnes: sperat qua optat, & fua refponfa illum decipiunt. Et quemadmodum levis culmus comburitur fublatis ariftis quemadmodum fepes flagrant tadis, quas forte viator vel 495 vifceribus, & alit fperando vanum amorem. Videt comam incomtam lapfam fuper collo; & dicit, Quid fi componatur? Videt oculos radiantes luce pares aftris, Videt os, quod non eft fatis vidiffe. Probat digitos & manus, & brachia, & lacertos exertos plus dimidia parte. 488. Sed te] Daphnem ipfam alloquitur Poëta, ingenii fui non immemor. 489. Repugnat ] Quia à multis expetuntur quæ pulcræ funt. 491. Suag] Notiora funt Apollinis oracula quam ut toties recantata narrare inftituamus. Negat Nafo fibi potuiffe confulere Apollinem, qui aliis ipforum fata aperuerit. 292. Demtis] Poftquam pars major palea una cum ariftis collecta eft, manente in campo ftipula. ce, 494. Reliquit] Viatores, adventante lufaces nullius jam ufus abjiciunt negligenter. Faft. lib. 4. Semuamque facem vigilata nocte viator Ponit. 499. Non eft vidiffe] Quia enim non tantum parva ora videre, fed ea ofculari cupiebat. |