Frigida pugnabant calidis, humentia siccis, nulli certa et perpetua forma erat; nam veluti fermentatione quadam miscebantur. Nulli manebat. Hoc verbum admittit geminum casum, accusat. et dativ.; sed pro easpecto, tantum accusat. Virg. Æneid. ix. 298: nec partum gratia talem Parva manet; Græci pariter utrumque casum admittunt. Corpore, mole, acervo: pugnabant, movebantur intestino quodam motu elementa: pugnabant calidis, Græca syntaxis, μάχεσθαι τινί nisi malis præpositionem cum, quæ sequitur, ad hæc quoque referre: sine pondere paulo durius, iis, quæ erant sine pondere, τοῖς ἄνευ βάρους, scilicet οὖσι. 21. Hanc Deus, etc.] Hoc chaos Deus ita tractavit, ut primum elementa separaret, et cuique suum locum assignaret. Ut quodvis erat levius, ita altiorem locum occupabat. Ciof. Fast. i. 106. v. 11. Claud. R. P. 249. Melior Natura. Quæ sit ex mente poetæ, aut quo modo differat a Deo, frustra quæritur. Ipse poeta infra, ver. 31, fatetur se nescire. Sufficit vim quandam divinam intelligere. Nempe philosophi disputabant de natura creatoris, quum ab aliis vocaretur Deus, ab aliis animus per omnia fusus, ab aliis mens aut natura ratione prædita: vid. Lactant. Inst. div. I. v. 16 sqq. Cic. Sen. 12: Quum homini sive Natura, sive quis Deus nihil mente præstabilius dedisset. Koppen. per Naturam e placitis Anaxagoræ vires elementorum intell. Sed ver. ad 25 ver. 5. litem, pugnam, fermentationem: vɛlkos ỏλoòv, Apollon. Arg. i. 498. Litem dixit variationis causa. Grav. Claudian. d. 1. veterem qua lege tumultum Discrevit Natura parens. 22. Abscidit.] Sejunxit. Horat. I. Od. iii. 21. Deus abscidit Oceano terras, ubi vid. Bentlei. Cf. Virgil. Ecl. vi. 35 sqq. Cælum est æther. Pacuv. in Chrys. Nostri cœlum memorant, Graii perhibent athera: cf. Cic. N. D. ii. 42. Sed et apud Græcos ai0np et oupavos usurpantur promiscue: vid. Valkenar. Diatrib. in Eurip. cap. vi. Vocat liquidum, quippe natura tenuiore et purum ab humoribus, aut, ut ipse, ver. 68. explicat, nihil terrenæ fæcis habens. Opponit spissum aerem, graviore pondere et repletum vaporibus et nebula. Cic. 1. cit. concretum aerem dixit. Cf. cum omni hoc loco, xv. 239 sqq. 24. Cæco.] In quo nullæ partes animadverti, discernique poterant. Dissociata ligavit. Tria insunt. Deus dissociavit elementa locis, diversa iis loca tribuit, terræ imum, alterum mari, etc. sed ligavit dissociata, ita dissociavit, ut tamen nexus eorum esset. Æther attingit aerem, aer attingit terram, etc. Tibul. IV. i. 20: Aeri contextus æther. Hinc concors pax, qua non amplius permixta inter se pugnant. Dissociare, ut apud Horat. I. Od. iii. 22: Oceanus dissociabilis, dissocians. Pace. A Claud. iii. 65, fides et fœdus elementis tribui tur. Ignea convexi vis et sine pondere cœli Densior his tellus, elementaque grandia traxit; 26. Ignea converi, etc.] Cf. Tibul. IV. i. 19-23; Claudian. R. P. i. 246 sqq. ubi Proserpina hoc argumentum texit. Is elementorum seriem hunc primum Naturæ actum vocat. Ignea vis, periphrasis ignis ipsius. Vis, Bin, apud poetas sæpe inservit periphrasi. Ignis porro cœli est æther, qui constat ignea natura (Virg. Ecl. vi. 33. liquidus ignis. Tibul. d. I. igneus æther,) quæ eadem est levissima. Convexum, pro concavum ; quem usum Cic. in Arateis, ver. 314, primus invexisse videtur Heyn. ad Virg. Æn. iv. 451. 27. Emicuit.] Repente et celeriter prosiluit, quod verbum maxime convenit levitati ætheris. Summa arx, altissima mundi ora. Sibi legit, tanquam sua sponte fecerit, quod lege naturæ fiebat. Etiam ap. Claud. d. 1. nonnulli legit flamma polum. Cf. xii. 43. ubi eadem verba de Fama. 29. Elementa grandia.] Crassiora corporum stamina attraxit, quæ pondere suo deorsum vergebant. Pressa est, ut subsideret. Fast. v. 13: Pondere terra suo subsedit et æquora traxit; quod sumtum e Tibul. d. 1.: Qualis in immenso desederit aere tellus. 30. Sui.] Cantab. et viginti alii sua. Nempe genitiv. pron. primitivi ponitur, ubi is casus a nomine adfectus aut facultatis pendet, sed deinde et sine tali nomine. Itaque sæpe in eo variant libri. Circumfluus, (repippvTOC) humor, Oceanus. 31. Ultima possedit.] Profundissima occupavit, quia terræ eminent super Oceani superficiem. Aliter Sever. Ætn. 103. sors data cœlo Prima, secuta maris, deseditque infima tellus. Lenzius vero per ultima int. marginem orbis terrarum plani, atque circumfluus putat esse Homeric. áóópoos, in se ipsum rediens; sed vide ad ver. 12. Solidum orbem, terram continentem, quæ solidior multo aquis. Coercuit, amplectitur, ambit. Infra xv. 251 Tellus cogitur unda. Cæterum huc respexit Lactant. Inst. div. II. ix. 2: Terram voluit humore circumflui et contineri. 32-88. Sic-redegit.] Ordo et sensus horum verborum debet haud dubie esse hic: quum Deus congeriem illam, rudem et indigestam molem, secuisset, divisisset, atque in membra, distinctas partes, aquam, terram, redegisset 2223, atque adeo disposuisset, cuique parti suum locum assignasset, 25-31. Amant poetæ ejusmodi transpositiones. Virg. Georg. i. 319: Quæ-segetem-sublime expulsam eruerent, i. e. eruerent et deinde in aerem expellerent. Idem, ver. 400: solutos jactare maniplos, jactare manipulos sic, ut solvantur. Similiter Noster passim. Vide ad ver. 303. Burm. tamen præfert alteram lectionem compositam, ut adeo composita congeries sit ille κόσμος, scil. mundus philosophorum. Bene. Sed me offendit hoc, quod illa moles nondum secta non poterat кóoμos, aut mundus sensu illo philosophico dici. Cic. in Timæo, cap. xxxi. p. 1114, Congeriem secuit, sectamque in membra redegit; Parte foret, magni speciem glomeravit in orbis. 35 Ern. ut hunc hac varietate distinctum bene Græci кóσμov, nos lucentem mundum nominaremus. Etiam Claudian. in Ruf. i. 4. h. v. usus est: dispositi fœdera mundi. 33. Secuit, sectamque.] Mirum in modum Noster illam repetitionem adfectavit. Cf. vers. 142. 158. 166. 206. et alibi. Membra omnino partes distinctæ alicujus rei, ut membra carinæ, ædificii, philosophia. Vide nos ad Plin. II. Ep. xvii. 9. Cæterum Anaxagoras, qui et ipse docebat, ab initio πάντα χρήματα πεφυρμένα fuisse, addebat: 'O Novç dè avrà diğpe, kai διεκόσμησε, καὶ ἐκ τῆς ἀταξίας εἰς τάξιν ἤγαγε. Plutarchum vide de Plac. lib. i. cap. 3. 35. Parte foret, etc.] Omnis hic locus plurimum habet suavitatis, a delectu in primis verborum. Pro simplici enim facere aut fieri posuit verba ea, quæ vel naturam rei exprimant, vel modum adspectabilem, quo facta sit. Terra glomeratur, freta diffunduntur, aquæ pulsant litora, extenduntur campi, valles subsidunt, montes contra surgunt. Glomeravit. Cic. Tim. 15. Deus mundum ita tornavit, ut nihil fieri possit rotundius. N. D. ii. 39. terra nutibus suis (pandere) conglobata. Jam antea aquæ coercuerant orbem ; nunc jubentur diffundi, latius extendi, 40 atque hic illic se insinuare in terras, ut sinus et similia efficiant. 36. Et rabies et insania ventis tribuitur; vide Heins. rabies Noti, Hor. I. Od. iii. 14. 37. Ambita.] Quæ cingitur a mari. Qua ratione ambitus mediam producat, disputatur: vide Burmann. Ambita circumdare e copia poetica dictum. 39. Declivia.] Quia e locis altioribus defluunt; pronos fluvios alii dicunt. Obliquis eleganter exprimit cursum fluviorum tortuosum. Cinxit, inclusit. 40. Pro diversa locis, Georg. iv. 367. in pedestri oratione usitatius, diversis locis. Sorbentur, ut Arethusa. Quidam subeunt terras, sed mox redduntur, ut Lycus in Asia, Erasinus in Argolica: vide Plin. H. N. II. 103. 41. Alios fluvios velut intercipit terra, alii usque ad mare perveniunt. Campus et æquor quamcumque planitiem designant. Hinc utrumque vocab. promiscue mox de planitie, agris, mox de superficie aut de fundo maris dicitur. Melius tamen nunc abstinuisset h. voc. quia proxime sequitur extendi campos. 42. Liberioris.] Non inclusæ angustis ripis. Vaga aqua a Nostro appellatur Heroid. x. 136. Pro ripis, etc. merus lusus grammaticus. Sidere aut Jussit et extendi campos, subsidere valles, Jussit, et humanas motura tonitrua mentes, 55 subsidere de locis depressis et compla- 44. Lapidosos.] Gebhard. Crep. i. 45. Utque dua dextra, etc.] Quemadmodum in cœlo quinque zonæ sunt, duæ frigidæ, totidem temperatæ, una torrida; sic et in terra. In harum descriptione Nostro præiverant Virgil. Georg. i. 233 sqq. et Tibul. IV. i. 152174. qui cæteris copiosior est. Cf. etiam Claud. R. P. I. 257-263. Multo ornatior Ovidio est Virgilius. Pro eo, quod hic legimus, est ardentior, ille dixit: una corusco Semper sole rubens, et torrida semper ab igni; et de frigidis non satis habuit altam nivem commemorare, sed: cærulea glacie concrete atque imbribus atris. 46. Secant.] Dividunt: ductum a sphæra, quam secant circuli. Onus inclusum, moles terræ, quam includit cœlum. Cura Dei est Deus ipse, sed quatenus curam gerit mundi. Fast. i. 37: Hac igitur vidit trabeati cura Quirini. 48. Tellure.] Deest in. Premuntur sonantius et exquisitius, quam sunt ; nam premi eleganter dicuntur, quæ finibus inclusa sunt. Virgil. Georg. i. 235: zonæ trahuntur. 49. Non est habitabilis, etc.] Nempe ex opinione Veterum, qui zonas frigidas non minus, quam torridam, incolis orbas putabant: vide Lucret. v. 205; Virgil. Georg. i. 237 s. et Macr. Somn. Scip. ii. 5. late de hac re disputantem. 51. Flamma.] Poetice pro calore. 52. Imminet.] Superimpositus est. Et viciniam et altiorem situm h. v. indicat. 54. Consistere, colligi, oriri, ovvíoraola, aut immorari. Motura. Alias terrere Jupiter dicitur fulminibus aut tonitru. Facientes frigora, ut apud Virg. Georg. i. 352. agentes frigora venti. Et cum fulminibus facientes frigora ventos. Quum sua quisque regant diverso flamina tractu, nem Horrifer invasit Boreas: contraria tellus 57. Passim.] Sine ordine et lege, ut quisque spiret, unde velit. Vide Burmannum, ad Quintiliani Declam. iv. 13. Habendum, possidendum, vel agitandum: similiter Græc. exev. 59. Quum-tractu.] Quum quisque ex diversa regione flat, ut Homer. Od. v. 295. Regant sua flamina, Tanquam personæ: lanient, graviter, pro disrumpant. 60. Fratrum.] Habiti sunt Astræi et Auroræ filii. Hesiod. Th. 378. Sed Noster omni h. 1. mythologia neglecta, rerum naturam sequitur; itaque hoc nomine communem potius ventorum naturam respexisse videtur. Positum autem est in hoc epiphonemate cum virtute. 61. Aurorum.] Laudat hanc ventorum cardinalium descriptionem Seneca N. Q. v. 16. Auroram, Ethiopiam, sedem Auroræ, ver. 774. Nabataaque. Ita sine h, hoc nomen constanter legitur apud Plin. Tac. Strab. Nabatæos Strabo, lib. xvi. p. 767, inter Babylonem et Arabiam Felicem collocat, metropolimque. eorum nominat Petram. Sic et Plin. H. N. vi. 28-32. Iis præerat rer, qui a Tacito An. ii. 57. commemoratur. Inde Nabatea regna. Nunc omnem Arabiam cogitabimus, quæ fere commemoratur, VOL. III. ubi 65 Orientis fines designandi sunt. Juga, haud dubie Emodi, Damasii et alii montes, quibus India cingitur, Plin. vi. 17-21. Subdita. Horat. i. Od. xii. 55. subjectos orientis ora Seras. Nostrum expressit Senec. Thyest. 482: Eurus Orientem movet, Nabateaque quatiens regna et Eoos sinus. Cf. idem, Agam. 477. 63. Vesper, et occiduo.] Euro contrarius Zephyrus ab occidente flat. Litora dixit, non terræ, quia mare Atlanticum claudit orbem occidentalem. Tepescunt, quia Solis occidentis radii minus violenti sunt; propterea etiam occidentales terræ minorem solis æstum sentire poetæ videntur. Ita et Horat. i. Sat. iv. 30: Sol, quo vespertina tepet regio. Similiter mox meridionalis terra madescere dicitur, quia Auster inde pluvias agit. Boreæ vero violentiæ satis accommodatum invasit. Manil. Asper ab axe ruit Boreas. 64. Scythia nomine Veteres comprehenderunt omnes terras septentrionales incognitas. Trionem, non trio nes. 65. Horrifer.] Frigora enim, de quibus proprie horror, agit Boreas. De origine ejus cf. iv. Pont. x. 40. Contraria tellus. Meridionalis, Antarctica, Septentrionali opposita. C |