Imatges de pàgina
PDF
EPUB

At non Actoriden Erithon, cui lata bipennis
Telum erat, hamato Perseus petit ense; sed altis
Extantem signis, multæque in pondere massæ, 81
Ingentem manibus tollit cratera duabus ;
Infregitque viro: rutilum vomit ille cruorem;
Et resupinus humum moribundo vertice pulsat.
Inde Semiramio Polydæmona sanguine cretum, 85
Caucasiumque Abarin, Sperchionidenque Lyce-
[tumque

tum,
Intonsumque comas Elycen, Phlegiamque, Cly-
Sternit; et adstructos morientum calcat acervos.
Nec Phineus ausus concurrere cominus hosti,
Intorquet jaculum: quod detulit error in Idan, 90
Expertem frustra belli, et neutra arma sequutum.
Ille tuens oculis immitem Phinea torvis, [Phineu,
Quandoquidem in partes," ait, "attrahor, accipe,

66

79. Bipennis, securis anceps, réλeκυς δίστομος, σάγαρις, qua gentes quædam, ut Amazones, loco gladii utebantur. Æn. xi. 651. Forma ejus expressa in multis monumentis. Vid. Montefalc. tab. cx. n. 7. Hamatus ensis, harpe, vide iv. 719. Altis ; alte eminentibus signis et cælaturis. Multa in pondere massa, massa magni ponderis. Ingentem cratera. Apud Virgil. Æn. ix. 346. aliquis magnum metuens se post cratera tegebat. Crateres erant vasa ampliora, in quibus vinum temperabatur aqua. Amabant autem Veteres vasa extantia signis, id est, figuris eminentibus cælata, anaglypha; confer xii. 235. Infregit viro Lenzius explicat, fregit in viro. Potius capiendum, ut in formula înfringere colaphos. Versu 121. pro eo illidere, xii. 237. cratera misit in ord. Rutilum, etc. Æneid. ix. 349: purpuream vomit ille animam; Homer. Ι. Ξ. 437 : κελαινεφὲς αἶμ' ἀπέ

μεσσεν.

88. Adstruere, struere, cumulare. Calcare corpora, in primis caput et cervicem, e ferocia victorum priscorum. Passim apud Homerum, λag προσβαίνει, aut λὰξ ἐν στήθεσι βαίvɛl. Æneid. x. 495; lævo pressit pede-Exanimem. Hinc et in venatione feræ nobiliores stratæ calcabantur. viii. .425. Vide Bruckhus. ad Propertium, I. i. 4. ubi ad Amorem

hoc translatum.

90. Error, ἁμάρτημα, quum quis non ferit scopum. Claudian. Rapt. ii. 134. te disci perculit error. Etiam apud Homerum interdum error defert telum in alium, ut Il. . 302-311. Expers belli, ut, xii. 320. Aphidas.

93. In partes, in factiones. Pensaque hoc vulnere vulnus; accipe vulnus pro hoc vulnere, quod mihi intulisti. Quum enim quis facit, ut duæ res pares sint, tum pensare alteram altera dicitur. Defectos, destitutos, privatos: vide Schwarzium ad Plinii Panegyr. 26.

Quem fecisti hostem; pensaque hoc vulnere vulnus."

Jamque remissurus tractum de corpore telum, 95 Sanguine defectos cecidit collapsus in artus.

Hic quoque Cephenum post regem primus Odites Ense jacet Clymeni; Protenora perculit Hypseus; Hypsea Lyncides: fuit et grandævus in illis Emathion, æqui cultor, timidusque Deorum; 100 Quem quoniam prohibent anni bellare, loquendo Pugnat, et incessit, scelerataque devovet arma. Huic Chromis amplexo tremulis altaria palmis Demetit ense caput, quod protinus incidit aræ; Atque ibi semanimi verba execrantia lingua 105 Edidit, et medios animam expiravit in ignes. Hinc gemini fratres, Broteasque et cæstibus AmInvicti, vinci si possent cæstibus enses, Phinea cecidere manu; Cererisque sacerdos Ampucus, albenti velatus tempora vitta. Tu quoque, Iapetide, non hos adhibendus in usus; Sed qui, pacis opus, citharam cum voce moveres ;

97. Hic quoque Cephenum, etc.] Hactenus cum uno Perseo pugna; hinc arma vertuntur et in Cephenum proceres. Post regem primus. Regi dignitate et auctoritate secundus.

103. Amplexo altaria, etc. quasi ad Deorum præsidium confugienti. In capitis discrimine solebant ad aras confugere, illasque prensare, et Deorum quoque statuas ac simulacra complecti. Demetere, ut Oɛpilε et auav, frequenter pro trucidare et amputare. Vide Heinsium ad hunc locum, et Valken. Diatrib. in Eurip. Reliq. p. 225. Vituperatus est Homer. Il. K. 457. quod loquentis caput pulveri miscetur. At ille nihil aliud vult, nisi inter loquendum caput esse

[mon

110

resectum. Verum h. 1. caput jam resectum verba edit, ut vi. 558. lingua execta, et xi. 53.

107. Castibus.] Cæstuum pugna erat e pugillatus genere, ubi pugnis res agebatur, sed armatis, quum chirothecis, e corio bubulo, iisque ferro aut plumbo affixo gravibus armati inter se decertarent, quæ loris alligabantur brachiis ne exciderent.

110. Albens vitta insigne sacerdotum confer xiii. 643. Iapetide. Hemsterh. ad Aristophani Plut. 207. intellig. Prometheum, Iapeti filium; quod nemo, opinor, probabit. Usus, negotia.

112. Citharam cum voce qui movet, qui voce accinit citharæ, citharœdus

Jussus eras celebrare dapes, festumque canendo.
Cui procul astanti, plectrumque imbelle tenenti,
Pettalus, "I, ridens, Stygiis cane cetera,” dixit, 115
“Manibus:" et lævo mucronem tempore figit.
Concidit, et digitis morientibus ille retentat
Fila lyræ, casuque canit miserabile carmen.
Non sinit hunc impune ferox cecidisse Lycormas;
Raptaque de dextro robusta repagula posti, 120
Ossibus illidit mediæ cervicis: at ille
Procubuit terræ, mactati more juvenci.

movere.

dicitur. Infra versu 332. vocalia ora Celebrare dapes, augere hilaritatem convivantium. In regalibus conviviis musicus adhibebatur, qui laudes heroum resque divinas ad citharam caneret. Cic. Tusc. i. 2; Quinctil. I. x. 10. Talis erat Demodocus in convivio Alcinoi, Od. →. 62 sqq. et Iopas in convivio Didûs, Æneid. i. 740. Cæterum in compositione vers. 111-113. negligentiam quandam observabis, quam etiam Lenzius notavit, qui monet profici aliquid, si post moveres interpunctio maxima adhibeatur, et ad tu quoque subintelligatur, cecidisti. Putat etiam, versu 113 melius afore. Mihi vero nec verba, non hos adhib. in usus, placent, quæ melius se haberent, si ille coactus esset una pugnare.

114. Plectrum instrumentum est quo lyra pulsatur, ἀπὸ τοῦ πλήττειν, hoc est a percutiendo, dictum. Imbelle, leve, si comparetur cum armis. Alibi imbellis cithara aut lyra, non apta rebus magnis canendis, sed amori et voluptati inserviens. Bruckh. ad Propert. IV. vi. 36. Sarcasmo illi, Stygiis cane cætera similis est alius, xii. 321 sqq. Mirum autem est, illum nec inter tumultum desiisse citharam cum voce movere.

117. Retentat, iterum tentat, per

git tangere, pulsare fila lyræ, seu fides. Infra, 339. prætentare chordas. In lusu seq. Nostro præiverat Ennius, quumque caput caderet, carmen tuba sola peregit, Et, pereunte viro, raucum sonus ære cucurrit. Imitatus eum est et Silius, iv. 173. Casu non est, forte, sed, lapsu. Concidit— casuque, et concidens, canit miserabile carmen, edit voces miserabiles. Sed bene de musico, canit carmen. Miserabile, misericordiam commovens. Cic. Attic. xiv. 10. laudari miserabiliter. Cæterum ut hic musicus, sic Æn. ix. 774 sqq. poeta interest prælio et occiditur.

120. Repagula, sive ligna transversa, quibus fores muniebantur, utrique posti inserta erant, et ut e versu 127 colligas, in parte superiore. Illidit videtur emendatio recentiorum; Codex Regius A. elisit ; eodem sensu, Codex B. immisit, quod censeo aptius et simplicius; nam de postium repagulis sermo est, et illidere seu elidere aliquid ossibus vix Latinum est. Horatius dixit, illidere dentem alicui rei ; Livius, elidere caput sacro; sed elidere corpus inanimatum, v. g. saxa, stipites, etc. alicui corpori animato rerum naturæ repugnat. Procubuit terræ, ut 197. prosternere humi; vii. 578. terræ jacens.

126

Demere tentabat lævi quoque robora postis
Cinyphius Pelates: tentanti dextera fixa est
Cuspide Marmarida Coruthi, lignoque cohæsit:
Hærenti latus hausit Abas; nec corruit ille,
Sed retinente manum moriens e poste pependit.
Sternitur et Menaleus, Perseïa castra sequutus,
Et Nasamoniaci Dorylas ditissimus agri;
Dives agri Dorylas, quo non possederat alter 130
Latius, aut totidem tollebat farris acervos.

Hujus in obliquo missum stetit inguine ferrum :
Letifer ille locus: quem postquam vulneris auctor
Singultantem animam, et versantem lumina vidit
Bactrius Halcyoneus, "Hoc, quod premis," inquit,
"habeto

135

De tot agris terræ:" corpusque exsangue reliquit. Torquet in hunc hastam calido de vulnere raptam Victor Abantiades: media quæ nare recepta Cervice exacta est, in partesque eminet ambas. 139

123. Demere.] Cic. dixit convellere repagula. Robora, repagula roborea. Cinyps, pars Libyæ cum flumine cognomini. Marmarida inter Ægyptum et Cyrenen incolebant. Plin. v. 6. Fixa est. Simile quid, xii. 331-387. Haurire, confodere seu transigere latus dixit jam Lucret. v. 1323. ex Homerico, ápúσouv. Schirachius metaphoram inde ductam putat, quod exhauriatur sanguis. Melius haud dubie Heynius ad Virg. Æneid. ii. 600. quia hauriendo penetretur vase immisso et diffindatur aqua. Exempla multa hujus locutionis e poetis et historicis collegit Drakenb. ad Silium, v. 524.

128. Castra sequutus, pugnans pro Perseo. xii. 285: sit fortis castrorum turba tuorum. Nasamones, Cyrenen incolebant. Plinius, v. 5. ubi et de

fertilitate agri Cyrenaici. Et omnino Africa πυροφόρος. In nummis cum spicis et cornu Copiæ cernitur. Ibi Romani immensas possessiones habebant. Ditissimus agri etiam Æneid. x. 563. Latius, latiores agros. Tollebat. Tolli eleganter dicuntur quæ ex agris redeunt et colliguntur. Sic et Fast. iv. 560.

134. Singultare, cum singultu seu motibus convulsivis exhalare. Æn. ix. 333. truncus sanguine singultans; 415. longis singultibus ilia pulsat.

138. Abantiades, Perseus, Abantis pronepos. Acrisius enim Danaes pater erat, filius Abantis.

139. In partesque eminet ambas.] Aiajɛpèç tale telum ab Homero vocatur. Librata. Vide ad iii. 311. Libratione illa, vis maxima addebatur telis; itaque et Æn. ix. 418. li

Dumque manum Fortuna juvat, Clytiumque ClaMatre satos una, diverso vulnere fudit:

145

[ninque Nam Clytii per utrumque gravi librata lacerto' Fraxinus acta femur; jaculum Clanis ore momordit. Occidit et Celadon Mendesius; occidit Astreus, Matre Palæstina, dubio genitore creatus; Æthionque sagax quondam ventura videre, Tunc ave deceptus falsa; regisque Thoactes Armiger; et cæso genitore infamis Agyrtes. [unum Plus tamen exhausto superest; namque omnibus Opprimere est animus : conjurata undique pugnant Agmina pro causa meritum impugnante fidemque. Hac pro parte socer frustra pius, et nova conjux, Cum genetrice, favent, ululatuque atria complent. Sed sonus armorum superat, gemitusque cadenPollutosque semel multo Bellona Penates [tum; Sanguine perfundit; renovataque prælia miscet.

brata hasta it Tago per tempus utrumque. Momordit jaculum, jaculum hæsit in ore. Homerus, Iliad. E. 75: ψυχρὸν δ ̓ ἕλε χαλκὸν ὀδοῦσιν.

144. Mendes, oppidum Ægypti et nomos ad ostium Nili, quod inde Mendesium. Plin. v. 9 et 11; Strabo, xvii. Matre Palæstina. Palæstina regio est Syriæ contermina Judææ, a Palæstina urbe dicta. Dubio genitore. Quum pater ignoratur, filius dicitur spurius; nothus autem, qui ex concubina, non ex legitima uxore natus est, sed habet patrem certum. Ventura videre, in videndis venturis. Ave deceptum, quo minus interitum suum prævideret. Silius, v. 405. vanis deceptus in alite signis. Hoc quoque ex Homero et Virgilio: etenim II. B. 859. Mysis præerat Ennomus augur, qui our oiwνοῖσιν ἐρύσσατο κῆρα μέλαιναν ; Æn. ix. 327. Turno gratissimus augur: Sed non augurio potuit depellere pestem.

149. Plus tamen, etc.] Pugnæ decriptio interrumpitur aliquandiu. Exhausto. Cod. Reg. B. exhaustis, subaud. viris; in Vulg. subaud. numero virorum. Pro causa meritum impugnante; hoc est, pro Phineo, qui et meritum Persei, quo Andromedam servaverat, et fidem ipsi a rege datam impugnabat. Favent aut student qui spectantes dictis et factis declarant, cui parti dediti sint. Ululatus, clamor feminarum confer xii. 226.

154. Superat, obstrepit, åvrıpwveï. Ut Pallas et Fortuna, sic et Bellona huic pugnæ intererat. Penates stabant in ipso atrio ad focum. Ii polluebantur sanguine injuste fuso. Ita graviter ornavit illud: aucta est cædes semel cœpta. Satis fuisset, renovat prælia; sed plenius, renovata miscet. Et milites pugnantes miscent prælia, Virg. Georg. ii. 282. et qui eos excitant ad pugnandum.

« AnteriorContinua »