Prospicio; comitesque voco, repetoque carinam.
Adsumus en, inquit sociorum primus Opheltes;
Utque putat, prædam deserto nactus in agro, 606
Virginea puerum ducit per litora forma.

Ille, mero somnoque gravis, titubare videtur, [que:
Vixque sequi: specto cultum, faciemque, gradum-
Nil ibi, quod posset credi mortale, videbam. 610
Et sensi, et dixi sociis: Quod numen in isto [est.
Corpore sit, dubito; sed corpore numen in isto
Quisquis es, o faveas; nostrisque laboribus adsis.
His quoque des veniam. Pro nobis mitte precari,
Dictys ait; quo non alius conscendere summas
Ocior antennas, prensoque rudente relabi.
Hoc Libys; hoc flavus, proræ tutela, Melanthus ;

616

sonus, vel gressus eunti. Sed quærere libet, quomodo titubanti gradus divinus esse potuerit. Quod numen, etc. Gubernator in hymno Homeri: "H γὰρ Ζεὺς ὅδε γ ̓ ἐστὶν, ἢ ἀργυρότοξος ̓Απόλλων, Ἠὲ Ποσειδάων, ἐπεὶ οὐ θνητοῖσι βροτοῖσιν Εἴκελος.

614. Pro nobis mitte precari.] Acœtis socii putantes se puerum, non Bacchum cepisse, non modo nolunt ipsum precari, ut sibi det veniam, sed Acœtis quoque preces ægre ferunt. Quare Bacchum irridentes atque contemnentes in delphinos omnes fuerunt conversi.

615. Dictys ait; quo non, etc.] Non nuda nautarum nomina ponit, sed aspergit aliquid de singulorum virtutibus. Dictys laudatur ab agilitate, qua excellere laudi ducebatur nautis. Antenna, ligna illa transversa in malo, unde suspenduntur vela.

617. Flavus, qui habet flavos, i. e. pulchros capillos, de quibus ad ii. 319 et 749. Sic ξανθός Μενέλαος apud Homer. Cur autem pulchritudinem in hoc nauta laudaverit, non

Hoc probat Alcimedon; et, qui requiemque modumque

Voce dabat remis, animorum hortator Epopeus;
Hoc omnes alii: prædæ tam cæca cupido est! 620
Non tamen hanc sacro violari pondere pinum
Perpetiar, dixi; pars hic mihi maxima juris ;
Inque aditu obsisto: furit audacissimus omni
De numero Lycabas, qui Thusca pulsus ab urbe
Exilium, dira pœnam pro cæde, luebat.
Is mihi, dum resto, juvenili guttura pugno
Rupit; et excussum misisset in æquora, si non
Hæsissem, quamvis amens, in fune retentus. [chus,
Impia turba probant factum : tum denique Bac-
Bacchus enim fuerat, veluti clamore solutus 630
Sit sopor, aque mero redeant in pectora sensus,

video. Si, quum Melanthus nigrum notet, ludere voluit, lusus ille ineptus est. Melanthus, Hygin. Melas, quod forma quidem, non autem significatione differt. Prore tutela, id est, proreta, πрwрárns, custos et gubernator, in prora navis. Alibi tutela navis est simulacrum Dei tutelaris in puppi collocatum. Vide Virgil. Æneid. x. 171.

619. Erat Epopeus Kɛλɛvorǹs, pausarius, hortator remigum, qui remigibus modum dabat, et nunc pergere jubebat, nunc cessare ab opere, atque etiam canendo animum addebat defatigatis. Modum autem dabat vel voce, et interdum quidem satis acerba (Senec. Epist. 56.) vel portisculo, id est, malleolo, quem manu tenebat ; vide Gronovii Observat. iv. 26. et Drakenb. ad Silium Italicum, vi. 366. Locus elegans in eam rem est apud Xenoph. Econ. xxi. 3. Caca, temeraria, insana, quæ excæcat animum, quo minus videat, quid sit pium aut impium. Hyginus addit, eos propter VOL. III.

625

formam constuprare Bacchum voluisse. Apud Homerum vinculis eum ligare volunt, sed illa sponte cadunt de manibus.

621. Pondus, quidquid imponitur navi corpus xv. 694. sic est onus de corpore Dei navem premente. Navis violatur pondere, quia res impia est, Deum vi abductum in ea retinere. Pars hic, etc. Erat Acœtes guberna-. tor navis. Homer. d. 1. versu 15. Hygin. d. 1. Pars hic mihi maxima juris. Maxima, inquit, pars hujus navis est mea.

626. Juvenili, adeoque forti. x. 675. jecit juveniliter, summa vi. Rupit, de conatu capiendum, rumpere voluit. Hygin. nil definit, injuriam ab iis

passus est.

630. Solutus sopor.] Solvitur somnus, quum depellitur, fugit. A mero, post merum digestum. Quo me deferre paratis. Servius d. 1. experrectus in nave, quo duceretur, interrogavit. Responderunt illi, quo vellet. Liber ait, ad Naxum, insulam sibi sacratam.

Dd

635

Quid facitis? quis clamor? ait: qua, dicite, nautæ,
Húc ope perveni? quo me deferre paratis?
Pone metum, Proreus, et quos contingere portus
Ede velis, dixit; terra sistere petita.
Naxon, ait Liber, cursus advertite vestros.
Illa mihi domus est; vobis erit hospita tellus.
Per mare fallaces, perque omnia numina jurant
Sic fore; meque jubent pictæ dare vela carinæ.
Dextera Naxos erat: dextra mihi lintea danti, 640
Quid facis, o demens? quis te furor, inquit, Acœte,
Pro se quisque, tenet? lævam pete: maxima nutu
Pars mihi significat; pars, quid velit, aure susurrat.
Obstupui; capiatque alius moderamina, dixi:
Meque ministerio scelerisque artisque removi. 645
Increpor a cunctis; totumque immurmurat agmen.
E quibus Æthalion; Te scilicet omnis in uno
Nostra salus posita est, ait: et subit ipse; meum-
Explet opus; Naxoque petit diversa relicta. [que

634. Proreus Græcis est is, quem Ovid. versu 617. prora tutelam dixit. Ab Hygino in antiquo exemplari abfuit hoc nomen; itaque nonnulli putârunt, Nostrum ex nomine officii fecisse nomen proprium. Vid. Munker. ad Hygin. Naxon, vide ad ver. 577. Naxos insula est Ægæi Cycladum clarissima, quæ et Dionysias dicta fuit, ut inquit Solinus, vel quod hospita Baccho fuerit, qui Dionysius cognominatur, vel quod vini fertilitate alias Cycladas vincat; unde Virgilius, Æneid. iii. 125: bacchatamque jugis Naxon.

637. Domus, patria, hospita, benigno vos hospitio excipiet. Contra inhospita tecta, i. 218. ubi vide not.

638. Per mare jurare solebant nautæ. Omnia numina, bene notat levitatem nautarum. In externa proræ

parte pingebatur aut Deus navis tutelaris, aut aliud quoddam insigne, unde navi nomen esset, I Trist. x. 2; hinc picta carina. Sed interdum totam adeo navem pingebant.

642. Pro se quisque, кať' ¿avrÒV ExaσTos, quantum quisque potest. De formula quis furor, vide ad 531. Quisque, tenet. Nostri Regii, timet; errore facili; nam quid timendum fore crederent a juvene quem non agnoverant, isti nautæ perfidi? Aure, paulo insolentius, in aurem.

645. Ministerium, voc. nauticum. Virgil. Æneid. vi. 302. velis ministrat. Sic et Tacit. Mor. Germ. 44. Artem Lenzius interpretatur de fraude. Ethalion. Hyginus, Ethalides. Explet meum opus; vices meas peragit. Diversa, loca opposita, contrariam cœli partem spectantia.

650

Tum Deus illudens, tanquam modo denique fraudem Senserit, e puppi pontum prospectat adunca. Et flenti similis; Non hæc mihi litora, nautæ, Promisistis, ait; non hæc mihi terra rogata est: Quo merui pœnam facto? quæ gloria vestra est, Si puerum juvenes, si multi fallitis unum? 655 Jamdudum flebam: lacrimas manus impia nostras Ridet; et impellit properantibus æquora remis. Per tibi nunc ipsum, nec enim præsentior illo Est Deus, adjuro, tam me tibi vera referre, Quam veri majora fide: stetit æquore puppis 660 Haud aliter, quam si siccum navale teneret. Illi admirantes remorum in verbere perstant; Velaque deducunt; geminaque ope currere tentant. Impediunt hederæ remos, nexuque recurvo

652. Non hæc mihi, etc.] Non hæc mihi litora promisistis, quæ non sunt litora, sed mare: non hæc terra, quæ non est terra, sed aqua, mihi rogata est. Burm. Lenzius vero putat, eum prospexisse jam Delon propinquam. Hanc interpretationem adjuvat Schepperi conjectura: portum pro pontum. Quæ gloria, etc. ut Tibul. I. viii. 49. puero que gloria victo? Juvenes dici solent nautæ et remiges.

658. Præsens Deus, qui nobis auxilio suo adest. Sed h. 1. ambigue dictum videtur, et simul de præsentia corporis capiendum. Conf. xiv. 679. Veri fide, ut Heroidd. xvi. 60. Veri vix habitura fidem: vide Heinsium.

662. Remorum in verbere.] Pergunt verberare mare (тúπTεv äλa Homer.) remis. Similiter piscator verberat amnem funda, Virg. Georg. i. 141. Vela deducunt ex antennis, ubi, quamdiu opus iis non erat, ligata pendebant, ut gemina ope, velis remisque, currant.

Lenzius contra: contrahunt vela, antea expansa, tanquam in vado essent, et geminatis viribus remos movent.

664. Impediunt hedera remos.] In hymno Homeri, vinum fluit per navem, mox in velo expanditur vitis, malum cingit hedera, scalmique omnes coronis ornantur. Hyginus: remos in thyrsos mutavit, vela in pampinos, rudentes in hederam. Hæc igitur auctor quisque suo modo exornavit, omnium copiosissime Seneca, Ed. 451-456. ubi etiam mare in pratum mutatur. Similia phoenomena leguntur, iv. 394: Claudian. x. 188. Venere adventante, et xxiv. 366. Baccho per æquora rubra navigante, ubi nostrum locum respexit, in quo omnia fere Bacchi insignia ostenduntur. Impediunt, cingunt, ut sup. ii. 433. Hedera brachiis suis, sive claviculis, quas plurimas inter folia emittit, omnia amplectens bene serpere dicitur, eique nexus tribuuntur. Serpit adeo

Serpunt; et gravidis distinguunt vela corymbis.
Ipse, racemiferis frontem circumdatus uvis, 666
Pampineis agitat velatam frondibus hastam.
Quem circa tigres, simulacraque inania lyncum,
Pictarumque jacent fera corpora pantherarum.
Exiluere viri; sive hoc insania fecit,
Sive timor; primusque Medon nigrescere pinnis