Imatges de pàgina
PDF
EPUB

335

Nec pro materia fertur doluisse: suique
Judicis æterna damnavit lumina nocte.
At pater omnipotens, neque enim licet irrita cui-
Facta Dei fecisse Deo, pro lumine adempto [quam
Scire futura dedit, pœnamque levavit honore.

V. Ille per Aonias, fama celeberrimus, urbes
Irreprehensa dabat populo responsa petenti. 340
Prima fide vocisque ratæ tentamina sumpsit
Cærula Liriope: quam quondam flumine curvo
Implicuit, clausæque suis Cephisos in undis
Vim tulit: enixa est utero pulcherrima pleno 344
Infantem, Nymphis jam nunc qui posset amari ;

materiæ levitas: x. 133. Ita pro rerum majestate, Lucr. v. 2.

335. Eterna damnavit nocte graviter excæcationem exprimit. Neque enim licet, etc. Vid ad. ii. 677. Scire dedit Græce, dedit scientiam. Levavit, tolerabiliorem reddidit. Apud Homerum, Od. . 64. Demodoci cæcitatem Musa levaverat arte musica cantuque dulci. Honore, arte honorifica.

339-510. le per Aonias, etc.] Dum exemplum ponit artis Tiresiæ, commode nova intexitur fabula, ex qua rursus alia orta est. Narcissus, juvenis pulcherrimus, quum et juvenes et puellas superbe sperneret, Rhamnusia effecit, ut suæ ipsius imaginis, quam in fonte quodam conspexit, insano amore corriperetur, atque tabescendo mutaretur in florem sui nominis. Thespiensis erat hæc fab. quam duplici modo Pausan. IX. xxxi. p. 772. narrat, quorum alterum, quem Noster sequutus est, vulgatum vocat. Ex altero Narcissus sororem habebat sibi simillimam, cujus amissæ desiderium contemplanda imagine in fonte lenire volebat. Thespiensem fuisse Narcissum etiam ex Lucian.

Ver.

Hist. lib. II. tom. iv. p. 276. apparet.
Paucis fab. attingit Hygin. f. 271.

Echus fabula, si abesset, non desideraretur; eamque apparet a Nostro insertam esse, atque commode sub finem adhibitam. Extant Ausonii duo epigrammata, 11 et 99. in Echo, totidemque, 97 et 98. in Narcissum. Aonias, Boeotias: vide ad ver. 13. Irreprehensa, certa, quibus eventus constaret. Respondere proprie dicuntur vates vide Munker. ad Lactantium, Argum.

341. Fide antique pro fidei. Fides autem nunc capiendum, ut in fide dignus. Vocis rate, vaticinii certi. Liriopes genus incertum; vide Burm. Carula indicat, eam fuisse Nympham fontanam aut fluvialem. Curvum de fluminibus includentibus aliquid. Virg. Georg. iv. 361: illum Curvata in montis speciem circumstetit unda. Etiam apud Hyginum Narcissus Cephisi fluminis filius. Sed quoniam in vicinia Heliconis natus, propterea secundum Claudian. xxxv. 134. Helicon eum genuisse dicitur. Idem, ver. 332. de hoc et de Hyacintho, nunc inclyta germina veris, Præstantes olim pueros. Soleut autem hi duo et Hylas propter pulchritudinem conjungi. Tulit, intulit.

345. Nymphis.] Codices nostri, Nymphe. Vox Græca Núμon, ut sit

Narcissumque vocat: de quo consultus, an esset
Tempora maturæ visurus longa senectæ ;
Fatidicus vates, Si se non viderit, inquit.

Vana diu visa est vox auguris: exitus illam, 349
Resque probat, letique genus, novitasque furoris.
Jamque ter ad quinos unum Cephisius annum
Addiderat ; poteratque puer juvenisque videri.
Multi illum juvenes, multæ cupiere puellæ.
Sed fuit in tenera tam dira superbia forma;
Nulli illum juvenes, nullæ tetigere puellæ.

355

Aspicit hunc, trepidos agitantem in retia cervos, Vocalis Nymphe; quæ nec reticere loquenti, Nec prior ipsa loqui didicit, resonabilis Echo. Corpus adhuc Echo, non vox erat: et tamen usum Garrula non alium, quam nunc habet, oris habeReddere de multis ut verba novissima posset. [bat, Fecerat hoc Juno, quia, quum deprendere posset Sub Jove sæpe suo Nymphas in monte jacentes, Illa Deam longo prudens sermone tenebat, Dum fugerent Nymphæ: postquam Saturnia sensit;

Nympha ipsa Liriope, quæ enixa sit; non is qui posset amari a Nymphis. Deleatur virgula post infantem, et reponatur post Nymphe; et eam lectionem genuinam prætulerim: vide infra ver. 357. ubi Nymphe reperitur. Nunc vide ad I. 321. Fatidicus vates, χρηστήριος μάντις. Videre tempora, vivendo eo pervenire. Furor, insanus ainor.

352. Puer juvenisque, i. e. medius erat inter utrumque; vide ad iv. 17. Cupere, ut petere, de amantibus et connubia optantibus. Tenera, pulchra. Dira. Alii habent dura quod non improbat Burmannus, quia tetigere sequitur, pro quo tamen alii flexere. Idem verba fuit-forma, per pa

364

renthesin adjecta putat. Superbia est amantium, qui fastidiosi non redamant. Tibul. I. viii. 69. fastidia. Tetigere, flectere ejus animum potuerunt, ut iv. 164. Et est flexere in Varr. Lect. Lusu autem illo, vers. 353 et 355. expressit Catul. Carm. Nupt. 58.

356. Aspicit hunc, etc.] Ut Narcissus ad Echo in silvis versantem et ad fontem commode deduci posset, propterea venans inducitur. Vocalis, voce notabilis. Obiter sed commode hujus Nymphæ fata superiora innectit. Reddere, repetere. Plin. Hist. Nat. x. 42: Humanas voces reddunt psittaci. Mox sic reportare et remittere. Prudens, consulto.

66

Hujus," ait, "linguæ, qua sum delusa, potestas Parva tibi dabitur, vocisque brevissimus usus." Reque minas firmat: tamen hæc in fine loquendi Ingeminat voces, auditaque verba reportat.

371

375

Ergo ubi Narcissum, per devia lustra vagantem, Vidit, et incaluit, sequitur vestigia furtim : Quoque magis sequitur, flamma propiore calescit ; Non aliter, quam quum summis circumlita tædis Admotam rapiunt vivacia sulphura flammam. O quoties voluit blandis accedere dictis, Et molles adhibere preces! natura repugnat; Nec sinit incipiat: sed, quod sinit, illa parata est Expectare sonos, ad quos sua verba remittat. Forte puer comitum seductus ab agmine fido, 379 Dixerat, ecquis adest? et, adest, responderat Echo.

368. Reque minas firmat.] Re ipsa et effectu minas exequitur.

370. Devia.] Qui se effuse amant, atque immodicam conceperunt de se opinionem, non multum in publico, aut in rebus civilibus versantur : hic enim neglectus multi et vilipendia occurrent, quæ se sibi ostendant animos ipsorum dejectura; itaque vitam plerumque degunt solitariam, privatam et umbratilem, vilium hominum comitatu cincti, qui illos colere atque admirari sibi in animum inducant, ac velut Echo in omnibus dictis factisque assententur, iis verborum præstent obsequia.

372. Flamma propiore calescit.] Terentius Eun. I. ii. 5: Accede ad ignem hunc (Thain ;) jam calesces plus satis. Vivax, quod multum vitæ, alacritatis, rapiditatis, etc. habet. Gellius, N. A. v. 2. vivacissimus, rapidissimus, cursus equi. Quintil. Inst. Orat. II. vi. 3. vivaciores, qui sunt alacriore ingenio ; vide Gronovii Observat. III. iv. p. 352. Ergo vivacia sulphura sunt rapacia, quæ

celeriter ignem capiunt. Remed. 700. rapida faces. Rapere enim, ut monet Burmannus, verbum proprium igni et flammæ; confer quæ diximus ad ii. 123. Idem Burmannus adhibere preces publica forma dictum putat. Molles, quibus molliuntur pectora dura. Similis locus Tibul. III. iv. 75: Ne dubita blandas adhibere querelas, Vincuntur molli pectora dura prece.

379. Fido.] Solenne comitum epitheton; ergo tantum ornat. Seductus; aberraverat. Sequitur colloquium cum Echo, quocum confer Aristoph. Thesmoph. 1065 sqq. Sæpe Græculi pueriliter sic ludebant. Vid. Ramler ad Martial. II. lxxxvi. 3. Sed h. 1. probandus est ille jocus; res enim ita instituenda erat, ut Echo accommodate ad hanc fabulam naturam suam ostendere posset. Aciem dimisit, oculos direxit, circumspexit. viii. 189: Ignotas animum dimittere in artes. Burmannus formulam e re militari ductam arbitrabatur. Non puto.

Hic stupet; utque aciem partes dimisit in omnes,
Voce, veni, clamat magna: vocat illa vocantem.
Respicit et nullo rursus veniente, quid, inquit,
Me fugis? et totidem, quot dixit, verba recepit.
Perstat; et, alternæ deceptus imagine vocis, 385
Huc coeamus, ait: nullique libentius unquam
Responsura sono, coeamus, rettulit Echo:
Et verbis favet ipsa suis; egressaque silvis
Ibat, ut injiceret sperato brachia collo.

Ille fugit; fugiensque, Manus complexibus aufer;
Ante, ait, emoriar, quam sit tibi copia nostri. 391
Rettulit illa nihil, nisi, Sit tibi copia nostri.
Spreta latet silvis; pudibundaque frondibus ora
Protegit; et solis ex illo vivit in antris.

Sed tamen hæret amor, crescitque dolore repulsæ: Attenuant vigiles corpus miserabile curæ ; 396 Adducitque cutem macies; et in aera succus [sunt: Corporis omnis abit: vox tantum, atque ossa superVox manet: ossa ferunt lapidis traxisse figuram.

385. Alternæ vocis imago, Echo. Virg. Georg. iv. 50. vocis offensa imago. Horat. I. Od. xx. 7. jocosa imago. Coeamus, et mox, sit tibi copia nostri. Hæc duo duplici sensu, naturali et venereo intelligenda sunt, ut ver. 415. sitis altera crevit. Favet ipsa, iis delectatur, ipsa placet sibi propter verba sua. Vid. lib. II. Amor. v. 11: nimiumque suo favet ille dolori. Speratum solennis vox de amantibus : ii. 862. sperata voluptas; iv. 368. sperata gaudia; viii. 55. sperata cubilia. Non igitur sollicitandum hoc vocabulum.

394. Protegit, tegit. In antris. Claudian. xxviii. 33. adytis (antris) effunditur Echo clarior. Solis, ut ver. 10. Hæret, manet, durat, verb. propr.

Infra

in re amatoria: vide Burmann. Cres-
citque, etc. ex natura cupiditatum
humanarum. Attenuant, absumunt.
Art. Amat. i. 735: Attenuent juve-
num vigilate corpora noctes.
489. ipse Narcissus sic attenuatur.
Adducit, contrahit, succis abeuntibus.
Virg. Georg. iii. 482: sitis miseros
adduxerat artus. Lapidis, quia Echo
auditur in locis saxosis. Doctæ rupes
tales lapides vocantur a Claudiano
d. 1. Cæterum Echo ad meras voces
attenuata originem debet prosopopœia
poeticæ. Versus sqq. 400 et 401. de-
lendos censet Heinsius. Et sunt satis
inepte aspersi; dictum enim jam
ante erat, eam latere silvis et merum
sonum esse.

Inde latet silvis; nulloque in monte videtur; 400 Omnibus auditur: sonus est, qui vivit in illa.

Sic hanc, sic alias, undis aut montibus ortas, Luserat hic Nymphas; sic cœtus ante viriles. Inde manus aliquis despectus ad æthera tollens, "Sic amet iste licet, sic non potiatur amato!" 405 Dixerat: assensit precibus Rhamnusia justis.

Fons erat illimis, nitidis argenteus undis, Quem neque pastores, neque pastæ monte capellæ Contigerant, aliudve pecus; quem nulla volucris, Nec fera turbârat, nec lapsus ab arbore ramus. 410 Gramen erat circa, quod proximus humor alebat; Silvaque, sole lacum passura tepescere nullo. Hic puer, et studio venandi lassus et æstu, Procubuit; faciemque loci, fontemque sequutus;

403. Ludere, ludibrio habere, spernere. Tibul. I. viii. 71: Hic Marathus quondam miseros ludebat amantes. Nescius ultorem post caput esse Deum. Superbiam enim illam odisse credebantur Dii. Ibid. 69: Oderunt, Pholoe, moneo, fastidia Divi. In iis potissimum Nemesis, cujus pulcherrimum signum erat Rhamnusium prope Athenas: vide Herder. in libro zerstreute Blaetter, Fasc. II. ii. 4. Licet, pro cupio, locum habet in precibus. Hor. III. Od. xxvii. 13. sis licet felix. Nostri Regii, assensit.

407. Fons ille erat in Thespiensium finibus, Pausaniæ adhuc ætate Narcissi nomen gerens. Claritas ejus et puritas h. 1. urgetur, quia sic tanto magis formam pueri reddere poterat. Argenteus, pellucidus: άpyúpɛoɩ πOταμοὶ aut πηγαὶ etiam apud Græcos. Nitidus, nil nisi clarus. Etiam Heroid. xv. 157. nitidus fons. Quem neque pastores, etc. fons plane intactus: integer fons, Lucret. i. 925; Ho

rat. I. Od. xxvi. 6. Monte. Aut subintelligitur in (quod vocabulum habent plerique et omittunt nostri Regii,) aut mons nunc est herba in monte; vide Burmannum. Lacus vocatur et versu 500. Eum frigore suavem describere voluit; sed hic tepescere displicet, quia tepor gratus est. Melius Horat. II. Od. xv. 9: Excludit ictus fervidos spissa ramis laurea. Similiter infra v. 389.

414. Sequitur locum is, qui amœnitate ejus allectus eum adit. Cic. ii. Legg. 1: Hanc amanitatem loci sequor. Potest tamen sequutus et explicari, impulsus facie, propter faciem. Plin. x. Ep. 94. mores ejus sequutus. Non ineptum lusum præbuit vocabulum sitis, quod et de vehementiore appetitu dicitur. Altera, alia, alius generis. Imagine, amore imaginis. Imago autem formæ i. q. umbra, quam per omnem h. 1. valde variavit. In verbis spem sine corpore amat frustra hæserunt Interpretes. Intelligitur um

« AnteriorContinua »