Hinc dissuadet amor: victus pudor esset amore;
Sed, leve si munus sociæ generisque torique 620
Vacca negaretur, poterat non vacca videri.
Pellice donata, non protinus exuit omnem
Diva metum; timuitque Jovem, et fuit anxia furti;
Donec Arestoridæ servandam tradidit Argo.
Centum luminibus cinctum caput Argus habebat:
Inde suis vicibus capiebant bina quietem :
Cetera servabant, atque in statione manebant.
Constiterat quocumque modo, spectabat ad Io:
Ante oculos Io, quamvis aversus, habebat. ·
Luce sinit pasci: quum Sol tellure sub alta est, 630

623. Anxia furti.] Ne Jupiter ad consuetudinem ejus rediret.

624. Argo.] De Argo, ejusque genealogia vide Eustath. ad Homer. Il. B. p. 138; Schol. Eurip. ad Phoen. ver. 1123. ibique Valkenar. Jupiter ex Niobe genuit Argum, cujus pronepos Arestor, pater Argi nostri. Acusilao et Eschyl. 570. erat ynyɛvns, i. e. cujus origo ignota. Alii non hunc centoculum, sed alium Argum, qui navem Argo fabricavit, Arestoris filium faciunt: vid. Gronov. Diatrib. Stat. 55. et Burm. ad h. 1. Hujus nostri Argi effigies expressa erat in clypeo Hippomedontis, Eurip. d. 1. et in pharetra Herculis, Quint. Smyrn. x. 191. Argus universæ mundi machinæ typus est, cujus caput coeli præ se fert imaginem, oculi stellarum, quæ inferiora despiciunt. Io ergo, si terram capias, non minus ab Argo nocturno, vicibus alternis respicitur, quam a Cyclope diurno, id est Sole. Si vacca sit, Lunam crescentem referunt cornua; nuptaque est Osiridi cujus cornua pleno orbe coeuntia Solem referunt. Utrumque numinum loco Egyptios, Persas, aliosque coluisse no

tum est.

VOL. III.

626

Ab

625-626. Centum.] Omnino multa. Eschyl. Prometh. 674. πvкvоiç öσoos δεδορκώς, et 571. ὁ μυριωπὸς βούτας, quod Schutzius tropice putat posse omnia observantem significare. Eurip. Phoen. 1120. et aliis vr. жαVÓTTηs, cujus nominis causam Schol. Hom. II. B. 103. reddit hanc, quia κατὰ παντὸς τοῦ σώματος εἶχεν ὀφOaλuous. Plauto Aul. III. vi. 19. oculeus: et Nemesian. Cyneg. 31. stellatus oculis custos virginis. Vetustissimi scriptores ei dabant tantum tres aut quatuor oculos: vid. Sch. Eurip. d. 1. Alii omnes Argi oculos, alii nonnullos tantum fecerunt vigiles. Quint. Smyrn. x. 191: ὀφθαλμοῖσιν ἀμοιβάδον ὑπ νώεσκε.

627. In statione manebant, tanquam milites. Etiam suis vicibus e re castrensi petitum, ubi milites vicibus stationes et alia munia obeunt. Virgil. Æneid. ix. 164. variant vices, et 222. servant vices. In statione manebant. Hoc est, vigilabant. Translatio est a militibus sumpta, qui in statione tunc manere dicuntur, quum diligenter excubias agunt.

630. Alta est.] Erat Argus sævus custos, ἄκρατος ὀργὴν Æsch. 682. K

Claudit, et indigno circumdat vincula collo. Frondibus arboreis, et amara pascitur herba: Proque toro, terræ, non semper gramen habenti, Incubat infelix; limosaque flumina potat.

Illa etiam supplex Argo quum brachia vellet 635 Tendere; non habuit, quæ brachia tenderet Argo; Conatoque queri mugitus edidit ore;

Pertimuitque sonos; propriaque exterrita voce est. Venit et ad ripas, ubi ludere sæpe solebat, Inachidas ripas; novaque ut conspexit in unda 640 Cornua, pertimuit, seque externata refugit. Naides ignorant, ignorat et Inachus ipse,

Quæ sit at illa patrem sequitur, sequiturque soEt patitur tangi, seque admirantibus offert. [rores, Decerptas senior porrexerat Inachus herbas; 645 Illa manus lambit, patriisque dat oscula palmis ; Nec retinet lacrymas: et, si modo verba sequantur,

Cf. Val. Flac. De duritie ejus nihil Nost.; sed tristem Iûs sortem apte ad commiserationem faciendam per partes describit. Alta, profunda, ut millies. Contra cœlum profundum Virg. Georg. iv. 222. est altum. Vir doctus in Biblioth. Tigur. p. 85. putat, tellurem altam dici respectu Solis, qui post occasum sub tellure currat, eamque in alto habeat. Non assentior.

631. Indigno, quod talem sortem non meruerat, ut ver. 508.

632. Frondibus.] Veteres pascere solebant boves. vid. Casaub. ad Athen. i. 19. Notant, Nostrum expressisse Calvum, qui in Io dixerat: Ah virgo infelix! herbis pasceris amaris. Foliis vesci amaris dixit Horat. II. Sat. iii. 114. Pro arbuteis recepi arboreis, quod agnoscunt omnes præter unum, unde Heins. illud invexit. Non enim nunc quæritur, quale pabuli genus fu erit, sed ornatus tantum causa ad

jectum est epitheton. Valer. Flac. lib. iv. 378: Heu, quoties saxo posuit latus! quos ore lacus, quæ pabula carpsit!

634. Flumina, e fluminibus; aut flumina sunt aquæ.

640. Conspexit in unda.] Heroidd. xiv. 93. Io se miratur in umbra; Amor. I. iii. 21.

641. Se refugit.] Exterrita cornibus, Io fugit a forma, quam conspexerat. Cf. iii. 198 sqq. Phantasia poetæ sibi ipsa in talibus placuit; itaque iis immoratur et in sqq.

642. Naides, sorores, reliquæ Inachi filiæ.

644. Admirantibus.] Admiramur omnia, quæ animum nostrum percutiunt.

645. Senior Inachus: vide ad v. 580.

647. Sequi eleganter dicitur quæ facile cedunt voluntati alterius. De verbis legitur etiam, Met. xi. 327:

650

Oret opem; nomenque suum, casusque loquatur. Litera pro verbis, quam pes in pulvere duxit, Corporis indicium mutati triste peregit. "Me miserum!" exclamat pater Inachus; inque gementis

Cornibus, et niveæ pendens cervice juvencæ, "Me miserum! ingeminat: tune es quæsita per

omnes,

654

Nata, mihi terras? tu non inventa reperta
Luctus eras levior: retices, nec mutua nostris
Dicta refers; alto tantum suspiria ducis
Pectore; quodque unum potes, ad mea verba re-
mugis.

At tibi ego ignarus thalamos tædasque parabam ;
Spesque fuit generi mihi prima, secunda nepotum.
De grege nunc tibi vir, nunc de grege natus ha-

bendus.

Nec finire licet tantos mihi morte dolores:

660

Lingua tacet; nec vox tentataque verba sequuntur. Virgil. Æneid xii. 912: Non corpore nota Sufficiunt vires, nec vox aut verba sequuntur. Statius, Theb. xi. 602: Nec verba diu tentata se

quuntur.

649. Litera, etc.] Regius putabat, figuram intelligi, quam boum ungula exprimat. Quomodo inde pater filiam agnovisset? Immo mens, quæ in vacca remanserat, docebat eam literas I et O pede ducere.

654. Tu non inventa.] Tu quum nondum inventa esses, leviorem mihi luctum creabas, quam nunc, postquam reperta es. Sic recte Heins. locum et constituit, et exposuit. Ante eum nugabantur Intt. in definiendo discrimine verb. reperire et invenire. Elegantior mihi olim suboluit sensus, ex illis

Cereris verbis, ubi innotuisset illi de filia a Plutone rapta, Metam. lib. v. 518: Et quæsita diu, tandem mihi nata reperta est; Si reperire vocas, amittere certius: aut si Scire ubi sit, reperire vocas, quod rapta, feremus. Quasi dicat Inachus: Tu inventa, non es inventa tamen; quam puellam me inventurum sperabam desiderabamque, ecce vaccam invenio. Itaque tui desideratæ luctus erat levior, quam ita forma mutata inventa. Quam conjecturam meam postea ab aliis confirmatam reperi.

658. Ignarus, talem te sortem manere vide ad iii. 3.

659. Generi, etc.] Vide vers. 481, 482. vir etiam de tauro, ut Virg. Ecl. vii. 7. de capro maritus, apud Hor. I. Od. xvii. 7; abusus est ingenio.

Sed nocet esse Deum; præclusaque janua leti
Eternum nostros luctus extendit in ævum!"
Talia morenti stellatus submovet Argus,
Ereptamque patri diversa in pascua natam
Abstrahit ipse procul montis sublime cacumen
Occupat, unde sedens partes speculetur in omnes.
Nec Superum rector mala tanta Phoronidos ultra
Ferre potest; natumque vocat, quem lucida partu
Pleias enixa est; letoque det, imperat, Argum. 670
Parva mora est, alas pedibus, virgamque potenti

Somniferam sumsisse manu, tegimenque capillis.
Hæc ubi disposuit, patria Jove natus ab arce
Desilit in terras: illic tegimenque removit,
Et posuit pennas: tantummodo virga retenta est.
Hac agit, ut pastor, per devia rura capellas, 676
Dum venit abductas; et structis cantat avenis.
Voce nova captus custos Junonius; "At tu,
Quisquis es, hoc poteras mecum considere saxo,'
Argus ait: "neque enim pecori fecundior ullo 680
Herba loco est; aptamque vides pastoribus um-
bram."

cuntur talaria, media, et erant aureæ, Virgil. d. 1. 239. Sed et capite alas gerit, et nunc pedibus, nunc fronte volat, Sidon. Carm. vii. Virga, caduceus Mercurii, duobus serpentibus circumplicatus, quem ei pro lyra dederat Apollo: Homer. h. Merc. 526. Erat aurea, unde Mercurius xovσóppanic: Hom. Od. K. 277. Erat proprie pacis insigne (εἰρήνης ὅπλον, Orph. h. xxvii. 7.) sed eadem quum multa alia efficere, tum somnum excitare poterat: Hom. II. A. 334; Virgil. Æneid. iv. 240. ubi locus classic. de Mercurio ejusque virga. Hinc vocatur somnifera (vπvodŵτiç ap. Orph. hymn. lvi. 8.) et Mercur. ipse yńτωρ ὀνείρων et ὕπνου προστάτης, Athen. lib. i. cap. xiv. Hanc virgam sumit potenti munu: vide ad vers. 595. et Mercurius semper apparet Kparúc. Tegimen pileus alatus, qui petasus et galerus dicitur. Sententiam, paravit se ad iter, ita elocutus est, ut omnem Mercurii habitum describeret. Disposuit, quodque suo loco applicuit. Patria ab arce: vid. ad. 163.

676. Agit ante se, virga pro baculo pastorali utens, capellas, quas et vicinis agris abduxerat. Dum venit, accedit ad Argum.

677. Structa avena, fistula pastoritia, quæ etiam arundo, calamus, stipula dici solet, de cujus structura vide ad ver. 711. Apud Eschyl. 577. Argus quoque fistulam habet. Sed Ovid. rem ita finxit, ut aliam fab. commode intexere posset. Structis cantat avenis. Fistula, ex septem disparibus avenis in alæ formam crescentibus compacta: sic Noster, lib. ii. ver. 191. de alis Dædaleis: Sic rustica quondam Fistula disparibus paulatim surgit avenis.

678. Voce nova, sono nova, recens inventæ fistulæ.

679. Quisquis es.] De formula solenni, quisquis es, qua peregrinos et ignotos alloquuntur Latini, vide Burm. Poteras, ut apud Virg. Ecl. i. 80: Hic tamen hanc mecum poteras requiescere noctem, ubi quidam, ut h. 1. Vulgo, poteris. Sed illud elegantius, atque ita et vii. 47. 63; viii. 47. Solent autem in bucolicis pastores cantaturi se invitare ad considendum, in quo sequuntur loca herbosa et um

bram.

680. Fecundior.] Proprie fecundus locus herbis; sed h. 1. ipsa herba fecunda, frequens et bona.