Oppugnant; manet illa, suoque est pondere tuta. Quum pretium pugnæ, toto nitidissima saltu, Nisi Noster respexit Æneid. x. 693. ubi de Mezentio pugnante: Ille, velut rupes, vastum quæ prodit in æquor, Obvia ventorum furiis, expostaque ponto, etc. Manet, ut i. 288. 42. Bellum, ut róλɛμoç, de pugna. Coimus, congredimur. Terent. Ph. II. ii. 32. prima coitio est acerrima. Gradus idem quod status luctantium. Conabantur adversarium de gradu deji cere. Certi, animo sic obfirmato, ut non cederemus. Virgil. Georg. iv. 84. obnixi non cedere. Cum pede pes junctus, etc. Ita descripserunt Veteres etiam acerrima certamina. Tyrtæus, p. 101 : Καὶ πόδα παρ' ποδὶ θεὶς, καὶ ἐπ' ἀσπίδος ἀσπίδ' ἐρείσας, etc. ubi vid. Klotius; vid. etiam Freinshemius ad Curtium, III. iv. 5. Sed nunc ille ardor accommodate ad luctam notatus. Vid. etiam Virgilius, En. x. 362: hæret pede pes, densusque viro vir, etc. Pronus. Vide ad x. 652. Frontem fronte; hinc pugnantia secum frontibus adversis, contraria. Horat. I. Sat. i. 102. 46. Non aliter, etc.] Similitudo bene delecta, quia et tauri de conjuge certant, et quia Achelous interdum armenti dux, viii. 882. Hujusmodi autem taurorum prælium de forinosissima juvenca copiose et excellenter describit Virgilius, Georg. iii. 50 217 sqq.; confer Amor. II. xii. 25 sqq. Sed Noster nunc respexit Æneid. xii. 715 sqq.: Quum duo conversis inimica in præliu tauri Frontibus incurrunt, pavidi cessere magistri: Stat pecus omne metu tutum, mussantque juvenca, Quis nemori imperitet, quem tota armenta sequantur. Fortes vel ad aratra, vel, ut hoc loco ad pugnam, passim vocantur tauri. Concurrere alias de integris exercitibus, nunc de singulari certamine, ut xiii. 88. Pretium, præmium. Nitidissima proprie de pulchritudine juvencarum ; declarat enim et pinguedinem et inde orientem nitorem, sæpe etiam simul niveum colorem: vide ad i. 610. Conjur de vacca, ut vir de tauro, i. 660; et maritus, de capro, Horat. I. Od. xvii. 7. Saltus, pascua: vide Fest. h. v. Regni probavit Burmannus, ideo, quia Phædrus, I. fab. 30. de tauro dixit, pulsus regno nemoris. At ibi longe alia sententia. Melius laudâsset Virgilium, Georg. iii. 228. ubi taurus victus tali prælio regnis excedit avitis: victor enim simul rex armenti. 50. Nitentia.] Pectora nitentia contra, amplexus et nexus magna pars luctationis. Eleganter, exuit amplexus, pro quo mox solvi a corpore nexus; Heroid. xiii. 12. solvor ab amplexu; Cic. Verr. v. 58. exuere se Rejicere Alcides a se mea pectora: quarto Brachia: vix solvi duros a pectore nexus. laqueis. Exuebant autem amplexus dorso curvato. Adducta, ad se tracta. Sæpe Noster hoc verbo ita utitur, et interdum satis graphice, ut viii. 28; Heroid. x. 104. Solvit, expedit. Proprie solvitur nexus aut nodus. Burmannus monet Solinum, Ep. 24. dixisse, implicare et explicare nexus. Avertit, comprehensum me ita rotat, ut tergum ei obvertere cogerer, quod Hercules protinus insilit, et ita inhæret; quæ ars in lucta fuisse videtur. Ita interpretatur Burmannus, qui tamen dubitabat, an non avertit nunc quoque esset, in fugam vertit, ut passim avertere hostes. Verum id non patiuntur sequentia. Onerosus præclare de Herculea mole, quam sensit ipse Atlas, versu 273. 55. Gloria in eo erat, quod par fuerat tanto oneri sustinendo. Pressus monte proverbii speciem habet; Cic. Senect. 2. onus Etna gravius susti nere. 57. Sudore fluentia poetice, pro sudore defluente. Versu sequenti Heinsius vulgato a corpore (quod habet Noster B.) e melioribus MSS. præferebat a pectore, quod improbat Schirachius, quia Hercules inhæsit 60 tergo. Sane; sed inhærens tergo Hercules ita amplexus erat Acheloum, ut manus necterentur in pectore. Itaque ego a pectore revocandum putavi. Nexus, quum luctatores adversarium brachiorum nodo constringunt. Etiam amantium amplexus sic Claudianus, xxxi. 131. 59. Resumere, recuperare: viii. 882. sumere vires; III. ex Pont. iv. 31. sumere vigorem; Justinus, VI. iv. 1. resumere potentiam. 61. Tellus pres a genu est.] Id unum spectabant luctantes, ut alter alterum ad terram daret, quod Græci pйžai dixerunt. Mordere ore terram, gramen, arenam de cadentibus in prælio et in lucta. Ita Virgilius, Æneid. xi. 418. humum simul ore momordit; et aliis verbis Horatius, I. Od. xv. 20. crines pulvere collines. 62. Devertor; vulgo divertor e sollenni permutatione: diverti est diversam viam instituere, deverti ex alio loco in alium se conferre; Ernest. Clavis Cicer. ad hoc verbum. Regii nostri habent divertor. Meas devertor ad artes; confugio a fortitudine mea ad transformationes, quibus uti ego soleo; Art. Amat. ii. 425. devertor ad Elaborque viro, longum formatus in anguem. medicas artes: sed Remed. 287. assuetas decurrere ad artes; Art. Amat. ii. 99. Hæmonias decurrere ad artes. Illa transformatio, de qua Apollodorus nihil habet, inde est, quia fluvii, propter tortuosum decursum, cum serpentibus comparari solent. Formatus, transformatus. 64. Flexos tantum ornat. Claudianus Laud. Stilic. i. 223. flexos in falcem curvent gladios. Sinuavi melius quam, curvavi. Linguam bisulcam. Sex libri, trisulcam. Regii nostri, bisulcam. Alibi fere trisulca lingua serpentibus tribuitur, sed hoc loco bisulca; Plautus, Poen. v. 11. 74. bisulcilingua, quasi proserpens bestia. Vide Aristotelem, de Part. Anim. iii. cap. ult. et nos ad iii. 34. Movi, vibravi. Fero stridore. Claudian. R. P. ii. præf. ferum os serpentum. 67. Labor cunarum mearum, in cunis jam a me susceptus. Satis contemptim, et more hominum gloriantium. Aliena tamen a vanitate erat hæc Herculis gloriatio; infans enim quum in cunis jaceret, dracones duos, quos Juno miserat, manibus interemit; Ælian. H. A. xii. 5; Quint. Cal. vi. 202. Ut vincas, fac, finge te vincere, sive magnitudine superare; Cic. Tusc. ii. 5: ne sit (finge non esse) summum malum dolor, malum certe est. Pars quota, etc. Seneca, Herc. Et. 93. At quoties jacet Python in hydra? Echidnæ; erat enim filia Echidna. 70. Vulneribus fœcunda suis.] Minutius Felix, 20. hydra felicibus vulneribus renascens. De numero capitum illius hydræ non consentiunt Veteres, qui mox centum, mox quinquaginta, novem, octo numerant. Vid. Heinsius et Heynius ad Apollodorum, p. 345. Sufficit monstrum πολυκέφαλον cogitare. Palæphatus, cap. 39. fabulam suo modo interpretatur. Non impune de auctis molestiis debellatoris capiendum. Hæres paulo audacius. Laudat Burmannus Plinium, qui, Hist. Nat. xvi. 33. hæredem vocat stolonem ex salice repullulantem. Geminus hæres, duo capita quæ succrescebant in locum unius excisi: sic illa vulneribus fœcunda suis; sic haud impune caput recidebatur; sic denique valentior quovis vulnere cervix fiebat. Valens alibi, viribus et robore præstans, hoc loco ad numerum capitum referendum. De his quinque versibus, 70-74. vide in fine notæ subseq. 73. Ramosam, arboris similem, e qua capita, tanquam rami extabant: ramosam colubris, ut, x. 21. villosa colubris, et 349. crinitas angue. Malo, Crescentemque malo, domui, domitamque peremi. damno. Domui, nempe adjuvante Iolao; Apollodorus, II. v. 2. Peremi est ex duobus Heinsii MSS. Cæterum Schirachio valde displicet omnis hæc oratio, qua Hercules inter pugnandum certamen illud, tanquam historicus, accurate descripserit. Idem censet, verba gemino hærede et ramosam in oda aut in carmine epico facilius ferri, quam in hac oratione, atque etiam lusum illum domui domitamque peremi dedecere Herculem, et esse frigidum; se ergo valde dubitare de elegantia hujus loci, quem Ovidius, si per fata licuisset, haud dubie emendaturus fuisset. Hæc ille. Videamus tamen, quid ad excusandum poetam dici queat. Primum Hercules non pugnans hæc dicit, sed spectans, et ridens novi serpentis stridorem, cujus aspectus ei necessario in memoriam revocabat hydram Lernæam. Eam igitur describit, et capita ejus centum vulneribus fœcunda suis commode, opinor, cum hoc uno transformato serpente comparat. Neque porro ego putem, frigidum esse lusum Herculeque indignum in verbis, domui domitamque peremi, (sic ver. 195. præsepia vidi, visaque dejeci, et sæpe apud Nostrum,) aut improbandum magnopere in hac oratione vocabulum ramosam. Quidni etiam in sermone quotidiano monstrum πολυκέφαλον cum ramis arboris comparare liceat? Virgilius, Eneid. vii. 30. ramosa cornua, et 189. cornua arborea cervi. 75. Falsum duorum MSS. auctoriVOL. IV. 80 tate, Medicei et Langerman. Burmannus mutavit in solum, ut opp. hydræ multorum capitum et natis e cæde colubris. Ego vero falsum revocavi. Etenim duo urget Achelous, tu et unus es et falsus serpens. Uni opposuit capita Lernææ hydræ. Nunc ad alterum, ad falsum, transit. Ei nihil opponit, sed premit notionem falsi, dum arma aliena et formam precariam addit, in quibus non est tautologia vitiosa. Vocabulum falsus Noster amat in describendis transformationibus; vide ad vi. 26. Et vidi etiam a Mitscherl. eandem lectionem esse receptam. Arma moves, linguam vibras, ut versu 65. aut omnino, pugnam minitaris; Virgilius, Æn. xii. 6. movet arma leo. Precaria, aliena. Forma celat eum, qui in eam transit, et proprie quidem eo consilio, ut lateat; sic v. 326. Et se mentitis Superos celásse figuris. Multo suavius verbo dissimulare usus est in hac re, ii. 374. et Heroid. iv. 104. ubi tauro dissimu lante Deum. 77. Digitorum vincula exquisite, digiti, quatenus iis tenaciter premebat anguem etiam versu 315. vincla, digiti nexi. Summo collo, ne mordere posset. Angi proprie de iis, quorum guttura comprimuntur, ut spiritum ducere nequeant. Mox Capoferreus legendum censet ordine verborum mutato ceu forcipe guttura pressus, quia comparationem non sumit a presso gutture, sed pressionis a forcipe. 80. Devicto restabat tertia, etc.] Ex L Forma trucis: tauro mutatus membra rebello. Admissumque trahens sequitur, deprensaque dura legibus artis luctatoriæ nemo victor exibat, nisi ter adversarium prostravisset. Buna. Inde τριάξαι et αποτρι áža victoriam deportare. Tauro, in taurum. Rebellare, bellum aut luctam redintegrare. Sic passim apud historicos. Causa hujus transformationis allata ad versum 1. 82. Induit ille toris, etc.] Locus obscurus, quem adeo interpretes silentio præterierunt. Si quid ego video, sensus est hic: Hercules suscipit toros meos lacertis suis, meque retro currentem trahit quidem, sed et sequi cogitur, donec deprehensa, etc. Fortasse respexit Ovidius monumentum aliquod, in quo ita expressum erat hoc certamen. Induit toris lacertos, tori mei implicant lacertos ejus, dum collum meum amplectitur. Admissus taurus, ut admissi equi. Deprensaquehumo. Ita debellari solebant tauri; vid. Gronovius, Observ. i. 17. Regii nostri habent depressa humo. Arena æque recte ac arena. Vid. Heinsius ad Amor. III. ii. 25. 85. Rigidum fera dextera cornu, etc.] Hoc est nobile illud Cornu Copia, quod in monumentis Copiæ, Paci et Fortunæ tribui solet, de quo vide Apollodorum, II. vii. 5. ibique Heynium. Horat. Carm. Secul. 59. Apparetque beata pleno Copia cornu. Sed apud Apollodorum Acheloo redditur hoc cornu, ejusque loco Hercules Amaltheæ cornu accipit. Sic et cæteri Græci. Cornu vel sinistrum, secundum Schol. Homer, vel dextrum, auctore Schol. Lyc. 50. Sensus fabulæ : Pars erepta fluvio facta est terra fertilis. Diodorus et Strabo putant, brachium fluvii alio deductum ab Hercule terræ adjacenti fertilitatem dedisse. Trunca a fronte, ut frons fieret trunca. Naides Acheloi filiæ. Hyginus, Hesperidibus sive Nymphis donavit; ubi tamen vide Munkerum. Sacrârunt ; vide ad x. 646. 89. Dixerat; at Nymphe, etc.] Regii nostri, et Nymphe. Satiatis edendo convivis, mensa prima cum dapibus removebatur, idque in hoc convivio factum esse, supra viii. 570. narrabatur. Mox secunda mensa cum vino, pomis, nucibus, quæ bellaria et Toaуnuara dicuntur, apponebatur ; vid. Cerda ad Virg. Æneid. i. 723: hinc non solum epulæ, sed etiam mensæ dicuntur apponi; viii. 570. et 831. Succincta, quo expeditior esset in ministerio; confer viii. 660. Fusis. Alibi sparsis capillis. Autumnum, fruges autumnales. Totum, omnis generis. Cornibus varie Veteres utebantur, etiam ad servandas fruges. Prædivite, plenissimo. Confer Horat. I. Od. xvii. 15. Felices alibi dicuntur arbores, rami, agri, id est, feraces, sed h. 1. et xiv. 627. ipsa poma felicia, mitia, excellentissima. |