Esse satis potero, præstem licet omnia, gratus.
Quod loquor, et spiro, cælumque, et lumina solis
Aspicio (possimne ingratus, et immemor esse ?)
Ille dedit: quod non anima hæc Cyclopis in ora
Venit; et ut lumen jam nunc vitale relinquam, 175
Aut tumulo, aut certe non illa condar in alvo.
Quid mihi tunc animi (nisi si timor abstulit omnem
Sensum animumque,) fuit, quum vos petere alta

relictus
Æquora prospexi? volui inclamare; sed hosti 179
Prodere me timui: vestræ quoque clamor Ulixis
Pæne rati nocuit: vidi, quum monte revulso
Immanem scopulum medias permisit in undas.
Vidi iterum, veluti tormenti viribus acta,
Vasta giganteo jaculantem saxa lacerto.
Et, ne deprimeret fluctusve lapisve carinam, 185
Pertimui, jam me non esse oblitus in illa.

172. Lumina solis ego in contextu audacter restitui ductu codicis Regii A. pro sidera solis, quod reperi in codice B. quodque male receperant Burmannus et Gierigius ex emendatione Heinsii : sidus quidem pro sole ix. 286. dicitur, sed nusquam Heinsius legit sidera solis, nisi in nonnullis codicibus, in quos irrepere ea lectio potuit, ex altera non improbanda codicis Bononiens. solemque, et sidera cæli. Anima pro corpore aut homine inter

rus, Od. i. 475. Quum monte revulso. Hoc loco poeta alludit ad id, quod, apud Homerum fingitur ; ubi Ulysses navi aufugiens, Polyphemum cla. mando et indicando quinam ipse esset, nam se Neminem antea nominave. rat, in se irritat; quare jactu ingentis saxi pæne et ipse et tota navis ab eodem Polyphemo obtrita. Versus Homeri sunt, Od. I. 481: 'Hrev dropρήξας κορυφήν όρεος μεγάλοιο, Καδδ' έβαλε προπάροιθε νεώς κυανοπρώροιο, , Τυτθόν εδεύησεν δ' οιήϊον άκρον ικέσθαι. 'Εκλύσθη δε θάλασσα κατερχοuévns ÚTÒ Tétons. Vidi iterum, etc. Homer. ver. 537 : 'E&AUTıç nolu peiζονα λάαν αείρας, Ηκ' επιδινήσας, etc. veluti tormenti, etc. ŠTEPELTE dè iv'dré. de Opov. Lapis parum abfuit, quin clavum extremum attingeret, et fiuctus έκλύσθη υπό πέτρης. .

dum ponitur.

175. Et ut lumen, etc. et quod, etiamsi nunc vitam relinquanı, tamen tumulo aliquo condar, aut certe, etc.

177. Quid animi bona et sollennis Nostro locutio, de qua vide Heinsium ad i. 358. Idem amat nisi si, quem vide ad Heroid. iv. lll.

180. Clamor, quo, conscensa jam nave, irridebat Polyphemum ; Home

Ut vero fuga vos ab acerba morte removit,
Ille quidem totam fremebundus obambulat Ætnam,
Prætentatque manu silvas, et luminis orbus
Rupibus incursat, fædataque brachia tabo 190
In mare protendens gentem execratur Achivam,
Atque ait: “O si quis referat mihi casus Ulixen,
Aut aliquem e sociis, in quem mea sæviat ira;
Viscera cujus edam ; cujus viventia dextra 194
Membra mea laniem, cujus mihi sanguis inundet
Guttur, etelisi trepident sub dentibus artus; [ptæ!"
Quam nullum, aut leve sit damnum mihi lucis adem-
Hæc, et plura ferox: me luridus occupat horror,
Spectantem vultus etiamnum cæde madentes,
Crudelesque manus, et inanem luminis orbem,
Membraque, et humano concretam sanguine bar-
bam.

[rum: Mors erat ante oculos ; minimum tamen illa malo

187. Acerba mors, quia in mari perire acerbum admodum et detestabile habebatur, monente Burmanno. Hoc loco tamen potius intellig. mors, quam multis simul infert hostis sævus. Heinsius putabat ab certa morte. Ille quidem totanı, etc. Præclare furentem ob oculum defossum, xiii. 773. Polyphemum describit. Multi dant tota Ætna, quod ex ii. 851. defendi posse Burmannus monet. Præclare, pretentat man silvas, extensa manu explorat, an obstent arbores ; in Ibide, 259. Trepidumque ministro Pratentes baculo, luminis orbus, iter; etiam Tibull. II. i. 77. sic prætenture iter dixit; supra x. 455. motu cacum iter explorat. Vulgo autem legitur pertentutque manu silras. Fædare sollenne de profluente tabo, sanguine. Lenzius intelligit sanguinem cæsorum llyssis sociorum. Potius ex oculo eflosso. Ipse vectis oleaginus, quo terebraverat

Ulysses oculum, πεφυρμένος αίματι molly, Homer. Od. 1.397.

194. Viscera cujus edam.] Hoc per partes cogitare jucundum est animo ira furenti. Itaque immoratur imagini huic fædæ cujus viventia-artus. Pro trepident, Basileensis crepiteni, quod non displicet Burmanno; sed trepident e Virgilio, ver. 627 : vidi atro quum membra fuentia tabo Manderet, et tepidi tremerent sub dentibus artis. Pro tepidi Noster melius elisi, quod convenit huic mortis generi.

198. Luridus horror.] Plurimi error, quod Burmannus de caligine capit, quæ oculis offunditur. De foc. luridus vide ad xiii. 851. Membraque. Vocab. generis sæpe ponitur inter vocabb. partium. Non igitur erat, cur Schepperus corrigeret, Mentaque. Corcretu sanguine burba etiam xii. 279.

202. Minimum tamen illa malorum ; quia timore sensus atque animus il

Et jam prensurum, jamjam mea viscera rebar
In sua mersurum; mentique hærebat imago
Temporis illius, quo vidi bina meorum 205
Ter quater affligi sociorum corpora terræ ;
Quæ super ipse jacens, hirsuti more leonis,
Visceraque, et carnes, cumque albis ossa medullis,

,
Semanimesque artus avidam condebat in alvum.209
Me tremor invasit: stabam sine sanguine mæstus;
Mandentemque videns, ejectantemque cruentas
Ore dapes, et frusta mero glomerata vomentem,
Talia fingebam misero mihi fata parari :
Perque dies multos latitans, omnemque tremiscens
Ad strepitum, mortemque timens, cupidusque mo-
riri,

215 Glande famem pellens, et mixta frondibus herba, Solus, inops, exspes, leto pænæque relictus,

lius ita impediti erant, ut morte minimum moveretur, dum cætera quæ viderat, quanquam metuebat, sibi ipse ante oculos poneret; quin et mortem optaret potius, quam cætera illa sustineret. Jamjam mea viscera, etc. vide ad vi. 651 et 664. Imago, ut xi, 427. Bina corpora sociorum melius, quam binos socios. Quoniam apud Homerum ter vorat binos, propterea etiam hoc loco quidam distinguunt post ter. Melius Ter quater conjunguntur, nec definitur, quoties cænam sibi paraverit e sociis. Expressit autem Hom. Od. I. 289 sqq : Συν δε δύο μάρμας, ώστε σκύλακας, ποτί γαίη Κόπτ'. 'Ήστθιε δ', ώστε λέων ορεσίτροφος, ουδ' άπέλειπεν"Έγκατά τε, σαρκας τε, και οστέα μυεXóevra. Cf. Virg. Æn. iii. 623. ubi resupinus in antro, corpora illa frangit ad sarum. Jacere et stare super corpora dejecta dicuntur feræ, idque hoc loco minus bene translatum ad Poly

phemum. Nec apparet, cur albitudo potissimum medullarum hic commemorata sit.

211. Ejectantemque cruentas, etc.) Ex Homer. Od. 1.373 : pápuyos 8°E έσσυτο οίνος, Ψωμοί τ' ανδρόμεοι· ο δε špevyeto oivoßapeiwv. Virgil. Æn. iii. 632. saniem eructans ac frusta cruento Per somnum commista mero. Pro ejectantem Heinsius suadebat, eructantem. Sed expressit haud dubie Euripid. Cyclop. ver. 588. č& ávaldovs pápuyyos bohoa kpéa. Glomerata, commixta ; Æneid. ix. 349. cum sanguine mixta vina refert. Mero illo eum Ulysses inebriaveral.

214. Perque dies multos, etc.] Totus hic locus e Virg. Æn. iii. 645—652. expressus. Eu spes; omnispe destitutus. Fuga, fugiendi facultas, ut recte Burm. Movi, animum Æneæ. Gra. ium, etc. confer ver. 163. cur barbara Graium Prora velit.

Haud procul aspexi longo post tempore navim,
Oravique fugam gestu, ad litusque cucurri:
Et movi; Graiumque ratis Trojana recepit. 220
Tu quoque pande tuos, comitum gratissime, casus,
Et ducis, et turbæ, quæ tecum credita ponto est.

Æolon ille refert Tusco regnare profundo;
Æolon Hippotaden, cohibentem carcere ventos;
Quos bovis inclusos tergo, memorabile munus, 225
Dulichium sumpsisse ducem; flatuque secundo
Lucibus îsse novem, et terram aspexisse petitam:
Proxima post nonam quum sese Aurora moveret,
Invidia socios prædæque cupidine ductos,
Esse ratos aurum, dempsisse ligamina ventis ; 230
Cum quibus îsse retro, per quas modo venerat un-
Æoliique ratem portus repetisse tyranni. [das,
Inde Lami veterem Læstrygonis, inquit, in urbem
Venimus. Antiphates terra regnabat in illa;
Missus ad hunc ego sum, numero comitante duo-

235 Vixque fuga quæsita salus comitique, mihique; Tertius e nobis Læstrygonis impia tinxit Ora cruore suo : fugientibus instat, et agmen

rum:

223. Æolon ille refert, etc.) Sequuntur fata Ulyssis ex Homero, Od. K. fideliter expressa. Æolus regnabat in una ex insulis Æoliis, quæ sitæ erant in mari Tusco. Is, secundum Homerum, utribus inclusos cobibet ventos, itaque etiam Ulyssi eos dedit bovis inclusos tergo; Homerus, ver. 19. osipaç dokòv Boòc évveoporo. De Hippotade et carcere ventorum confer iv. 662. Petitam, nempe patriam; Homerus, ver. 29.

229. Invidia, invidentes Ulyssi quem solum res pretiosas secum in patriam ducere putarent; Hom. Od. K. 40 sqq.

233. Inde Lami, etc.] Homerus, Od. K. 81. icópeoda Aápov aimù TTOdiedpov. Lamus antiquissimus Læstry. gonum rex fuit ; qui populi erant feritate famosi in ultimo Italiæ angulo habitantes. Ad eos quum venit Ulysses, Antiphates regnabat, a quo nonnullis et navibus et sociis fuit spoliatas. Lastrygones Formias Campaniæ inhabitabant; Plin. iii. 5; Cic. ad Attic. ii. 13; erantque gigantes et áv&pwropayot; Homerus, ver. 120. Incultos, id est, inhumanos, eos vocat Tibullus, lib. IV. i. 59.

238. Agmen concitat.] Homerus,

Concitat Antiphates; coëunt, et saxa trabesque
Continuant, merguntque viros,merguntque carinas.
Una tamen, quæ nos ipsumque vehebat Ulixen,
Effugit : amissa sociorum parte, dolentes,
Multaque conquesti terris allabimur illis,
Quas procul hinc cernis : procul hinc tibi, cerne,
videnda est

244
Insula, visa mihi: tuque, o justissime Troum,
Nate Dea (neque enim finito Marte vocandus
Hostis es, Ænea), moneo, fuge litora Circes.
Nos

quoque Circæo religata in litore pinu Antiphatæ memores, immansuetique Cyclopis, Ire negabamus, et tecta ignota subire. 250 Sorte sumus lecti : sors me fidumque Politen Eurylochumque simul, nimiique Elpenora vini, Bisque novem socios Circæa ad mænia misit. Quæ simul attigimus, stetimusque in limine tecti,

ver. 118. ο τεύχε βοήν διά άστεος, etc. Continuant, sine intermissione jactant, ut Horat. II. Sat. vi. continuare dapes; vid. Heinsius.

244. Procul hinc tibi, etc.] De Circes insula vide supra ad ver. 10; conf. Homerus inde a ver. 135. Commotus periculo ibi superato, commoda conversione Æneam astantem al. loquitur, quæ simul facit, ut hunc ante oculos teneat lector. Neque huc appulerunt Trojani, sed prætervecti sunt illa litora ; Virgil. vii. 21-23.

249. Antiphatæ memores, etc.) Ho. mer. Od. K. 199: Mvnoauévous ēpywv Λαιστρυγόνος 'Αντιφάταο, Κυκλωπός τε βίης μεγαλήτορος ανδροφάγοιo. In immansuetus frustra hæseruut intt. quasi leviore nimis voc. pro Polyphemi crudelitate ; sævis enim bestiis, ut xv. 85. tigribus, tribuitur immansuetum ingenium. Ire negabamus, et tecta, etc.

VOL. IV.

Codices Regii nostri, et Florentinus S. Marci, habent sed tecta ; certe ut tollatur vitium metri, sed vide quæ ad ix. 405. diximus; et præter exempla quæ ad locum dictum ex Nostro attulimus, Virgil. ait Æn. ix. 609. versaque juvencum Terga fatigamus hasta.

251. Sors me fidumque, etc.] Homerus viginti tres missos narrat, e quibus non nisi Eurylochum ducem, et ver. 225. Politen nominat; sed Od. K. 552. et A. 60 sqq. Elpenor inebriatus de Circes tecto decidisse, fractaque cervice mortuus esse refertur. Hinc nimii vini, quod Heinsius et Burmannus illustrant ex Horatio, Od. 1. xxxvi. 13. multi Damalis meri , Od. ii. 12. nimium mero Hylæum ; Suetonio, Aug. 76. Cibi minimi erat ; et Columella, vi. 2. Multi cibi et edaces.

3D