Imatges de pàgina
PDF
EPUB

835

Munera contingent, damæ, leporesque,capræque,
Parve columbarum, demptusve cacumine nidus:
Inveni geminos, qui tecum ludere possint,
Inter se similes, vix ut dignoscere possis,
Villosæ catulos in summis montibus ursæ:
Inveni; et, dominæ, dixi, servabimus istos.
Jam modo cæruleo nitidum caput exsere ponto;
Jam, Galatea, veni; nec munera despice nostra.
Certe ego me novi, liquidæque in imagine vidi 840
Nuper aquæ ; placuitque mihi mea forma videnti.
Aspice, sim quantus: non est hoc corpore major
Jupiter in cœlo; nam vos narrare soletis

Nescio quem regnare Jovem : coma plurima torvos

834. Invenigeminos, etc.] Theocrit. ver. 40 : Τρέφω δέ τοι ἕνδεκα νεβρὼς, Πάσας μαννοφόρως, καὶ σκύμνως τέσσαρας ἄρκτων. Noster donum commendat multis modis, etiam a difficultate, summis in montibus. Hinc ver. 831. opponuntur delicia faciles, id est, parabiles, obviæ: etiam Virgilius, ver. 40. Præterea duo, nec tuta mihi valle reperti, Capreoli, sparsis etiam nunc pellibus albo, Bina die siccant ovis ubera: quos tibi servo. Ad ludendum catuli ursæ non nisi Polyphemo idonei videri poterant. Dominæ ; vide ad ix. 465.

838. Jam modo cæruleo, etc.] Sic eam etiam apud Theocrit. ver. 63. invitat, Ἐξένθοις, Γαλάτεια, καὶ ἐξεν θοῖσα λάθοιο οἴκαδ ̓ ἀπενθεῖν egredere, Galatea, et egressa obliviscere domum redire. Nitidum h. 1. omnino pulchrum, ut sæpius; atque ita amatæ suæ caput non male vocat amans; Horat. I. Od. xix. 5: Urit me Glycera nitor. Supra splendidiorem vitro et lucidiorem glacie Galateam vocabat.

840. Certe ego me novi: apud Theocrit. ver. 31. sat habet ostendisse, turpitudinem suam pecorum copia VOL. IV.

compensari; sed h. 1. dignam adeo sibi formam vindicat, idque magna cum arte. Me, formam meam. In imagine aquæ, in imagine, quam aqua referebat. Hoc quoque e Virgilio, ver. 25: Nec sum adeo informis; nuper me in litore vidi, Quum placidum ventis staret mare. Sim quantus; vide Homer. ver. 191; Virgil. Æn. iii. 619: apud illum similis est ῥίῳ ὑλήεντι ὑψηλῶν opεwv, vertici silvoso altorum montium ; apud hunc alta pulsat sidera.

844. Nescio quem regnare Jovem.] Impia et Cyclope digna vox: Homerus, Od. Κ. 275 : Οὐ γὰρ Κύκλοπες Διὸς αἰγιόχου ἀλέγουσιν, Οὐδὲ θεῶν μakapov. Torva frons Polyphemo tribuitur etiam a Virgilio, Æn. iii. 636; Burmannus tamen nescit, an tam stolidum Cyclopa fingere liceat, ut torvos suos vultus Galateæ, cui placere volebat, jactaret. Præfert igitur e quatuor MSS. fortes, idque comprobat ex Heroid. iv. 73. At torvus etiam bono sensu accipitur de vultu severo, et nobilem quandam fiduciam præ se ferente; apud Horat. III. Od. v. 44. Regulus virilem torvus humi ponit vultum: torvos igitur vultus suos Cyclops ЗА

"Candidior nivei folio, Galatea, ligustri;
Floridior pratris; longa procerior alno;
Splendidior vitro; tenero lascivior hædo;
Lavior assiduo detritis æquore conchis;
Solibus hibernis, æstiva gratior umbra;
Nobilior pomis; platano conspectior alta;
Lucidior glacie; matura dulcior uva;
Mollior et cycni plumis, et lacte coacto;
Et, si non fugias, riguo formosior horto.
Sævior indomitis eadem Galatea juvencis ;
Durior annosa quercu; fallacior undis;

789. Candidior nivei, etc.] In carmine hoc pastoritio Noster pendet a Theocrito, Id. xi; sed in principio insigne rursus habemus inepte lascivientis ingenii exemplum. Breviter et præclare Theocriteus Polyphemus: Ω λευκὰ Γαλάτεια, τί τὸν φιλέοντ' ἀποβάλλη; Λευκοτέρα πακτάς ποτεδεῖν, ἀπαλωτέρα δ ̓ ἀρνός, Μόσχω γαυροτέρα, φιαρωτέρα όμφακος ἡμᾶς —φεύγεις δ, ὥσπερ δις πολιὸν λύκον alphasa. Sed quid inde Noster? cumulatis ad nauseam usque similitudinibus, Galateæ virtutes et vitia narrat. Ligustrum Italiæ flos candidus: qualis fuerit, non constat; vide Martin. ad Virg. Ecl. ii. 18. Putant esse nostrum Reinweide. Videtur autem poeta ad Galateæ nomen alludere, quod a candore lactis illi inditum fuisse innuit Hesiodus, qui ait Galateam candidas comas et faciem lacti similem habuisse. Folio, flore ipso ligustri. Floridus de juvenili vigore et viriditate. Viriditas autem et pratis convenit. Lasciva puella bono sensu, hilaris, jocosa. Atque etiam hadi et vituli lasciviunt, quum petulantes et lætos motus dant; vii. 321. Assiduo aquore, assiduo motu æquoris. Nobilior, generosior, præstantior: nobilior

790

795

pomis, quia priscis temporibus divitia maxime in pomis. Conspection, pulchrior, ut iv. 295. et alib. Platanus, pulchra arbor et Romanis gratissima; Plinius, xii. 1. Matura-coacto; vide locum Theocriti supra ascriptum. Riguus hortus etiam viii. 646. In tali horto omnia lætius proveniunt.

799. Falla, quæ, quum eam prehendis, continuo e manibus efuit: fallax puella, quam loco destinato non reperis, frustraque expectas; iv. 128. Lenta puella, difficilis, quæ non movetur precibus lacrimisve amantis, ut et lentum pectus, quod non facile movetur: sed longe alio sensu, ut notum, lenta virga. Albarum vitium meminit etiam Palladius, lib. i. cap. 35: sed propter rò lentior malim cum aliis altis. Mox ver. 813. longis in vitibus; Phædrus, iv. fab. 2. alta in vinea. Alta vitis erit maritata ulmo altæ; Trist. V. iii. 35. altam degravet ulmum Vitis. Laudato pavone; alibi Laudatas ostentat avis Junonia pennas, et spectata superbit. Acris et flamma sæviens, et puella iracunda, torquens amantem; acria enim quæcunque urunt, pungunt, stimulant. Aspera, difficilis, morosa; apud Horatium, i. Od. 33. aspera Pholce; Tibullum, I. ix. 20. as

Lentior et salicis virgis, et vitibus albis ; 800
His immobilior scopulis; violentior amne;
Laudato pavone superbior; acrior igni;
Asperior tribulis; feta truculentior ursa;
Surdior æquoribus; calcato immitior hydro;
Et, quod præcipue vellem tibi demere, possem, 805
Non tantum cervo claris latratibus acto,
Verum etiam ventis, volucrique fugacior aura.
At, bene si nôris, pigeat fugisse; morasque
Ipsa tuas damnes, et me retinere labores.

Sunt mihi, pars montis, vivo pendentia saxo 810
Antra, quibus nec sol medio sentitur in æstu,
Nec sentitur hiems: sunt poma gravantia ramos;
Sunt auro similes longis in vitibus uvæ;

Sunt et purpureæ; tibi et has servamus, et illas.
Ipsa tuis manibus, silvestri nata sub umbra, 815
Mollia fraga leges; ipsa autumnalia corna;

pera est illi difficilisque Venus. Sed et spinæ, e quarum genere tribuli in Italia, aspera; Virgilius, Georg. i. 152. aspera silva tribulorum. Surdæ aquæ et surdior æquoribus, freto, proverbium vulgare; Art. i. 531; inf. xiv. 711. ubi vid. Heinsius. Latratibus pro, a canibus, agi sollenne poetis; vide Drakenb. ad Sil. i. 421.

808. At, bene si nóris, etc.] Locus sequens ex parte expressus etiam e Virgilio, Ecl. ii. 19 sqq: Despectus tibi sum, nec qui sim quæris, etc. quanquam et Virgilius Theocritum ante oculos habuit. Moras puellarum difficilium frequenter apud poetas accusant amantes. Retinere, absolute dicitur pro, retinere in amore, ut h. 1. aut in amicitia, ut apud Cicer. Div. i. 7.

810. Antra pendentia saxis, antra, in quibus saxa pendent, saxis camerata et fornicata; Lucretius, vi. 194. Spe

luncas velut saxis pendentibus structas : sed illam formam amant poetæ ; etiam Virg. Georg. iv. 374. pendentia pumice tecta; nempe pendere (Plin. xxxvi. 27. dependere) verbum propr. de scopulis et saxis imminentibus; vide Brouckh. ad Propert. III. ii. 28.

812. Sunt poma, etc.] Delicia, quæ hic commemorantur, non satis convenire agresti et efferatæ Cyclopum vitæ videri possint: sed cogitandum est, Ætnam semper fuisse insigni fertilitate etiam apud Theocritum, ver. 46. prope antrum äμπeλog ἁ γλυκύκαρπος, atque adeo apud Homerum, ver. 358. terra Cyclopibus fert οἶνον ἐριστάφυλον. Fraga: corna ; vide ad i. 104. Autumnalia corna; autumni tempore maturescentia. Corna autem sunt baccæ rubicundæ, in medio nucleum durissimum habentes; unde Virgilius lapidosu corna dixit.

Prominet in vultus; humerosque, ut lucus, obum

brat.

845

Nec mihi quod rigidis horrent densissima setis
Corpora, turpe puta: turpis sine frondibus arbos;
Turpis equus, nisi colla jubæ flaventia velent:
Pluma tegit volucres; ovibus sua lana decori est;
Barba viros, hirtaque decent in corpore setæ. 850
Unum est in media lumen mihi fronte, sed instar
Ingentis clypei: quid? non hæc omnia magnus
Sol videt e cœlo? Soli tamen unicus orbis.
Adde, quod in vestro genitor meus æquore regnat :
Hunc tibi do socerum: tantum miserere, precesque
Supplicis exaudi; tibi enim succumbimus uni: 856
Quique Jovem, et cœlum sperno, et penetrabile ful-
Nerei, te vereor: tua fulmine sævior ira est: [men,
Atque ego contemptus essem patientior hujus,
Si fugeres omnes: sed cur, Cyclope repulso, 860
Acin amas, præfersque meis amplexibus Acin?

ipse vocare poterat, quum non venustatem, sed austeram quandam dignitatem sibi vindicaret: etiam Vir

gilius torvam frontem tribuit. Regii codices habent quidem torvos vultus, et Virgilius tribuit torvam faciem, sed non Cyclopem ipsum de se hoc vocab. utentem inducit; quare non improbandam Burmanni conjecturam credo.

846. Rigidis-setis; plurimi (et codices Regii) duris. Horrent cum vi pro, sunt; horrent enim quæ eminent, ut setæ suis; hic fortasse mollius verbum expectâsses. Ei autem λaría ὀφρὺς ἐπὶ παντὶ μετώπῳ ἐξ ἀτὸς τέTara Theoc. 31. Densissima setis corpora, densissime setis obsita.

852. Instar Ingentis clypei.] Sumptum hoc ex Virgilio, Æn. iii. 636:

Ingens quod torva solum sub fronte latebat, Argolici clypei aut Phabea lampadis instar. Etiam Callimachus, hymn. ad Dianam, 53. hunc oculum cum σάκει τετραβοείῳ comparat. Et quia clypeus orbis, κύκλου, formam habet, inde KUKATEç dicti sunt; Hesiod. Theog. 144. Hæc omnia dewTiKoç, ut ver. 801. his scopulis.

854. In vestro æquore, ubi vos vivitis, o Nereides. Genitor Polyphemi Neptunus; vid. Homerus, Od. A. 68 sqq. Amantes etiam a genere se commendare solent; i. 517; ix. 14. Viros virtute præstantes Jovis filios poetæ dixerunt, ut acum, Minoa, Sarpedona; feroces vero et immanes Neptuni filios, ut Cyclopa, Cercyona, Scyrona et Læstrigonas: hos mari genitos, illos cœlo.

Ille tamen placeatque sibi, placeatque licebit, Quod nollem, Galatea, tibi; modo copia detur, Sentiet esse mihi tanto pro corpore vires. 864 Viscera viva traham, divulsaque membra per agros, Perque tuas spargam, sic se tibi misceat! undas, Uror enim, læsusque exæstuat acrius ignis ; Cumque suis videor translatam viribus Ætnam Pectore ferre meo: nec tu, Galatea, moveris,"

Talia nequicquam questus, nam cuncta videbam, Surgit; et, ut taurus vacca furibundus adempta, Stare nequit, silvaque et notis saltibus errat; 872 Quum ferus ignaros, nec quidquam tale timentes, Me videt atque Acin; "Videoque," exclamat, "et Ultima sit faciam Veneri concordia vestræ." [ista Tantaque vox, quantam Cyclops iratus habere 876 Debuit, illa fuit: clamore perhorruit Ætne. Ast ego vicino pavefacta sub æquore mergor: Terga fugæ dederat conversa Symæthius heros; Et, "Fer opem, Galatea, precor, mihi; ferte pa

[merged small][ocr errors][merged small]

858. Te vereor, tuam iram metuo. Alii (ut cod. Reg. B.) legunt veneror.

863. Quod nollem; Heinsius legit quod nolim. Sentiet; vide ad xii. 595. Viscera, etc. atque adeo visceribus miserorum et sanguine atro vescebatur ; Virg. v. 622-627. Sed Acin vult sic miscere Galateæ.

867. Læsus, irritatus; vide ad i.608. 876. Tantaque vox-perhorruit Ætne; ex Homero, ver. 395: Epɛpdaλéov δὲ μέγ' όμωξε· περὶ δ ̓ ἴαχε πέτρη. Virgilius, 672: "Clamorem immensum tollit; quo pontus et omnes Intremuere undæ, penitusque exterrita tellus Italiæ, curvisque immugjit Ætna cavernis." Habere debuit; credibile

est eum habuisse. Erravit certe hoc loco, quem jam alibi negligentiorem animadvertimus, cl. Gierigius: mihi, precor respuit metrum; error forsan ex eo fluxit, quod de hac varietate lectionis nimium brevis sit annotatio Heinsii, quam referre videtur Gierigius; hanc ita restituendam putamus: Fer opem, Galatea mihi; mihi ferte parentes; quæ lectio certe venusta est. Periturum admittite regnis; alius advertite. Is, qui alium domo sua vel regno suo excipit, hunc advertere regno suo nunquam fuit dictus, sed certe admittere, vel excipere. Itaque bona est, quæ in Regiis codicibus reperitur, lectio, admittite regnis.

« AnteriorContinua »