Esse Deæ : postquam pietatem publica causa,
Rexque patrem vicit, castumque datura cruorem 30
Flentibus ante aram stetit Iphigenia ministris:
Victa Dea est, nubemque oculis objecit ; et inter
Officium turbamque sacri, vocesque precantum,
Supposita fertur mutâsse Mycenida cerva.
Ergo ubi, qua decuit, lenita est cæde Diana, 35
Et pariter Phæbes, pariter maris ira recessit;
Accipiunt ventos a tergo mille carinæ;
Multaque perpessæ Phrygia potiuntur arena. (que,

II. Orbe locus medio est, inter terrasque, fretum

29. Publica causa, commodum, uti

consumptis affectibus, non reperiens, litas gentis, ut causa imperii, reipub

quo digne modo patris vultum posset licæ apud Ciceronem. Rer, officium exprimere, velavit ejus caput, et suo regis, patrem, animum paterpum, per

cuique animo dedit æstimandum." metonymiam subjecti pro adjuncto :

Confer Cicero, Orat. 22; Plinius, xiii. 187. in rege tamen pater est ; Va

xxxv. 10. lerius Max. V. viii. 1. de Bruto, equit

33. Officium turbamque, etc.) Res patrem, ut consulem agerel ; supra vi.

diligenter narratur apud Euripidem, 629. er nimia matrem pietate labare

ver. 1581 sqq : turba sacri, strepitus sensit, ubi vid. Heinsius. Persuasus

eorum, qui sacro intererant. Mutásse, precibus Menelai arcessivit Iphige- permutasse. Ipsam virginem rapuit

, niam.

ejus loco supposuit vel cervam, ut 30. Dare, effundere. Sequentia pul- plurimi tradunt, vel taurum, ut vult cherrime tractavit Lucretius d. I. qui

Nicander apud Anton. Liberalem. locus dignus est, qui cum nostro com

38. Potiri dictum ut xi. 55. paretur : “Cui simul infula virgineos

39--145. Cycnus invulnerabilis.] circumdata comptus Ex utraque pari

Conf. Q. Calaber, iv. 467 sqy: tracmalarum parte profusa est, Et mæs

taverat et Stasinus in Cypriis. Orbe tum simul ante aras astare parentem

locus medio, etc. Locus classicus de Sensit, et hunc propter ferrum celare

Fama et de ejus domicilio. Neque ministros, Aspectuque suo lacrimas

Noster concertasse videtur cum Vir. effundere cives: Muta metu terram

gilio, Æn. iv. 173—188. sed suum genibus submissa petebat: Nec mi

ipsius ingenium secutus: eique ex seræ prodesse in tali tempore quibat,

more indulsit loquacitate. Conf. de Quod patrio princeps donârat nomine

Fama Valerius Flaccus, ii. 116 sqq: regem,” etc. Pinxerat illam immola Statius Theb. iii. 426; Noster supra tionem Timanthes, de quo Quintilia

ix. 137 sqq. Fama Dea jam apud nus, Inst. Or. II. xiii. 13 : “Quum

Hesiodum,"Epy. fin. Ingeniose autem in Iphigeniæ immolatione pinxisset

domicilium Famæ excogitatum. Cætristem Calchantem, tristiorem Ulix. em, addidisset Menelao, quem sum

lestes plage, cælum in certas plagas

divisum. Tripler mundus, id est, conmum poterat ars efficere, mærorem :

stans tribus partibus, sive elementis,

Cælestesque plagas, triplicis confinia mundi; 40 Unde, quod est usquam, quamvis regionibus absit, Inspicitur, penetratque cavas vox omnis ad aures. Fama tenet, summaque domum sibi legit in arce; Innumerosque aditus, ac mille foramina tectis Addidit, et nullis inclusit limina portis. 45 Nocte dieque patet: tota est ex ære sonanti;

e disciplina quidem Lucretii, v. 94 bet de Fama, totidem ora sonant. Exsqq: “Principio maria ac terras co quisitiorem hanc lectionem esse vul. lumque tuere : Horum naturam tri gata ære, etiam Lenzius judicat ; sed plicem, tria corpora, Memmi, Tres quinque MSS. habent ex aure, quod species tam dissimiles, tria talia texta, equidem non spreverim præ illo altero. etc.” quem locum disertis verbis Nos Namque 1o etiam auris plena sonoriter respicit Trist. ii. 426. et ad Liviam, bus, ut loquitur Lucretius, vi. 1183. 362. ubi mundus tripler opus vocatur. recte dici potest sonuns: 2° jam supra Male Lenzius monet, fretum non esse

admonui, Nostrum b. 1. parum exseparatim capiendum, sed terras fre. pressisse Virgilium, multoque minus tumque esse omnino terram. Adversa credendus esi tam pueriliter vestigia tur huic interpretationi quod subjici illius secutus esse, ut, quoniam ille tur, tripler mundus. In confiniis terræ dixerat, totidem ora sonant, et ipse oris et freti mons eminebat versus cælum. sonantis mentionem faceret. Idem VirInde prospectat Fama, etiam quod in gilius etiam totidem aures Famæ trifreto geritur, ver. 62. Inspicitur, ut buit: “Cui quot sunt corpore plumæ, apud Plinium, vi. ep.31. Quid jucun Tot vigiles oculi subter, mirabile dictu, dius, quam Principis justitiam—inspi Tot linguæ, totidem ora sonant, tot cere? et Panegyr. cap. 83.

subrigit aures;" 30 In notanda hac 43. Domum multum præstat to Famæ loquacitate Noster ipse, etiam locum, quia Fama Dea est, cui, ut xi. sine verbis illis, de quibus quæritur, in 593. Somno, recte domus tribuitur, loquacitatis ineptissimæ vitium incidit; quæ foramina et atria etiam habet, eamdem enim rem ad tædium usque ver. 53 : locum huc translatum ex i. lectoribus inculcat : Totu fremit, vo27. ubi idem versus de igne. Ea do ces refert, iterat quod audit ; nondum mus erat summa in arce, in cacumine satis : Nulla quies intus ; nec hoc montis e terra surgentis in confiniis satis : nullaque silentia parte ; et ne istis. Et nullis pro, nec, sed non ad hic quidem desinere poterat; Nec didit portas. Inclusit pro simplice, tamen, etc. Multo igitur intolerabi. clausit.

liorem eum reddunt, qui etiam ore 46. Est er ære sonanti ; ita vulgo. sonanti defendunt et de auditu nihil Est er ore sonanti pro, est os sonans, relinquunt; sed fateor nec hanc lectota indesinenter blaterat, habent non tionem mihi satisfacere : durum enim nisi duo MSS. unde, postquam Gru videtur, tota est ex aure aut ore soterus ad Plaut. Aul. III. vi. 18. pro nanti : deinde tota loci series ostendit, baverat, recepit Burmannus, partim hic non de Fama ipsa, sed de domo quia rectius dicatur os sonans, quam

ejus sermonem esse : tamen et Rode auris, partim quia Virgilius, d. 1. ha. hæc ad Deam retulit. Sed inepta foret

Tota fremit, vocesque refert, iteratque quod audit;
Nulla quies intus, nullaque silentia parte:
Nec tamen est clamor, sed parvæ murmura vocis;
Qualia de pelagi, si quis procul audiat, undis 50
Esse solent ; qualemve sonum, quum Jupiter atras
Increpuit nubes, extrema tonitrua reddunt.
Atria turba tenent: veniunt leve vulgus, euntque;
Mixtaque cum veris passim commenta vagantur
Millia rumorum; confusaque verba volutant. 55
E quibus hi vacuas implent sermonibus aures :
Hi narrata ferunt alio, mensuraque ficti
Crescit, et auditis aliquid novus adjicit auctor.
Illic Credulitas, illic temerarius Error,

Dea indesinenter fremens. Quid ipsa agat potius ver. 62 seq. memoratur. Sequitur nulla quies intus; quorsum tò intus referes, si hæc verba de ipsa Dea agunt? Proxime præcedit in tribus MSS. Nocte dieque patent, scil. limina ; igitur præstat vulgata lectio, patet, scil. domus : eadem tota est er are sonanti. Ita audit dictum erit pro, perfertur ad ejus foramina : fremit, audiuntur promiscue multorum voces.

49. Parve, submissæ, ut III. ex Ponto, iii. 10. parvus sonus. Parvam autem vocem finxit, quia rumusculi ab initio clam progagantur. Increpuit, concussit: verba enim orationis sæpe transferuntur ad rem. Extrema tonitrua egregie, quorum sonus jam fractus est atque debilitatus, et mox desinet ; sic ii. 117. extrema luna, quæ mox evanescet e conspectu ; Plinius, ii. Epist. 17. sonus maris desinens, et ibid. fracti et novissimi fluctus.

53. Atria turba tenent.] Regii nostri habent tenet ; tenent catalogus sequens exigere mihi videtur. Vulgus, quod delectatur et ducitur rumoribus, eamque ob causam leve est, frequentant atria, el rumorum cognoscendorum, et Deæ

colendæ causa.

Ibi commenta runs rum, commentitii rumores, vagantur, tamquam personæ, confusaque verbs volutant, quod præclare de magna et simul loquente turba dictum, ut Virg. Æn. i. 725. de convivis loquacibus, "vocemque per ampla volutant Atria." Volvere verba, pronuntiare, dixit Cic. Or. iii. 47. Brut. 70. Vacuas aures, non occupatas audiendis rebus gravioribus, sed vacantes rumoribus, ut iv. 41 ; et vacua Juno iii. 319. Ferunt alio, relata referunt aliis. Mensura, magnitudo; Virgilius: “Mobilitate viget, viresque acquirit eundo, Parva metu primo, mox sese attollit in auras, Ingrediturque solo, et caput inter nubila condit.” Confer supra ix. 137 sqq. Novus auctor, qui aliis refert relata.

59. Illic Credulitas-Error, etc.) II POOWTOTOLETTAU ea, quæ vel rumores gignunt aluntque, vel ab iis gig. nuntur. Quintilianus Inst. v. 3. de Fama, esse sermonem, sine ullo certo auctore dispersum, cui malignitas initium dederit, incrementum credulitas. Repens, repentina, ut passim repens titmultus, discordia, etc. vide Heinsium. Conjuratio clam serpere potest ; sed

Vanaque Lætitia est, consternatique Timores, 60
Seditioque repens, dubioque auctore Susurri.
Ipsa quid in cælo rerum, pelagoque geratur,
Et tellure, videt, totumque inquirit in orbem.

Fecerat hæc notum, Graias cum milite forti Adventare rates; neque inexpectatus in armis 65 Hostis adest: prohibent aditu, litusque tuentur Troës ; et Hectorea primus fataliter hasta, Protesilae, cadis: commissaque prælia magno (tor. Stant Danais, fortisque animæ nece cognitus HecNec Phryges exiguo, quid Achaia dextera posset,

quando illa in seditionem erumpit, manifesta est : et omnis seditio erumpit repente.

62. Ipsa quid in cælo-videt.] Megaronides in Plauti Trinummo : “sciunt id, quod in aurem rex regina dixerit : sciunt, quod Juno fabulata est cum Jove: sciunt quæ neque futura, neque facta sunt; tamen illi sciunt,” etc. Juvenalis, Sat. vi. de filia famigerationis : “ Hæc eadem novit quid toto fiat in orbe; Quid Seres, quid Thraces agant.” Inquirit in orbem. Eadem syntaxis i. 148. patrios inquirit in annos ; et apud Lactantium Inst. III. xv. 8. MSS. habent, si quis in mores eorum inquirat.

65. Auxiliares arcessiverat, et cum potentissimis Asiæ regibus societatem inierat Priamus. Græci appulerunt ad litus Sigæum, ubi Trojani eos aditu prohibebant (phrases solennes aditu, litore, portu prohibere: vide Heinsium,) sed cruento prælio repulsi sunt; Thucydides, i. 11. In aut sub armis, ut apud Græcos šp' aut iq' ondois, armatus, sæpissime.

67. Fataliter, ex decreto fati. Græcis responsum erat, qui primus Trojana litora attigisset, periturum. Cæteris cunctantibus, prosilit fraude

Ulyssis Protesilaus Thessalus, quem fata jam olim designaverant, imposito ei Protesilai nomine; Homerus, Il. B. 697 ; Noster, Heroid. xiii, 93; Hyginus, fab. 103; Ausonius, epigr. xii. ubi inter alia : “Fatale ascriptum nomen mihi Protesilao-Hoc letum jam tum mea fata canebant, Tale mihi nomen quum pater imposuit.” Is Protesilaus fuit Laodamiæ Acasti filiæ maritus : illius pater Iphiclus cursus velocitate celebris. Commissa (ita in nostris Regiis ;) Leidensis tertius præmissa : sed recte commissa prælia, prælium, quo initium belli et præliorum factum : vide Burmannum. Magno stant; vide ad x. 547. Fortis animæ de Protesilao intelligendum. Cognitus interdum in laudem dicitur, ut spectatus alibi, qui virtutis suæ speciminibus inclaruit.

70. Exiguo sanguine profuso. Sentire dicuntur qui damno suo discunt, quid alter valeat; infra xiii. 864; Cic. Catil. ii. 12. Sentiet in hac urbe esse consules vigilantes. Repetitio Toû jam festinationi declarandæ inseruit, ut x. 523 seq. Sigaa rubebant litora. Plurimi (inter quos Regii nostri) sig. nata rubebunt litora. Ita solent poetæ prælia acerrima describere ; Lucanus,

Sanguine senserunt: et jam Sigæa rubebant 71
Litora: jam leto, proles Neptunia, Cycnus
Mille viros dederat : jam curru instabat Achilles,
Troaque Peliacæ sternebat cuspidis ictu [quærens,
Agmina, perque acies, aut Cycnum, aut Hectora
Congreditur Cycno: decimum dilatus in annum 76
Hector erat : tum colla jugo candentia pressos
Exhortatus equos, currum direxit in hostem;
Concutiensque suis vibrantia tela lacertis,
“Quisquis es, o juvenis, solatia mortis habeto,” 80
Dixit, “ab Hæmonio quod sis jugulatus Achille."
Hactenus Æacides : vocem gravis hasta secuta est.
Sed quamquam certa nullus fuit error in hasta,
Nil tamen emissi profecit acumine ferri :

ii. 713. Tum primum rubuit civili sanguine Nereus.

72. Proles Neptunia, Cycnus.] Supra ii. 367. alium Cycnum habuimus. Hunc nostrum, Neptuni filium, ColoDarum in Troade regem (vide Pausaniam Phoc. p. 831,) quidam confundunt cum tertio Cycno, Martis filio, ab Hercule occiso, de quo Apollodorus, II. v. 11. Mille viros. Q. Calaber, d. 1. πολλών θυμόν ελόντα. Εt erat Cycnus πρώτος αριστήων. . Curru vectus instabat, irrumpebat aut persequebatur Trojanos. Troaque pro totaque ex Mediceo chartaceo Heinsius recepit, quia Τρώς et Τρωος et Τρωϊος et Tpoïros dicitur. Peliaca cuspis, nobilis Achillis hasta, tanta magnitudine et pondere, ut nemo reliquorum Græcorum eam vibrare posset. Peliaca et Pelias vocatur quia ex Pelii montis vertice eam resecuerat Chiron ; Homerus, II. II. 140; Q. Calaber, v. 118.

76. Dilatus Hector.) Hectoris nex demum secuta decimo anno; scilicet Hector fato aut Deorum voluntate re. servatus in decimum annum. Rarius

homines dicuntur differri, quam res ; vide Schwarz. ad Plinium, panegyr. 26.

77. Colla candentia; plurimi (et nostri Regii) canentia ; sed canus color non commendatur in equis, candens autem passim laudatur; vide Heinsium. Colla jugo candentia pressos equos pro vulgari, candentes equos et currui junctos. Exhortari incitare, ut v. 421. et alibi, hortari et monere canes. Vibrantia tela. Unus Vossianus Vulcania tela, quæ Vulcanus fabricaverat; sed Pelias hasta donum erat Chironis, quamquam a Vulcano ar. mata ferro credebatur : vide Burmannum. Nostri Regii vibrantia. Non modo qui hastam movet, sed hasta etiam ipsa, quæ movetur, vibrare dicitur; sæpe linguæ vibrantes serpentum. Igitur pro vibrans tela e copia poetica maluit concutiens vibrantia tela. Solatia, etc. vide ad ix. 7.

83. Error, ut v. 90. et errare mox ver. 122. Certa vide ad i. 519. Hebes ictus paulo audacius, ictus, qui tamquam cuspis hastæ hebes esset, nullum infligit vulnus.