Imatges de pàgina
PDF
EPUB

Dextra tenet ferrum, vacuam tenet altera ceram. Incipit, et dubitat; scribit, damnatque tabellas; Et notat, et delet; mutat, culpatque, probatque ; Inque vicem sumptas ponit, positasque resumit. Quid velit, ignorat: quidquid factura videtur, 525 Displicet in vultu est audacia mixta pudori. Scripta Soror fuerat; visum est delere Sororem, Verbaque correctis incidere talia ceris:

[ocr errors]

Quam, nisi tu dederis, non est habitura salutem, Hanc tibi mittit amans: pudet ah, pudet edere no

men!

530

Et si quid cupiam quæris, sine nomine vellem
Posset agi mea causa meo; nec cognita Byblis
Ante forem, quam spes votorum certa fuisset.
Esse quidem læsi poterant tibi pectoris index,
Et color, et macies, et vultus, et humida sæpe 535
Lumina, nec causa suspiria mota patenti,

versus proximus docet. Notare; notas, literas exarare: III. Pont. ii. 90. scriptas exarat illa notas; Heroid. i. 62. digitis charta notata meis; Euripides, Iphig. Aul. ver. 34. sq. ypápe —καὶ ταυτὰ γράμματα συγχεῖς : hunc poetam Noster expressit.

524. Sumptas ponit melius, quam, sumit et ponit: uno membro duo dixit. Confer viii. 474. In tali fluctuatione etiam vultus, animi index, notandus erat.

528. Accommodate ad consilium suum cicumloquitur formulam solennem; Byblis salutem dicit Cauno suo. Similiter Heroid. iv. 1. Phædra Hippolyto, Qua, nisi tu dederis, caritura est ipsa, salutem Mittit, etc. quæ verba in 3 MSS. sic leguntur, ut in nostro loco, Principium literarum harum pudoris signa habet; non enim disertis verbis, sed ambagibus significat, quid velit; sed mox audacia crescit ;

bene igitur ver. 526. in vultu audacia mixta pudori est.

533. Quam spes, etc. quam compos facta essem votorum et spei meæ.

534. Esse quidem lasi, etc.] Diligenter colligit lasi, vulnerati Cupidinis telis, pectoris indicia. Confer Heroid. xi. 27. Color, nempe pallidus; Art. Amat. i. 129. Palleat omnis amans: hic est color aptus amunti; paulo post, Arguat et macies animum ; Claudian. Nupt. Honorii, 80. gratus amantum Pallor. Suspiria; hine suspirare in aliqua, lib. i. Fast. 417; absentes suspirat amores; Tibul. I. vi. 35. ubi vid. Heynius. Mota non movendum; ita mota ira, excitata, viii. 355; et sæpius, moti dotores, ii. 778; mota insania, iii. 536. Nec causa patenti, quum tacita sedens, aut inter sermones non tristes suspirarem. Sororia oscula etiam supra, iv. 334. Confer ii. 431.

Et crebri amplexus, et quæ, si forte notâsti,
Oscula sentiri non esse sororia possent:

Ipsa tamen, quamvis animo grave vulnus habebam,
Quamvis intus erat furor igneus, omnia feci, 540
Sunt mihi Di testes, ut tandem sanior essem:
Pugnavique diu violenta Cupidinis arma
Effugere infelix; et plus, quam ferre puellam
Posse putes, ego dura tuli: superata fateri
Cogor, opemque tuam timidis exposcere votis. 545
Tu servare potes, tu perdere solus amantem.
Elige, utrum facias: non hoc inimica precatur:
Sed quæ, quum tibi sit junctissima, junctior esse
Expetit, et vinclo tecum propiore ligari.
Jura senes nôrint; et quid liceatque, nefasque,
Fasque sit, inquirant, legumque examina servent:
Conveniens Venus est annis temeraria nostris.
Quid liceat, nescimus adhuc, et cuncta licere
Credimus, et sequimur magnorum exempla Deo-

rum.

539. Ipsa tamen, quamvis, etc.] Argumentis, quibus poterat, gravissimis utitur ad commiserationem faciendam, fratrisque animum flectendum. Hubebam; Burmannus conjicit alebam, quanquam nec alterum damnat: immo e phrasi habere vulnus explicandam monet formulam habet! Deos ipsos testatur, se omnia fecisse, et diu pugnâsse, ut tandem sanior esset, seque adeo duram (id est, confirmato animo et fortiter) plus tulisse, quam puellæ infirmiorem ætatem et sexum ferre putes, sed se post hanc tantam et diuturnam pugnam tandem supera

tem esse.

549. Propiore ligari; Vossianus propiore teneri. Hoc verbum sane et de vinculo et de amantibus dicitur ; sed quoniam tecum additur, ligari verum est.

549

554

550. Liceat per leges, nefas per naturam Cic. pro Mil. 16. quod aut per naturam fas esset, aut per leges liceret. Examina servent, examinent, perstent examinare leges, ut servare judicium suum, in eo perseverare; Burmannus tamen mallet versent, quod melius responderet r inquirant, et versare examina dictum esse, ut versare exemplaria græca apud Horatium, Art. Poet. 268. At aliud est versare exemplaria, aliud examina. Temeraria, legibus et natura prohibita. Quid liceat, etc. Vulgaris juventutis peccantis excusatio. Sequimur exempla Deorum, ut Chærea apud Terentium Eun. III. v. 36 sqq. Exempla Saturni, Jovis, Oceani, qui suas habuere

sorores.

558

Nec nos aut durus pater, aut reverentia famæ,
Aut timor impedient; tantum absit causa timendi.
Dulcia fraterno sub nomine furta tegemus.
Est mihi libertas tecum secreta loquendi,
Et damus amplexus, et jungimus oscula coram.
Quantum est, quod desit! miserere fatentis amorem,
Et non fassuræ, nisi cogeret ultimus ardor:
Neve merere, meo subscribi causa sepulcro."
Talia nequicquam perarantem plena reliquit [hæsit.
Cera manum, summusque in margine versus ad-
Protinus impressa signat sua crimina gemma, 565
Quam tinxit lacrimis: linguam defecerat humor :
Deque suis unum famulis pudibunda vocavit ;

555. Durus, severus, severe curans mores liberorum: Horatius, I. Epist. i. 23. quos dura premit custodia matrum. Opponitur facilis pater. Reverentia, cura. Causa timendi fuisset, si aut palam aut immodeste se amâssent. Dulcia furta e Virgilio, Georg. iv. 346; suaves amores, quibus amantes clam fruuntur. Ii fraterno sub nomine teguntur, quum sub specie fraternæ et sororiæ pietatis celantur.

560. Desit; Heinsius conjicit defit. Regii nostri desit. Quantum est, quod desit; ac si diceret, parum admodum deest ad explendum amorem nostrum. Neve merere, etc. Noli committere, ut tu causa mortis meæ subscribaris in monumento meo. Hic versus suspectus erat Heinsio. Retinendum eum recte censet Gronovius, quia in titulis sepulcralibus elogio causa mortis addi solebat. Vide Kirchmann. de Fun. Rom. iii. 20. Exemplum talis inscriptionis est apud Tibullum, III. ii. 29 sq. ubi confer Brouck. Etiam Heroid. ii. 155. Inscribere meo causa invidiosa sepulcro. Et magnam vim habere hæc debebant apud fratris animum. Itaque et alibi sic alter amantium mo

vere conatur alterum, ut Heroid. xviii. 200.

563. Perarantem.] Properantem, quod habent MSS. tres, posset quidem e versu 586. defendi, sed et alterum bene se habet; nam et arare de properante scriptore dicitur eoque, qui tabula cerata utitur. Etiam Amor. I. xi. 7. pro, ad dominum peraratas mane tabellas perfer: edit. prima habet properatas. Tabula plena literarum reliquit manum; ingeniose, non suffecit scribenti, adeo, ut summus, ultimus, versus margini allinendus esset. Etiam Apostolo Paulo (ut hoc obiter addam) id accidisse arbitror, quum priorem ad Timoth. epistolam scriberet, ut, deficiente cera, verba μηKÉTι vôρoжiTε, etc. in margine appingenda essent, unde eo ipso loco, sed importune, textui illata sunt.

565. Crimina; nonnulli, approbante Heinsio, carmina. Sua carmina, literas, quæ habebant sua crimina: sic vi. 131. cælestia crimina. Gemma signando usurpatæ, postquam scalpi cœperunt. Tibul. I. vi. 25. gemmæ signumve, id est, signum in gemma. Gemmæ autem tingui linguæ humore

Et pavidum blandita; "Fer has, fidissime, nostro,”
Dixit, et adjecit longo post tempore, "fratri.”
Quum daret, elapsæ manibus cecidere tabellæ. 570
Omine turbata est; misit tamen: apta minister
Tempora nactus adit, traditque latentia verba.
Attonitus subita juvenis Mæandrius ira,
Projicit acceptas, lecta sibi parte, tabellas;
Vixque manus retinens trepidantis ab ore ministri;
"Dum licet, o vetitæ scelerate libidinis auctor, 576
Effuge," ait; "qui, si nostrum tua fata pudorem
Non traherent secum, pœnas mihi morte dedisses."

solebant, ne retinerentur a cera tenace. Amor. II. xv. 15 sqq. Regii nostri, pro linguam, dant lingua.

568. Pavidum blandita; vulgo paulum blandita: sed bene pavidum (quod habent Regii nostri) e MSS. plurimis revocavit Heinsius. Exprimit enim ingenium heræ, quæ non blandita fuisset famulo, nisi pavida fuisset. Pavidum, pavidæ. Blanditiæ sunt in fidissime, et in vultu, quo hæc pronuntiavit. Confer. Terent. Ad. V. v. 4. et Noster, xiv. 705. Fidus honestius voc. est, quam fidelis. Fidus enim amicus est, fidelis servus. Vide Donat. ad Terent. Andr. iii. 1, 2; Phorm. I. ii. 26. Et adjecit, etc. non tam propterea, quia fratris nomen ei odiosum (potuisset enim ambigue uti hoc nomine, quandoquidem et amatores et concubini fratres vocabantur. Martial. ii. 4; x. 64; Tibul. III. i. 23.) quam propter perturbationem animi. Longo post tempore, ut Virg. Ecl. i. 30. post tanto, Georg. ii. 476. ubi vide Burmannum. Etiam h. 1. vulgo post longo. Elapsa cecidere pro, elapsæ sunt. Facile eas pavor excutere potuit e manibus. Sed talia superstitio in ominibus ponebat. Elapsa cecidere. Pariter Virg. Æn. vi. 310. Lapsa cadunt folia.

VOL. IV.

[ocr errors]

571. Apta, et ver. 610. idonea tempora, sunt opportuna rei agendæ ; Græce Evкaipig. Nugator Horat. simpliciter, Tempora quæram, lib. I. Sat. ix. 58. Ea minister noster nactus, forte fortuna tali tempore adiit. Nancisci enim ea dicimur, quæ nobis casu eveniunt.

573. Attonitus, furens. Subita enim ira in furorem rapit homines, ut parum curent, quid dicant agantve. Juvenis Maandrius; Caunus Mæandri nepos. Non sine causa juvenis vocatur; juvenes enim sunt ỏ v0vμo kai οἷοι ἀκολουθεῖν τῷ ὁρμῇ. Aristot. Rhet. ii. 12. Lecta sibi parte; Heinsius malebat lecta vix parte, quod improbat Burmannus quia vix sequi

tur.

576. Dum licet, o vetitæ, etc.] Verissime imitatur sermonem eorum, quorum ira erumpit in famulos: auctor, nuntius: traherent secum, sibi adjunctum haberent; Fast. iv. 662. Nox venit, et secum somnia nigra trahit.

Pudorem nostrum, rem, quæ no

bis pudori est. Si morte affecisset famulum, causa etiam mortis, quam tegere debebat Caunus, divulgata esset. Plusquam perf. dedisses bene convenit irato animo.

580

Ille fugit pavidus, dominæque ferocia Cauni
Dicta refert: palles audita, Bybli, repulsa;
Et pavet obsessum glaciali frigore pectus.
Mens tamen ut rediit, pariter rediere furores;
Linguaque vix tales icto dedit aere voces:
"Et merito: quid enim temeraria vulneris hujus
Indicium feci? quid, quæ celanda fuerunt,
Tam cito commisi properatis verba tabellis?
Ante erat ambiguis animi sententia dictis
Prætentanda mihi: ne non sequeretur euntem,
Parte aliqua veli, qualis foret aura, notare
Debueram, tutoque mari decurrere; quæ nunc 590

581. Et pavet obsessum, etc.] Summam animi perturbationem exprimit. Ea enim facit, ut vitalis calor cum sanguine exteriores corporis partes relinquat. Vide Gellium, xix. 6. Hinc pallor trepidantium; Frigidius glacie pectus, Heroid. i. 22; Statius Theb. x. 617. corda metu glaciante; Lucan. vii. 339. stat corde gelato Attonitus.

583. Icto.] Neapolitanus et duo alii, secto: icto, moto; iii. 706. ictus ululatibus ather; iv. 124. de aqua, ictibus aera rumpit; Claudianus in Rufin. i. 130. ululatu æthera rupit. Burmannus hoc ex arguta Stoicorum sententia dictum putabat, qui vocem ictum aera esse contenderint. Sed nil aliud est, nisi quod alibi occurrit, voces effundere in aera.

584. Et merito.] Incipit abrupte, ut vi. 687. Nempe postquam multa secum cogitaverat de repulsa, quam tulerat, dolor in hæc verba erumpit, Et merito. Quum res non successit ex animi sententia, singula, quæ fecimus, retractare solemus animo; et incerti, mox in hoc, mox in illo causas spei frustratæ quærimus. Idem nunc facit Byblis; sed justo longior est hæc retractatio, quæ pertinet usque ad

585

ver. 614. Quid; quum nonnulli quod habeant, Heinsius putabat quo, id est, cur. Sine causa; nam quid idem significat et de industria repetitum est a poeta. Properatis. Vide ad x. 31.

588. Prætentanda, ante manifestam declarationem experienda: prætentare etiam, viii. 7. Jam conatus suos cum navigatione comparat, in eaque metaphora diu persistit. Sed vix dolenti animo convenit talis allegoria. Sensus autem ejus facile potest a quovis lectore reperiri. Lascivior aliquanto est Ovidius, inquit Fabius, Instit. Orat. x. 2. et nimius amator ingenii sui; et mox: Ovidii Medea videtur mihi ostendere quantum vir ille præstare potuerit, si ingenio suo temperare quam indulgere maluisset. Et hic sane fatendum est lascivire ipsius ingenium, nactum scilicet materiam sequacem et genio suo affinem. Ne non sequeretur euntem, ut secundaret cursum meum: euntem, navigantem. A sequendo ventus secundus dictus. Notare, observare. Decurritur proprie in stadio ad calcem, sed inde hoc vocabulum ad navigationem translatum.

« AnteriorContinua »