Imatges de pàgina
PDF
EPUB

lier, il aureit perdue sa carelle. Que l'on deit le garent rebuter ainz que il face le sairement et torner maintenant que il a fait le sairement; si ne le poreit celui qui n'est chevalier faire contre celui qui est chevalier; por quei il me semble que il le peut bien torner, tot ne soit il chevalier et combattre se à lui. Mais que il seit chevalier, quant il se rendra por offrir. Que se il n'esteit chevalier au poroffrir et à la bataille faire, il ne me semble que le chevalier fust tenus de combatre sei à lui: que chevalier n'est tenuz par l'assise ou l'usage dou reiaume de Jerusalem de combatre sei à home qui l'apelle, se il n'est chevalier. Que, par l'assise ou l'usage dou dit reiaume, l'apeleor deit sivre le defendeor en sa lei: ne home qui n'est chevalier ne se peut combattre à lei de chevalier. Si est clere chose, ce me semble, que quant home qui n'est chevalier appelle chevalier, que il covient que il se face faire chevalier, ainz que il se combate à lui; et ce est ensi en cest cas. Mais en l'autre cas covient il que il seit chevalier ainz que il l'apelle, ou le chevalier ne s'aerdra pas à lui. Mais le cas de quei home qui n'est mie chevalier ne per dou chevalier ne peut dire chose ne faire contre chevalier qui li vaille, est devisé en cest livre, là où il parole de la franchise que les chevaliers ont sur les autres gens. Et se un chevalier viaut porter garentie contre un home qui n'est mie chevalier, et celui le viaut geter de la garentie, metant li sus l'une des choses devant devisées par quei l'on ne peut porter garentie, et l'euffre à prover, si come la court esgardera ou conoistra que il prover la dei, faire le peut. Et se il le fait, il me semble que la court deit esgarder ou conoistre que il le deit prover par deus leaus garens de la lei de Rome, qui facent que leaus garenz et que il seient chevaliers. Et il me semble que ensi deit estre come je ai dit en cest chapitle, par deus raisons l'une, que les chevaliers portent garentie de leur volonté, sanz ce que nul les puisse esforzier, et que il set ou deit saveir que qui porte garentie contre autre, que il le peut torner ou rebuter par l'assise ou l'usage du dit reiaume, si come est devant dit. L'autre raison si est, que le chevalier se aleaute contre celui qui li met desleauté sus de ce que il dit que il ne peut garentie porter contre lui. Que chevalier né de leau mariage, qui n'a esté ataint ou prové en court de l'une des choses por quei on pert vois et respons en court, se peut et deit aleauter contre chascun, seit chevalier ou seit autre, qui desleauté li met sus, ou aucune des avant dites choses por quei l'on ne peut garentie porter en la haute-court. Et se home qui n'est chevalier porte garentie contre chevalier, et le chevalier le viaut torner de la garentie et lever comme esparjure et combattre sei à lui, il se combatra à pié comme sergent, parce que l'apeleor deit sivre le defendeor en sa lei, car le chevalier en cest cas est l'apeleor, et le sergent defendeor. Et se chevalier viaut rebuter de garentie home qui n'est mie chevalier, et li met sus l'une des choses por quei l'on ne peut porter garentie, et l'euffre à prover si come la court esgardera ou conoistra que il prover le dee, la court deit esgarder ou conoistre, ce cuit que il le deit prover par deux leaus garens de la lei de Rome; et que à ceste preuve faire soufist bien autre que chevalier, ce me semble, por ce que la preuve est contre autre que chevalier (pag. 120, 121, 122, 123).

[merged small][ocr errors][merged small]

ÉLECTION DE CHARLES LE CHAUVE PAR LES ÉVÊQUES ET LES GRANDS Du ROYAUME D'ITALIE.

Gloriosissimo et a Deo coronato, magno et pacifico imperatori domino nostro Carolo, perpetuo Augusto, nos quidem Anspertus cum omnibus episcopis, abbatibus, comitibus ac reliquis, qui nobiscum convenerunt Italici regni optimates, quorum nomina generaliter subter habentur inserta, perpetuam optamus prosperitatem et pacem.

Jam quia divina pietas vos, beatorum principum apostolorum Petri et Pauli interventione per vicarium ipsorum, dominum videlicet Joannem, summum pontificem et universalem papam vestrum, ad profectum sanctæ Dei Ecclesiæ nostrorumque omnium, incitavit, et ad imperiale culmen Sancti Spiritus judicio provexit; nos unanimiter vos protectorem, dominum ac defensorum omnium nostrum et italici regni regem eligimus, cui et gaudenter toto cordis affectu subdi gaudemus, et omnia quæ nobiscum ad profectum totius sanctæ Dei Ecclesiæ nostrorumque omnium salutem decernitis et sancitis, totis viribus, annuente Christo, concordi mente et prompta voluntate observare promittimus.

Anspertus sanctæ mediolanensis ecclesiæ archiepiscopus subscripsi.
Joannes sanctæ aretinæ ecclesiæ humilis episcopus subscripsi.
Joannes episcopus sanctæ ticinensis ecclesiæ subscripsi.

Benedictus cremonensis episcopus subscripsi.

Theudulphus tortonensis episcopus subscripsi.

Adalgaudus vercellensis epicopus subscripsi.

Azo eporediensis episcopus subscripsi.

Gerardus exiguus in exigua laudensi ecclesia episcopus subscripsi.

Hilduinus astensis ecclesiæ episcopus subscripsi.

Leodoinus mutinensis episcopus subscripsi,

Hildradus albensis episcopus subscripsi.

Ratbonus sedis augustanæ episcopus subscripsi.

Bodo humilis sanctæ aquensis ecclesiæ (episcopus) subscripsi.

Sabbatinus januensis ecclesiæ episcopus subscripsi.

Filbertus comensis episcopus subscripsi.

Adelardus servus servorum Dei veronensis episcopus subscripsi.

Ego Paulus sanctæ placentinæ ecclesiæ episcopus subscripsi.
Ego Andreas sanctæ florentiæ ecclesiæ episcopus subscripsi.

Ragniensis abbas subscripsi.

Signum Bosonis inclyti ducis, et sacri palatii archiministri, atque imperialis missi.

Signum Ricardi comitis.

Signum Walfredi comitis.

Signum Luitfredi comitis.

Signum Alberici comitis.

Signum Supponis comitis.

Signum Hardingi comitis.

Signum Bodradi comitis palatii.

Signum Cuniberti comitis.

Signum Bernardi comitis.

Signum Airboldi comitis.

Juramentum Ansperti archiepiscopi :

Sic promitto ego, quia, de isto die in antea, isti seniori meo, quamdiu vixero, fidelis et obediens et adjutor, quantumcumque plus et melius sciero, et potuero, et consilio, et auxilio secundum meum ministerium in omnibus ero, absque fraude et malo ingenio, et absque ulla dolositate vel seductione seu deceptione, et absque respectu alicujus personæ; et neque per me, neque per literas, sed neque per emissam vel intromissam personam, vel quocumque modo, vel significatione contra suum honorem, et suam ecclesiæ atque regni sibi commissi quietem et tranquillitatem atque soliditatem machinabo, vel machinanti consentiam, neque aliquod unquam scandalum movebo, quod illius præsenti vel futuræ sa luti contrarium vel nocivum esse possit. Sic me Deus adjuvet, et patrocinetur.

Quod rex Carolus juravit Ansperto archiepiscopo, atque optimatibus regni italici :

Et ego quantum sciero et rationabiliter potuero, Domino adjuvante, te, sanctissime ac reverendissime archiepiscope, et unumquemque vestrum secundum suum ordinem et personam honorabo et salvabo, et honoratum et salvatum absque ullo dolo, ac damnatione, vel deceptione conservabo, et unicuique competentem legem ac justitiam conservabo, et qui illam necesse habuerint, et rationabiliter petierint, rationabilem misericordiam exhibebo. Sicut fidelis rex suos fideles per rectum honorare, et salvare, et unicuique competentem legem, et justitiam in unoquoque ordine conservare, et indigentibus et rationabiliter petentibus rationabilem misericordiam debet impendere, et pro nullo homine ab hoc, quantum dimittit humana fragilitas, per studium aut malevolentiam, vel alicujus indebitum hortamentum deviabo, quantum mihi Deus intellectum et possibilitatem dabit; et si per fragilitatem contra hoc mihi surreptum fuerit, cum recognovero, voluntarie illud emendare studebo, sic, etc.

In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Incipiunt capitula, quæ domnus imperator Carolus, Hludovici piæ memoriæ filius, una cum consensu et suggestione reverendissimi ac sanctissimi domini Ansperti, archiepiscopi sanctæ mediolanensis ecclesiæ, nec non venerabilium episcoporum et illustrium optimatum, reliquorumque fidelium suorum in regno italico, ad honorem sanctæ Dei Ecclesiæ, et ad pacem ac profectum totius imperii sui, fecit anno Incarnationis Domini nostri Jesu Christi DCCCLXXVII, regni vero sui in Francia XXXVI; imperii autem sui primo, indictione IX; mense februarii, in palatio ticinensi, etc., etc.

(Rerum Italicarum Script., t. I.)

[merged small][ocr errors][merged small][merged small]

Post bella horribilia cladesque nefandissimas, quæ meritis facinorum nostrorum acciderunt huic provinciæ, disponente jura regui hujus cum tranquillitate, sopitis hostibus suis, insigni rege et seniore nostro Widone in aula ticinensi, nos humiles episcopi ex diversis partibus Papiæ convenientes, pro ecclesiarum nostrarum ereptione et omnis christianitatis salvatione, quæ pene jam ad interitum desolationis inclinata erat, annuente nobis eodem principe, in uno congregati sumus collegio, ea videlicet ratione ut his per quos homicidia, sacrilegia, rapinæ et cætera facinora perpetrata erant dignam pœnitentiam ad capiendam salutem, subtractis eis a male cœpto negotio per veram confessionem, Deo adjuvante, imponeremus. Ac ne ulterius tantum nefas excrescere aut vires sumere valeret, pastorali provisione et auxilio regio compescendum decrevimus.

In primis oramus, optamus, operamque damus ut mater nostra sancla Romana Ecclesia in statu et honore suo, cum omnibus privilegiis et auctoritatibus, sicut ab antiquis et modernis imperatoribus atque regibus sublimata est, ita habeatur, teneatur, `et perenniter custodiatur illæsa. Nefas est enim ut hæc, quæ totius corporis ecclesiæ caput est et confugium, atque relevatio infirmantium, a quoquam temere propulsari vexarive permittatur, præsertim cum sanitas ipsius nostrorum omnium sit salubritas.

Ipse quoque summus pontifex a cunctis principibus et christiani nominis cultoribus digno semper veneretur honore, debitaque præcellat reverentia.

Singulorum episcoporum ecclesiæ cum suis privilegiis et possessionibus, tam interioribus quam exterioribus, inconvulsæ et incorruptæ absque aliqua sui deminoratione, vel quorumlibet pravorum hominum injusta vexatione, permaneant, sicut præcepta regum et imperatorum sibi collata continent.

Rectoresque earum libere pontificalem exerceant potestatem, tam in disponendis ecclesiasticis negotiis quam in comprimendis legis Dei transgressoribus universis.

Sancimus etiam ut neque in episcopatibus, neque in abbatiis, vel xenodochiis, aut ullis Deo sacratis locis ulla violentia aut novæ conditionis gravamina imponantur; sed secundum antiquam consuetudinem omnes. in suo statu suoque privilegio perpetuo maneant.

Ut sacerdotum omnium et ministrorum Christi unusquisque in suo ordine condigno veneretur honore et reverentia, et cum omnibus rebus ecclesiasticis ac familiis ad se pertinentibus sub potestate proprii episcopi quietus et inconcussus permaneat, salva ecclesiastica disciplina.

Plebei hominés et universi Ecclesiæ filii libere suis utantur legibus; ex parte publica, ultra quam legibus sancitum est ab eis non exigatur, nec violenter opprimantur. Quod si factum fuerit, legaliter per comitem ipsius loci emendetur, si suo voluerit deinceps potiri honore; si vero ipse

neglexerit, vel fecerit, aut facienti præbuerit assensum, a loci episcopo usque ad dignam satisfactionem excommunicatus habeatur.

Palatini, qui in regio morantur obsequio, pacifice sine deprædatione regi deserviant, suis contenti stipendiis.

Hi vero qui, tempore Placiti, diversis ex partibus conveniunt nullam pertranseuntes in villis seu civitatibus rapinam exerceant, sibí necessaria, antiqua consuetudine, digno pretio ementes.

Quicumque ab exteris provinciis adventantes deprædationes atque rapinas infra regnum hoc exercere præsumunt, hi cum quibus morantur aut ad audientiam eos adducant, aut pro eis emendent, neque eos ulterius in talibus ausis sua potestate defendere audeant; quod si fecerint, inter excommunicatos habeantur, quousque resipiscant.

Præterea quia gloriosus rex Wido dignatus est nobis promittere conservaturum se præscripta capitula necessitate non minima confecta, et quæ in eis continentur, curam habens, Deo inspirante, suæ nostræque salutis, sicut apertis indiciis jam demonstrat, ideo nobis omnibus complacuit eligere illum in regem, et seniorem atque defensorem, quatenus amodo et deinceps illo nos secundum regale ministerium gubernante, singuli nostrum in suo ordine obedientes et adjutores pro posse existamus illi ad suam regnique sui salvationem.

Decretum electionis.

Post obitum recordandæ memoriæ domini Karoli gloriosi imperatoris et senioris nostri, quot quantaque pericula huic italico regno usque in præsens tempus supervenerint nec lingua potest evolvere, nec calamus explicare. Ipsis denique diebus quasi ad certum signum supervenerunt, qui pro hoc regno ut sibi volentes nolentesque adsentiremur, minis diversis et suasionibus inretitos, furtive ac fraudulenter, adtraxerunt. Sed quia illi, superveniente perspicuo principe Widone, bis jam fuga lapsi ut fumus evanuerunt, nosque in ambiguo reliquerunt tamquam oves non habentes pastorem, necessarium duximus ad mutuum colloquium Papiæ in aula regia convenire, ibique de communi salute et statu hujus regni sollicite pertractantes, decrevimus uno animo eademque sententia præfatum magnanimum principem Widonem ad protegendum et regaliter gubernandum nos in regem et seniorem nobis eligere, et in regni fastigium, Deo miserante, præficere, pro eo quod isdem magnificus rex divino, ut credimus, protectus auxilio, de hostibus potenter triumphavit, et hoc non suæ virtuti, sed totum divinæ misericordiæ prudenter attribuit. Insuper etiam sanctam romanam Ecclesiam ex corde se diligere et exaltare, et ecclesiastica jura in omnibus observare, et leges proprias singulis quibusque sub sua ditione positis concedere, et rapinas de suo regno penitus extirpare, et pacem reformare et custodire se velle, Deo teste, professus est.

Pro his ergo, et aliis multis ejus bonæ voluntatis indiciis ipsum, ut prælibavimus, ad regni hujus gubernacula ascivimus, eique toto mentis nisu adhæsimus, seniorem piissimum, et regem excellentissimum pari consensu, ex hinc et in posterum, decernentes.

« AnteriorContinua »