runt) omnes interficiuntur. nox cædibus finem fecit. Pos- U. C. 538. tero die servi 6 ad pileum vocati, et carcere vincti emissi: A. C. 214. confusaque hæc omnis multitudo Hippocratem atque Epicydem creant prætores: Syracusæque, quum breve tempus libertas adfulsisset, in antiquam servitutem 69 reciderunt. vent. cusas. XXXIII. Hæc nunciata quum essent Romanis, ex Romani ad Leontinis mota sunt extemplo castra ad Syracusas. Et ab Syracusas Appio legati per portum missi forte in quinqueremi erant. castra mopræmissa quadriremis, quum intrasset fauces portus, capitur: legati ægre effugerunt. Et jam non modo pacis, sed ne belli quidem jura relicta erant: quum Romanus exercitus ad Olympium (Jovis id templum est) 70 mille et quingentis passibus" ab urbe castra posuit. Inde quoque lega- Mittunt letos præmitti placuit: quibus, ne intrarent urbem, extra gatos Syraportam Hippocrates atque Epicydes obviam cum suis processerunt. Romanus orator non bellum se Syracusanis, sed opem auxiliumque adferre, ait, et eis, qui, ex media cæde elapsi, perfugerint ad se, et eis, qui, metu obpressi, fædiorem, non exsilio solum, sed etiam morte, servitutem patiantur. Nec cædem nefandam sociorum inultam Romanos passuros. Itaque si eis, qui ad se perfugerunt, tutus in patriam reditus pateret, cadis auctores dedantur, et libertas legesque Syracusanis restituantur, nihil armis opus esse. si ea non fiant, quicumque in mora sit, bello persecuturos. Ad ea Epicydes, Si Superbum qua ad se mandata haberent, responsum eis, ait, se daturos Epicydis refuisse: quum in eorum, ad quos venerint, manu res Syracusana esset, tum reverterentur. Si bello lacessant, ipsa re intellecturos, nequaquam idem esse Syracusas ac Leontinos obpug nare. sponsum. sæ. Ita legatis relictis, portas clausit. Inde terra mari-Obpugnanque simul cœptæ obpugnari Syracusæ : terra ab Hexapylo, tur Syracumari ab Achradina, cujus murus fluctu adluitur. et, quia," sicut Leontinos terrore ac primo inpetu ceperant, non diffidebant, vastam disjectamque spatio urbem parte aliqua se invasuros, omnem adparatum obpugnandarum urbium muris admoverunt. XXXIV. Et habuisset tanto inpetu coepta res fortunam, nisi unus homo Syracusis ea tempestate fuisset. Ar- Archimechimedes is erat, 72 unicus spectator cœli siderumque; mi- Romanoquingentos passus Ead. ac cædis Gron. Crev. rum ludifi reciderant Crev. y quæ Eæd. u 68 Ad pileum] Ad libertatem. Vid, supra, c. 16. 69 Reciderant] Vulgo reciderunt. Sed illud alterum, in quo inest hoc loco major vis et elegantia, habent Put. et Victor, codices. 70 Mille et quingentos passus] Sic amat loqui Livius. Itaque, auctoribus iisdem scriptis, id prætulimus vulgatæ 72 Unicus spectator cœli siderum des conatus catur. IIT 73 U. C. 538. rabilior tamen inventor ac machinator bellicorum tormenA. C. 214. torum operumque, quibus ea, quæ hostes ingenti mole age, rent, ipse perlevi momento ludificaretur. Murum per inæquales ductum colles, (pleraque alta et difficilia aditu, submissa quædam, et quæ planis vallibus adiri possent) ut cuique aptum visum est loco, ita omni genere tormentorum instruxit. Achradinæ murum, qui, ut ante dictum est, mari adluitur, ex quinqueremibus Marcellus obpugnabat. Ex ceteris navibus sagittarii funditoresque, et velites etiam, quorum telum inhabile ad remittendum inperitis est, vix quemquam sine vulnere consistere in muro patiebantur. Hi, quia spatio missilibus opus est, procul muro tenebant naves. 75junctæ aliæ binæ ad quinqueremes, demtis 76 interioribus remis, ut latus lateri adplicaretur, " quum exteriore ordine remorum velut naves agerentur, turres contabulatas machinamentaque alia quatiendis muris portabant, Adversus hunc navalem adparatum Archimedes variæ magnitudinis tormenta in muris disposuit. in eas, quæ procul erant, naves saxa ingenti pondere emittebat: propiores levioribus, eoque magis crebris, petebat telis: postremo, ut sui vulne re intacti tela in hostem ingererent, murum ab imo ad sumque] Cœli siderumque spectandorum arte supra omnes excellens. Ceterum ita describit Archimedem Livius, ut se ipse parum omnino peritum rerum mathematicarum exhibeat, quarum sane studia nunquam apud Romanos magnopere viguere. Non astrorum cognitione præcipue claruit Archimedes: sed matheseos, quam puram vocant, quæ a rebus corporeis sese omnino sejungit, reconditam altitudinem scrutari, ditare inventis, hic illi labor, hæc gloria. Quin et parum decorum artis suæ dignitati rebatur, eam ad res corporeas convertere: et machinas illas, quas Livius maxime miratur, inventor ipse haud magni faciebat, et pro quodam lascivientis Geometriæ lusu habebat. Vid. Plut. in Marcello. 73* Perlevi momento] Vid. not. 3. ad XXI. 43. 74 Velites.. quorum telum] Levis Mil. Rom. Dial. 1. suspicatur aut voad remittendum. Lipsius, I. III. de cem imperitis, in hoc Livii loco redundare; aut mutandam in impeditis, ut, nisi quis otiose mucronem reposse; aut denique ideo etiam impefingat et erigat, neget Livius remitti ritis inhabile, quia amento emittebatur, et certo motu. 15 Junctæ aliæ binæ ad quinqueremes] Polybius, 1. VIII. scribit octo quinqueremes fuisse simul junctas, eumdem numerum octo quinquere binas et binas. Plut. in Marcello mium habet. Inde Sigonius recte ad octo quinqueremes: id est, aliæ conjicit legendum : junctæ aliæ binæ quinqueremes ad octo, ad numerum octo, junctæ, binæ et binæ. 76* Interioribus remis] Remis eorum laterum quæ ad sese mutuo applicaExterior ordo remorum est is qui alterum navis latus, quod libebantur. rum relinquebatur, instruebat. 77 Quum exteriore ordine remorum velut naves agerentur] Legendum vi, naves simul detur, velut una navis: eoque nos du cit Put. codicis scriptura, velut una ves. Quum illæ octo junctæ, exteriore ordine remorum, velut una navis, tanquam si essent una navis, agerentur. holy mum 78 crebris cubitalibus fere cavis aperuit; per quæ cava U. C. 532. pars sagittis, pars 79 scorpionibus modicis ex occulto pete- A. C. 214. bant hostem. 80 Quæ propius quædam subibant naves, quo 83 82 *1 interiores ictibus tormentorum essent, in eas tollenone van! super murum eminente ferrea manus firmæ catene inligata quum injecta proræ esset, gravi libramento plumbi recellente ad solum, suspensa prora, navim in puppim statuebat: dein, remissa subito, velut ex muro cadentem navim cum ingenti trepidatione nautarum ita undæ adfligebat, ut, etiamsi recta reciderat, aliquantum aquæ acciperet. ita maritima obpugnatio est elusa, 89 omnisque vis est eo versa, ut totis viribus terra adgrederentur. Sed ea quoque pars eodem omni adparatu tormentorum instructa erat, Hieronis inpensis curaque per multos annos, Archimedis unica arte. natura etiam juvabat loci, quod saxum, cui inposita muri fundamenta sunt, magna ex parte ita proclive est, ut non solum missa tormento, sed etiam quæ pondere suo provoluta essent, graviter in hostem inciderent. eadem caussa ad subeundum arduum aditum instabilemque ingressum præ 78 Crebris cubitalibus fere cavis] Crebris foraminibus, quorum magnitudo, sive diameter esset unius cubiti: per quæ foramina alii sagittis Ceterum hæc cava, si credimus Polybio, quem hic vertit Livius, unius tantum palmi fuere. Quæ quidem multum discrepant. Cubitus enim habet pedem unum et dimidium: palmus quatuor tantum digitos, et est sexta pars cubiti. 79 Scorpionibus] Scorpiones sunt machinæ bellicæ ad vibranda missilia. De iis sic habet Vegetius: Scorpiones dicebant, quas nunc Manuballistas vocant. Ideo sic nuncupati, quod parvis subtilibusque spiculis mortem infe ut tela e tormentis emissa ultra eas 82 In eas tollenone] Tolleno est novius. 83 Omnisque vis est eo versa] Sic bene Gronovius. Prius edebatur est aversa. 234 A. C. 214. U. C. 538, bebat. Ita, consilio habito, quum omnis conatus ludibrio Ab obpug- esset, absistere obpugnatione, atque obsidendo tantum arnatione ab- cere terra marique commeatibus hostem placuit. sistunt Ro XXXV. Interim Marcellus, cum tertia fere parte exermani, citus ad recipiendas urbes profectus, quæ in motų rerum ad Marcellus Karthaginienses defecerant, Helorum atque Herbessum, alias urbes dedentibus ipsis, recipit. Megara vi capta diruit ac diripuit capit. ad reliquorum, ac maxime Syracusanorum, terrorem. Per Himilco idem fere tempus et Himilco, qui ad Pachyni promontourium classem diu tenuerat, ad Heracleam, quam vocant liam venit. Minoam, quinque et viginti millia peditum, tria equitum, cum exerci 85 duodecim elephantos exposuit: 84 nequaquam cum quantis copiis ante tenuerat ad Pachynum classem. Sed, postquam ab Hippocrate occupatæ Syracusæ erant, profectus Karthaginem, adjutusque ibi et ab legatis Hippocratis, literisque Hannibalis, qui venisse tempus aiebat Siciliæ per summum decus repetenda, et ipse haud vanus præsens monitor facile perpulerat, ut, quantæ maximæ possent, peditum equitumque copiæ in Siciliam trajicerentur. Adveniens Heraclean, intra paucos dies inde Agrigentum recipit: aliaruinque civitatium, quæ partis Karthaginiensium erant, adeo accensæ sunt spes ad pellendos Sicilia Romanos, ut postremo etiam, qui obsidebantur Syracusis, animos sustulerint; et, parte copiarum satis defendi urbem posse rati, ita inter se munera belli partiti sint, ut Epicydes præesset Hippocra- custodiæ urbis, Hippocrates, Himilconi conjunctus, bellum tes cum ex- adversus consulem Romanum gereret. Cum decem milliercitu Syra- bus peditum, quingentis equitibus nocte per intermissa custodiis loca profectus, castra circa Acrillas urbem ponebat. Munientibus supervenit Marcellus, ab Agrigento jam occupato, quum frustra eo prævenire hostem festinans tetendisset, rediens; nihil minus ratus, quam illo tempore ac loco Syracusanum sibi exercitum obviam fore; sed tamen metu Himilconis Pœnorumque (ut quibus nequaquam eis copiis, quas habebat, par esset) quam poterat maxime intentus, atque agmine ad omnes casus composito ibat. cusis egre ditur. Vincitur a XXXVI. Forte ea cura, quæ erat adversus Ponos præparata, adversus Siculos usui fuit. Castris ponendis incompositos ac dispersos nanctus eos et plerosque inermes, quod peditum fuit, circumvenit: eques, levi certamine inito, cum Hippocrate Acras perfugit. Ea pugna deficientes ab 84 Nequaquam eum quantis copiis] Cum copiis, quæ tantæ erant, quantæ non fuerant illæ, cum quibus prius tenuerat ad Pachynum classem: sive, cum copiis majoribus, quam quantæ fuerant illæ, cum quibus, &c. 85* Et ipse haud vanus præsens mor nitor] Quum et ipse aliquid momenti faceret, præsens monitor, firmansque dictis litteras et nuncios ceterorum. thagine Romanis quum cohibuisset Siculos, Marcellus Syracusas re- U. C. 538. diit: et post paucos dies Himilco, adjuncto Hippocrate, ad A. C. 214. flumen Anapum, octo ferme inde millia, castra posuit. Sub idem fere tempus et naves longæ quinque et quinquaginta Auxilia RoKarthaginiensium cum Bomilcare classis præfecto in mag- ma et Karnum portum Syracusas ex alto decurrere; et Romana item missa, classis, triginta quinqueremes, legionem primam Panormi exposuere; versuinque ab Italia bellum, adeo uterque populus in Siciliam intentus, fuisse videri poterat. Legionem Romanam, quæ exposita Panormi erat, venientem Syracusas, prædæ haud dubie sibi futuram Himilco ratus, via decipitur. mediterraneo namque Pœnus itinere duxit; legio maritimis locis, classe prosequente, ad Ap. Claudium, Pachynum cum parte copiarum obviam progressum, pervenit. 86 Nec diutius Poeni ad Syracusas morati sunt. et Bomilcar, simul parum fidens navibus suis, duplici facile numero classem habentibus Romanis, 7 simul inutili mora cernens nihil aliud ab suis quam inopia adgravari socios, velis in altum datis, in Africam transmisit. Et Himilco, secutus nequidquam Marcellum Syracusas, si qua, priusquam majoribus copiis jungeretur, occasio pugnandi esset, postquam ea nulla contigerat, tutumque ad Syracusas et munimento et viribus hostem cernebat, ne frustra adsidendo spectandoque obsidionem sociorum tempus tereret, castra inde movit: ut, quocumque vocasset defectionis ab Romanis spes, admoveret exercitum, ac præsens suas res foventibus adderet animos. Murgantiam primum, prodito ab ipsis præsidio Romano, recepit : 88 ubi frumenti magna vis commeatusque omnis generis convecti erant Romanis. XXXVII. Ad hanc defectionem erecti sunt et aliarum Aliquot urcivitatium animi: præsidiaque Romana aut pellebantur ar-bes ad pœcibus, aut prodita per fraudem obprimebantur. Henna, nos deficiexcelso loco ac prærupto undique sita, quum loco inexpugnabilis erat, tum præsidium in arce validum, præfectumque Hennen 2 sociorum Crev. a add, a Gron. 86 Nec diutius Pœni ad Syracusas morati sunt] Editi ante Gronovium et plerique MSS. Syracusis, sine præpositione. Put. et alter itidem bonæ notæ, ad Syracusis. Inde recte judicavit Gronovius legi debere ad Syra çusas. 87 Simul inutili mora cernens nihil aliud ab suis quam inopiam aggravari sociorum] Hanc lectionem concinnayimus partim ex editis, partim ex scriptis. Editi habent: simul inutili , unt. sium molitiones. |