Y CENHADWR AMERICANAIDD. CYF. 25, RHIF. 1. Buchdraithodaeth. IONAWR, 1864. COFIANT Y PARCH. JOHN PARRY, DIWEDDAR WEINIDOG YR EGLWYS GYNULLEIDFAOL YN GOMER, SWYDD ALLEN, OHIO. Y mae dysgwyliad cyffredinol, pan y byddo marw dyn cyhoeddus, fod sylw cyhoeddus yn cael ei wneuthur o hono. fel arwydd o barch i'w goffadwriaeth. Ymddygiad rhy anheilwng tuag at ddyn a wasanaethodd ei genedl yw gadael i'w enw bydru gyda'i gorff. Y mae y dyn a gyfrifwyd yn gymhwys i lenwi yr areithfa trwy ei fywyd, yn deilwng o goffadwriaeth ar ol ei farwolaeth. Dan yr ystyriaeth hon, ac ar ddymuniad unfrydol cyfeillion anwylaf yr ymadawedig, yr ydwyf yn ymaflyd yn y gorchwyl galarus o gofnodi ychydig sylwadau ar daith ac ymadawiad y brawd teilwng a llafurus a enwir uwchben yr ysgrif hon. Er fy mod yn adnabod Mr. Parry er's mwy na chwarter canrif yn gwybod am dano cyn iddo ddechreu pregethu-yn bresenol yn Nghyfarfod ei neillduad i waith y weinidogaeth-c wedi cael manteision lawer i gymdeithasu ag ef am flynyddau yn ben wlad ein genedigaeth, eto yr ydwyf yn teimlo fy hun dan gryn lawer o anfanteision i wneuthur cyfiawnder â'r testyn sydd genyf mewn llaw, oblegid fy nyeithrwch iddo am gynifer o flynyddau ar ol ei ymfudiad i'r wlad hon. Ymadawodd a'r "hen wlad" dan goron o barch a chymeradwyaeth pawb a'i hadwaenai, ac mor bell ag y mae genyf ddefnyddiau yn profi, efe a syrthiodd i'r bedd heb fylchu ei goron na llychwino ei wisgoedd. Gweithiodd ei ffordd i sefyllfa o ddefnyddioldeb trwy lawer o anfanteision. Daliodd yn ddiysgog gyda'r gwaith trwy bob tywydd a'i cyfarfyddodd, a bunodd yn dawel yn yr Iesu, wedi cystudd byr, (ond poenus,) boreu Sadwrn, Medi 20fed, 1863, yn y 53 flwyddyn o'i oedran, ac yn y bumed flwyddyn ar hugain o'i weinid RHIF. OLL 289. Ryw ychydig amser cyn ei farwolaeth, efe a ysgrifenold ychydig grybwyllion yn cynwys talfyriad byr o amgylchiadau ei fywyd. Ymddengys nad ydoedd wedi ei ddarparu i'w argraffu, am ei fod wedi ei ysgrifenu yn frysiog a chymysglyd. Y mae weithiau yn ysgrifenu yn y person cyntaf, ac weithiau yn yr ail berGosodaf ef o flaen y darllenydd yn yr ail berson, am mai yn hwn y llefara efe fynychaf. Gadawaf ef i lefaru drosto ei hun, ao yn ei ddull ei hun, heb un cyfnewidiad, ond y gwelliant crybwylledig. Efe a ddywed am dano ei hun: son. “Enwau ei rieni oeddynt James ac Alice Parry. Ganwyd ef mewn ffarindy bychan a enwid Pen y cefn, plwyf Llanfor, ger y Bala, Mawrth 12, 1810. Yr oedd ei dad a'i fam yn aelodau o'r Eglwys Annibynol yn Rhyd y wernen, cyn adeiladu capel Bethel. Yr oedd ei rieni yn ofalus iawn am ddwyn eu plant i fyny yn hyddysg yn mhethau y Beibl. Yr oedd ei fam yn hynod o ymdrechgar i ddwyn ei phlant i fyny yn ofn yr Arglwydd, a chafodd y fraint o'u gweled oll ond un (wyth mewn rhifed) yn dyfod i winllan Iesu yn moreu eu hoes. Gan mai John oedd y mab hynaf, bu gorfod iddo weithio yn galed ar y ffari er yn ieuanc. Efe oedd i edrych ar ol yr anifeiliaid a chaulyn y wedd, yr hyn a'i hymddifadodd o bob manteision dysgeidiaeth, ond yr ysgol Sabbothol ac addysgiadau teuluaidd, hyd nes oedd yn agos i ddeunaw mlwydd oed. "Cafodd ei ddwyn i fyny yn y gymdeithas eglwysig er yn blentyn, ond ni dderbyniwyd ef yn gyflawn aelod, hyd nes ydoedd rhwng un a dwy ar bymtheg oed Galarai yn barhaus am na chawsai ei anog yn foreuach i lwyr ymroddi i grefydd ac ymuno ag eglwys Dduw. Pan oedd John ychydig dros bymtheg oed, aeth oddieartref i wasanaethu at amaethwr yn Glyn Dyfrdwy, a phan ydoedd yn y lle hwn y ogaeth. Claddwyd ef y dydd Mawrth canlyn-derbyniwyd ef yn aelød yn yr eglwys Gynull ol yn mynwent Gomer, ger amaethdy Tawelen, pryd y gweinyddwyd ar yr achlysur gan y Parch. T. Edwards, Cincinnati, ac ysgrifenydd y cofnodion hyn. eidfaol yn Llangollen, gan yr enwog Williams o'r Wern, yr hwn oedd yn weinidog yr eglwys hono y pryd hyny. Ymddygai Mr. Williams tuag ato fel tad tyner, ar ol hyn, bob amser hyd ddydd ei farwolaeth. Wedi aros blwyddyn yn y lle uchod, dychwelodd adref i dŷ ei dad. mudodd yno, a bu yn weinidog iddynt yr ail "Yn yr amser hwn ynaflodd awydd cryf ynddo am ymfudo i America, fel na adewid llonyddwch iddo gan y teimlad hwn na nos na dydd. Rhoddodd yr eglwys i fyny i'r dyben hwnw; ond oblegid afiechyd trwm yn ei deulu, yr hwn a ddiweddodd yn marwolaeth ei unig blentyn, attaliwyd ef rhag rhoddi ei benderfyniad mewn grym y flwyddyn hono. Yn ystod yr anser hwn, pan yn parotoi i'r fordaith fawr i dir y gorllewin, bu yn llafurio yn Llanystymdwy, Rhos y lan a Thabor, swydd Gaerynarfon, ac oddiyno yr ymfudodd i America gyda'i briod yn y flwyddyn 1850. "Ar unol ddymuniad swyddogion ac eglwys Bethel, dechreuodd arfer ei ddawn fel pregethwr. Y Parch. Michael Jones, Llanuwchllyn, oedd gweinidog Bethel y pryd hwnw, a'r Parch. Hugh Pugh, yn awr yn Mostyn, yn cydweinidogaethu ag ef. Ni bu dau weinidog erioed yn fwy ymdrechgar i ddwyn ieuenctyd yr eglwysi i fyny yn wybodus yn egwyddorion crefydd na'r enwogion hyn. Cyn hir, wedi dechreu pregethu, aeth i Lanuwchllyn i'r ysgol, yr hon oedd dan ofal y Parch. M. Jones. Wedi bod yno am haner blwyddyn, anogai ei athraw ef i fyned i ysgol i Loegr, fel y gallai gael gwell cyfleusdra i ddeall yr iaith Saesonaeg; felly efe a aeth at y Parch. John Jones, i Marton yn swydd yr Amwythig. Wedi bod yno un flwyddyn yn cael ei gynal gan eglwys Bethel a ffyddlondeb y Parch. Hugh Pugh, derbyniwyd ef i Athrofa y Gogledd, yr hon oedd y pryd hwnw yn y Dref Newydd, ac a symudwyd wedi hyny i Aberhonddu. Bu yno am dair blynedd a haner, dan addysg y dysgedig a'r addfwyn athraw, y Parch. Edward Davies, M. A. Ymadawodd yr athrofa i Aberhonddu chwe mis cyn i'w amser ef ddyfod i fyny yn-dyna y bobl ffyddlonaf a,”— ddi. Am fod yr amser mor fyr, ni symudodd efe yno gyda hi, ond derbyniodd alwad oddiwrth yr eglwys Gynulleidfaol yn Machynlleth a'r eglwysi cysylltiedig yn Pennal, Llanwrin, ac Achor, y rhai oeddynt amddifaid o weinidog ar ol ymadawiud eu gweinidog enwog y Parch. David Morgan (wedi hyny o Lanfyllin,) i Manchester. Wedi bod am ychydig amser yn New York, cafodd alwad oddiwrth yr eglwys Gynulleidfa ol yn Racine, Wisconsin, lle bu yn llafurio am ychydig dros dair blynedd, a chafodd y fraint o weled achos yr Arglwydd yn llwyddo yno. Pan yn Racine cafodd ei dderbyn yn genhadwr i wasanaeth y "Gymdeithas Genhadol Gartrefol," a bu yn llafurio dan nawdd a thrwy gynorthwy y gymddithas hono mewn amryw fanau yn Nhalaeth Wisconsin, megys Cambria, Milwaukee, &c., &c. Symudodd o Milwaukee i Big Rock, Illinois, a bu yno ddwy flynedd, - Felly y dybena ei ysgrif heb air yn ychwan eg. Y mae yn debyg ei fod wedi rhoddi ei ysgrif-bin heibio gan lwyr fwriadu ychwanegu. pan gawsai amser cyfaddas; ond cyn i'r amser hwnw ddyfod, bu gorfod iddo rodio llwybr ar hyd yr hwn na ddychwel efe byth yn ol. Gallwn ddilyn ei gynllun ef am un symudiad yehwanegol. Derbyniodd alwad oddiwrth yr eglwys Gynulleidfaol yn Gomer, swydd Allen, Ohio; ymsefydlodd yno Mai 15, 1861,—a bu farw yr amser a nodwyd uchod, pan yn mynwes anwylaf yr eglwys, a'r eglwys yn ei fynwes yntau. Oddeutu naw diwrnod cyn ei "Neillduwyd ef i gyflawn waith y weinid ogaeth yn Machynlleth, Hydref 1af, 1838, pryd yr oedd deuddeg o weinidogion yn bresenol. Traethodd y Parch. J. R., Llanbrynmair. ar natur eglwys efengylaidd. Gofynwyd yr holiadau gan y Parch. E. Davies, Trawsfynydd. } farwolaeth, yr oedd mor iach a siriol ag y bu Pregethwyd ar ddyledswydd y gweinidog gan y Parch. M. Jones, Llanuwchllyn, ac ar ddyledswydd yr eglwys gan y Parch. D. Williams, Llanwrtyd. Bu y brawd yn llafurio yn y manau uchod gyda llwyddiant mawr, fel ag y barnwyd yn addas i gael gweinidog arall i gymeryd gofal eglwysi Pennal ac Achor. Wedi llafurio yn Machynlleth am ychydig dros dair blynedd, ar farwolaeth y Parch. W. Williams, Wern, derbyniodd unfrydol alwad i fyned i fugeilio yr eglwys hono, mewn cysylltiad ag eglwys Brymbo. Wedi llafurio yn y Wern a Brymbo am oddeutu chwe mlynedd, rhoddodd yr eglwys i fyny a derbyniodd alwad oddiwrth yr eglwys a'i gyfeillion yn Machynlleth. Sy erioed, ond sangodd yn ddamweiniol ar blank yn ei ardd, aeth. hoel i'w droed, cododd enyniad (inflammation) yn ei aelod, a therfynodd yn angau iddo. Dywed Mr. Josiah Jones, un o ddiaconiaid yr eglwys, wrth ddesgrifio dydd ei gladdedigaeth, "Yr oedd meddwl am y Sabboth pythefnos yn ol, pan oedd Mr. Parry yn yr areithfa, yn edrych, os yr un, yn gryfach a iachach na yr un o'r gynulleidfa, ac yn y teimladau mwyaf efengylaidd yn pregethu ar air olaf Iesu ar y groes, "GORPHENWYD," ac wedi hyny yn sefyll wrth y bwrdd, (y man yr oedd ei gorff y pryd hyny,) yn gweini yr ordinhad, yn arwain meddyliau y cymunwyr yn nghwmni Iesu trwy yr oruwoh-ystafell, a gardd Geth 4 semane, oddiyno trwy Jerusalem, a'r llys, yn cario'r groes, dan yr hoelion,—i'r bedd ac yn adgyfodi,- -a meddwl mnai yn yr arch-wedi marw-yr oedd y pryd hyny, yn yr un man ag yr oedd mor ddiweddar, mor gynes a gwresog, mor daer a thoddedig, yn anog ac yn efengylu,—yn ddigon a rhwygo y galon â galar, a llenwi y llygaid ag wylofain.” Yn y flwyddyn 1839, ymunodd mewn priodas â Miss Jane Owen, merch henaf Mr. Thomas a Jane Owen, Machynlleth, yr hon oedd yn aelod parchus o'r eglwys dan ei ofal, jac a brofodd ei hun yn ymgeledd a chymborth mawr iddo hyd ddydd ei farwolaeth. Bu iddynt amrai blant, ond buont feirw oll yn eu mabandod, a gellir dywedyd am Mrs. Parry, fel ag y dywedwyd am briod Dr. Doddridge, "Os na chafodd y fraint o boblogi y ddaear, cafodd anrhydedd fwy, sef lluosogi teulu y nef." Cafodd ei gadael yn unig a galarus i deithio y aeth yr gweddill o'r anialwch, tua'r wlad lle ei phriod i fyw. www. gan eich bod yn gwybod na bu lafur eich anwyl briod yn ofer yn yr Arglwydd Ymddiriedwn yn y Gwaredwr bolddigonol ag y bu ef yn bregethu i ni, a'r hwn yr oedd ef yn peso arno: a boed i ni gael y fraint annhraethol o ailgyfarfod eto i gymysgu ein mawl a'r dyrfa hardd sydd wedi golchi eu gynau yn ngwaed yr Oen, ac yn ddedwydd byth o flaen yr orsedd fawr yn Llys ein Tad. Carem yn fawr gael ychydig linellau oddiwrthych er gwybod am amgylchiadau marwolaeth Mr. Parry; a boffem wybod a ellwch ddim dyfod i dreulio ychyd. ig wythnosau gyda ni yma. Deuem i'ch cyfarfod i'r Station pan y mynech; a byddai yn dda iawn genym eich gweled. Y mae y brodyr a'r chwiorydd oll mewn dwys deimlad yn anfon en cofion atoch. Ydym dros yr eglwys yr eiddoch yn serchog a ffyddlawn yn yr Arglwydd, JOHN PIERCE, EDWARD WHILLDING. At Mrs. Parry, Gomer, Allen Co., Ohio. Y mae yn ddiau y dysgwylia darllenydd y cofiant, gael gwybod am yr hynodion, net y ac y mae am ddeall a oedd rhywbeth ynddo yn deilwng o esiampl gwerth i'w efelychu; oblegid, nid yw y pethau cyffredin ag sydd yn perthyn i bawb ddim o ddyddordeb neillduol i neb. Yr ydwyf yn meddwl fod llawer o bethau yn cyd rhagoriaethan oedd yn y gwrthryn ac Y mae yn cael llawer o garedigrwydd a chydymdeimlad, ac y mae rhagluniaeth wedi darparu na bydd arni eisiau dim o gysuron y bywyd hwn, a mwy na hyny, y mae addewid-gyfarfod yn ein cyfaill ym dawedig, nad ydynt ion Barnwr y gweddwon yn eiddo iddi. Derbyniodd y llythyr canlynol oddiwrth yr eglwys a'i chyfeillion yn Big Rock, yr hwn a ddengys gymeradwyaeth uchel ei phriod ymadawedig, lawn oymaint ag o gydymdeimlad â hithau: Big Rock, Illinols, Gorph. 20, 1863. ANWYL MRS. PARRY,-Daeth y newydd trwm am farwolaeth Mr. Parry yma mewn llythyr oddiwrth Mr. James Evans at Mr. Daniel Evans. Yr oedd y newydd mor annysgwyliadwy i ni, fel yr oeddym yn methu ei gredu nes i ni weled yr hysbysiad yn y Cenhadwr. Cyhoeddodd Mr. Richards ar unwaith ei fwriad i bregethu ar yr achlysur, yr hyn a wnaeth y Sabboth dilynol, oddiwrth Heb. 11: 4, " Y mae efe wedi marw yn llefaru eto." i'w canfod mor helaeth ond mewn ychydig o ddynion. Ni fynwn er dim ei ddyrchafu yn uwch na'r safle a berthyna iddo, ac ni oddefaf i neb ei ddarostwng isław ei wir deilyngdod. O fysg ei hynodion, gallwn nodi y rhai canlynol: -- Yr oedd Yr oedd yn benderfynol a diysgog i weithio allan yr hyn a gymerui mewn llaw. felly er yn blentyn. Pan y meddyliai gyrhaedd rhyw ddyben, nid oedd dim ond anmhosibilrwydd ei hun a'i rhwystrai i'w gyrhaedd. Meddyliodd am addysg, ac er ei fod wedi cael ei gadw yn ol bron nes oedd yn rhy ddiweddar i gychwyn ar ol y fath wrthrych anmbrisiadwy, mynodd ef. Pan y meddyliai fyned yn mlaen, nid oedd dim a'i cadwai'n ol. Nid corsen yegwydedig ydoedd, ond cedrwydden gadarn ac anmhlygedig. Y mae diysgogrwydd yn rhinwedd rhagorol, ond cael doethineb yn arweinydd. Ni arswydai wyneb dyn rhag gweithredu yn yr hyn a farnai yn gydDichon Adolygodd lafur Mr. Parry tra y bu yn gweinidogaethu yma gyda ni; a sylwodd yn effeithiol ei fod yn awr yn derbyn ei wobr am ei latur a'i ffyddlondeb yn ngwinllan ei Arglwydd. Yr oedd teimladau y gynulleidfa yn ddrylliog tra yr oedd yn gwasgu at ein calonau yr annhraethol bwys o benderfynu cyfarfod ein gweinidog ymadawedig yn nhrigfauau gwynfyd lle nad oes na chystudd na galar na phoen; a lle nad oes dim ofni marw mwy. Ar ddiwedd y bregethwybodol oedd yn ddyledswydd arno. anogodd yr eglwys i aros yn ol; a rhoddwyd cyfle i'r aelodan amlygu eu teimladau; ac yr oedd yr arwydd ion o hiraeth am ein hanwyl gyfaill, ac o gydymdeimlad a chwi, yn rhai cryfion a chyffredinol. Ac ar gais Mr. Richards yr ydym yn anfon yr ychydig eiriau hyn fel arwydd o'n cariad ac o'n cydymdeimlad â chwi yn wyneb eich hymddifadiad. Yr oeddym wedi meddwl a gobeithio llawer y cawsem glywed Mr. Parry unwaith eto yn Big Rock; ond nld hyny oedd trefa Duw. Ac yn awr, anwyl chwaer, goddeswch i ni ddeisyfu arnoch beidio tristau fel un heb obaith, ei fod wedi camgymeryd, rai troion, am y ffordd i weithredu, ond nid ambeuwyd erioed nad oedd yn gydwybodol yn yr hyn a wnai. Yr oedd yn weithiwr dichlynaidd a diflino, Ni wyddai ddim am ddiogi yn gorfforol na meddyliol. Yr oedd er yn fachgen wedi arfer gweithio. Codai yn foreu bob dydd o'i fywyd, os byddai yn iach, ac ni wybu ond ychydig erioed am afiechyd. Nid ydwyf yn meddwl yn wr mawr mewn gweddi am fendith yr Arglwydd ar ei lafur. blaenof, er ei fod yn inhell yn mlaen ar y rhan iddo erioed glywed o'i wely dwrf ffust y dyrnwr, llais engan y gof, na swn morthwyl y gweithiwr. Yn adegan gorphwysiad ei ysgol Yr oedd yn bregether synwyrol a dylanwad(vacation), ymaffai bob amser mewn gwaithol. Fel pregethwr ni chyfrifid ef yn y dosbarth gyda y cryman, y bladur, neu ryw offeryn arull yn ol tymhor y flwyddyn, a hyny am gyflogfwyaf a arferant y gwaith hwu; ac yr oedd by chan, er mwyn cael cynaliaeth gyda'i ef rydiad. Er iddo gael llawer o gynorthwy cyfeillion, ni foddlonai ar fegio ei ffordd i dem ardderchog gwybodaeth. Ei gas beth ef oedd honi ymddangosiad boneddwr ar draul llafur ac elusengarwch eraill. ynddo ragoriaethau na pherthynant ond i ychydig. Nid oedd ei ddoniau araethyddol yn llifeiriant nerthol, fel yr ysgubai y gynulleidfa yn anwrthwynebol o'i flaen, ond yr oedd yn hytrach o arddull ddeniadol, yn arwain ei wrandawyr ar ei ol i faesydd mawrion yr Ysgrythyrau. Nid oedd ei bregethau yn fynych yn codi syndod ei wrandawyr, ond anfynych y pregethai heb enill en teimlad, ac yn hyn yn Yr oedd yn barod i gydweithredu gyda phob achos daionus. Pa symudiad bynag a fyddai ar droed yn y gymydogaeth lle y byddai yn aros, yr oedd ef bob amser yn barod i gyd-benaf yr oedd cuddiad ei gryfder. Ni bydda weithredu, a'r rhan fynychaf byddai ar y blaen. Yinunodd gyda'r Gymdeithas Ddirwestol ar ei hymddangosiad cyntaf yn Ngogledd Cymra. Yr oedd ef yn un o'r rhai cyntaf yn yr athrofa i lawnod yr ardystiad. Parhaodd yn ddiysgog gyda'r achos daionus hwn hyd angau, ac a enillodd lawer yn ei oes i weithredu yr un modd, y rhai sydd heddyw yn bendithio ei goffadwriaeth. ei bregethau wedi eu dosbarthu yn drefnus iawn, nac ychwaith ei sylwadau yn rheolaidd iawn ar ei ddosranau, yr hyn yn ddiau oedd un o'i ragoriaethau ac nid ei ddiffyg. Y mae natur yn gwrthdaro pregethau celfyddydol. Nid yw teimlad yn hofli cywreinrwydd. Y mae gornod o fanyldra i geisio gosod pob brawddeg yn drefnus, a phob gair yn ei le neillduol, wedi llethu effeithian a dylanwad miloedd o bregethau. Y mae yn wir fod eis Mor ir effeithio dim daioni ar feddyliau y gwran- Yr oedd pwys gwaith y weinidogaeth yn ag os at ei feddwl. Mewn llythyr a ysgrifenoddiau myfyrdod dwys a darllen llawer cyn y gellat frawd yn y weinidogaeth yn fuan ar ol y Gymanfa yn Allen, efe a ddywed, "Dal yn lled galed y mae y gwrandawyr yn wir, ond y mae llawer o'r bai yn aros wrth ein drws ni yn ddian. O na byddem fel crefyddwyr yn byw yn fwy duwiol, yna caffai y byd annych-gaeth, y mae yn barod i ymarfogi rhag ildio. weledig ganfod ein esiamplau, a'r lesu anwyl # Y gamp ydyw ei gymeryd yn garcharor megys ei ogoneddu ynom ni. Pa fwyaf yr wyf yn ei yn ddiarwybod iddo ei hun. Yr oedd y brawd fyfyrio ar drefn achub pechadur, mwyaf wyf Parry yn gampus yn hyn. Ni adawai i'w yn ei weled o'm colliadau fy hun, yn ei gywrandawyr ddysgwyl pethan mawrion oddisylltiad a'r weinidogaeth. Nid wyf yn gweled wrtho, ond gosodai y gwirionedd mewn dull a fy mywyd yn debyg i'r peth y dylai fod fel ymddangosai yn hollol ddidaro, a bron y gellir gweinidog Duw. Byddaf yn addunedu byw dywedyd, didrefn, ond y rhan amlaf cyn diyn fwy sanctaidd a nefol yn fy holl fywyd. weddu ei bregeth, byddai ei sylwadau wedi Yr ydwyf yn gweled fy nyddiau yn prysur cymeryd gafael yn meddyliau dynion fel ddirwyn i ben, ond O mor fychan yw y gwaith hoelion wedi cael eu sicrhau gan feistriaid y a wnaethum yn ngwinllan Iesu Grist. Wrth gynulleidfa. gydmaru fy mywyd a bywyd brodyr a thadan yn y weinidogaeth, ag sydd wedi rhagflaenu, yr wyf yn gweled fy hun yn brin o ddyfod i fyny a'u bywyd ymroddgar, sanctaidd, a ffyddlon hwy. Byddai yn hyfryd gweled diwygiad yn tori allan yn ein mysg fel gweinidogion, ac y cawn ymroddi yn fwy llwyr i waith y weinidogaeth. O waith mawr ei bwys a'i ganlyniadau." Gadawodd y llythyr hwn yn mysg ei bapyrau heb ei orphen na'i yru i'r brawd y bwriadwyd ganddo; oud y mae yn dystiolaeth werthfawr yn ei goffadwriaeth er profi fod pwys y gwaith yn drwm ar ei feddwl, a'i fod Yr ydwyf yn awr yn gadael y sylwadau hyn at fyfyrdod ac addysg y darllenydd. Yr ydwyf yn gwybod fod yn perthyn i'r gweinidog teilwng hwn ei wendidan, ond gwendidan oeddynt. ag sydd yn perthyn i ddynion yn gyffredin, ond fod y rhan fwyaf heb feddu y rhagoriaethau a nodwyd uchod i'w gwrthbwyso. Y rhai nad ydynt yn gwybod am ei ddiffygion, ni wnai eu gwybod yr un daioni iddynt, a'r sawl a dybiant iddo mewn rhyw bethau gamgymeryd, a ddylent gymeryd addysg. Carwn farw yn debyg i'w farwolaeth ef. Marw cyn darfod fy nefnyddioldeb; marw heb gystudd maith; |