Margine terrarum porrexerat Amphitrite.
Quaque erat & tellus, illic & pontus, & aer:
Sic erat inftabilis tellus, innabilis unda,
Lucis egens aer: nulli fua forma manebat:
Obftabatque aliis aliud : quia corpore in uno
Frigida pugnabant calidis, humentia ficcis,
Mollia cum duris,fine pondere habentia pondus.

Amphitrite. Neptuni u- tationi, & navigationi. xor, & maris Dea: pro ipfo Sua forma. Figura, pulmari ponitur. Nondum ma-chritudo, ordo. re circa varias terræ partes diffufum erat.

Quaque. Et in qua parte, quo in acervo,tellus; in eodem erant aer & mare.

Manebat. Conftabat Certa, & conftans, erat.

Corpore in uno. In maffa rerü indigefta, in aliqua cjus parte, in uno elemento.

Pugnabant. Atqui etiam nunc in eodem corpore calida frigidis, & humida fic. cispugnant?Refpondeo,illa

Instabilis. Quia nondum obtinebat eum, in quo firma ftat, locum. Exponi quoque poteft inftabilis, non apta ftationi, & habi- certo modo & proportione nunc effe temperata; quæ

tationi.

Innabilis. Non apta na-temperatio tunc aberat

II.

Evolvitur Chaos. Elementa fuis quaque locis componuntur.

Hanc Deus, & melior litem natura diremit.
Nam cælo terras, & terris abfcidit undas,
Et liquidum fpiffo fecrevit ab aere cælum.
Que poftquam evolvit, cęcoque exemit acervo:

Litem. Difcordiam rerum | fulens: ordinem rebus, cointer fe pugnantium, leviu, fufione meliorem,tribuens. verbi gratia, & gravium; Abfcidit. Sejunxit,difclufit. ficcarum & humidarum. Liquidum cælum, Partes aeris fubtiliores ac puriores.

Natura. Vel ipfa Divina potentia ac fapientia, ut ipfe Seneca docet, qui natura ait effe Divinam rationem toti mundo infertam: vel, indita rebus ipfis à Deo vis & indoles. Veldenique Fatum, quod ethnici Deo potentius effe arbitrabantur

Melior. Melius orbi con

Spiffa aere. Aer terre vicinus, craffior eft: remotus liquidior.

Evolvit. Poftquam elementa fingula, & mundi partes,diftinxit: explicuit: alias feparavit ab aliis.

Caco. Tenebrofo.Exemit. Eduxit. Acervo. Chao.

A 5 Diffo

Diffociata locis concordi pace ligavit.
Ignea convexi vis, & fine pondere, cæli,
Emicuit, fummaque locum fibi legit in arce:
Proximus eft aer illi levitate, locoque;
Denfior his tellus, elementaque grandia traxit,
Et preffa eft gravitate fui: circumfluus humor
Ultima poffedit, folidumque coercuit orbem.
Sic,ubi difpofitam, quifquis fuit ille Deorum,

Diffociata. Alias res ab cavam : quo fenfu videtur aliis, fuo quamque loco,fe- hìc loqui Ovidius;& collopofuit: unde pax & concor- care fpheram ignis five dia. proprium hujus elementi Ignea,&c.Sic voces ordi. locum, in fumma celi, infra nabis.Ignea vis,& fine pon. ftellas,regione,quam Gręci dere, emicuit, & legit fibi æthera vocant à verbo fedem in arce fumma cæliai, uro, ardeo,l luceo. convexi. Id eft:Ignis a&tuo- Arce. Loco mundi altif jus,& expers ponderis, fur- fimo. Arces in editioribus fum evolavit, & locum fibi urbium locis ædificantur, elegit in fuprema celi par- unde in ipfa velut oppida te Si retinere libet ordine dominentur. Illi. Igni. in verfibus pofitum : ita ex- Elementa grandia.Corpoplica:Ignea & fine pondere ra graviora, qualia funt vis celi convexi, hoc eft, corpora foffilia, & metalliquæ jam fedem & proprium ca: item partes aeris denlocum habet in cœlo con- fiores, quæ afthmofphæra vexo, & fummo æthere; vulgo dicitur:ipfam aquam tunc emicuit, &c. hæc omnia fibi adjunxit: Vis ignea.Ignis. Sic poetę, fecum in mundi locum invim Herculeam dicunt, pro fimum traxit.

Hercule:Turni violentiam, Preffa eft. Ad imum Unipro Turno violento: Home-verfi locum depressa. rus,vim Priami,pro Priamo. Circumfluus_humor. Aqua Convexi cali. Geminam circa terram fluens; terram celi fuperficiem distinguūt ambiens.

aftrologi, unam convexam, Ultima poffedit. Ultimum id eft foris incurvam, exte-in tribus clementis, nempe rius rotundam: alteram có- igne,aere, aqua, locum obcavam, feù interiorem, in- tinuit. Vel: Extremas teltus incurvam.Sepe tamen à luris partes, extimam terræ poetis ufurpatur fuperfi- fuperficiem, & oras, occucies, & pars convexa, pro pavit.

concava: Sic Virgilius di- Solidumque &c. Amplexa xit, Tadet cæli convexa tue- eft aqua, conftrinxit, operi; neque enim partem cęli ruit, globum terræ denconvexam videmus, fed co- fum, & firmum.

Con

Congeriem fecuit,fectamque in membra redegits
Principio terram, ne non æqualis ab omni
Parte foret, magni fpeciem glomeravit in orbis.
Tum freta diffudit, rapidifque tumefcere ventis
Juffit, & ambitæ circumdare littora terræ.
Addidit & fontes, & ftagna immenfa, lacufques
Fluminaque obliquis cinxit declivia ripis.
Quæ diverfa locis partim forbentur ab ipfa;
In mare perveniunt partim; campoque recepta
Liberioris aque, proripis littora pulfant.
Juffit & extendi campos, fubfidere valles,
Fronde tegi filvas, lapidofos furgere montes.

Congeriem. Chaos:molem Declivia. Cur fluvii præanteà indigeftam. cipites ferantur in mare, ea

Secuit. Divifit, diffocia- caufa eft, quòd oriantur è vit; alias partes ab aliis evolvit.

Redegit in membra. In certas partes divisa ordinavit.

Qui

montibus; unde proni ac declives volvuntur. Que diverfa locis. fluvii huc illuc fparfi, vaNe non &c. Ut ab omni riis in locis pofiti. parte foret æqualiter à fuo Sorbentur. Quidam fluvii centro diftans,globofam,& hauriuntur à terra. perfe&è rotundam fecit. Campo aque. Æquore, Tumfreta,&c. Anteà ter-quod, tanquam planities, ram undique operiebant a- ftratum & patens eft. quæ, nunc eas in certa con- Pro ripis. Ripę Aluminum getfit loca, quæ maria, feù funt,littora maris. Igitur freta, vocantur, & littori-flumina mare ingreffa ripas bus compefcuit: aliàs dif- anguftas mutant amplis fudit in ftagna, &c. littoribus.

Ambita. Ab aquis cir

cumdatæ.

Subfidere. Deprimi, infra montes defcendere.

III.

Zone, & Venti.

Utque dux dextra celum, totidemque finiftra

Utque dua,&c. Quemad- Dextra. Partem celi dexmodum quinque funt in ce- tram vocat Auftralein; finilo Zona: duæ verfus fep- ftram verò Septentrionale: tentrionem,duæ verfus me- Pars enim cęli potior & ilridiem,& quinta in medio, luftrior, quam orantes vulquæ omnium eft calidiffi- gò afpiciebant, eft Oriens. ma: fic totidem in terra nu-Porrò fpectantibus Orientem Meridies dexter eft; A 6 Sep.

merantur.

Farte fecant Zone, quinta eft ardentior illis :
Sic onus inclufum numero diftinxit eodem
Cura Dei, totidemque plage tellure premuntur.
Quarum quæ media eft, non eft habitabilis æftu;
Nix tegit alta duas: totidé inter utramq;locavit,
Temperiemque dedit, mifta cum frigore flamma,
Imminet his aer, qui quanto eft pondere terræ.
Pondere aquæ, levior; tanto eft onerofior igne.

pe Sol non recedit; unde
gravior æftus: alias Zonas
tantùm obliq,refpicit,unde
temperies & frigus. Virgil.
Georg. lib. I. verfu 233.
Sic onus.. Ut quinque funt

terra Deus diftinxit. Vocat
terra onus inclufum, hoc eft,
mole onerofam, cælo undi-

Septentrio, finifter. Poteft etiam dextra pars accipi de Septentrionali, ob ratione aliam,à nobis allatam Lib. II.nu.3. Porrò fpatium cæli à Septentrione ad Auftrum fpe&tati, vocatur ejus lati-in celo Zone:ita totidem in tudo: ab occafu in ortum, longitudo. Zone. In fphæra cælefti, cum de Zonis agitur,quinq; que ambiente conclufam. circuli funt precipui, qui- Plage Regiones, Zone, bus totidem refpondent in fpatia. Tellure.in terra. Prefphæra terreftri: omnes ab muntur. Calcantur homiOriente in Occidente du&ti, num veftigiis: habitantur. & paralleli, hoc eft,quorú Non eft habitabilis. Torrifingulæ partes ab aliorum dam Zonam nihilominus partibus æquali fpatio di- habitari,docet experientia, ftant. Sunt aute illi, circu-mitigantibus æftum ventis, lus Polaris Arcticus; Tro- & imbribus opportunis. picus Cancri; Æquator; Duas. Frigidas Zonas, Tropicus Capricorni; cir. Totidem. Duas tempera

culus Polaris Antarcticus.tas.

Temperiemque &c. Temperatas reddidit, calorem frigori admifcendo.

Spatia illisdefinita circulis Inter utramque . Inter vocant Mathematici Zonas duas frigidas. quæ vox Græca fafcias, five cingula, fignificat: quia celu,terramve, ambiút inftar fafciarum. Spatium igitur à His. Zonis terreftribus, duobus hinc inde circulis quas ha&enus defcripfit. Polaribus ad polos excur. Qui quanto. Qui aer, quâres,eft Zona frigida duplex. to eft levior pondere terræ Spatium inter utrumq; cir- & pondere aquæ, tanto eft culum Polarem & utrumq; gravior igne. Legitur in aliTropicum,eft Zona gemina quot exemplaribus, qui temperata. Spatium deniq; quanto eft pondere terre inter Tropicos, medio E-Pondus aqua levius... Hanc quatore,interje&um, Zona fcripturam fi probas,ita extorrida dicitur.Ab ea quip- plica Qui aer tanto eft igne

gra

Illic & nebulas, illic confiftere nubes
Juffit, & humanas motura tonitrua mentes,
Et cum fulminibus facientes frigora ventos.
His quoq; non paffim mundi fabricator habendu
Aera permifit: vix nunc obfiftitur illis,

Cum fua quifque regat diverfo flamina tra&tu,
Quin lanient mundum: tanta eft difcordia fratru!
Eurus ad Auroram, Nabatheaque regna receffit,
Perfidaque, & radiis juga fubdita matutinis:
Vefper, & occiduo que littora fole tepefcunt,
Proxima funt Zephyro: Scythiam, feptemque

triones

Horrifer invafit Boreas: contraria tellus. Nubibus affiduis, pluvioque madefcit ab Auftro.

Vefper. Sic appellatur ftella Veneris, cum appa ret poft Solis occafum, no&emque denunciat pro Occidente ponitur. Eepos Græcis dicitur. Libr. II. num.3.

gravior, quanto aquæ pon-inter Indum, & Tigrim dus eft levius pondere ter- fluvios, finum Perficum, & ræ: tanto aer eft igne gra- mare Cafpium. vior,quanto aqua levior eft terrà:ut aquam terra; fic ignem aer, gravitate vincit. Illic. In aere. Motura.. Idonea percellendis terrore mentibus. His quoque. Ventis. Habendum. Peragrandum & cócurfandi pro arbitrio. Vix nunc &c.Sententia eft: Modo,quamvis venti certis Septemtriones, Circa poregionibus & finibus circu- lum cæleftem Arcticum, in fcripti fint, vix mundus ab Urfa majori, fpe&tantur eorum impetu tutus eft; ftellæ feptem infigniores, cum inter fe depræliantur. ita difpofitæ,ut plauftrum à Quid igitur fieret, fi pro-bobus tra&tum exhibeant. mifcuè vagari per totum Porrò boves ab antiquis orbem finerentur ?

Scythiam.Regio eft partim Afiæ, partim Europa, Septentrioni fubje&a.

Latinis vocabantur triones,quafi teriones, id eft, humum terentes, & aratro

cælefti nomen inditum, ut Septem triones, five Septentrio, diceretur.,

Tanta eft &c. Adeò pertinaciter,ac dire, inter fe dif. fident,& certant venti,quafcindentes. Hinc toti figno vis fint omnes fratres, & codem geniti patre. Regat. Contineat, diffundat. Trattu.Loco,regione. Nabathaa. Pars eft Arabiæ, circa mare Rubrum. Perfida. Perfis, Afix regio,

Contraria tellus. Meri

diana.

Auftro. Aufter flat à me ridie, ac pluviam infert.