Vitricus et gladiis et acutâ dimicet hastâ ;
Et victor multâ cæde cruentus eat.
Tu cole maternas, tutò quibus utimur, artes:
Et quarum vitio nulla fit orba parens.
Effice nocturnâ frangatur janua rixâ;

:

Et tegat ornatas multa corona fores. Fac coëant furtim juvenes, timidæque puellæ : Verbaque dent cauto qualibet arte viro. Et modò blanditias, rigido modò jurgia posti Dicat; et exclusus flebile cantet amans. His lacrimis contentus eris sine crimine mortis. Non tua fax avidos digna subire rogos. Hæc ego. Movit Amor gemmatas aureus alas Et mihi, Propositum perfice, dixit, opus. Ad mea, decepti Juvenes, præcepta venite; Quos suus ex omni parte fefellit amor. Discite sanari, per quem didicistis amare: Una manus vobis vulnus opemque feret. Terra salutares herbas, eademque nocentes, Nutrit et urticæ proxima sæpe rosa est. Vulnus in Herculeo quæ quondam fecerat hoste, Vulneris auxilium Pelias hasta tulit. Sed quæcumque viris, vobis quoque dicta, puellæ, Credite. Diversis partibus arma damus. E quibus ad vestros si quid non pertinet usus; Attamen exemplo multa docere potest. Utile propositum, sævas extinguere flammas; Nec servum vitii pectus habere sui. Vixisset Phyllis, si me foret usa magistro; Et per quod novies, sæpius îsset iter. Nec moriens Dido summâ vidisset ab arce Dardanidas vento vela dedisse rates. Nec dolor armâsset contra sua viscera matrem ; Quæ socii damno sanguinis ulta virum est. Arte meâ Tereus, quamvis Philomela placeret, Per facinus fieri non meruisset avis. Da mihi Pasiphaën; jam tauri ponet amorem : Da Phædram; Phædræ turpis abibit amor.

40

50

60

Redde Parin nobis; Helenen Menelaus habebit :
Nec manibus Danaïs Pergama victa cadent.
Impia si nostros legisset Scylla libellos;
Hæsisset capiti purpura, Nise, tuo.

Me duce, damnosas, homines, compescite curas:
Rectaque cum sociis, me duce, navis eat.
Naso legendus erat, tunc cùm didicistis amare;
Idem nunc vobis Naso legendus erit.
Publicus adsertor dominis oppressa levabo
Pectora: vindictæ quisque favete suæ.
Te precor, ô vates, adsit tua laurea nobis,
Carminis, et medicæ, Phoebe, repertor opis.
Tu pariter vati, pariter succurre medenti :
Utraque tutelæ subdita cura tuæ.

70

80

Dum licet, et modici tangunt præcordia motus :
Si piget, in primo limine siste pedem.
Opprime, dum nova sunt, subiti mala semina morbi;
Et tuus, incipiens ire, resistat equus.

Nam mora dat vires, teneras mora percoquit uvas:
Et validas segetes, quod fuit herba, facit.
Quæ præbet latas arbor spatiantibus umbras,
Quo posita est primùm tempore, virga fuit.
Tum poterat manibus summâ tellure revelli;
Nunc stat in immensum viribus aucta suis.
Quale sit id, quod amas, celeri circumspice mente:
Et tua læsuro subtrahe colla jugo.
Principiis obsta. Serò medicina paratur,

Cùm mala per longas convaluere moras.

Sed propera: nec te venturas differ in horas.
Qui non est hodie, cras minùs aptus erit.

90

Verba dat omnis amor, reperitque alimenta morando.
Optima vindictæ proxima quæque dies.
Flumina pauca vides de magnis fontibus orta:
Plurima collectis multiplicantur aquis.
Si citò sensisses, quantum peccare parares,
Non tegeres vultus cortice, Myrrha, tuos.
Vidi ego, quod primò fuerat sanabile, vulnus
Dilatum longe damna tulisse mora.

100

Sed, quia delectat Veneris decerpere flores,
Dicimus adsiduè, Cras quoque fiet idem.
Interea tacitæ serpunt in viscera flammæ ;
Et mala radices altiùs arbor agit.
Si tamen auxilii perierunt tempora primi,
Et vetus in capto pectore sedit amor;
Majus opus superest: sed non, quia serior ægro
Advocor, ille mihi destituendus erit.

Quam læsus fuerat partem Pæantius heros,
Certâ debuerat præsecuisse manu.

Post tamen hic multos sanatus creditur annos
Supremam bellis imposuisse manum.

110

120

Qui modò nascentes properabam pellere morbos,
Admoveo tardam nunc tibi lentus opem.
Aut nova, si possis, sedare incendia tentes :
Aut ubi per vires procubuere suas.
Cùm furor in cursu est, currenti cede furori.
Difficiles aditus impetus omnis habet.
Stultus, ab obliquo qui cùm descendere possit,
Pugnat in adversas ire natator aquas.
Impatiens animus, nec adhuc tractabilis arte,
Respuit, atque odio verba monentis habet.
Adgrediar meliùs tunc, cùm sua vulnera tangi
Jam sinet, et veris vocibus aptus erit.
Quis matrem, nisi mentis inops, in funere nati
Flere vetet? non hoc illa monenda loco.
Cùm dederit lacrimas, animumque expleverit ægrum;
Ille dolor verbis emoderandus erit.

130

Temporis ars medicina ferè est. Data tempora prosunt,
Et data non apto tempore vina nocent.

Quin etiam accendas vitia, irritesque vetando ;
Temporibus si non adgrediare suis.

Ergo, ubi visus eris nostræ medicabilis arti,
Fac monitis fugias otia prima meis.

Hæc, ut ames, faciunt: hæc, ut fecere, tuentur:
Hæc sunt jucundi caussa cibusque mali.
Otia si tollas, periere Cupidinis arcus,
Contemtæque jacent, et sine luce, faces:

140

Quàm platanus vino gaudet, quàm populus undâ,
Et quàm limosâ canna palustris humo;
Tam Venus otia amat. Qui finem quæris amoris,
(Cedit amor rebus) res age: tutus eris.
Languor, et immodici sub nullo vindice somni,
Aleaque, et multo tempora quassa mero,
Eripiunt omnes animis sine vulnere nervos.
Adfluit incautis insidiosus Amor.

Desidiam puer ille sequi solet: odit agentes.

Da vacuæ menti, quo teneatur, opus.

:

Sunt fora sunt leges: sunt, quos tuearis, amici.
Vade per urbanæ candida castra toga.

Vel tu sanguinei juvenilia munera Martis

Suscipe deliciæ jam tibi terga dabunt.

:

150

160

Ecce fugax Parthus, magni nova caussa triumphi,
Jam videt in campis Cæsaris arma suis.
Vince Cupidineas pariter Parthasque sagittas:
Et refer ad patrios bina tropæa deos.
Ut semel Etolâ Venus est à cuspide læsa,
Mandat amatori bella gerenda suo.
Quæritis, Ægisthus quare sit factus adulter?
In promtu caussa est: desidiosus erat.
Pugnabant alii tardis apud Ilion armis:
Transtulerat vires Græcia tota suas.
Sive operam bellis vellet dare, nulla gerebat;
Sive foro, vacuum litibus Argos erat.
Quod potuit, ne nil illic ageretur, amavit.
Sic venit ille puer: sic puer ille manet.

170

Rura quoque oblectant animos, studiumque colendi:
Quælibet huic curæ cedere cura potest.
Colla jube domitos oneri supponere tauros;
Sauciet ut duram vomer aduncus humum.
Obrue versatâ Cerealia semina terrâ,

Quæ tibi cum multo fœnore reddat ager.
Adspice curvatos pomorum pondere ramos;
Ut sua, quod peperit, vix ferat arbor onus,
Adspice jucundo labentes murmure rivos:

Adspice tondentes fertile gramen oyes.

Ecce petunt rupes, præruptaque saxa, capellæ.
Jam referent hædis ubera plena suis.
Pastor inæquali modulatur arundine carmen:
Nec desunt comites, sedula turba, canes.
Parte sonant aliâ silvæ mugitibus altæ;
Et queritur vitulum mater abesse suum.
Quid cùm suppositas fugiunt examina taxos,
Ut relevent demti vimina torta favi?

180

Poma dat autumnus: formosa est messibus æstas:
Ver præbet flores: igne levatur hiems.
Temporibus certis riaturam rusticus uvam
Deligit; et nudo sub pede musta fluunt:
Temporibus certis desectas adligat herbas;

Et tonsam raro pectine verrit humum.
Ipse potes riguis plantam deponere in hortis:
Ipse potes rivos ducere lenis aquæ.
Venerit insitio; fac ramum ramus adoptet:
Stetque peregrinis arbor operta comis.
Cùm semel hæc animum cœpit mulcere voluptas,
Debilibus pennis irritus exit Amor.

Vel tu venandi studium cole: sæpe recessit
Turpiter à Phœbi victa sorore Venus.
Nunc leporem pronum catulo sectare sagaci:
Nunc tua frondosis retia tende jugis.
Aut pavidos terre variâ formidine cervos :
Aut cadat adversâ cuspide fossus aper.
Nocte fatigatum somnus, non cura puellæ,
Excipit; et pingui membra quiete levat.
Lenius est studium, studium tamen, alite captâ,
Aut lino, aut calamis præmia parva sequi.
Vel, quæ piscis edax avido malè devoret ore,
Abdere supremis æra recurva cibis.
Aut his, aut aliis, donec dediscis amare,
Ipse tibi furtim decipiendus eris.

Tu tantùm i, quamvis firmis retinebere vinclis,
I procul, et longas carpere perge vias.
Flebis, ut occurret desertæ nomen amicæ:
Stabit et in mediâ pes tibi sæpe viâ.

190

200

210